भागेउ बिबेकु सहाय सहित सो सुभट संजुग महि मुरे।bhageu bibeku sahaya sahita so subhata sanjuga mahi mure|
श्रीगणेशायनमः | Shri Ganeshay Namah
श्रीजानकीवल्लभो विजयते | Shri JanakiVallabho Vijayte
श्रीरामचरितमानस | Shri RamCharitManas
प्रथम सोपान | Descent First
श्री बालकाण्ड | Shri Bal-Kanda
छंद
भागेउ बिबेकु सहाय सहित सो सुभट संजुग महि मुरे।
सदग्रंथ पर्बत कंदरन्हि महुँ जाइ तेहि अवसर दुरे॥
होनिहार का करतार को रखवार जग खरभरु परा।
दुइ माथ केहि रतिनाथ जेहि कहुँ कोपि कर धनु सरु धरा॥
भावार्थ:
विवेक अपने सहायकों सहित भाग गया, उसके योद्धा रणभूमि से पीठ दिखा गए। उस समय वे सब सद्ग्रन्थ रूपी पर्वत की कन्दराओं में जा छिपे (अर्थात ज्ञान, वैराग्य, संयम, नियम, सदाचारादि ग्रंथों में ही लिखे रह गए, उनका आचरण छूट गया)। सारे जगत् में खलबली मच गई (और सब कहने लगे) हे विधाता! अब क्या होने वाला है? हमारी रक्षा कौन करेगा? ऐसा दो सिर वाला कौन है, जिसके लिए रति के पति कामदेव ने कोप करके हाथ में धनुष-बाण उठाया है?
English:
bhageu bibeku sahaya sahita so subhata sanjuga mahi mure|
sadagrantha parbata kandaranhi mahum jai tehi avasara dure||
honihara ka karatara ko rakhavara jaga kharabharu para|
dui matha kehi ratinatha jehi kahum kopi kara dhanu saru dhara||
IAST:
bhāgēu bibēka sahāya sahita sō subhaṭa saṃjuga mahi murē.
sadagraṃtha parbata kaṃdaranhi mahuom jāi tēhi avasara durē..
hōnihāra kā karatāra kō rakhavāra jaga kharabharu parā.
dui mātha kēhi ratinātha jēhi kahuom kōpi kara dhanu saru dharā..
Meaning:
Viveka took to flight with his associates; his great warriors turned their back on the field of battle. They all went and hid themselves in mountain-caves in the form of sacred books at that time. There was commotion in the world and everybody said, “My goodness, what is going to happen? What power will save us? Who is that superhuman being with two heads to conquer whom the lord of Rati,* Love, has lifted his bow and arrows in rage?”