ਅਯੋਧ੍ਯਾ-ਕਾਣ੍ਡ | Ayodhya Kand in Gurmukhi

ਸ਼੍ਰੀਗਣੇਸ਼ਾਯਨਮਃ
ਸ਼੍ਰੀਜਾਨਕੀਵਲ੍ਲਭੋ ਵਿਜਯਤੇ
ਸ਼੍ਰੀਰਾਮਚਰਿਤਮਾਨਸ
ਦ੍ਵਿਤੀਯ ਸੋਪਾਨ
ਅਯੋਧ੍ਯਾ-ਕਾਣ੍ਡ

ਸ਼੍ਲੋਕ
ਯਸ੍ਯਾਙ੍ਕੇ ਚ ਵਿਭਾਤਿ ਭੂਧਰਸੁਤਾ ਦੇਵਾਪਗਾ ਮਸ੍ਤਕੇ
ਭਾਲੇ ਬਾਲਵਿਧੁਰ੍ਗਲੇ ਚ ਗਰਲਂ ਯਸ੍ਯੋਰਸਿ ਵ੍ਯਾਲਰਾਟ੍।
ਸੋऽਯਂ ਭੂਤਿਵਿਭੂਸ਼ਣਃ ਸੁਰਵਰਃ ਸਰ੍ਵਾਧਿਪਃ ਸਰ੍ਵਦਾ
ਸ਼ਰ੍ਵਃ ਸਰ੍ਵਗਤਃ ਸ਼ਿਵਃ ਸ਼ਸ਼ਿਨਿਭਃ ਸ਼੍ਰੀਸ਼ਙ੍ਕਰਃ ਪਾਤੁ ਮਾਮ੍ ॥ ੧ ॥

ਪ੍ਰਸਨ੍ਨਤਾਂ ਯਾ ਨ ਗਤਾਭਿਸ਼ੇਕਤਸ੍ਤਥਾ ਨ ਮਮ੍ਲੇ ਵਨਵਾਸਦੁਃਖਤਃ।
ਮੁਖਾਮ੍ਬੁਜਸ਼੍ਰੀ ਰਘੁਨਨ੍ਦਨਸ੍ਯ ਮੇ ਸਦਾਸ੍ਤੁ ਸਾ ਮਞ੍ਜੁਲਮਙ੍ਗਲਪ੍ਰਦਾ ॥ ੨ ॥

ਨੀਲਾਮ੍ਬੁਜਸ਼੍ਯਾਮਲਕੋਮਲਾਙ੍ਗਂ ਸੀਤਾਸਮਾਰੋਪਿਤਵਾਮਭਾਗਮ੍।
ਪਾਣੌ ਮਹਾਸਾਯਕਚਾਰੁਚਾਪਂ ਨਮਾਮਿ ਰਾਮਂ ਰਘੁਵਂਸ਼ਨਾਥਮ੍ ॥ ੩ ॥

ਦੋ. ਸ਼੍ਰੀਗੁਰੁ ਚਰਨ ਸਰੋਜ ਰਜ ਨਿਜ ਮਨੁ ਮੁਕੁਰੁ ਸੁਧਾਰਿ।
ਬਰਨਉਁ ਰਘੁਬਰ ਬਿਮਲ ਜਸੁ ਜੋ ਦਾਯਕੁ ਫਲ ਚਾਰਿ ॥
ਜਬ ਤੇਂ ਰਾਮੁ ਬ੍ਯਾਹਿ ਘਰ ਆਏ। ਨਿਤ ਨਵ ਮਙ੍ਗਲ ਮੋਦ ਬਧਾਏ ॥
ਭੁਵਨ ਚਾਰਿਦਸ ਭੂਧਰ ਭਾਰੀ। ਸੁਕਤ ਮੇਘ ਬਰਸ਼ਹਿ ਸੁਖ ਬਾਰੀ ॥

ਰਿਧਿ ਸਿਧਿ ਸਮ੍ਪਤਿ ਨਦੀਂ ਸੁਹਾਈ। ਉਮਗਿ ਅਵਧ ਅਮ੍ਬੁਧਿ ਕਹੁਁ ਆਈ ॥
ਮਨਿਗਨ ਪੁਰ ਨਰ ਨਾਰਿ ਸੁਜਾਤੀ। ਸੁਚਿ ਅਮੋਲ ਸੁਨ੍ਦਰ ਸਬ ਭਾਁਤੀ ॥
ਕਹਿ ਨ ਜਾਇ ਕਛੁ ਨਗਰ ਬਿਭੂਤੀ। ਜਨੁ ਏਤਨਿਅ ਬਿਰਞ੍ਚਿ ਕਰਤੂਤੀ ॥
ਸਬ ਬਿਧਿ ਸਬ ਪੁਰ ਲੋਗ ਸੁਖਾਰੀ। ਰਾਮਚਨ੍ਦ ਮੁਖ ਚਨ੍ਦੁ ਨਿਹਾਰੀ ॥
ਮੁਦਿਤ ਮਾਤੁ ਸਬ ਸਖੀਂ ਸਹੇਲੀ। ਫਲਿਤ ਬਿਲੋਕਿ ਮਨੋਰਥ ਬੇਲੀ ॥
ਰਾਮ ਰੂਪੁ ਗੁਨਸੀਲੁ ਸੁਭਾਊ। ਪ੍ਰਮੁਦਿਤ ਹੋਇ ਦੇਖਿ ਸੁਨਿ ਰਾਊ ॥

ਦੋ. ਸਬ ਕੇਂ ਉਰ ਅਭਿਲਾਸ਼ੁ ਅਸ ਕਹਹਿਂ ਮਨਾਇ ਮਹੇਸੁ।
ਆਪ ਅਛਤ ਜੁਬਰਾਜ ਪਦ ਰਾਮਹਿ ਦੇਉ ਨਰੇਸੁ ॥ ੧ ॥

ਏਕ ਸਮਯ ਸਬ ਸਹਿਤ ਸਮਾਜਾ। ਰਾਜਸਭਾਁ ਰਘੁਰਾਜੁ ਬਿਰਾਜਾ ॥
ਸਕਲ ਸੁਕਤ ਮੂਰਤਿ ਨਰਨਾਹੂ। ਰਾਮ ਸੁਜਸੁ ਸੁਨਿ ਅਤਿਹਿ ਉਛਾਹੂ ॥
ਨਪ ਸਬ ਰਹਹਿਂ ਕਪਾ ਅਭਿਲਾਸ਼ੇਂ। ਲੋਕਪ ਕਰਹਿਂ ਪ੍ਰੀਤਿ ਰੁਖ ਰਾਖੇਂ ॥
ਤਿਭੁਵਨ ਤੀਨਿ ਕਾਲ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਭੂਰਿ ਭਾਗ ਦਸਰਥ ਸਮ ਨਾਹੀਂ ॥
ਮਙ੍ਗਲਮੂਲ ਰਾਮੁ ਸੁਤ ਜਾਸੂ। ਜੋ ਕਛੁ ਕਹਿਜ ਥੋਰ ਸਬੁ ਤਾਸੂ ॥
ਰਾਯਁ ਸੁਭਾਯਁ ਮੁਕੁਰੁ ਕਰ ਲੀਨ੍ਹਾ। ਬਦਨੁ ਬਿਲੋਕਿ ਮੁਕੁਟ ਸਮ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਸ਼੍ਰਵਨ ਸਮੀਪ ਭਏ ਸਿਤ ਕੇਸਾ। ਮਨਹੁਁ ਜਰਠਪਨੁ ਅਸ ਉਪਦੇਸਾ ॥
ਨਪ ਜੁਬਰਾਜ ਰਾਮ ਕਹੁਁ ਦੇਹੂ। ਜੀਵਨ ਜਨਮ ਲਾਹੁ ਕਿਨ ਲੇਹੂ ॥

ਦੋ. ਯਹ ਬਿਚਾਰੁ ਉਰ ਆਨਿ ਨਪ ਸੁਦਿਨੁ ਸੁਅਵਸਰੁ ਪਾਇ।
ਪ੍ਰੇਮ ਪੁਲਕਿ ਤਨ ਮੁਦਿਤ ਮਨ ਗੁਰਹਿ ਸੁਨਾਯਉ ਜਾਇ ॥ ੨ ॥

ਕਹਇ ਭੁਆਲੁ ਸੁਨਿਅ ਮੁਨਿਨਾਯਕ। ਭਏ ਰਾਮ ਸਬ ਬਿਧਿ ਸਬ ਲਾਯਕ ॥
ਸੇਵਕ ਸਚਿਵ ਸਕਲ ਪੁਰਬਾਸੀ। ਜੇ ਹਮਾਰੇ ਅਰਿ ਮਿਤ੍ਰ ਉਦਾਸੀ ॥
ਸਬਹਿ ਰਾਮੁ ਪ੍ਰਿਯ ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਮੋਹੀ। ਪ੍ਰਭੁ ਅਸੀਸ ਜਨੁ ਤਨੁ ਧਰਿ ਸੋਹੀ ॥
ਬਿਪ੍ਰ ਸਹਿਤ ਪਰਿਵਾਰ ਗੋਸਾਈਂ। ਕਰਹਿਂ ਛੋਹੁ ਸਬ ਰੌਰਿਹਿ ਨਾਈ ॥
ਜੇ ਗੁਰ ਚਰਨ ਰੇਨੁ ਸਿਰ ਧਰਹੀਂ। ਤੇ ਜਨੁ ਸਕਲ ਬਿਭਵ ਬਸ ਕਰਹੀਂ ॥
ਮੋਹਿ ਸਮ ਯਹੁ ਅਨੁਭਯਉ ਨ ਦੂਜੇਂ। ਸਬੁ ਪਾਯਉਁ ਰਜ ਪਾਵਨਿ ਪੂਜੇਂ ॥
ਅਬ ਅਭਿਲਾਸ਼ੁ ਏਕੁ ਮਨ ਮੋਰੇਂ। ਪੂਜਹਿ ਨਾਥ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਤੋਰੇਂ ॥
ਮੁਨਿ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਲਖਿ ਸਹਜ ਸਨੇਹੂ। ਕਹੇਉ ਨਰੇਸ ਰਜਾਯਸੁ ਦੇਹੂ ॥

ਦੋ. ਰਾਜਨ ਰਾਉਰ ਨਾਮੁ ਜਸੁ ਸਬ ਅਭਿਮਤ ਦਾਤਾਰ।
ਫਲ ਅਨੁਗਾਮੀ ਮਹਿਪ ਮਨਿ ਮਨ ਅਭਿਲਾਸ਼ੁ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ॥ ੩ ॥

ਸਬ ਬਿਧਿ ਗੁਰੁ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਜਿਯਁ ਜਾਨੀ। ਬੋਲੇਉ ਰਾਉ ਰਹਁਸਿ ਮਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਨਾਥ ਰਾਮੁ ਕਰਿਅਹਿਂ ਜੁਬਰਾਜੂ। ਕਹਿਅ ਕਪਾ ਕਰਿ ਕਰਿਅ ਸਮਾਜੂ ॥
ਮੋਹਿ ਅਛਤ ਯਹੁ ਹੋਇ ਉਛਾਹੂ। ਲਹਹਿਂ ਲੋਗ ਸਬ ਲੋਚਨ ਲਾਹੂ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਸਾਦ ਸਿਵ ਸਬਇ ਨਿਬਾਹੀਂ। ਯਹ ਲਾਲਸਾ ਏਕ ਮਨ ਮਾਹੀਂ ॥
ਪੁਨਿ ਨ ਸੋਚ ਤਨੁ ਰਹਉ ਕਿ ਜਾਊ। ਜੇਹਿਂ ਨ ਹੋਇ ਪਾਛੇਂ ਪਛਿਤਾਊ ॥
ਸੁਨਿ ਮੁਨਿ ਦਸਰਥ ਬਚਨ ਸੁਹਾਏ। ਮਙ੍ਗਲ ਮੋਦ ਮੂਲ ਮਨ ਭਾਏ ॥
ਸੁਨੁ ਨਪ ਜਾਸੁ ਬਿਮੁਖ ਪਛਿਤਾਹੀਂ। ਜਾਸੁ ਭਜਨ ਬਿਨੁ ਜਰਨਿ ਨ ਜਾਹੀਂ ॥
ਭਯਉ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਤਨਯ ਸੋਇ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਰਾਮੁ ਪੁਨੀਤ ਪ੍ਰੇਮ ਅਨੁਗਾਮੀ ॥

ਦੋ. ਬੇਗਿ ਬਿਲਮ੍ਬੁ ਨ ਕਰਿਅ ਨਪ ਸਾਜਿਅ ਸਬੁਇ ਸਮਾਜੁ।
ਸੁਦਿਨ ਸੁਮਙ੍ਗਲੁ ਤਬਹਿਂ ਜਬ ਰਾਮੁ ਹੋਹਿਂ ਜੁਬਰਾਜੁ ॥ ੪ ॥

ਮੁਦਿਤ ਮਹਿਪਤਿ ਮਨ੍ਦਿਰ ਆਏ। ਸੇਵਕ ਸਚਿਵ ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰੁ ਬੋਲਾਏ ॥
ਕਹਿ ਜਯਜੀਵ ਸੀਸ ਤਿਨ੍ਹ ਨਾਏ। ਭੂਪ ਸੁਮਙ੍ਗਲ ਬਚਨ ਸੁਨਾਏ ॥
ਜੌਂ ਪਾਁਚਹਿ ਮਤ ਲਾਗੈ ਨੀਕਾ। ਕਰਹੁ ਹਰਸ਼ਿ ਹਿਯਁ ਰਾਮਹਿ ਟੀਕਾ ॥
ਮਨ੍ਤ੍ਰੀ ਮੁਦਿਤ ਸੁਨਤ ਪ੍ਰਿਯ ਬਾਨੀ। ਅਭਿਮਤ ਬਿਰਵਁ ਪਰੇਉ ਜਨੁ ਪਾਨੀ ॥
ਬਿਨਤੀ ਸਚਿਵ ਕਰਹਿ ਕਰ ਜੋਰੀ। ਜਿਅਹੁ ਜਗਤਪਤਿ ਬਰਿਸ ਕਰੋਰੀ ॥
ਜਗ ਮਙ੍ਗਲ ਭਲ ਕਾਜੁ ਬਿਚਾਰਾ। ਬੇਗਿਅ ਨਾਥ ਨ ਲਾਇਅ ਬਾਰਾ ॥
ਨਪਹਿ ਮੋਦੁ ਸੁਨਿ ਸਚਿਵ ਸੁਭਾਸ਼ਾ। ਬਢ़ਤ ਬੌਂਡ़ ਜਨੁ ਲਹੀ ਸੁਸਾਖਾ ॥

ਦੋ. ਕਹੇਉ ਭੂਪ ਮੁਨਿਰਾਜ ਕਰ ਜੋਇ ਜੋਇ ਆਯਸੁ ਹੋਇ।
ਰਾਮ ਰਾਜ ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਹਿਤ ਬੇਗਿ ਕਰਹੁ ਸੋਇ ਸੋਇ ॥ ੫ ॥

ਹਰਸ਼ਿ ਮੁਨੀਸ ਕਹੇਉ ਮਦੁ ਬਾਨੀ। ਆਨਹੁ ਸਕਲ ਸੁਤੀਰਥ ਪਾਨੀ ॥
ਔਸ਼ਧ ਮੂਲ ਫੂਲ ਫਲ ਪਾਨਾ। ਕਹੇ ਨਾਮ ਗਨਿ ਮਙ੍ਗਲ ਨਾਨਾ ॥
ਚਾਮਰ ਚਰਮ ਬਸਨ ਬਹੁ ਭਾਁਤੀ। ਰੋਮ ਪਾਟ ਪਟ ਅਗਨਿਤ ਜਾਤੀ ॥
ਮਨਿਗਨ ਮਙ੍ਗਲ ਬਸ੍ਤੁ ਅਨੇਕਾ। ਜੋ ਜਗ ਜੋਗੁ ਭੂਪ ਅਭਿਸ਼ੇਕਾ ॥
ਬੇਦ ਬਿਦਿਤ ਕਹਿ ਸਕਲ ਬਿਧਾਨਾ। ਕਹੇਉ ਰਚਹੁ ਪੁਰ ਬਿਬਿਧ ਬਿਤਾਨਾ ॥
ਸਫਲ ਰਸਾਲ ਪੂਗਫਲ ਕੇਰਾ। ਰੋਪਹੁ ਬੀਥਿਨ੍ਹ ਪੁਰ ਚਹੁਁ ਫੇਰਾ ॥
ਰਚਹੁ ਮਞ੍ਜੁ ਮਨਿ ਚੌਕੇਂ ਚਾਰੂ। ਕਹਹੁ ਬਨਾਵਨ ਬੇਗਿ ਬਜਾਰੂ ॥
ਪੂਜਹੁ ਗਨਪਤਿ ਗੁਰ ਕੁਲਦੇਵਾ। ਸਬ ਬਿਧਿ ਕਰਹੁ ਭੂਮਿਸੁਰ ਸੇਵਾ ॥

ਦੋ. ਧ੍ਵਜ ਪਤਾਕ ਤੋਰਨ ਕਲਸ ਸਜਹੁ ਤੁਰਗ ਰਥ ਨਾਗ।
ਸਿਰ ਧਰਿ ਮੁਨਿਬਰ ਬਚਨ ਸਬੁ ਨਿਜ ਨਿਜ ਕਾਜਹਿਂ ਲਾਗ ॥ ੬ ॥

ਜੋ ਮੁਨੀਸ ਜੇਹਿ ਆਯਸੁ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਸੋ ਤੇਹਿਂ ਕਾਜੁ ਪ੍ਰਥਮ ਜਨੁ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਬਿਪ੍ਰ ਸਾਧੁ ਸੁਰ ਪੂਜਤ ਰਾਜਾ। ਕਰਤ ਰਾਮ ਹਿਤ ਮਙ੍ਗਲ ਕਾਜਾ ॥
ਸੁਨਤ ਰਾਮ ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਸੁਹਾਵਾ। ਬਾਜ ਗਹਾਗਹ ਅਵਧ ਬਧਾਵਾ ॥
ਰਾਮ ਸੀਯ ਤਨ ਸਗੁਨ ਜਨਾਏ। ਫਰਕਹਿਂ ਮਙ੍ਗਲ ਅਙ੍ਗ ਸੁਹਾਏ ॥
ਪੁਲਕਿ ਸਪ੍ਰੇਮ ਪਰਸਪਰ ਕਹਹੀਂ। ਭਰਤ ਆਗਮਨੁ ਸੂਚਕ ਅਹਹੀਂ ॥
ਭਏ ਬਹੁਤ ਦਿਨ ਅਤਿ ਅਵਸੇਰੀ। ਸਗੁਨ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਭੇਣ੍ਟ ਪ੍ਰਿਯ ਕੇਰੀ ॥
ਭਰਤ ਸਰਿਸ ਪ੍ਰਿਯ ਕੋ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਇਹਇ ਸਗੁਨ ਫਲੁ ਦੂਸਰ ਨਾਹੀਂ ॥
ਰਾਮਹਿ ਬਨ੍ਧੁ ਸੋਚ ਦਿਨ ਰਾਤੀ। ਅਣ੍ਡਨ੍ਹਿ ਕਮਠ ਹ੍ਰਦਉ ਜੇਹਿ ਭਾਁਤੀ ॥

ਦੋ. ਏਹਿ ਅਵਸਰ ਮਙ੍ਗਲੁ ਪਰਮ ਸੁਨਿ ਰਹਁਸੇਉ ਰਨਿਵਾਸੁ।
ਸੋਭਤ ਲਖਿ ਬਿਧੁ ਬਢ़ਤ ਜਨੁ ਬਾਰਿਧਿ ਬੀਚਿ ਬਿਲਾਸੁ ॥ ੭ ॥

ਪ੍ਰਥਮ ਜਾਇ ਜਿਨ੍ਹ ਬਚਨ ਸੁਨਾਏ। ਭੂਸ਼ਨ ਬਸਨ ਭੂਰਿ ਤਿਨ੍ਹ ਪਾਏ ॥
ਪ੍ਰੇਮ ਪੁਲਕਿ ਤਨ ਮਨ ਅਨੁਰਾਗੀਂ। ਮਙ੍ਗਲ ਕਲਸ ਸਜਨ ਸਬ ਲਾਗੀਂ ॥
ਚੌਕੇਂ ਚਾਰੁ ਸੁਮਿਤ੍ਰਾਁ ਪੁਰੀ। ਮਨਿਮਯ ਬਿਬਿਧ ਭਾਁਤਿ ਅਤਿ ਰੁਰੀ ॥
ਆਨਁਦ ਮਗਨ ਰਾਮ ਮਹਤਾਰੀ। ਦਿਏ ਦਾਨ ਬਹੁ ਬਿਪ੍ਰ ਹਁਕਾਰੀ ॥
ਪੂਜੀਂ ਗ੍ਰਾਮਦੇਬਿ ਸੁਰ ਨਾਗਾ। ਕਹੇਉ ਬਹੋਰਿ ਦੇਨ ਬਲਿਭਾਗਾ ॥
ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਹੋਇ ਰਾਮ ਕਲ੍ਯਾਨੂ। ਦੇਹੁ ਦਯਾ ਕਰਿ ਸੋ ਬਰਦਾਨੂ ॥
ਗਾਵਹਿਂ ਮਙ੍ਗਲ ਕੋਕਿਲਬਯਨੀਂ। ਬਿਧੁਬਦਨੀਂ ਮਗਸਾਵਕਨਯਨੀਂ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਰਾਜ ਅਭਿਸ਼ੇਕੁ ਸੁਨਿ ਹਿਯਁ ਹਰਸ਼ੇ ਨਰ ਨਾਰਿ।
ਲਗੇ ਸੁਮਙ੍ਗਲ ਸਜਨ ਸਬ ਬਿਧਿ ਅਨੁਕੂਲ ਬਿਚਾਰਿ ॥ ੮ ॥

ਤਬ ਨਰਨਾਹਁ ਬਸਿਸ਼੍ਠੁ ਬੋਲਾਏ। ਰਾਮਧਾਮ ਸਿਖ ਦੇਨ ਪਠਾਏ ॥
ਗੁਰ ਆਗਮਨੁ ਸੁਨਤ ਰਘੁਨਾਥਾ। ਦ੍ਵਾਰ ਆਇ ਪਦ ਨਾਯਉ ਮਾਥਾ ॥
ਸਾਦਰ ਅਰਘ ਦੇਇ ਘਰ ਆਨੇ। ਸੋਰਹ ਭਾਁਤਿ ਪੂਜਿ ਸਨਮਾਨੇ ॥
ਗਹੇ ਚਰਨ ਸਿਯ ਸਹਿਤ ਬਹੋਰੀ। ਬੋਲੇ ਰਾਮੁ ਕਮਲ ਕਰ ਜੋਰੀ ॥
ਸੇਵਕ ਸਦਨ ਸ੍ਵਾਮਿ ਆਗਮਨੂ। ਮਙ੍ਗਲ ਮੂਲ ਅਮਙ੍ਗਲ ਦਮਨੂ ॥
ਤਦਪਿ ਉਚਿਤ ਜਨੁ ਬੋਲਿ ਸਪ੍ਰੀਤੀ। ਪਠਇਅ ਕਾਜ ਨਾਥ ਅਸਿ ਨੀਤੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁਤਾ ਤਜਿ ਪ੍ਰਭੁ ਕੀਨ੍ਹ ਸਨੇਹੂ। ਭਯਉ ਪੁਨੀਤ ਆਜੁ ਯਹੁ ਗੇਹੂ ॥
ਆਯਸੁ ਹੋਇ ਸੋ ਕਰੌਂ ਗੋਸਾਈ। ਸੇਵਕ ਲਹਇ ਸ੍ਵਾਮਿ ਸੇਵਕਾਈ ॥

ਦੋ. ਸੁਨਿ ਸਨੇਹ ਸਾਨੇ ਬਚਨ ਮੁਨਿ ਰਘੁਬਰਹਿ ਪ੍ਰਸਂਸ।
ਰਾਮ ਕਸ ਨ ਤੁਮ੍ਹ ਕਹਹੁ ਅਸ ਹਂਸ ਬਂਸ ਅਵਤਂਸ ॥ ੯ ॥

ਬਰਨਿ ਰਾਮ ਗੁਨ ਸੀਲੁ ਸੁਭਾਊ। ਬੋਲੇ ਪ੍ਰੇਮ ਪੁਲਕਿ ਮੁਨਿਰਾਊ ॥
ਭੂਪ ਸਜੇਉ ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਸਮਾਜੂ। ਚਾਹਤ ਦੇਨ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਜੁਬਰਾਜੂ ॥
ਰਾਮ ਕਰਹੁ ਸਬ ਸਞ੍ਜਮ ਆਜੂ। ਜੌਂ ਬਿਧਿ ਕੁਸਲ ਨਿਬਾਹੈ ਕਾਜੂ ॥
ਗੁਰੁ ਸਿਖ ਦੇਇ ਰਾਯ ਪਹਿਂ ਗਯਉ। ਰਾਮ ਹਦਯਁ ਅਸ ਬਿਸਮਉ ਭਯਊ ॥
ਜਨਮੇ ਏਕ ਸਙ੍ਗ ਸਬ ਭਾਈ। ਭੋਜਨ ਸਯਨ ਕੇਲਿ ਲਰਿਕਾਈ ॥
ਕਰਨਬੇਧ ਉਪਬੀਤ ਬਿਆਹਾ। ਸਙ੍ਗ ਸਙ੍ਗ ਸਬ ਭਏ ਉਛਾਹਾ ॥
ਬਿਮਲ ਬਂਸ ਯਹੁ ਅਨੁਚਿਤ ਏਕੂ। ਬਨ੍ਧੁ ਬਿਹਾਇ ਬਡ़ੇਹਿ ਅਭਿਸ਼ੇਕੂ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਸਪ੍ਰੇਮ ਪਛਿਤਾਨਿ ਸੁਹਾਈ। ਹਰਉ ਭਗਤ ਮਨ ਕੈ ਕੁਟਿਲਾਈ ॥

ਦੋ. ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਆਏ ਲਖਨ ਮਗਨ ਪ੍ਰੇਮ ਆਨਨ੍ਦ।
ਸਨਮਾਨੇ ਪ੍ਰਿਯ ਬਚਨ ਕਹਿ ਰਘੁਕੁਲ ਕੈਰਵ ਚਨ੍ਦ ॥ ੧੦ ॥

ਬਾਜਹਿਂ ਬਾਜਨੇ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਾਨਾ। ਪੁਰ ਪ੍ਰਮੋਦੁ ਨਹਿਂ ਜਾਇ ਬਖਾਨਾ ॥
ਭਰਤ ਆਗਮਨੁ ਸਕਲ ਮਨਾਵਹਿਂ। ਆਵਹੁਁ ਬੇਗਿ ਨਯਨ ਫਲੁ ਪਾਵਹਿਂ ॥
ਹਾਟ ਬਾਟ ਘਰ ਗਲੀਂ ਅਥਾਈ। ਕਹਹਿਂ ਪਰਸਪਰ ਲੋਗ ਲੋਗਾਈ ॥
ਕਾਲਿ ਲਗਨ ਭਲਿ ਕੇਤਿਕ ਬਾਰਾ। ਪੂਜਿਹਿ ਬਿਧਿ ਅਭਿਲਾਸ਼ੁ ਹਮਾਰਾ ॥
ਕਨਕ ਸਿਙ੍ਘਾਸਨ ਸੀਯ ਸਮੇਤਾ। ਬੈਠਹਿਂ ਰਾਮੁ ਹੋਇ ਚਿਤ ਚੇਤਾ ॥
ਸਕਲ ਕਹਹਿਂ ਕਬ ਹੋਇਹਿ ਕਾਲੀ। ਬਿਘਨ ਮਨਾਵਹਿਂ ਦੇਵ ਕੁਚਾਲੀ ॥
ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਸੋਹਾਇ ਨ ਅਵਧ ਬਧਾਵਾ। ਚੋਰਹਿ ਚਨ੍ਦਿਨਿ ਰਾਤਿ ਨ ਭਾਵਾ ॥
ਸਾਰਦ ਬੋਲਿ ਬਿਨਯ ਸੁਰ ਕਰਹੀਂ। ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰ ਪਾਯ ਲੈ ਪਰਹੀਂ ॥

ਦੋ. ਬਿਪਤਿ ਹਮਾਰਿ ਬਿਲੋਕਿ ਬਡ़ਿ ਮਾਤੁ ਕਰਿਅ ਸੋਇ ਆਜੁ।
ਰਾਮੁ ਜਾਹਿਂ ਬਨ ਰਾਜੁ ਤਜਿ ਹੋਇ ਸਕਲ ਸੁਰਕਾਜੁ ॥ ੧੧ ॥

ਸੁਨਿ ਸੁਰ ਬਿਨਯ ਠਾਢ़ਿ ਪਛਿਤਾਤੀ। ਭਇਉਁ ਸਰੋਜ ਬਿਪਿਨ ਹਿਮਰਾਤੀ ॥
ਦੇਖਿ ਦੇਵ ਪੁਨਿ ਕਹਹਿਂ ਨਿਹੋਰੀ। ਮਾਤੁ ਤੋਹਿ ਨਹਿਂ ਥੋਰਿਉ ਖੋਰੀ ॥
ਬਿਸਮਯ ਹਰਸ਼ ਰਹਿਤ ਰਘੁਰਾਊ। ਤੁਮ੍ਹ ਜਾਨਹੁ ਸਬ ਰਾਮ ਪ੍ਰਭਾਊ ॥
ਜੀਵ ਕਰਮ ਬਸ ਸੁਖ ਦੁਖ ਭਾਗੀ। ਜਾਇਅ ਅਵਧ ਦੇਵ ਹਿਤ ਲਾਗੀ ॥
ਬਾਰ ਬਾਰ ਗਹਿ ਚਰਨ ਸਁਕੋਚੌ। ਚਲੀ ਬਿਚਾਰਿ ਬਿਬੁਧ ਮਤਿ ਪੋਚੀ ॥
ਊਁਚ ਨਿਵਾਸੁ ਨੀਚਿ ਕਰਤੂਤੀ। ਦੇਖਿ ਨ ਸਕਹਿਂ ਪਰਾਇ ਬਿਭੂਤੀ ॥
ਆਗਿਲ ਕਾਜੁ ਬਿਚਾਰਿ ਬਹੋਰੀ। ਕਰਹਹਿਂ ਚਾਹ ਕੁਸਲ ਕਬਿ ਮੋਰੀ ॥
ਹਰਸ਼ਿ ਹਦਯਁ ਦਸਰਥ ਪੁਰ ਆਈ। ਜਨੁ ਗ੍ਰਹ ਦਸਾ ਦੁਸਹ ਦੁਖਦਾਈ ॥

ਦੋ. ਨਾਮੁ ਮਨ੍ਥਰਾ ਮਨ੍ਦਮਤਿ ਚੇਰੀ ਕੈਕੇਇ ਕੇਰਿ।
ਅਜਸ ਪੇਟਾਰੀ ਤਾਹਿ ਕਰਿ ਗਈ ਗਿਰਾ ਮਤਿ ਫੇਰਿ ॥ ੧੨ ॥

ਦੀਖ ਮਨ੍ਥਰਾ ਨਗਰੁ ਬਨਾਵਾ। ਮਞ੍ਜੁਲ ਮਙ੍ਗਲ ਬਾਜ ਬਧਾਵਾ ॥
ਪੂਛੇਸਿ ਲੋਗਨ੍ਹ ਕਾਹ ਉਛਾਹੂ। ਰਾਮ ਤਿਲਕੁ ਸੁਨਿ ਭਾ ਉਰ ਦਾਹੂ ॥
ਕਰਇ ਬਿਚਾਰੁ ਕੁਬੁਦ੍ਧਿ ਕੁਜਾਤੀ। ਹੋਇ ਅਕਾਜੁ ਕਵਨਿ ਬਿਧਿ ਰਾਤੀ ॥
ਦੇਖਿ ਲਾਗਿ ਮਧੁ ਕੁਟਿਲ ਕਿਰਾਤੀ। ਜਿਮਿ ਗਵਁ ਤਕਇ ਲੇਉਁ ਕੇਹਿ ਭਾਁਤੀ ॥
ਭਰਤ ਮਾਤੁ ਪਹਿਂ ਗਇ ਬਿਲਖਾਨੀ। ਕਾ ਅਨਮਨਿ ਹਸਿ ਕਹ ਹਁਸਿ ਰਾਨੀ ॥
ਊਤਰੁ ਦੇਇ ਨ ਲੇਇ ਉਸਾਸੂ। ਨਾਰਿ ਚਰਿਤ ਕਰਿ ਢਾਰਇ ਆਁਸੂ ॥
ਹਁਸਿ ਕਹ ਰਾਨਿ ਗਾਲੁ ਬਡ़ ਤੋਰੇਂ। ਦੀਨ੍ਹ ਲਖਨ ਸਿਖ ਅਸ ਮਨ ਮੋਰੇਂ ॥
ਤਬਹੁਁ ਨ ਬੋਲ ਚੇਰਿ ਬਡ़ਿ ਪਾਪਿਨਿ। ਛਾਡ़ਇ ਸ੍ਵਾਸ ਕਾਰਿ ਜਨੁ ਸਾਁਪਿਨਿ ॥

ਦੋ. ਸਭਯ ਰਾਨਿ ਕਹ ਕਹਸਿ ਕਿਨ ਕੁਸਲ ਰਾਮੁ ਮਹਿਪਾਲੁ।
ਲਖਨੁ ਭਰਤੁ ਰਿਪੁਦਮਨੁ ਸੁਨਿ ਭਾ ਕੁਬਰੀ ਉਰ ਸਾਲੁ ॥ ੧੩ ॥

ਕਤ ਸਿਖ ਦੇਇ ਹਮਹਿ ਕੋਉ ਮਾਈ। ਗਾਲੁ ਕਰਬ ਕੇਹਿ ਕਰ ਬਲੁ ਪਾਈ ॥
ਰਾਮਹਿ ਛਾਡ़ਿ ਕੁਸਲ ਕੇਹਿ ਆਜੂ। ਜੇਹਿ ਜਨੇਸੁ ਦੇਇ ਜੁਬਰਾਜੂ ॥
ਭਯਉ ਕੌਸਿਲਹਿ ਬਿਧਿ ਅਤਿ ਦਾਹਿਨ। ਦੇਖਤ ਗਰਬ ਰਹਤ ਉਰ ਨਾਹਿਨ ॥
ਦੇਖੇਹੁ ਕਸ ਨ ਜਾਇ ਸਬ ਸੋਭਾ। ਜੋ ਅਵਲੋਕਿ ਮੋਰ ਮਨੁ ਛੋਭਾ ॥
ਪੂਤੁ ਬਿਦੇਸ ਨ ਸੋਚੁ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇਂ। ਜਾਨਤਿ ਹਹੁ ਬਸ ਨਾਹੁ ਹਮਾਰੇਂ ॥
ਨੀਦ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਿਯ ਸੇਜ ਤੁਰਾਈ। ਲਖਹੁ ਨ ਭੂਪ ਕਪਟ ਚਤੁਰਾਈ ॥
ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਿਯ ਬਚਨ ਮਲਿਨ ਮਨੁ ਜਾਨੀ। ਝੁਕੀ ਰਾਨਿ ਅਬ ਰਹੁ ਅਰਗਾਨੀ ॥
ਪੁਨਿ ਅਸ ਕਬਹੁਁ ਕਹਸਿ ਘਰਫੋਰੀ। ਤਬ ਧਰਿ ਜੀਭ ਕਢ़ਾਵਉਁ ਤੋਰੀ ॥

ਦੋ. ਕਾਨੇ ਖੋਰੇ ਕੂਬਰੇ ਕੁਟਿਲ ਕੁਚਾਲੀ ਜਾਨਿ।
ਤਿਯ ਬਿਸੇਸ਼ਿ ਪੁਨਿ ਚੇਰਿ ਕਹਿ ਭਰਤਮਾਤੁ ਮੁਸੁਕਾਨਿ ॥ ੧੪ ॥

ਪ੍ਰਿਯਬਾਦਿਨਿ ਸਿਖ ਦੀਨ੍ਹਿਉਁ ਤੋਹੀ। ਸਪਨੇਹੁਁ ਤੋ ਪਰ ਕੋਪੁ ਨ ਮੋਹੀ ॥
ਸੁਦਿਨੁ ਸੁਮਙ੍ਗਲ ਦਾਯਕੁ ਸੋਈ। ਤੋਰ ਕਹਾ ਫੁਰ ਜੇਹਿ ਦਿਨ ਹੋਈ ॥
ਜੇਠ ਸ੍ਵਾਮਿ ਸੇਵਕ ਲਘੁ ਭਾਈ। ਯਹ ਦਿਨਕਰ ਕੁਲ ਰੀਤਿ ਸੁਹਾਈ ॥
ਰਾਮ ਤਿਲਕੁ ਜੌਂ ਸਾਁਚੇਹੁਁ ਕਾਲੀ। ਦੇਉਁ ਮਾਗੁ ਮਨ ਭਾਵਤ ਆਲੀ ॥
ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਸਮ ਸਬ ਮਹਤਾਰੀ। ਰਾਮਹਿ ਸਹਜ ਸੁਭਾਯਁ ਪਿਆਰੀ ॥
ਮੋ ਪਰ ਕਰਹਿਂ ਸਨੇਹੁ ਬਿਸੇਸ਼ੀ। ਮੈਂ ਕਰਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪਰੀਛਾ ਦੇਖੀ ॥
ਜੌਂ ਬਿਧਿ ਜਨਮੁ ਦੇਇ ਕਰਿ ਛੋਹੂ। ਹੋਹੁਁ ਰਾਮ ਸਿਯ ਪੂਤ ਪੁਤੋਹੂ ॥
ਪ੍ਰਾਨ ਤੇਂ ਅਧਿਕ ਰਾਮੁ ਪ੍ਰਿਯ ਮੋਰੇਂ। ਤਿਨ੍ਹ ਕੇਂ ਤਿਲਕ ਛੋਭੁ ਕਸ ਤੋਰੇਂ ॥

ਦੋ. ਭਰਤ ਸਪਥ ਤੋਹਿ ਸਤ੍ਯ ਕਹੁ ਪਰਿਹਰਿ ਕਪਟ ਦੁਰਾਉ।
ਹਰਸ਼ ਸਮਯ ਬਿਸਮਉ ਕਰਸਿ ਕਾਰਨ ਮੋਹਿ ਸੁਨਾਉ ॥ ੧੫ ॥

ਏਕਹਿਂ ਬਾਰ ਆਸ ਸਬ ਪੂਜੀ। ਅਬ ਕਛੁ ਕਹਬ ਜੀਭ ਕਰਿ ਦੂਜੀ ॥
ਫੋਰੈ ਜੋਗੁ ਕਪਾਰੁ ਅਭਾਗਾ। ਭਲੇਉ ਕਹਤ ਦੁਖ ਰਉਰੇਹਿ ਲਾਗਾ ॥
ਕਹਹਿਂ ਝੂਠਿ ਫੁਰਿ ਬਾਤ ਬਨਾਈ। ਤੇ ਪ੍ਰਿਯ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਕਰੁਇ ਮੈਂ ਮਾਈ ॥
ਹਮਹੁਁ ਕਹਬਿ ਅਬ ਠਕੁਰਸੋਹਾਤੀ। ਨਾਹਿਂ ਤ ਮੌਨ ਰਹਬ ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ ॥
ਕਰਿ ਕੁਰੂਪ ਬਿਧਿ ਪਰਬਸ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਬਵਾ ਸੋ ਲੁਨਿਅ ਲਹਿਅ ਜੋ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਕੋਉ ਨਪ ਹੋਉ ਹਮਹਿ ਕਾ ਹਾਨੀ। ਚੇਰਿ ਛਾਡ़ਿ ਅਬ ਹੋਬ ਕਿ ਰਾਨੀ ॥
ਜਾਰੈ ਜੋਗੁ ਸੁਭਾਉ ਹਮਾਰਾ। ਅਨਭਲ ਦੇਖਿ ਨ ਜਾਇ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ॥
ਤਾਤੇਂ ਕਛੁਕ ਬਾਤ ਅਨੁਸਾਰੀ। ਛਮਿਅ ਦੇਬਿ ਬਡ़ਿ ਚੂਕ ਹਮਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਗੂਢ़ ਕਪਟ ਪ੍ਰਿਯ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਤੀਯ ਅਧਰਬੁਧਿ ਰਾਨਿ।
ਸੁਰਮਾਯਾ ਬਸ ਬੈਰਿਨਿਹਿ ਸੁਹ੍ਦ ਜਾਨਿ ਪਤਿਆਨਿ ॥ ੧੬ ॥

ਸਾਦਰ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਪੂਁਛਤਿ ਓਹੀ। ਸਬਰੀ ਗਾਨ ਮਗੀ ਜਨੁ ਮੋਹੀ ॥
ਤਸਿ ਮਤਿ ਫਿਰੀ ਅਹਇ ਜਸਿ ਭਾਬੀ। ਰਹਸੀ ਚੇਰਿ ਘਾਤ ਜਨੁ ਫਾਬੀ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਪੂਁਛਹੁ ਮੈਂ ਕਹਤ ਡੇਰਾਊਁ। ਧਰੇਉ ਮੋਰ ਘਰਫੋਰੀ ਨਾਊਁ ॥
ਸਜਿ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਬਹੁਬਿਧਿ ਗਢ़ਿ ਛੋਲੀ। ਅਵਧ ਸਾਢ़ਸਾਤੀ ਤਬ ਬੋਲੀ ॥
ਪ੍ਰਿਯ ਸਿਯ ਰਾਮੁ ਕਹਾ ਤੁਮ੍ਹ ਰਾਨੀ। ਰਾਮਹਿ ਤੁਮ੍ਹ ਪ੍ਰਿਯ ਸੋ ਫੁਰਿ ਬਾਨੀ ॥
ਰਹਾ ਪ੍ਰਥਮ ਅਬ ਤੇ ਦਿਨ ਬੀਤੇ। ਸਮਉ ਫਿਰੇਂ ਰਿਪੁ ਹੋਹਿਂ ਪਿਂਰੀਤੇ ॥
ਭਾਨੁ ਕਮਲ ਕੁਲ ਪੋਸ਼ਨਿਹਾਰਾ। ਬਿਨੁ ਜਲ ਜਾਰਿ ਕਰਇ ਸੋਇ ਛਾਰਾ ॥
ਜਰਿ ਤੁਮ੍ਹਾਰਿ ਚਹ ਸਵਤਿ ਉਖਾਰੀ। ਰੂਁਧਹੁ ਕਰਿ ਉਪਾਉ ਬਰ ਬਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਨ ਸੋਚੁ ਸੋਹਾਗ ਬਲ ਨਿਜ ਬਸ ਜਾਨਹੁ ਰਾਉ।
ਮਨ ਮਲੀਨ ਮੁਹ ਮੀਠ ਨਪ ਰਾਉਰ ਸਰਲ ਸੁਭਾਉ ॥ ੧੭ ॥

ਚਤੁਰ ਗਁਭੀਰ ਰਾਮ ਮਹਤਾਰੀ। ਬੀਚੁ ਪਾਇ ਨਿਜ ਬਾਤ ਸਁਵਾਰੀ ॥
ਪਠਏ ਭਰਤੁ ਭੂਪ ਨਨਿਅਉਰੇਂ। ਰਾਮ ਮਾਤੁ ਮਤ ਜਾਨਵ ਰਉਰੇਂ ॥
ਸੇਵਹਿਂ ਸਕਲ ਸਵਤਿ ਮੋਹਿ ਨੀਕੇਂ। ਗਰਬਿਤ ਭਰਤ ਮਾਤੁ ਬਲ ਪੀ ਕੇਂ ॥
ਸਾਲੁ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਕੌਸਿਲਹਿ ਮਾਈ। ਕਪਟ ਚਤੁਰ ਨਹਿਂ ਹੋਇ ਜਨਾਈ ॥
ਰਾਜਹਿ ਤੁਮ੍ਹ ਪਰ ਪ੍ਰੇਮੁ ਬਿਸੇਸ਼ੀ। ਸਵਤਿ ਸੁਭਾਉ ਸਕਇ ਨਹਿਂ ਦੇਖੀ ॥
ਰਚੀ ਪ੍ਰਮ੍ਪਚੁ ਭੂਪਹਿ ਅਪਨਾਈ। ਰਾਮ ਤਿਲਕ ਹਿਤ ਲਗਨ ਧਰਾਈ ॥
ਯਹ ਕੁਲ ਉਚਿਤ ਰਾਮ ਕਹੁਁ ਟੀਕਾ। ਸਬਹਿ ਸੋਹਾਇ ਮੋਹਿ ਸੁਠਿ ਨੀਕਾ ॥
ਆਗਿਲਿ ਬਾਤ ਸਮੁਝਿ ਡਰੁ ਮੋਹੀ। ਦੇਉ ਦੈਉ ਫਿਰਿ ਸੋ ਫਲੁ ਓਹੀ ॥

ਦੋ. ਰਚਿ ਪਚਿ ਕੋਟਿਕ ਕੁਟਿਲਪਨ ਕੀਨ੍ਹੇਸਿ ਕਪਟ ਪ੍ਰਬੋਧੁ ॥
ਕਹਿਸਿ ਕਥਾ ਸਤ ਸਵਤਿ ਕੈ ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਬਾਢ़ ਬਿਰੋਧੁ ॥ ੧੮ ॥

ਭਾਵੀ ਬਸ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਉਰ ਆਈ। ਪੂਁਛ ਰਾਨਿ ਪੁਨਿ ਸਪਥ ਦੇਵਾਈ ॥
ਕਾ ਪੂਛਹੁਁ ਤੁਮ੍ਹ ਅਬਹੁਁ ਨ ਜਾਨਾ। ਨਿਜ ਹਿਤ ਅਨਹਿਤ ਪਸੁ ਪਹਿਚਾਨਾ ॥
ਭਯਉ ਪਾਖੁ ਦਿਨ ਸਜਤ ਸਮਾਜੂ। ਤੁਮ੍ਹ ਪਾਈ ਸੁਧਿ ਮੋਹਿ ਸਨ ਆਜੂ ॥
ਖਾਇਅ ਪਹਿਰਿਅ ਰਾਜ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇਂ। ਸਤ੍ਯ ਕਹੇਂ ਨਹਿਂ ਦੋਸ਼ੁ ਹਮਾਰੇਂ ॥
ਜੌਂ ਅਸਤ੍ਯ ਕਛੁ ਕਹਬ ਬਨਾਈ। ਤੌ ਬਿਧਿ ਦੇਇਹਿ ਹਮਹਿ ਸਜਾਈ ॥
ਰਾਮਹਿ ਤਿਲਕ ਕਾਲਿ ਜੌਂ ਭਯਊ।þ ਤੁਮ੍ਹ ਕਹੁਁ ਬਿਪਤਿ ਬੀਜੁ ਬਿਧਿ ਬਯਊ ॥
ਰੇਖ ਖਁਚਾਇ ਕਹਉਁ ਬਲੁ ਭਾਸ਼ੀ। ਭਾਮਿਨਿ ਭਇਹੁ ਦੂਧ ਕਇ ਮਾਖੀ ॥
ਜੌਂ ਸੁਤ ਸਹਿਤ ਕਰਹੁ ਸੇਵਕਾਈ। ਤੌ ਘਰ ਰਹਹੁ ਨ ਆਨ ਉਪਾਈ ॥

ਦੋ. ਕਦ੍ਰੂਁ ਬਿਨਤਹਿ ਦੀਨ੍ਹ ਦੁਖੁ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਕੌਸਿਲਾਁ ਦੇਬ।
ਭਰਤੁ ਬਨ੍ਦਿਗਹ ਸੇਇਹਹਿਂ ਲਖਨੁ ਰਾਮ ਕੇ ਨੇਬ ॥ ੧੯ ॥

ਕੈਕਯਸੁਤਾ ਸੁਨਤ ਕਟੁ ਬਾਨੀ। ਕਹਿ ਨ ਸਕਇ ਕਛੁ ਸਹਮਿ ਸੁਖਾਨੀ ॥
ਤਨ ਪਸੇਉ ਕਦਲੀ ਜਿਮਿ ਕਾਁਪੀ। ਕੁਬਰੀਂ ਦਸਨ ਜੀਭ ਤਬ ਚਾਁਪੀ ॥
ਕਹਿ ਕਹਿ ਕੋਟਿਕ ਕਪਟ ਕਹਾਨੀ। ਧੀਰਜੁ ਧਰਹੁ ਪ੍ਰਬੋਧਿਸਿ ਰਾਨੀ ॥
ਫਿਰਾ ਕਰਮੁ ਪ੍ਰਿਯ ਲਾਗਿ ਕੁਚਾਲੀ। ਬਕਿਹਿ ਸਰਾਹਇ ਮਾਨਿ ਮਰਾਲੀ ॥
ਸੁਨੁ ਮਨ੍ਥਰਾ ਬਾਤ ਫੁਰਿ ਤੋਰੀ। ਦਹਿਨਿ ਆਁਖਿ ਨਿਤ ਫਰਕਇ ਮੋਰੀ ॥
ਦਿਨ ਪ੍ਰਤਿ ਦੇਖਉਁ ਰਾਤਿ ਕੁਸਪਨੇ। ਕਹਉਁ ਨ ਤੋਹਿ ਮੋਹ ਬਸ ਅਪਨੇ ॥
ਕਾਹ ਕਰੌ ਸਖਿ ਸੂਧ ਸੁਭਾਊ। ਦਾਹਿਨ ਬਾਮ ਨ ਜਾਨਉਁ ਕਾਊ ॥

ਦੋ. ਅਪਨੇ ਚਲਤ ਨ ਆਜੁ ਲਗਿ ਅਨਭਲ ਕਾਹੁਕ ਕੀਨ੍ਹ।
ਕੇਹਿਂ ਅਘ ਏਕਹਿ ਬਾਰ ਮੋਹਿ ਦੈਅਁ ਦੁਸਹ ਦੁਖੁ ਦੀਨ੍ਹ ॥ ੨੦ ॥

ਨੈਹਰ ਜਨਮੁ ਭਰਬ ਬਰੁ ਜਾਇ। ਜਿਅਤ ਨ ਕਰਬਿ ਸਵਤਿ ਸੇਵਕਾਈ ॥
ਅਰਿ ਬਸ ਦੈਉ ਜਿਆਵਤ ਜਾਹੀ। ਮਰਨੁ ਨੀਕ ਤੇਹਿ ਜੀਵਨ ਚਾਹੀ ॥
ਦੀਨ ਬਚਨ ਕਹ ਬਹੁਬਿਧਿ ਰਾਨੀ। ਸੁਨਿ ਕੁਬਰੀਂ ਤਿਯਮਾਯਾ ਠਾਨੀ ॥
ਅਸ ਕਸ ਕਹਹੁ ਮਾਨਿ ਮਨ ਊਨਾ। ਸੁਖੁ ਸੋਹਾਗੁ ਤੁਮ੍ਹ ਕਹੁਁ ਦਿਨ ਦੂਨਾ ॥
ਜੇਹਿਂ ਰਾਉਰ ਅਤਿ ਅਨਭਲ ਤਾਕਾ। ਸੋਇ ਪਾਇਹਿ ਯਹੁ ਫਲੁ ਪਰਿਪਾਕਾ ॥
ਜਬ ਤੇਂ ਕੁਮਤ ਸੁਨਾ ਮੈਂ ਸ੍ਵਾਮਿਨਿ। ਭੂਖ ਨ ਬਾਸਰ ਨੀਨ੍ਦ ਨ ਜਾਮਿਨਿ ॥
ਪੂਁਛੇਉ ਗੁਨਿਨ੍ਹ ਰੇਖ ਤਿਨ੍ਹ ਖਾਁਚੀ। ਭਰਤ ਭੁਆਲ ਹੋਹਿਂ ਯਹ ਸਾਁਚੀ ॥
ਭਾਮਿਨਿ ਕਰਹੁ ਤ ਕਹੌਂ ਉਪਾਊ। ਹੈ ਤੁਮ੍ਹਰੀਂ ਸੇਵਾ ਬਸ ਰਾਊ ॥

ਦੋ. ਪਰਉਁ ਕੂਪ ਤੁਅ ਬਚਨ ਪਰ ਸਕਉਁ ਪੂਤ ਪਤਿ ਤ੍ਯਾਗਿ।
ਕਹਸਿ ਮੋਰ ਦੁਖੁ ਦੇਖਿ ਬਡ़ ਕਸ ਨ ਕਰਬ ਹਿਤ ਲਾਗਿ ॥ ੨੧ ॥

ਕੁਬਰੀਂ ਕਰਿ ਕਬੁਲੀ ਕੈਕੇਈ। ਕਪਟ ਛੁਰੀ ਉਰ ਪਾਹਨ ਟੇਈ ॥
ਲਖਇ ਨ ਰਾਨਿ ਨਿਕਟ ਦੁਖੁ ਕੈਂਸੇ। ਚਰਇ ਹਰਿਤ ਤਿਨ ਬਲਿਪਸੁ ਜੈਸੇਂ ॥
ਸੁਨਤ ਬਾਤ ਮਦੁ ਅਨ੍ਤ ਕਠੋਰੀ। ਦੇਤਿ ਮਨਹੁਁ ਮਧੁ ਮਾਹੁਰ ਘੋਰੀ ॥
ਕਹਇ ਚੇਰਿ ਸੁਧਿ ਅਹਇ ਕਿ ਨਾਹੀ। ਸ੍ਵਾਮਿਨਿ ਕਹਿਹੁ ਕਥਾ ਮੋਹਿ ਪਾਹੀਂ ॥
ਦੁਇ ਬਰਦਾਨ ਭੂਪ ਸਨ ਥਾਤੀ। ਮਾਗਹੁ ਆਜੁ ਜੁਡ़ਾਵਹੁ ਛਾਤੀ ॥
ਸੁਤਹਿ ਰਾਜੁ ਰਾਮਹਿ ਬਨਵਾਸੂ। ਦੇਹੁ ਲੇਹੁ ਸਬ ਸਵਤਿ ਹੁਲਾਸੁ ॥
ਭੂਪਤਿ ਰਾਮ ਸਪਥ ਜਬ ਕਰਈ। ਤਬ ਮਾਗੇਹੁ ਜੇਹਿਂ ਬਚਨੁ ਨ ਟਰਈ ॥
ਹੋਇ ਅਕਾਜੁ ਆਜੁ ਨਿਸਿ ਬੀਤੇਂ। ਬਚਨੁ ਮੋਰ ਪ੍ਰਿਯ ਮਾਨੇਹੁ ਜੀ ਤੇਂ ॥

ਦੋ. ਬਡ़ ਕੁਘਾਤੁ ਕਰਿ ਪਾਤਕਿਨਿ ਕਹੇਸਿ ਕੋਪਗਹਁ ਜਾਹੁ।
ਕਾਜੁ ਸਁਵਾਰੇਹੁ ਸਜਗ ਸਬੁ ਸਹਸਾ ਜਨਿ ਪਤਿਆਹੁ ॥ ੨੨ ॥

ਕੁਬਰਿਹਿ ਰਾਨਿ ਪ੍ਰਾਨਪ੍ਰਿਯ ਜਾਨੀ। ਬਾਰ ਬਾਰ ਬਡ़ਿ ਬੁਦ੍ਧਿ ਬਖਾਨੀ ॥
ਤੋਹਿ ਸਮ ਹਿਤ ਨ ਮੋਰ ਸਂਸਾਰਾ। ਬਹੇ ਜਾਤ ਕਇ ਭਇਸਿ ਅਧਾਰਾ ॥
ਜੌਂ ਬਿਧਿ ਪੁਰਬ ਮਨੋਰਥੁ ਕਾਲੀ। ਕਰੌਂ ਤੋਹਿ ਚਖ ਪੂਤਰਿ ਆਲੀ ॥
ਬਹੁਬਿਧਿ ਚੇਰਿਹਿ ਆਦਰੁ ਦੇਈ। ਕੋਪਭਵਨ ਗਵਨਿ ਕੈਕੇਈ ॥
ਬਿਪਤਿ ਬੀਜੁ ਬਰਸ਼ਾ ਰਿਤੁ ਚੇਰੀ। ਭੁਇਁ ਭਇ ਕੁਮਤਿ ਕੈਕੇਈ ਕੇਰੀ ॥
ਪਾਇ ਕਪਟ ਜਲੁ ਅਙ੍ਕੁਰ ਜਾਮਾ। ਬਰ ਦੋਉ ਦਲ ਦੁਖ ਫਲ ਪਰਿਨਾਮਾ ॥
ਕੋਪ ਸਮਾਜੁ ਸਾਜਿ ਸਬੁ ਸੋਈ। ਰਾਜੁ ਕਰਤ ਨਿਜ ਕੁਮਤਿ ਬਿਗੋਈ ॥
ਰਾਉਰ ਨਗਰ ਕੋਲਾਹਲੁ ਹੋਈ। ਯਹ ਕੁਚਾਲਿ ਕਛੁ ਜਾਨ ਨ ਕੋਈ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰਮੁਦਿਤ ਪੁਰ ਨਰ ਨਾਰਿ। ਸਬ ਸਜਹਿਂ ਸੁਮਙ੍ਗਲਚਾਰ।
ਏਕ ਪ੍ਰਬਿਸਹਿਂ ਏਕ ਨਿਰ੍ਗਮਹਿਂ ਭੀਰ ਭੂਪ ਦਰਬਾਰ ॥ ੨੩ ॥

ਬਾਲ ਸਖਾ ਸੁਨ ਹਿਯਁ ਹਰਸ਼ਾਹੀਂ। ਮਿਲਿ ਦਸ ਪਾਁਚ ਰਾਮ ਪਹਿਂ ਜਾਹੀਂ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਆਦਰਹਿਂ ਪ੍ਰੇਮੁ ਪਹਿਚਾਨੀ। ਪੂਁਛਹਿਂ ਕੁਸਲ ਖੇਮ ਮਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਫਿਰਹਿਂ ਭਵਨ ਪ੍ਰਿਯ ਆਯਸੁ ਪਾਈ। ਕਰਤ ਪਰਸਪਰ ਰਾਮ ਬਡ़ਾਈ ॥
ਕੋ ਰਘੁਬੀਰ ਸਰਿਸ ਸਂਸਾਰਾ। ਸੀਲੁ ਸਨੇਹ ਨਿਬਾਹਨਿਹਾਰਾ।
ਜੇਂਹਿ ਜੇਂਹਿ ਜੋਨਿ ਕਰਮ ਬਸ ਭ੍ਰਮਹੀਂ। ਤਹਁ ਤਹਁ ਈਸੁ ਦੇਉ ਯਹ ਹਮਹੀਂ ॥
ਸੇਵਕ ਹਮ ਸ੍ਵਾਮੀ ਸਿਯਨਾਹੂ। ਹੋਉ ਨਾਤ ਯਹ ਓਰ ਨਿਬਾਹੂ ॥
ਅਸ ਅਭਿਲਾਸ਼ੁ ਨਗਰ ਸਬ ਕਾਹੂ। ਕੈਕਯਸੁਤਾ ਹ੍ਦਯਁ ਅਤਿ ਦਾਹੂ ॥
ਕੋ ਨ ਕੁਸਙ੍ਗਤਿ ਪਾਇ ਨਸਾਈ। ਰਹਇ ਨ ਨੀਚ ਮਤੇਂ ਚਤੁਰਾਈ ॥

ਦੋ. ਸਾਁਸ ਸਮਯ ਸਾਨਨ੍ਦ ਨਪੁ ਗਯਉ ਕੈਕੇਈ ਗੇਹਁ।
ਗਵਨੁ ਨਿਠੁਰਤਾ ਨਿਕਟ ਕਿਯ ਜਨੁ ਧਰਿ ਦੇਹ ਸਨੇਹਁ ॥ ੨੪ ॥

ਕੋਪਭਵਨ ਸੁਨਿ ਸਕੁਚੇਉ ਰਾਉ। ਭਯ ਬਸ ਅਗਹੁਡ़ ਪਰਇ ਨ ਪਾਊ ॥
ਸੁਰਪਤਿ ਬਸਇ ਬਾਹਁਬਲ ਜਾਕੇ। ਨਰਪਤਿ ਸਕਲ ਰਹਹਿਂ ਰੁਖ ਤਾਕੇਂ ॥
ਸੋ ਸੁਨਿ ਤਿਯ ਰਿਸ ਗਯਉ ਸੁਖਾਈ। ਦੇਖਹੁ ਕਾਮ ਪ੍ਰਤਾਪ ਬਡ़ਾਈ ॥
ਸੂਲ ਕੁਲਿਸ ਅਸਿ ਅਁਗਵਨਿਹਾਰੇ। ਤੇ ਰਤਿਨਾਥ ਸੁਮਨ ਸਰ ਮਾਰੇ ॥
ਸਭਯ ਨਰੇਸੁ ਪ੍ਰਿਯਾ ਪਹਿਂ ਗਯਊ। ਦੇਖਿ ਦਸਾ ਦੁਖੁ ਦਾਰੁਨ ਭਯਊ ॥
ਭੂਮਿ ਸਯਨ ਪਟੁ ਮੋਟ ਪੁਰਾਨਾ। ਦਿਏ ਡਾਰਿ ਤਨ ਭੂਸ਼ਣ ਨਾਨਾ ॥
ਕੁਮਤਿਹਿ ਕਸਿ ਕੁਬੇਸ਼ਤਾ ਫਾਬੀ। ਅਨ ਅਹਿਵਾਤੁ ਸੂਚ ਜਨੁ ਭਾਬੀ ॥
ਜਾਇ ਨਿਕਟ ਨਪੁ ਕਹ ਮਦੁ ਬਾਨੀ। ਪ੍ਰਾਨਪ੍ਰਿਯਾ ਕੇਹਿ ਹੇਤੁ ਰਿਸਾਨੀ ॥

ਛਂ. ਕੇਹਿ ਹੇਤੁ ਰਾਨਿ ਰਿਸਾਨਿ ਪਰਸਤ ਪਾਨਿ ਪਤਿਹਿ ਨੇਵਾਰਈ।
ਮਾਨਹੁਁ ਸਰੋਸ਼ ਭੁਅਙ੍ਗ ਭਾਮਿਨਿ ਬਿਸ਼ਮ ਭਾਁਤਿ ਨਿਹਾਰਈ ॥
ਦੋਉ ਬਾਸਨਾ ਰਸਨਾ ਦਸਨ ਬਰ ਮਰਮ ਠਾਹਰੁ ਦੇਖਈ।
ਤੁਲਸੀ ਨਪਤਿ ਭਵਤਬ੍ਯਤਾ ਬਸ ਕਾਮ ਕੌਤੁਕ ਲੇਖਈ ॥

ਸੋ. ਬਾਰ ਬਾਰ ਕਹ ਰਾਉ ਸੁਮੁਖਿ ਸੁਲੋਚਿਨਿ ਪਿਕਬਚਨਿ।
ਕਾਰਨ ਮੋਹਿ ਸੁਨਾਉ ਗਜਗਾਮਿਨਿ ਨਿਜ ਕੋਪ ਕਰ ॥ ੨੫ ॥

ਅਨਹਿਤ ਤੋਰ ਪ੍ਰਿਯਾ ਕੇਇਁ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਕੇਹਿ ਦੁਇ ਸਿਰ ਕੇਹਿ ਜਮੁ ਚਹ ਲੀਨ੍ਹਾ ॥
ਕਹੁ ਕੇਹਿ ਰਙ੍ਕਹਿ ਕਰੌ ਨਰੇਸੂ। ਕਹੁ ਕੇਹਿ ਨਪਹਿ ਨਿਕਾਸੌਂ ਦੇਸੂ ॥
ਸਕਉਁ ਤੋਰ ਅਰਿ ਅਮਰਉ ਮਾਰੀ। ਕਾਹ ਕੀਟ ਬਪੁਰੇ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥
ਜਾਨਸਿ ਮੋਰ ਸੁਭਾਉ ਬਰੋਰੂ। ਮਨੁ ਤਵ ਆਨਨ ਚਨ੍ਦ ਚਕੋਰੂ ॥
ਪ੍ਰਿਯਾ ਪ੍ਰਾਨ ਸੁਤ ਸਰਬਸੁ ਮੋਰੇਂ। ਪਰਿਜਨ ਪ੍ਰਜਾ ਸਕਲ ਬਸ ਤੋਰੇਂ ॥
ਜੌਂ ਕਛੁ ਕਹੌ ਕਪਟੁ ਕਰਿ ਤੋਹੀ। ਭਾਮਿਨਿ ਰਾਮ ਸਪਥ ਸਤ ਮੋਹੀ ॥
ਬਿਹਸਿ ਮਾਗੁ ਮਨਭਾਵਤਿ ਬਾਤਾ। ਭੂਸ਼ਨ ਸਜਹਿ ਮਨੋਹਰ ਗਾਤਾ ॥
ਘਰੀ ਕੁਘਰੀ ਸਮੁਝਿ ਜਿਯਁ ਦੇਖੂ। ਬੇਗਿ ਪ੍ਰਿਯਾ ਪਰਿਹਰਹਿ ਕੁਬੇਸ਼ੂ ॥

ਦੋ. ਯਹ ਸੁਨਿ ਮਨ ਗੁਨਿ ਸਪਥ ਬਡ़ਿ ਬਿਹਸਿ ਉਠੀ ਮਤਿਮਨ੍ਦ।
ਭੂਸ਼ਨ ਸਜਤਿ ਬਿਲੋਕਿ ਮਗੁ ਮਨਹੁਁ ਕਿਰਾਤਿਨਿ ਫਨ੍ਦ ॥ ੨੬ ॥

ਪੁਨਿ ਕਹ ਰਾਉ ਸੁਹ੍ਰਦ ਜਿਯਁ ਜਾਨੀ। ਪ੍ਰੇਮ ਪੁਲਕਿ ਮਦੁ ਮਞ੍ਜੁਲ ਬਾਨੀ ॥
ਭਾਮਿਨਿ ਭਯਉ ਤੋਰ ਮਨਭਾਵਾ। ਘਰ ਘਰ ਨਗਰ ਅਨਨ੍ਦ ਬਧਾਵਾ ॥
ਰਾਮਹਿ ਦੇਉਁ ਕਾਲਿ ਜੁਬਰਾਜੂ। ਸਜਹਿ ਸੁਲੋਚਨਿ ਮਙ੍ਗਲ ਸਾਜੂ ॥
ਦਲਕਿ ਉਠੇਉ ਸੁਨਿ ਹ੍ਰਦਉ ਕਠੋਰੂ। ਜਨੁ ਛੁਇ ਗਯਉ ਪਾਕ ਬਰਤੋਰੂ ॥
ਐਸਿਉ ਪੀਰ ਬਿਹਸਿ ਤੇਹਿ ਗੋਈ। ਚੋਰ ਨਾਰਿ ਜਿਮਿ ਪ੍ਰਗਟਿ ਨ ਰੋਈ ॥
ਲਖਹਿਂ ਨ ਭੂਪ ਕਪਟ ਚਤੁਰਾਈ। ਕੋਟਿ ਕੁਟਿਲ ਮਨਿ ਗੁਰੂ ਪਢ़ਾਈ ॥
ਜਦ੍ਯਪਿ ਨੀਤਿ ਨਿਪੁਨ ਨਰਨਾਹੂ। ਨਾਰਿਚਰਿਤ ਜਲਨਿਧਿ ਅਵਗਾਹੂ ॥
ਕਪਟ ਸਨੇਹੁ ਬਢ़ਾਇ ਬਹੋਰੀ। ਬੋਲੀ ਬਿਹਸਿ ਨਯਨ ਮੁਹੁ ਮੋਰੀ ॥

ਦੋ. ਮਾਗੁ ਮਾਗੁ ਪੈ ਕਹਹੁ ਪਿਯ ਕਬਹੁਁ ਨ ਦੇਹੁ ਨ ਲੇਹੁ।
ਦੇਨ ਕਹੇਹੁ ਬਰਦਾਨ ਦੁਇ ਤੇਉ ਪਾਵਤ ਸਨ੍ਦੇਹੁ ॥ ੨੭ ॥

ਜਾਨੇਉਁ ਮਰਮੁ ਰਾਉ ਹਁਸਿ ਕਹਈ। ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਕੋਹਾਬ ਪਰਮ ਪ੍ਰਿਯ ਅਹਈ ॥
ਥਾਤਿ ਰਾਖਿ ਨ ਮਾਗਿਹੁ ਕਾਊ। ਬਿਸਰਿ ਗਯਉ ਮੋਹਿ ਭੋਰ ਸੁਭਾਊ ॥
ਝੂਠੇਹੁਁ ਹਮਹਿ ਦੋਸ਼ੁ ਜਨਿ ਦੇਹੂ। ਦੁਇ ਕੈ ਚਾਰਿ ਮਾਗਿ ਮਕੁ ਲੇਹੂ ॥
ਰਘੁਕੁਲ ਰੀਤਿ ਸਦਾ ਚਲਿ ਆਈ। ਪ੍ਰਾਨ ਜਾਹੁਁ ਬਰੁ ਬਚਨੁ ਨ ਜਾਈ ॥
ਨਹਿਂ ਅਸਤ੍ਯ ਸਮ ਪਾਤਕ ਪੁਞ੍ਜਾ। ਗਿਰਿ ਸਮ ਹੋਹਿਂ ਕਿ ਕੋਟਿਕ ਗੁਞ੍ਜਾ ॥
ਸਤ੍ਯਮੂਲ ਸਬ ਸੁਕਤ ਸੁਹਾਏ। ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਬਿਦਿਤ ਮਨੁ ਗਾਏ ॥
ਤੇਹਿ ਪਰ ਰਾਮ ਸਪਥ ਕਰਿ ਆਈ। ਸੁਕਤ ਸਨੇਹ ਅਵਧਿ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਬਾਤ ਦਢ़ਾਇ ਕੁਮਤਿ ਹਁਸਿ ਬੋਲੀ। ਕੁਮਤ ਕੁਬਿਹਗ ਕੁਲਹ ਜਨੁ ਖੋਲੀ ॥

ਦੋ. ਭੂਪ ਮਨੋਰਥ ਸੁਭਗ ਬਨੁ ਸੁਖ ਸੁਬਿਹਙ੍ਗ ਸਮਾਜੁ।
ਭਿਲ੍ਲਨਿ ਜਿਮਿ ਛਾਡ़ਨ ਚਹਤਿ ਬਚਨੁ ਭਯਙ੍ਕਰੁ ਬਾਜੁ ॥ ੨੮ ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਤੇਰਹਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਸੁਨਹੁ ਪ੍ਰਾਨਪ੍ਰਿਯ ਭਾਵਤ ਜੀ ਕਾ। ਦੇਹੁ ਏਕ ਬਰ ਭਰਤਹਿ ਟੀਕਾ ॥
ਮਾਗਉਁ ਦੂਸਰ ਬਰ ਕਰ ਜੋਰੀ। ਪੁਰਵਹੁ ਨਾਥ ਮਨੋਰਥ ਮੋਰੀ ॥
ਤਾਪਸ ਬੇਸ਼ ਬਿਸੇਸ਼ਿ ਉਦਾਸੀ। ਚੌਦਹ ਬਰਿਸ ਰਾਮੁ ਬਨਬਾਸੀ ॥
ਸੁਨਿ ਮਦੁ ਬਚਨ ਭੂਪ ਹਿਯਁ ਸੋਕੂ। ਸਸਿ ਕਰ ਛੁਅਤ ਬਿਕਲ ਜਿਮਿ ਕੋਕੂ ॥
ਗਯਉ ਸਹਮਿ ਨਹਿਂ ਕਛੁ ਕਹਿ ਆਵਾ। ਜਨੁ ਸਚਾਨ ਬਨ ਝਪਟੇਉ ਲਾਵਾ ॥
ਬਿਬਰਨ ਭਯਉ ਨਿਪਟ ਨਰਪਾਲੂ। ਦਾਮਿਨਿ ਹਨੇਉ ਮਨਹੁਁ ਤਰੁ ਤਾਲੂ ॥
ਮਾਥੇ ਹਾਥ ਮੂਦਿ ਦੋਉ ਲੋਚਨ। ਤਨੁ ਧਰਿ ਸੋਚੁ ਲਾਗ ਜਨੁ ਸੋਚਨ ॥
ਮੋਰ ਮਨੋਰਥੁ ਸੁਰਤਰੁ ਫੂਲਾ। ਫਰਤ ਕਰਿਨਿ ਜਿਮਿ ਹਤੇਉ ਸਮੂਲਾ ॥
ਅਵਧ ਉਜਾਰਿ ਕੀਨ੍ਹਿ ਕੈਕੇਈਂ। ਦੀਨ੍ਹਸਿ ਅਚਲ ਬਿਪਤਿ ਕੈ ਨੇਈਂ ॥

ਦੋ. ਕਵਨੇਂ ਅਵਸਰ ਕਾ ਭਯਉ ਗਯਉਁ ਨਾਰਿ ਬਿਸ੍ਵਾਸ।
ਜੋਗ ਸਿਦ੍ਧਿ ਫਲ ਸਮਯ ਜਿਮਿ ਜਤਿਹਿ ਅਬਿਦ੍ਯਾ ਨਾਸ ॥ ੨੯ ॥

ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਰਾਉ ਮਨਹਿਂ ਮਨ ਝਾਁਖਾ। ਦੇਖਿ ਕੁਭਾਁਤਿ ਕੁਮਤਿ ਮਨ ਮਾਖਾ ॥
ਭਰਤੁ ਕਿ ਰਾਉਰ ਪੂਤ ਨ ਹੋਹੀਂ। ਆਨੇਹੁ ਮੋਲ ਬੇਸਾਹਿ ਕਿ ਮੋਹੀ ॥
ਜੋ ਸੁਨਿ ਸਰੁ ਅਸ ਲਾਗ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇਂ। ਕਾਹੇ ਨ ਬੋਲਹੁ ਬਚਨੁ ਸਁਭਾਰੇ ॥
ਦੇਹੁ ਉਤਰੁ ਅਨੁ ਕਰਹੁ ਕਿ ਨਾਹੀਂ। ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧ ਤੁਮ੍ਹ ਰਘੁਕੁਲ ਮਾਹੀਂ ॥
ਦੇਨ ਕਹੇਹੁ ਅਬ ਜਨਿ ਬਰੁ ਦੇਹੂ। ਤਜਹੁਁ ਸਤ੍ਯ ਜਗ ਅਪਜਸੁ ਲੇਹੂ ॥
ਸਤ੍ਯ ਸਰਾਹਿ ਕਹੇਹੁ ਬਰੁ ਦੇਨਾ। ਜਾਨੇਹੁ ਲੇਇਹਿ ਮਾਗਿ ਚਬੇਨਾ ॥
ਸਿਬਿ ਦਧੀਚਿ ਬਲਿ ਜੋ ਕਛੁ ਭਾਸ਼ਾ। ਤਨੁ ਧਨੁ ਤਜੇਉ ਬਚਨ ਪਨੁ ਰਾਖਾ ॥
ਅਤਿ ਕਟੁ ਬਚਨ ਕਹਤਿ ਕੈਕੇਈ। ਮਾਨਹੁਁ ਲੋਨ ਜਰੇ ਪਰ ਦੇਈ ॥

ਦੋ. ਧਰਮ ਧੁਰਨ੍ਧਰ ਧੀਰ ਧਰਿ ਨਯਨ ਉਘਾਰੇ ਰਾਯਁ।
ਸਿਰੁ ਧੁਨਿ ਲੀਨ੍ਹਿ ਉਸਾਸ ਅਸਿ ਮਾਰੇਸਿ ਮੋਹਿ ਕੁਠਾਯਁ ॥ ੩੦ ॥

ਆਗੇਂ ਦੀਖਿ ਜਰਤ ਰਿਸ ਭਾਰੀ। ਮਨਹੁਁ ਰੋਸ਼ ਤਰਵਾਰਿ ਉਘਾਰੀ ॥
ਮੂਠਿ ਕੁਬੁਦ੍ਧਿ ਧਾਰ ਨਿਠੁਰਾਈ। ਧਰੀ ਕੂਬਰੀਂ ਸਾਨ ਬਨਾਈ ॥
ਲਖੀ ਮਹੀਪ ਕਰਾਲ ਕਠੋਰਾ। ਸਤ੍ਯ ਕਿ ਜੀਵਨੁ ਲੇਇਹਿ ਮੋਰਾ ॥
ਬੋਲੇ ਰਾਉ ਕਠਿਨ ਕਰਿ ਛਾਤੀ। ਬਾਨੀ ਸਬਿਨਯ ਤਾਸੁ ਸੋਹਾਤੀ ॥
ਪ੍ਰਿਯਾ ਬਚਨ ਕਸ ਕਹਸਿ ਕੁਭਾਁਤੀ। ਭੀਰ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰਿ ਹਾਁਤੀ ॥
ਮੋਰੇਂ ਭਰਤੁ ਰਾਮੁ ਦੁਇ ਆਁਖੀ। ਸਤ੍ਯ ਕਹਉਁ ਕਰਿ ਸਙ੍ਕਰੂ ਸਾਖੀ ॥
ਅਵਸਿ ਦੂਤੁ ਮੈਂ ਪਠਇਬ ਪ੍ਰਾਤਾ। ਐਹਹਿਂ ਬੇਗਿ ਸੁਨਤ ਦੋਉ ਭ੍ਰਾਤਾ ॥
ਸੁਦਿਨ ਸੋਧਿ ਸਬੁ ਸਾਜੁ ਸਜਾਈ। ਦੇਉਁ ਭਰਤ ਕਹੁਁ ਰਾਜੁ ਬਜਾਈ ॥

ਦੋ. ਲੋਭੁ ਨ ਰਾਮਹਿ ਰਾਜੁ ਕਰ ਬਹੁਤ ਭਰਤ ਪਰ ਪ੍ਰੀਤਿ।
ਮੈਂ ਬਡ़ ਛੋਟ ਬਿਚਾਰਿ ਜਿਯਁ ਕਰਤ ਰਹੇਉਁ ਨਪਨੀਤਿ ॥ ੩੧ ॥

ਰਾਮ ਸਪਥ ਸਤ ਕਹੂਁ ਸੁਭਾਊ। ਰਾਮਮਾਤੁ ਕਛੁ ਕਹੇਉ ਨ ਕਾਊ ॥
ਮੈਂ ਸਬੁ ਕੀਨ੍ਹ ਤੋਹਿ ਬਿਨੁ ਪੂਁਛੇਂ। ਤੇਹਿ ਤੇਂ ਪਰੇਉ ਮਨੋਰਥੁ ਛੂਛੇਂ ॥
ਰਿਸ ਪਰਿਹਰੂ ਅਬ ਮਙ੍ਗਲ ਸਾਜੂ। ਕਛੁ ਦਿਨ ਗਏਁ ਭਰਤ ਜੁਬਰਾਜੂ ॥
ਏਕਹਿ ਬਾਤ ਮੋਹਿ ਦੁਖੁ ਲਾਗਾ। ਬਰ ਦੂਸਰ ਅਸਮਞ੍ਜਸ ਮਾਗਾ ॥
ਅਜਹੁਁ ਹਦਯ ਜਰਤ ਤੇਹਿ ਆਁਚਾ। ਰਿਸ ਪਰਿਹਾਸ ਕਿ ਸਾਁਚੇਹੁਁ ਸਾਁਚਾ ॥
ਕਹੁ ਤਜਿ ਰੋਸ਼ੁ ਰਾਮ ਅਪਰਾਧੂ। ਸਬੁ ਕੋਉ ਕਹਇ ਰਾਮੁ ਸੁਠਿ ਸਾਧੂ ॥
ਤੁਹੂਁ ਸਰਾਹਸਿ ਕਰਸਿ ਸਨੇਹੂ। ਅਬ ਸੁਨਿ ਮੋਹਿ ਭਯਉ ਸਨ੍ਦੇਹੂ ॥
ਜਾਸੁ ਸੁਭਾਉ ਅਰਿਹਿ ਅਨੁਕੂਲਾ। ਸੋ ਕਿਮਿ ਕਰਿਹਿ ਮਾਤੁ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲਾ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰਿਯਾ ਹਾਸ ਰਿਸ ਪਰਿਹਰਹਿ ਮਾਗੁ ਬਿਚਾਰਿ ਬਿਬੇਕੁ।
ਜੇਹਿਂ ਦੇਖਾਁ ਅਬ ਨਯਨ ਭਰਿ ਭਰਤ ਰਾਜ ਅਭਿਸ਼ੇਕੁ ॥ ੩੨ ॥

ਜਿਐ ਮੀਨ ਬਰੂ ਬਾਰਿ ਬਿਹੀਨਾ। ਮਨਿ ਬਿਨੁ ਫਨਿਕੁ ਜਿਐ ਦੁਖ ਦੀਨਾ ॥
ਕਹਉਁ ਸੁਭਾਉ ਨ ਛਲੁ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਜੀਵਨੁ ਮੋਰ ਰਾਮ ਬਿਨੁ ਨਾਹੀਂ ॥
ਸਮੁਝਿ ਦੇਖੁ ਜਿਯਁ ਪ੍ਰਿਯਾ ਪ੍ਰਬੀਨਾ। ਜੀਵਨੁ ਰਾਮ ਦਰਸ ਆਧੀਨਾ ॥
ਸੁਨਿ ਮ੍ਰਦੁ ਬਚਨ ਕੁਮਤਿ ਅਤਿ ਜਰਈ। ਮਨਹੁਁ ਅਨਲ ਆਹੁਤਿ ਘਤ ਪਰਈ ॥
ਕਹਇ ਕਰਹੁ ਕਿਨ ਕੋਟਿ ਉਪਾਯਾ। ਇਹਾਁ ਨ ਲਾਗਿਹਿ ਰਾਉਰਿ ਮਾਯਾ ॥
ਦੇਹੁ ਕਿ ਲੇਹੁ ਅਜਸੁ ਕਰਿ ਨਾਹੀਂ। ਮੋਹਿ ਨ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਪਞ੍ਚ ਸੋਹਾਹੀਂ।
ਰਾਮੁ ਸਾਧੁ ਤੁਮ੍ਹ ਸਾਧੁ ਸਯਾਨੇ। ਰਾਮਮਾਤੁ ਭਲਿ ਸਬ ਪਹਿਚਾਨੇ ॥
ਜਸ ਕੌਸਿਲਾਁ ਮੋਰ ਭਲ ਤਾਕਾ। ਤਸ ਫਲੁ ਉਨ੍ਹਹਿ ਦੇਉਁ ਕਰਿ ਸਾਕਾ ॥

ਦੋ. ਹੋਤ ਪ੍ਰਾਤ ਮੁਨਿਬੇਸ਼ ਧਰਿ ਜੌਂ ਨ ਰਾਮੁ ਬਨ ਜਾਹਿਂ।
ਮੋਰ ਮਰਨੁ ਰਾਉਰ ਅਜਸ ਨਪ ਸਮੁਝਿਅ ਮਨ ਮਾਹਿਂ ॥ ੩੩ ॥

ਅਸ ਕਹਿ ਕੁਟਿਲ ਭਈ ਉਠਿ ਠਾਢ़ੀ। ਮਾਨਹੁਁ ਰੋਸ਼ ਤਰਙ੍ਗਿਨਿ ਬਾਢ़ੀ ॥
ਪਾਪ ਪਹਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਭਇ ਸੋਈ। ਭਰੀ ਕ੍ਰੋਧ ਜਲ ਜਾਇ ਨ ਜੋਈ ॥
ਦੋਉ ਬਰ ਕੂਲ ਕਠਿਨ ਹਠ ਧਾਰਾ। ਭਵਁਰ ਕੂਬਰੀ ਬਚਨ ਪ੍ਰਚਾਰਾ ॥
ਢਾਹਤ ਭੂਪਰੂਪ ਤਰੁ ਮੂਲਾ। ਚਲੀ ਬਿਪਤਿ ਬਾਰਿਧਿ ਅਨੁਕੂਲਾ ॥
ਲਖੀ ਨਰੇਸ ਬਾਤ ਫੁਰਿ ਸਾਁਚੀ। ਤਿਯ ਮਿਸ ਮੀਚੁ ਸੀਸ ਪਰ ਨਾਚੀ ॥
ਗਹਿ ਪਦ ਬਿਨਯ ਕੀਨ੍ਹ ਬੈਠਾਰੀ। ਜਨਿ ਦਿਨਕਰ ਕੁਲ ਹੋਸਿ ਕੁਠਾਰੀ ॥
ਮਾਗੁ ਮਾਥ ਅਬਹੀਂ ਦੇਉਁ ਤੋਹੀ। ਰਾਮ ਬਿਰਹਁ ਜਨਿ ਮਾਰਸਿ ਮੋਹੀ ॥
ਰਾਖੁ ਰਾਮ ਕਹੁਁ ਜੇਹਿ ਤੇਹਿ ਭਾਁਤੀ। ਨਾਹਿਂ ਤ ਜਰਿਹਿ ਜਨਮ ਭਰਿ ਛਾਤੀ ॥

ਦੋ. ਦੇਖੀ ਬ੍ਯਾਧਿ ਅਸਾਧ ਨਪੁ ਪਰੇਉ ਧਰਨਿ ਧੁਨਿ ਮਾਥ।
ਕਹਤ ਪਰਮ ਆਰਤ ਬਚਨ ਰਾਮ ਰਾਮ ਰਘੁਨਾਥ ॥ ੩੪ ॥

ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਰਾਉ ਸਿਥਿਲ ਸਬ ਗਾਤਾ। ਕਰਿਨਿ ਕਲਪਤਰੁ ਮਨਹੁਁ ਨਿਪਾਤਾ ॥
ਕਣ੍ਠੁ ਸੂਖ ਮੁਖ ਆਵ ਨ ਬਾਨੀ। ਜਨੁ ਪਾਠੀਨੁ ਦੀਨ ਬਿਨੁ ਪਾਨੀ ॥
ਪੁਨਿ ਕਹ ਕਟੁ ਕਠੋਰ ਕੈਕੇਈ। ਮਨਹੁਁ ਘਾਯ ਮਹੁਁ ਮਾਹੁਰ ਦੇਈ ॥
ਜੌਂ ਅਨ੍ਤਹੁਁ ਅਸ ਕਰਤਬੁ ਰਹੇਊ। ਮਾਗੁ ਮਾਗੁ ਤੁਮ੍ਹ ਕੇਹਿਂ ਬਲ ਕਹੇਊ ॥
ਦੁਇ ਕਿ ਹੋਇ ਏਕ ਸਮਯ ਭੁਆਲਾ। ਹਁਸਬ ਠਠਾਇ ਫੁਲਾਉਬ ਗਾਲਾ ॥
ਦਾਨਿ ਕਹਾਉਬ ਅਰੁ ਕਪਨਾਈ। ਹੋਇ ਕਿ ਖੇਮ ਕੁਸਲ ਰੌਤਾਈ ॥
ਛਾਡ़ਹੁ ਬਚਨੁ ਕਿ ਧੀਰਜੁ ਧਰਹੂ। ਜਨਿ ਅਬਲਾ ਜਿਮਿ ਕਰੁਨਾ ਕਰਹੂ ॥
ਤਨੁ ਤਿਯ ਤਨਯ ਧਾਮੁ ਧਨੁ ਧਰਨੀ। ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧ ਕਹੁਁ ਤਨ ਸਮ ਬਰਨੀ ॥

ਦੋ. ਮਰਮ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਰਾਉ ਕਹ ਕਹੁ ਕਛੁ ਦੋਸ਼ੁ ਨ ਤੋਰ।
ਲਾਗੇਉ ਤੋਹਿ ਪਿਸਾਚ ਜਿਮਿ ਕਾਲੁ ਕਹਾਵਤ ਮੋਰ ॥ ੩੫ ॥ û

ਚਹਤ ਨ ਭਰਤ ਭੂਪਤਹਿ ਭੋਰੇਂ। ਬਿਧਿ ਬਸ ਕੁਮਤਿ ਬਸੀ ਜਿਯ ਤੋਰੇਂ ॥
ਸੋ ਸਬੁ ਮੋਰ ਪਾਪ ਪਰਿਨਾਮੂ। ਭਯਉ ਕੁਠਾਹਰ ਜੇਹਿਂ ਬਿਧਿ ਬਾਮੂ ॥
ਸੁਬਸ ਬਸਿਹਿ ਫਿਰਿ ਅਵਧ ਸੁਹਾਈ। ਸਬ ਗੁਨ ਧਾਮ ਰਾਮ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ ॥
ਕਰਿਹਹਿਂ ਭਾਇ ਸਕਲ ਸੇਵਕਾਈ। ਹੋਇਹਿ ਤਿਹੁਁ ਪੁਰ ਰਾਮ ਬਡ़ਾਈ ॥
ਤੋਰ ਕਲਙ੍ਕੁ ਮੋਰ ਪਛਿਤਾਊ। ਮੁਏਹੁਁ ਨ ਮਿਟਹਿ ਨ ਜਾਇਹਿ ਕਾਊ ॥
ਅਬ ਤੋਹਿ ਨੀਕ ਲਾਗ ਕਰੁ ਸੋਈ। ਲੋਚਨ ਓਟ ਬੈਠੁ ਮੁਹੁ ਗੋਈ ॥
ਜਬ ਲਗਿ ਜਿਔਂ ਕਹਉਁ ਕਰ ਜੋਰੀ। ਤਬ ਲਗਿ ਜਨਿ ਕਛੁ ਕਹਸਿ ਬਹੋਰੀ ॥
ਫਿਰਿ ਪਛਿਤੈਹਸਿ ਅਨ੍ਤ ਅਭਾਗੀ। ਮਾਰਸਿ ਗਾਇ ਨਹਾਰੁ ਲਾਗੀ ॥

ਦੋ. ਪਰੇਉ ਰਾਉ ਕਹਿ ਕੋਟਿ ਬਿਧਿ ਕਾਹੇ ਕਰਸਿ ਨਿਦਾਨੁ।
ਕਪਟ ਸਯਾਨਿ ਨ ਕਹਤਿ ਕਛੁ ਜਾਗਤਿ ਮਨਹੁਁ ਮਸਾਨੁ ॥ ੩੬ ॥

ਰਾਮ ਰਾਮ ਰਟ ਬਿਕਲ ਭੁਆਲੂ। ਜਨੁ ਬਿਨੁ ਪਙ੍ਖ ਬਿਹਙ੍ਗ ਬੇਹਾਲੂ ॥
ਹਦਯਁ ਮਨਾਵ ਭੋਰੁ ਜਨਿ ਹੋਈ। ਰਾਮਹਿ ਜਾਇ ਕਹੈ ਜਨਿ ਕੋਈ ॥
ਉਦਉ ਕਰਹੁ ਜਨਿ ਰਬਿ ਰਘੁਕੁਲ ਗੁਰ। ਅਵਧ ਬਿਲੋਕਿ ਸੂਲ ਹੋਇਹਿ ਉਰ ॥
ਭੂਪ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕੈਕਇ ਕਠਿਨਾਈ। ਉਭਯ ਅਵਧਿ ਬਿਧਿ ਰਚੀ ਬਨਾਈ ॥
ਬਿਲਪਤ ਨਪਹਿ ਭਯਉ ਭਿਨੁਸਾਰਾ। ਬੀਨਾ ਬੇਨੁ ਸਙ੍ਖ ਧੁਨਿ ਦ੍ਵਾਰਾ ॥
ਪਢ़ਹਿਂ ਭਾਟ ਗੁਨ ਗਾਵਹਿਂ ਗਾਯਕ। ਸੁਨਤ ਨਪਹਿ ਜਨੁ ਲਾਗਹਿਂ ਸਾਯਕ ॥
ਮਙ੍ਗਲ ਸਕਲ ਸੋਹਾਹਿਂ ਨ ਕੈਸੇਂ। ਸਹਗਾਮਿਨਿਹਿ ਬਿਭੂਸ਼ਨ ਜੈਸੇਂ ॥
ਤੇਹਿਂ ਨਿਸਿ ਨੀਦ ਪਰੀ ਨਹਿ ਕਾਹੂ। ਰਾਮ ਦਰਸ ਲਾਲਸਾ ਉਛਾਹੂ ॥

ਦੋ. ਦ੍ਵਾਰ ਭੀਰ ਸੇਵਕ ਸਚਿਵ ਕਹਹਿਂ ਉਦਿਤ ਰਬਿ ਦੇਖਿ।
ਜਾਗੇਉ ਅਜਹੁਁ ਨ ਅਵਧਪਤਿ ਕਾਰਨੁ ਕਵਨੁ ਬਿਸੇਸ਼ਿ ॥ ੩੭ ॥

ਪਛਿਲੇ ਪਹਰ ਭੂਪੁ ਨਿਤ ਜਾਗਾ। ਆਜੁ ਹਮਹਿ ਬਡ़ ਅਚਰਜੁ ਲਾਗਾ ॥
ਜਾਹੁ ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰ ਜਗਾਵਹੁ ਜਾਈ। ਕੀਜਿਅ ਕਾਜੁ ਰਜਾਯਸੁ ਪਾਈ ॥
ਗਏ ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰੁ ਤਬ ਰਾਉਰ ਮਾਹੀ। ਦੇਖਿ ਭਯਾਵਨ ਜਾਤ ਡੇਰਾਹੀਂ ॥
ਧਾਇ ਖਾਇ ਜਨੁ ਜਾਇ ਨ ਹੇਰਾ। ਮਾਨਹੁਁ ਬਿਪਤਿ ਬਿਸ਼ਾਦ ਬਸੇਰਾ ॥
ਪੂਛੇਂ ਕੋਉ ਨ ਊਤਰੁ ਦੇਈ। ਗਏ ਜੇਂਹਿਂ ਭਵਨ ਭੂਪ ਕੈਕੈਈ ॥
ਕਹਿ ਜਯਜੀਵ ਬੈਠ ਸਿਰੁ ਨਾਈ। ਦੈਖਿ ਭੂਪ ਗਤਿ ਗਯਉ ਸੁਖਾਈ ॥
ਸੋਚ ਬਿਕਲ ਬਿਬਰਨ ਮਹਿ ਪਰੇਊ। ਮਾਨਹੁਁ ਕਮਲ ਮੂਲੁ ਪਰਿਹਰੇਊ ॥
ਸਚਿਉ ਸਭੀਤ ਸਕਇ ਨਹਿਂ ਪੂਁਛੀ। ਬੋਲੀ ਅਸੁਭ ਭਰੀ ਸੁਭ ਛੂਛੀ ॥

ਦੋ. ਪਰੀ ਨ ਰਾਜਹਿ ਨੀਦ ਨਿਸਿ ਹੇਤੁ ਜਾਨ ਜਗਦੀਸੁ।
ਰਾਮੁ ਰਾਮੁ ਰਟਿ ਭੋਰੁ ਕਿਯ ਕਹਇ ਨ ਮਰਮੁ ਮਹੀਸੁ ॥ ੩੮ ॥

ਆਨਹੁ ਰਾਮਹਿ ਬੇਗਿ ਬੋਲਾਈ। ਸਮਾਚਾਰ ਤਬ ਪੂਁਛੇਹੁ ਆਈ ॥
ਚਲੇਉ ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰ ਰਾਯ ਰੂਖ ਜਾਨੀ। ਲਖੀ ਕੁਚਾਲਿ ਕੀਨ੍ਹਿ ਕਛੁ ਰਾਨੀ ॥
ਸੋਚ ਬਿਕਲ ਮਗ ਪਰਇ ਨ ਪਾਊ। ਰਾਮਹਿ ਬੋਲਿ ਕਹਿਹਿ ਕਾ ਰਾਊ ॥
ਉਰ ਧਰਿ ਧੀਰਜੁ ਗਯਉ ਦੁਆਰੇਂ। ਪੂਛਁਹਿਂ ਸਕਲ ਦੇਖਿ ਮਨੁ ਮਾਰੇਂ ॥
ਸਮਾਧਾਨੁ ਕਰਿ ਸੋ ਸਬਹੀ ਕਾ। ਗਯਉ ਜਹਾਁ ਦਿਨਕਰ ਕੁਲ ਟੀਕਾ ॥
ਰਾਮੁ ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰਹਿ ਆਵਤ ਦੇਖਾ। ਆਦਰੁ ਕੀਨ੍ਹ ਪਿਤਾ ਸਮ ਲੇਖਾ ॥
ਨਿਰਖਿ ਬਦਨੁ ਕਹਿ ਭੂਪ ਰਜਾਈ। ਰਘੁਕੁਲਦੀਪਹਿ ਚਲੇਉ ਲੇਵਾਈ ॥
ਰਾਮੁ ਕੁਭਾਁਤਿ ਸਚਿਵ ਸਁਗ ਜਾਹੀਂ। ਦੇਖਿ ਲੋਗ ਜਹਁ ਤਹਁ ਬਿਲਖਾਹੀਂ ॥

ਦੋ. ਜਾਇ ਦੀਖ ਰਘੁਬਂਸਮਨਿ ਨਰਪਤਿ ਨਿਪਟ ਕੁਸਾਜੁ ॥
ਸਹਮਿ ਪਰੇਉ ਲਖਿ ਸਿਙ੍ਘਿਨਿਹਿ ਮਨਹੁਁ ਬਦ੍ਧ ਗਜਰਾਜੁ ॥ ੩੯ ॥

ਸੂਖਹਿਂ ਅਧਰ ਜਰਇ ਸਬੁ ਅਙ੍ਗੂ। ਮਨਹੁਁ ਦੀਨ ਮਨਿਹੀਨ ਭੁਅਙ੍ਗੂ ॥
ਸਰੁਸ਼ ਸਮੀਪ ਦੀਖਿ ਕੈਕੇਈ। ਮਾਨਹੁਁ ਮੀਚੁ ਘਰੀ ਗਨਿ ਲੇਈ ॥
ਕਰੁਨਾਮਯ ਮਦੁ ਰਾਮ ਸੁਭਾਊ। ਪ੍ਰਥਮ ਦੀਖ ਦੁਖੁ ਸੁਨਾ ਨ ਕਾਊ ॥
ਤਦਪਿ ਧੀਰ ਧਰਿ ਸਮਉ ਬਿਚਾਰੀ। ਪੂਁਛੀ ਮਧੁਰ ਬਚਨ ਮਹਤਾਰੀ ॥
ਮੋਹਿ ਕਹੁ ਮਾਤੁ ਤਾਤ ਦੁਖ ਕਾਰਨ। ਕਰਿਅ ਜਤਨ ਜੇਹਿਂ ਹੋਇ ਨਿਵਾਰਨ ॥
ਸੁਨਹੁ ਰਾਮ ਸਬੁ ਕਾਰਨ ਏਹੂ। ਰਾਜਹਿ ਤੁਮ ਪਰ ਬਹੁਤ ਸਨੇਹੂ ॥
ਦੇਨ ਕਹੇਨ੍ਹਿ ਮੋਹਿ ਦੁਇ ਬਰਦਾਨਾ। ਮਾਗੇਉਁ ਜੋ ਕਛੁ ਮੋਹਿ ਸੋਹਾਨਾ।
ਸੋ ਸੁਨਿ ਭਯਉ ਭੂਪ ਉਰ ਸੋਚੂ। ਛਾਡ़ਿ ਨ ਸਕਹਿਂ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਸਁਕੋਚੂ ॥

ਦੋ. ਸੁਤ ਸਨੇਹ ਇਤ ਬਚਨੁ ਉਤ ਸਙ੍ਕਟ ਪਰੇਉ ਨਰੇਸੁ।
ਸਕਹੁ ਨ ਆਯਸੁ ਧਰਹੁ ਸਿਰ ਮੇਟਹੁ ਕਠਿਨ ਕਲੇਸੁ ॥ ੪੦ ॥

ਨਿਧਰਕ ਬੈਠਿ ਕਹਇ ਕਟੁ ਬਾਨੀ। ਸੁਨਤ ਕਠਿਨਤਾ ਅਤਿ ਅਕੁਲਾਨੀ ॥
ਜੀਭ ਕਮਾਨ ਬਚਨ ਸਰ ਨਾਨਾ। ਮਨਹੁਁ ਮਹਿਪ ਮਦੁ ਲਚ੍ਛ ਸਮਾਨਾ ॥
ਜਨੁ ਕਠੋਰਪਨੁ ਧਰੇਂ ਸਰੀਰੂ। ਸਿਖਇ ਧਨੁਸ਼ਬਿਦ੍ਯਾ ਬਰ ਬੀਰੂ ॥
ਸਬ ਪ੍ਰਸਙ੍ਗੁ ਰਘੁਪਤਿਹਿ ਸੁਨਾਈ। ਬੈਠਿ ਮਨਹੁਁ ਤਨੁ ਧਰਿ ਨਿਠੁਰਾਈ ॥
ਮਨ ਮੁਸਕਾਇ ਭਾਨੁਕੁਲ ਭਾਨੁ। ਰਾਮੁ ਸਹਜ ਆਨਨ੍ਦ ਨਿਧਾਨੂ ॥
ਬੋਲੇ ਬਚਨ ਬਿਗਤ ਸਬ ਦੂਸ਼ਨ। ਮਦੁ ਮਞ੍ਜੁਲ ਜਨੁ ਬਾਗ ਬਿਭੂਸ਼ਨ ॥
ਸੁਨੁ ਜਨਨੀ ਸੋਇ ਸੁਤੁ ਬਡ़ਭਾਗੀ। ਜੋ ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਬਚਨ ਅਨੁਰਾਗੀ ॥
ਤਨਯ ਮਾਤੁ ਪਿਤੁ ਤੋਸ਼ਨਿਹਾਰਾ। ਦੁਰ੍ਲਭ ਜਨਨਿ ਸਕਲ ਸਂਸਾਰਾ ॥

ਦੋ. ਮੁਨਿਗਨ ਮਿਲਨੁ ਬਿਸੇਸ਼ਿ ਬਨ ਸਬਹਿ ਭਾਁਤਿ ਹਿਤ ਮੋਰ।
ਤੇਹਿ ਮਹਁ ਪਿਤੁ ਆਯਸੁ ਬਹੁਰਿ ਸਮ੍ਮਤ ਜਨਨੀ ਤੋਰ ॥ ੪੧ ॥

ਭਰਤ ਪ੍ਰਾਨਪ੍ਰਿਯ ਪਾਵਹਿਂ ਰਾਜੂ। ਬਿਧਿ ਸਬ ਬਿਧਿ ਮੋਹਿ ਸਨਮੁਖ ਆਜੁ।
ਜੋਂ ਨ ਜਾਉਁ ਬਨ ਐਸੇਹੁ ਕਾਜਾ। ਪ੍ਰਥਮ ਗਨਿਅ ਮੋਹਿ ਮੂਢ़ ਸਮਾਜਾ ॥
ਸੇਵਹਿਂ ਅਰਁਡੁ ਕਲਪਤਰੁ ਤ੍ਯਾਗੀ। ਪਰਿਹਰਿ ਅਮਤ ਲੇਹਿਂ ਬਿਸ਼ੁ ਮਾਗੀ ॥
ਤੇਉ ਨ ਪਾਇ ਅਸ ਸਮਉ ਚੁਕਾਹੀਂ। ਦੇਖੁ ਬਿਚਾਰਿ ਮਾਤੁ ਮਨ ਮਾਹੀਂ ॥
ਅਮ੍ਬ ਏਕ ਦੁਖੁ ਮੋਹਿ ਬਿਸੇਸ਼ੀ। ਨਿਪਟ ਬਿਕਲ ਨਰਨਾਯਕੁ ਦੇਖੀ ॥
ਥੋਰਿਹਿਂ ਬਾਤ ਪਿਤਹਿ ਦੁਖ ਭਾਰੀ। ਹੋਤਿ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਨ ਮੋਹਿ ਮਹਤਾਰੀ ॥
ਰਾਉ ਧੀਰ ਗੁਨ ਉਦਧਿ ਅਗਾਧੂ। ਭਾ ਮੋਹਿ ਤੇ ਕਛੁ ਬਡ़ ਅਪਰਾਧੂ ॥
ਜਾਤੇਂ ਮੋਹਿ ਨ ਕਹਤ ਕਛੁ ਰਾਊ। ਮੋਰਿ ਸਪਥ ਤੋਹਿ ਕਹੁ ਸਤਿਭਾਊ ॥

ਦੋ. ਸਹਜ ਸਰਲ ਰਘੁਬਰ ਬਚਨ ਕੁਮਤਿ ਕੁਟਿਲ ਕਰਿ ਜਾਨ।
ਚਲਇ ਜੋਙ੍ਕ ਜਲ ਬਕ੍ਰਗਤਿ ਜਦ੍ਯਪਿ ਸਲਿਲੁ ਸਮਾਨ ॥ ੪੨ ॥

ਰਹਸੀ ਰਾਨਿ ਰਾਮ ਰੁਖ ਪਾਈ। ਬੋਲੀ ਕਪਟ ਸਨੇਹੁ ਜਨਾਈ ॥
ਸਪਥ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਭਰਤ ਕੈ ਆਨਾ। ਹੇਤੁ ਨ ਦੂਸਰ ਮੈ ਕਛੁ ਜਾਨਾ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਅਪਰਾਧ ਜੋਗੁ ਨਹਿਂ ਤਾਤਾ। ਜਨਨੀ ਜਨਕ ਬਨ੍ਧੁ ਸੁਖਦਾਤਾ ॥
ਰਾਮ ਸਤ੍ਯ ਸਬੁ ਜੋ ਕਛੁ ਕਹਹੂ। ਤੁਮ੍ਹ ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਬਚਨ ਰਤ ਅਹਹੂ ॥
ਪਿਤਹਿ ਬੁਝਾਇ ਕਹਹੁ ਬਲਿ ਸੋਈ। ਚੌਥੇਮ੍ਪਨ ਜੇਹਿਂ ਅਜਸੁ ਨ ਹੋਈ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਸਮ ਸੁਅਨ ਸੁਕਤ ਜੇਹਿਂ ਦੀਨ੍ਹੇ। ਉਚਿਤ ਨ ਤਾਸੁ ਨਿਰਾਦਰੁ ਕੀਨ੍ਹੇ ॥
ਲਾਗਹਿਂ ਕੁਮੁਖ ਬਚਨ ਸੁਭ ਕੈਸੇ। ਮਗਹਁ ਗਯਾਦਿਕ ਤੀਰਥ ਜੈਸੇ ॥
ਰਾਮਹਿ ਮਾਤੁ ਬਚਨ ਸਬ ਭਾਏ। ਜਿਮਿ ਸੁਰਸਰਿ ਗਤ ਸਲਿਲ ਸੁਹਾਏ ॥

ਦੋ. ਗਇ ਮੁਰੁਛਾ ਰਾਮਹਿ ਸੁਮਿਰਿ ਨਪ ਫਿਰਿ ਕਰਵਟ ਲੀਨ੍ਹ।
ਸਚਿਵ ਰਾਮ ਆਗਮਨ ਕਹਿ ਬਿਨਯ ਸਮਯ ਸਮ ਕੀਨ੍ਹ ॥ ੪੩ ॥

ਅਵਨਿਪ ਅਕਨਿ ਰਾਮੁ ਪਗੁ ਧਾਰੇ। ਧਰਿ ਧੀਰਜੁ ਤਬ ਨਯਨ ਉਘਾਰੇ ॥
ਸਚਿਵਁ ਸਁਭਾਰਿ ਰਾਉ ਬੈਠਾਰੇ। ਚਰਨ ਪਰਤ ਨਪ ਰਾਮੁ ਨਿਹਾਰੇ ॥
ਲਿਏ ਸਨੇਹ ਬਿਕਲ ਉਰ ਲਾਈ। ਗੈ ਮਨਿ ਮਨਹੁਁ ਫਨਿਕ ਫਿਰਿ ਪਾਈ ॥
ਰਾਮਹਿ ਚਿਤਇ ਰਹੇਉ ਨਰਨਾਹੂ। ਚਲਾ ਬਿਲੋਚਨ ਬਾਰਿ ਪ੍ਰਬਾਹੂ ॥
ਸੋਕ ਬਿਬਸ ਕਛੁ ਕਹੈ ਨ ਪਾਰਾ। ਹਦਯਁ ਲਗਾਵਤ ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰਾ ॥
ਬਿਧਿਹਿ ਮਨਾਵ ਰਾਉ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਜੇਹਿਂ ਰਘੁਨਾਥ ਨ ਕਾਨਨ ਜਾਹੀਂ ॥
ਸੁਮਿਰਿ ਮਹੇਸਹਿ ਕਹਇ ਨਿਹੋਰੀ। ਬਿਨਤੀ ਸੁਨਹੁ ਸਦਾਸਿਵ ਮੋਰੀ ॥
ਆਸੁਤੋਸ਼ ਤੁਮ੍ਹ ਅਵਢਰ ਦਾਨੀ। ਆਰਤਿ ਹਰਹੁ ਦੀਨ ਜਨੁ ਜਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਤੁਮ੍ਹ ਪ੍ਰੇਰਕ ਸਬ ਕੇ ਹਦਯਁ ਸੋ ਮਤਿ ਰਾਮਹਿ ਦੇਹੁ।
ਬਚਨੁ ਮੋਰ ਤਜਿ ਰਹਹਿ ਘਰ ਪਰਿਹਰਿ ਸੀਲੁ ਸਨੇਹੁ ॥ ੪੪ ॥

ਅਜਸੁ ਹੋਉ ਜਗ ਸੁਜਸੁ ਨਸਾਊ। ਨਰਕ ਪਰੌ ਬਰੁ ਸੁਰਪੁਰੁ ਜਾਊ ॥
ਸਬ ਦੁਖ ਦੁਸਹ ਸਹਾਵਹੁ ਮੋਹੀ। ਲੋਚਨ ਓਟ ਰਾਮੁ ਜਨਿ ਹੋਂਹੀ ॥
ਅਸ ਮਨ ਗੁਨਇ ਰਾਉ ਨਹਿਂ ਬੋਲਾ। ਪੀਪਰ ਪਾਤ ਸਰਿਸ ਮਨੁ ਡੋਲਾ ॥
ਰਘੁਪਤਿ ਪਿਤਹਿ ਪ੍ਰੇਮਬਸ ਜਾਨੀ। ਪੁਨਿ ਕਛੁ ਕਹਿਹਿ ਮਾਤੁ ਅਨੁਮਾਨੀ ॥
ਦੇਸ ਕਾਲ ਅਵਸਰ ਅਨੁਸਾਰੀ। ਬੋਲੇ ਬਚਨ ਬਿਨੀਤ ਬਿਚਾਰੀ ॥
ਤਾਤ ਕਹਉਁ ਕਛੁ ਕਰਉਁ ਢਿਠਾਈ। ਅਨੁਚਿਤੁ ਛਮਬ ਜਾਨਿ ਲਰਿਕਾਈ ॥
ਅਤਿ ਲਘੁ ਬਾਤ ਲਾਗਿ ਦੁਖੁ ਪਾਵਾ। ਕਾਹੁਁ ਨ ਮੋਹਿ ਕਹਿ ਪ੍ਰਥਮ ਜਨਾਵਾ ॥
ਦੇਖਿ ਗੋਸਾਇਁਹਿ ਪੂਁਛਿਉਁ ਮਾਤਾ। ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਸਙ੍ਗੁ ਭਏ ਸੀਤਲ ਗਾਤਾ ॥

ਦੋ. ਮਙ੍ਗਲ ਸਮਯ ਸਨੇਹ ਬਸ ਸੋਚ ਪਰਿਹਰਿਅ ਤਾਤ।
ਆਯਸੁ ਦੇਇਅ ਹਰਸ਼ਿ ਹਿਯਁ ਕਹਿ ਪੁਲਕੇ ਪ੍ਰਭੁ ਗਾਤ ॥ ੪੫ ॥

ਧਨ੍ਯ ਜਨਮੁ ਜਗਤੀਤਲ ਤਾਸੂ। ਪਿਤਹਿ ਪ੍ਰਮੋਦੁ ਚਰਿਤ ਸੁਨਿ ਜਾਸੂ ॥
ਚਾਰਿ ਪਦਾਰਥ ਕਰਤਲ ਤਾਕੇਂ। ਪ੍ਰਿਯ ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਪ੍ਰਾਨ ਸਮ ਜਾਕੇਂ ॥
ਆਯਸੁ ਪਾਲਿ ਜਨਮ ਫਲੁ ਪਾਈ। ਐਹਉਁ ਬੇਗਿਹਿਂ ਹੋਉ ਰਜਾਈ ॥
ਬਿਦਾ ਮਾਤੁ ਸਨ ਆਵਉਁ ਮਾਗੀ। ਚਲਿਹਉਁ ਬਨਹਿ ਬਹੁਰਿ ਪਗ ਲਾਗੀ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਰਾਮ ਗਵਨੁ ਤਬ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਭੂਪ ਸੋਕ ਬਸੁ ਉਤਰੁ ਨ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਨਗਰ ਬ੍ਯਾਪਿ ਗਇ ਬਾਤ ਸੁਤੀਛੀ। ਛੁਅਤ ਚਢ़ੀ ਜਨੁ ਸਬ ਤਨ ਬੀਛੀ ॥
ਸੁਨਿ ਭਏ ਬਿਕਲ ਸਕਲ ਨਰ ਨਾਰੀ। ਬੇਲਿ ਬਿਟਪ ਜਿਮਿ ਦੇਖਿ ਦਵਾਰੀ ॥
ਜੋ ਜਹਁ ਸੁਨਇ ਧੁਨਇ ਸਿਰੁ ਸੋਈ। ਬਡ़ ਬਿਸ਼ਾਦੁ ਨਹਿਂ ਧੀਰਜੁ ਹੋਈ ॥

ਦੋ. ਮੁਖ ਸੁਖਾਹਿਂ ਲੋਚਨ ਸ੍ਤ੍ਰਵਹਿ ਸੋਕੁ ਨ ਹਦਯਁ ਸਮਾਇ।
ਮਨਹੁਁ ñਕਰੁਨ ਰਸ ਕਟਕਈ ਉਤਰੀ ਅਵਧ ਬਜਾਇ ॥ ੪੬ ॥

ਮਿਲੇਹਿ ਮਾਝ ਬਿਧਿ ਬਾਤ ਬੇਗਾਰੀ। ਜਹਁ ਤਹਁ ਦੇਹਿਂ ਕੈਕੇਇਹਿ ਗਾਰੀ ॥
ਏਹਿ ਪਾਪਿਨਿਹਿ ਬੂਝਿ ਕਾ ਪਰੇਊ। ਛਾਇ ਭਵਨ ਪਰ ਪਾਵਕੁ ਧਰੇਊ ॥
ਨਿਜ ਕਰ ਨਯਨ ਕਾਢ़ਿ ਚਹ ਦੀਖਾ। ਡਾਰਿ ਸੁਧਾ ਬਿਸ਼ੁ ਚਾਹਤ ਚੀਖਾ ॥
ਕੁਟਿਲ ਕਠੋਰ ਕੁਬੁਦ੍ਧਿ ਅਭਾਗੀ। ਭਇ ਰਘੁਬਂਸ ਬੇਨੁ ਬਨ ਆਗੀ ॥
ਪਾਲਵ ਬੈਠਿ ਪੇਡ़ੁ ਏਹਿਂ ਕਾਟਾ। ਸੁਖ ਮਹੁਁ ਸੋਕ ਠਾਟੁ ਧਰਿ ਠਾਟਾ ॥
ਸਦਾ ਰਾਮੁ ਏਹਿ ਪ੍ਰਾਨ ਸਮਾਨਾ। ਕਾਰਨ ਕਵਨ ਕੁਟਿਲਪਨੁ ਠਾਨਾ ॥
ਸਤ੍ਯ ਕਹਹਿਂ ਕਬਿ ਨਾਰਿ ਸੁਭਾਊ। ਸਬ ਬਿਧਿ ਅਗਹੁ ਅਗਾਧ ਦੁਰਾਊ ॥
ਨਿਜ ਪ੍ਰਤਿਬਿਮ੍ਬੁ ਬਰੁਕੁ ਗਹਿ ਜਾਈ। ਜਾਨਿ ਨ ਜਾਇ ਨਾਰਿ ਗਤਿ ਭਾਈ ॥

ਦੋ. ਕਾਹ ਨ ਪਾਵਕੁ ਜਾਰਿ ਸਕ ਕਾ ਨ ਸਮੁਦ੍ਰ ਸਮਾਇ।
ਕਾ ਨ ਕਰੈ ਅਬਲਾ ਪ੍ਰਬਲ ਕੇਹਿ ਜਗ ਕਾਲੁ ਨ ਖਾਇ ॥ ੪੭ ॥

ਕਾ ਸੁਨਾਇ ਬਿਧਿ ਕਾਹ ਸੁਨਾਵਾ। ਕਾ ਦੇਖਾਇ ਚਹ ਕਾਹ ਦੇਖਾਵਾ ॥
ਏਕ ਕਹਹਿਂ ਭਲ ਭੂਪ ਨ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਬਰੁ ਬਿਚਾਰਿ ਨਹਿਂ ਕੁਮਤਿਹਿ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਜੋ ਹਠਿ ਭਯਉ ਸਕਲ ਦੁਖ ਭਾਜਨੁ। ਅਬਲਾ ਬਿਬਸ ਗ੍ਯਾਨੁ ਗੁਨੁ ਗਾ ਜਨੁ ॥
ਏਕ ਧਰਮ ਪਰਮਿਤਿ ਪਹਿਚਾਨੇ। ਨਪਹਿ ਦੋਸੁ ਨਹਿਂ ਦੇਹਿਂ ਸਯਾਨੇ ॥
ਸਿਬਿ ਦਧੀਚਿ ਹਰਿਚਨ੍ਦ ਕਹਾਨੀ। ਏਕ ਏਕ ਸਨ ਕਹਹਿਂ ਬਖਾਨੀ ॥
ਏਕ ਭਰਤ ਕਰ ਸਮ੍ਮਤ ਕਹਹੀਂ। ਏਕ ਉਦਾਸ ਭਾਯਁ ਸੁਨਿ ਰਹਹੀਂ ॥
ਕਾਨ ਮੂਦਿ ਕਰ ਰਦ ਗਹਿ ਜੀਹਾ। ਏਕ ਕਹਹਿਂ ਯਹ ਬਾਤ ਅਲੀਹਾ ॥
ਸੁਕਤ ਜਾਹਿਂ ਅਸ ਕਹਤ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ। ਰਾਮੁ ਭਰਤ ਕਹੁਁ ਪ੍ਰਾਨਪਿਆਰੇ ॥

ਦੋ. ਚਨ੍ਦੁ ਚਵੈ ਬਰੁ ਅਨਲ ਕਨ ਸੁਧਾ ਹੋਇ ਬਿਸ਼ਤੂਲ।
ਸਪਨੇਹੁਁ ਕਬਹੁਁ ਨ ਕਰਹਿਂ ਕਿਛੁ ਭਰਤੁ ਰਾਮ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲ ॥ ੪੮ ॥

ਏਕ ਬਿਧਾਤਹਿਂ ਦੂਸ਼ਨੁ ਦੇਂਹੀਂ। ਸੁਧਾ ਦੇਖਾਇ ਦੀਨ੍ਹ ਬਿਸ਼ੁ ਜੇਹੀਂ ॥
ਖਰਭਰੁ ਨਗਰ ਸੋਚੁ ਸਬ ਕਾਹੂ। ਦੁਸਹ ਦਾਹੁ ਉਰ ਮਿਟਾ ਉਛਾਹੂ ॥
ਬਿਪ੍ਰਬਧੂ ਕੁਲਮਾਨ੍ਯ ਜਠੇਰੀ। ਜੇ ਪ੍ਰਿਯ ਪਰਮ ਕੈਕੇਈ ਕੇਰੀ ॥
ਲਗੀਂ ਦੇਨ ਸਿਖ ਸੀਲੁ ਸਰਾਹੀ। ਬਚਨ ਬਾਨਸਮ ਲਾਗਹਿਂ ਤਾਹੀ ॥
ਭਰਤੁ ਨ ਮੋਹਿ ਪ੍ਰਿਯ ਰਾਮ ਸਮਾਨਾ। ਸਦਾ ਕਹਹੁ ਯਹੁ ਸਬੁ ਜਗੁ ਜਾਨਾ ॥
ਕਰਹੁ ਰਾਮ ਪਰ ਸਹਜ ਸਨੇਹੂ। ਕੇਹਿਂ ਅਪਰਾਧ ਆਜੁ ਬਨੁ ਦੇਹੂ ॥
ਕਬਹੁਁ ਨ ਕਿਯਹੁ ਸਵਤਿ ਆਰੇਸੂ। ਪ੍ਰੀਤਿ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਜਾਨ ਸਬੁ ਦੇਸੂ ॥
ਕੌਸਲ੍ਯਾਁ ਅਬ ਕਾਹ ਬਿਗਾਰਾ। ਤੁਮ੍ਹ ਜੇਹਿ ਲਾਗਿ ਬਜ੍ਰ ਪੁਰ ਪਾਰਾ ॥

ਦੋ. ਸੀਯ ਕਿ ਪਿਯ ਸਁਗੁ ਪਰਿਹਰਿਹਿ ਲਖਨੁ ਕਿ ਰਹਿਹਹਿਂ ਧਾਮ।
ਰਾਜੁ ਕਿ ਭੂਁਜਬ ਭਰਤ ਪੁਰ ਨਪੁ ਕਿ ਜੀਹਿ ਬਿਨੁ ਰਾਮ ॥ ੪੯ ॥

ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਉਰ ਛਾਡ़ਹੁ ਕੋਹੂ। ਸੋਕ ਕਲਙ੍ਕ ਕੋਠਿ ਜਨਿ ਹੋਹੂ ॥
ਭਰਤਹਿ ਅਵਸਿ ਦੇਹੁ ਜੁਬਰਾਜੂ। ਕਾਨਨ ਕਾਹ ਰਾਮ ਕਰ ਕਾਜੂ ॥
ਨਾਹਿਨ ਰਾਮੁ ਰਾਜ ਕੇ ਭੂਖੇ। ਧਰਮ ਧੁਰੀਨ ਬਿਸ਼ਯ ਰਸ ਰੂਖੇ ॥
ਗੁਰ ਗਹ ਬਸਹੁਁ ਰਾਮੁ ਤਜਿ ਗੇਹੂ। ਨਪ ਸਨ ਅਸ ਬਰੁ ਦੂਸਰ ਲੇਹੂ ॥
ਜੌਂ ਨਹਿਂ ਲਗਿਹਹੁ ਕਹੇਂ ਹਮਾਰੇ। ਨਹਿਂ ਲਾਗਿਹਿ ਕਛੁ ਹਾਥ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ॥
ਜੌਂ ਪਰਿਹਾਸ ਕੀਨ੍ਹਿ ਕਛੁ ਹੋਈ। ਤੌ ਕਹਿ ਪ੍ਰਗਟ ਜਨਾਵਹੁ ਸੋਈ ॥
ਰਾਮ ਸਰਿਸ ਸੁਤ ਕਾਨਨ ਜੋਗੂ। ਕਾਹ ਕਹਿਹਿ ਸੁਨਿ ਤੁਮ੍ਹ ਕਹੁਁ ਲੋਗੂ ॥
ਉਠਹੁ ਬੇਗਿ ਸੋਇ ਕਰਹੁ ਉਪਾਈ। ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਸੋਕੁ ਕਲਙ੍ਕੁ ਨਸਾਈ ॥

ਛਂ. ਜੇਹਿ ਭਾਁਤਿ ਸੋਕੁ ਕਲਙ੍ਕੁ ਜਾਇ ਉਪਾਯ ਕਰਿ ਕੁਲ ਪਾਲਹੀ।
ਹਠਿ ਫੇਰੁ ਰਾਮਹਿ ਜਾਤ ਬਨ ਜਨਿ ਬਾਤ ਦੂਸਰਿ ਚਾਲਹੀ ॥
ਜਿਮਿ ਭਾਨੁ ਬਿਨੁ ਦਿਨੁ ਪ੍ਰਾਨ ਬਿਨੁ ਤਨੁ ਚਨ੍ਦ ਬਿਨੁ ਜਿਮਿ ਜਾਮਿਨੀ।
ਤਿਮਿ ਅਵਧ ਤੁਲਸੀਦਾਸ ਪ੍ਰਭੁ ਬਿਨੁ ਸਮੁਝਿ ਧੌਂ ਜਿਯਁ ਭਾਮਿਨੀ ॥

ਸੋ. ਸਖਿਨ੍ਹ ਸਿਖਾਵਨੁ ਦੀਨ੍ਹ ਸੁਨਤ ਮਧੁਰ ਪਰਿਨਾਮ ਹਿਤ।
ਤੇਇਁ ਕਛੁ ਕਾਨ ਨ ਕੀਨ੍ਹ ਕੁਟਿਲ ਪ੍ਰਬੋਧੀ ਕੂਬਰੀ ॥ ੫੦ ॥

ਉਤਰੁ ਨ ਦੇਇ ਦੁਸਹ ਰਿਸ ਰੂਖੀ। ਮਗਿਨ੍ਹ ਚਿਤਵ ਜਨੁ ਬਾਘਿਨਿ ਭੂਖੀ ॥
ਬ੍ਯਾਧਿ ਅਸਾਧਿ ਜਾਨਿ ਤਿਨ੍ਹ ਤ੍ਯਾਗੀ। ਚਲੀਂ ਕਹਤ ਮਤਿਮਨ੍ਦ ਅਭਾਗੀ ॥
ਰਾਜੁ ਕਰਤ ਯਹ ਦੈਅਁ ਬਿਗੋਈ। ਕੀਨ੍ਹੇਸਿ ਅਸ ਜਸ ਕਰਇ ਨ ਕੋਈ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਬਿਲਪਹਿਂ ਪੁਰ ਨਰ ਨਾਰੀਂ। ਦੇਹਿਂ ਕੁਚਾਲਿਹਿ ਕੋਟਿਕ ਗਾਰੀਂ ॥
ਜਰਹਿਂ ਬਿਸ਼ਮ ਜਰ ਲੇਹਿਂ ਉਸਾਸਾ। ਕਵਨਿ ਰਾਮ ਬਿਨੁ ਜੀਵਨ ਆਸਾ ॥
ਬਿਪੁਲ ਬਿਯੋਗ ਪ੍ਰਜਾ ਅਕੁਲਾਨੀ। ਜਨੁ ਜਲਚਰ ਗਨ ਸੂਖਤ ਪਾਨੀ ॥
ਅਤਿ ਬਿਸ਼ਾਦ ਬਸ ਲੋਗ ਲੋਗਾਈ। ਗਏ ਮਾਤੁ ਪਹਿਂ ਰਾਮੁ ਗੋਸਾਈ ॥
ਮੁਖ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਚਿਤ ਚੌਗੁਨ ਚਾਊ। ਮਿਟਾ ਸੋਚੁ ਜਨਿ ਰਾਖੈ ਰਾਊ ॥
ਦੋ. ਨਵ ਗਯਨ੍ਦੁ ਰਘੁਬੀਰ ਮਨੁ ਰਾਜੁ ਅਲਾਨ ਸਮਾਨ।
ਛੂਟ ਜਾਨਿ ਬਨ ਗਵਨੁ ਸੁਨਿ ਉਰ ਅਨਨ੍ਦੁ ਅਧਿਕਾਨ ॥ ੫੧ ॥

ਰਘੁਕੁਲਤਿਲਕ ਜੋਰਿ ਦੋਉ ਹਾਥਾ। ਮੁਦਿਤ ਮਾਤੁ ਪਦ ਨਾਯਉ ਮਾਥਾ ॥
ਦੀਨ੍ਹਿ ਅਸੀਸ ਲਾਇ ਉਰ ਲੀਨ੍ਹੇ। ਭੂਸ਼ਨ ਬਸਨ ਨਿਛਾਵਰਿ ਕੀਨ੍ਹੇ ॥
ਬਾਰ ਬਾਰ ਮੁਖ ਚੁਮ੍ਬਤਿ ਮਾਤਾ। ਨਯਨ ਨੇਹ ਜਲੁ ਪੁਲਕਿਤ ਗਾਤਾ ॥
ਗੋਦ ਰਾਖਿ ਪੁਨਿ ਹਦਯਁ ਲਗਾਏ। ਸ੍ਤ੍ਰਵਤ ਪ੍ਰੇਨਰਸ ਪਯਦ ਸੁਹਾਏ ॥
ਪ੍ਰੇਮੁ ਪ੍ਰਮੋਦੁ ਨ ਕਛੁ ਕਹਿ ਜਾਈ। ਰਙ੍ਕ ਧਨਦ ਪਦਬੀ ਜਨੁ ਪਾਈ ॥
ਸਾਦਰ ਸੁਨ੍ਦਰ ਬਦਨੁ ਨਿਹਾਰੀ। ਬੋਲੀ ਮਧੁਰ ਬਚਨ ਮਹਤਾਰੀ ॥
ਕਹਹੁ ਤਾਤ ਜਨਨੀ ਬਲਿਹਾਰੀ। ਕਬਹਿਂ ਲਗਨ ਮੁਦ ਮਙ੍ਗਲਕਾਰੀ ॥
ਸੁਕਤ ਸੀਲ ਸੁਖ ਸੀਵਁ ਸੁਹਾਈ। ਜਨਮ ਲਾਭ ਕਇ ਅਵਧਿ ਅਘਾਈ ॥

ਦੋ. ਜੇਹਿ ਚਾਹਤ ਨਰ ਨਾਰਿ ਸਬ ਅਤਿ ਆਰਤ ਏਹਿ ਭਾਁਤਿ।
ਜਿਮਿ ਚਾਤਕ ਚਾਤਕਿ ਤਸ਼ਿਤ ਬਸ਼੍ਟਿ ਸਰਦ ਰਿਤੁ ਸ੍ਵਾਤਿ ॥ ੫੨ ॥

ਤਾਤ ਜਾਉਁ ਬਲਿ ਬੇਗਿ ਨਹਾਹੂ। ਜੋ ਮਨ ਭਾਵ ਮਧੁਰ ਕਛੁ ਖਾਹੂ ॥
ਪਿਤੁ ਸਮੀਪ ਤਬ ਜਾਏਹੁ ਭੈਆ। ਭਇ ਬਡ़ਿ ਬਾਰ ਜਾਇ ਬਲਿ ਮੈਆ ॥
ਮਾਤੁ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਅਤਿ ਅਨੁਕੂਲਾ। ਜਨੁ ਸਨੇਹ ਸੁਰਤਰੁ ਕੇ ਫੂਲਾ ॥
ਸੁਖ ਮਕਰਨ੍ਦ ਭਰੇ ਸ਼੍ਰਿਯਮੂਲਾ। ਨਿਰਖਿ ਰਾਮ ਮਨੁ ਭਵਰੁਁ ਨ ਭੂਲਾ ॥
ਧਰਮ ਧੁਰੀਨ ਧਰਮ ਗਤਿ ਜਾਨੀ। ਕਹੇਉ ਮਾਤੁ ਸਨ ਅਤਿ ਮਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਪਿਤਾਁ ਦੀਨ੍ਹ ਮੋਹਿ ਕਾਨਨ ਰਾਜੂ। ਜਹਁ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਮੋਰ ਬਡ़ ਕਾਜੂ ॥
ਆਯਸੁ ਦੇਹਿ ਮੁਦਿਤ ਮਨ ਮਾਤਾ। ਜੇਹਿਂ ਮੁਦ ਮਙ੍ਗਲ ਕਾਨਨ ਜਾਤਾ ॥
ਜਨਿ ਸਨੇਹ ਬਸ ਡਰਪਸਿ ਭੋਰੇਂ। ਆਨਁਦੁ ਅਮ੍ਬ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਤੋਰੇਂ ॥

ਦੋ. ਬਰਸ਼ ਚਾਰਿਦਸ ਬਿਪਿਨ ਬਸਿ ਕਰਿ ਪਿਤੁ ਬਚਨ ਪ੍ਰਮਾਨ।
ਆਇ ਪਾਯ ਪੁਨਿ ਦੇਖਿਹਉਁ ਮਨੁ ਜਨਿ ਕਰਸਿ ਮਲਾਨ ॥ ੫੩ ॥

ਬਚਨ ਬਿਨੀਤ ਮਧੁਰ ਰਘੁਬਰ ਕੇ। ਸਰ ਸਮ ਲਗੇ ਮਾਤੁ ਉਰ ਕਰਕੇ ॥
ਸਹਮਿ ਸੂਖਿ ਸੁਨਿ ਸੀਤਲਿ ਬਾਨੀ। ਜਿਮਿ ਜਵਾਸ ਪਰੇਂ ਪਾਵਸ ਪਾਨੀ ॥
ਕਹਿ ਨ ਜਾਇ ਕਛੁ ਹਦਯ ਬਿਸ਼ਾਦੂ। ਮਨਹੁਁ ਮਗੀ ਸੁਨਿ ਕੇਹਰਿ ਨਾਦੂ ॥
ਨਯਨ ਸਜਲ ਤਨ ਥਰ ਥਰ ਕਾਁਪੀ। ਮਾਜਹਿ ਖਾਇ ਮੀਨ ਜਨੁ ਮਾਪੀ ॥
ਧਰਿ ਧੀਰਜੁ ਸੁਤ ਬਦਨੁ ਨਿਹਾਰੀ। ਗਦਗਦ ਬਚਨ ਕਹਤਿ ਮਹਤਾਰੀ ॥
ਤਾਤ ਪਿਤਹਿ ਤੁਮ੍ਹ ਪ੍ਰਾਨਪਿਆਰੇ। ਦੇਖਿ ਮੁਦਿਤ ਨਿਤ ਚਰਿਤ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ॥
ਰਾਜੁ ਦੇਨ ਕਹੁਁ ਸੁਭ ਦਿਨ ਸਾਧਾ। ਕਹੇਉ ਜਾਨ ਬਨ ਕੇਹਿਂ ਅਪਰਾਧਾ ॥
ਤਾਤ ਸੁਨਾਵਹੁ ਮੋਹਿ ਨਿਦਾਨੂ। ਕੋ ਦਿਨਕਰ ਕੁਲ ਭਯਉ ਕਸਾਨੂ ॥

ਦੋ. ਨਿਰਖਿ ਰਾਮ ਰੁਖ ਸਚਿਵਸੁਤ ਕਾਰਨੁ ਕਹੇਉ ਬੁਝਾਇ।
ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਸਙ੍ਗੁ ਰਹਿ ਮੂਕ ਜਿਮਿ ਦਸਾ ਬਰਨਿ ਨਹਿਂ ਜਾਇ ॥ ੫੪ ॥

ਰਾਖਿ ਨ ਸਕਇ ਨ ਕਹਿ ਸਕ ਜਾਹੂ। ਦੁਹੂਁ ਭਾਁਤਿ ਉਰ ਦਾਰੁਨ ਦਾਹੂ ॥
ਲਿਖਤ ਸੁਧਾਕਰ ਗਾ ਲਿਖਿ ਰਾਹੂ। ਬਿਧਿ ਗਤਿ ਬਾਮ ਸਦਾ ਸਬ ਕਾਹੂ ॥
ਧਰਮ ਸਨੇਹ ਉਭਯਁ ਮਤਿ ਘੇਰੀ। ਭਇ ਗਤਿ ਸਾਁਪ ਛੁਛੁਨ੍ਦਰਿ ਕੇਰੀ ॥
ਰਾਖਉਁ ਸੁਤਹਿ ਕਰਉਁ ਅਨੁਰੋਧੂ। ਧਰਮੁ ਜਾਇ ਅਰੁ ਬਨ੍ਧੁ ਬਿਰੋਧੂ ॥
ਕਹਉਁ ਜਾਨ ਬਨ ਤੌ ਬਡ़ਿ ਹਾਨੀ। ਸਙ੍ਕਟ ਸੋਚ ਬਿਬਸ ਭਇ ਰਾਨੀ ॥
ਬਹੁਰਿ ਸਮੁਝਿ ਤਿਯ ਧਰਮੁ ਸਯਾਨੀ। ਰਾਮੁ ਭਰਤੁ ਦੋਉ ਸੁਤ ਸਮ ਜਾਨੀ ॥
ਸਰਲ ਸੁਭਾਉ ਰਾਮ ਮਹਤਾਰੀ। ਬੋਲੀ ਬਚਨ ਧੀਰ ਧਰਿ ਭਾਰੀ ॥
ਤਾਤ ਜਾਉਁ ਬਲਿ ਕੀਨ੍ਹੇਹੁ ਨੀਕਾ। ਪਿਤੁ ਆਯਸੁ ਸਬ ਧਰਮਕ ਟੀਕਾ ॥

ਦੋ. ਰਾਜੁ ਦੇਨ ਕਹਿ ਦੀਨ੍ਹ ਬਨੁ ਮੋਹਿ ਨ ਸੋ ਦੁਖ ਲੇਸੁ।
ਤੁਮ੍ਹ ਬਿਨੁ ਭਰਤਹਿ ਭੂਪਤਿਹਿ ਪ੍ਰਜਹਿ ਪ੍ਰਚਣ੍ਡ ਕਲੇਸੁ ॥ ੫੫ ॥

ਜੌਂ ਕੇਵਲ ਪਿਤੁ ਆਯਸੁ ਤਾਤਾ। ਤੌ ਜਨਿ ਜਾਹੁ ਜਾਨਿ ਬਡ़ਿ ਮਾਤਾ ॥
ਜੌਂ ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਕਹੇਉ ਬਨ ਜਾਨਾ। ਤੌਂ ਕਾਨਨ ਸਤ ਅਵਧ ਸਮਾਨਾ ॥
ਪਿਤੁ ਬਨਦੇਵ ਮਾਤੁ ਬਨਦੇਵੀ। ਖਗ ਮਗ ਚਰਨ ਸਰੋਰੁਹ ਸੇਵੀ ॥
ਅਨ੍ਤਹੁਁ ਉਚਿਤ ਨਪਹਿ ਬਨਬਾਸੂ। ਬਯ ਬਿਲੋਕਿ ਹਿਯਁ ਹੋਇ ਹਰਾਁਸੂ ॥
ਬਡ़ਭਾਗੀ ਬਨੁ ਅਵਧ ਅਭਾਗੀ। ਜੋ ਰਘੁਬਂਸਤਿਲਕ ਤੁਮ੍ਹ ਤ੍ਯਾਗੀ ॥
ਜੌਂ ਸੁਤ ਕਹੌ ਸਙ੍ਗ ਮੋਹਿ ਲੇਹੂ। ਤੁਮ੍ਹਰੇ ਹਦਯਁ ਹੋਇ ਸਨ੍ਦੇਹੂ ॥
ਪੂਤ ਪਰਮ ਪ੍ਰਿਯ ਤੁਮ੍ਹ ਸਬਹੀ ਕੇ। ਪ੍ਰਾਨ ਪ੍ਰਾਨ ਕੇ ਜੀਵਨ ਜੀ ਕੇ ॥
ਤੇ ਤੁਮ੍ਹ ਕਹਹੁ ਮਾਤੁ ਬਨ ਜਾਊਁ। ਮੈਂ ਸੁਨਿ ਬਚਨ ਬੈਠਿ ਪਛਿਤਾਊਁ ॥

ਦੋ. ਯਹ ਬਿਚਾਰਿ ਨਹਿਂ ਕਰਉਁ ਹਠ ਝੂਠ ਸਨੇਹੁ ਬਢ़ਾਇ।
ਮਾਨਿ ਮਾਤੁ ਕਰ ਨਾਤ ਬਲਿ ਸੁਰਤਿ ਬਿਸਰਿ ਜਨਿ ਜਾਇ ॥ ੫੬ ॥

ਦੇਵ ਪਿਤਰ ਸਬ ਤੁਨ੍ਹਹਿ ਗੋਸਾਈ। ਰਾਖਹੁਁ ਪਲਕ ਨਯਨ ਕੀ ਨਾਈ ॥
ਅਵਧਿ ਅਮ੍ਬੁ ਪ੍ਰਿਯ ਪਰਿਜਨ ਮੀਨਾ। ਤੁਮ੍ਹ ਕਰੁਨਾਕਰ ਧਰਮ ਧੁਰੀਨਾ ॥
ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਸੋਇ ਕਰਹੁ ਉਪਾਈ। ਸਬਹਿ ਜਿਅਤ ਜੇਹਿਂ ਭੇਣ੍ਟੇਹੁ ਆਈ ॥
ਜਾਹੁ ਸੁਖੇਨ ਬਨਹਿ ਬਲਿ ਜਾਊਁ। ਕਰਿ ਅਨਾਥ ਜਨ ਪਰਿਜਨ ਗਾਊਁ ॥
ਸਬ ਕਰ ਆਜੁ ਸੁਕਤ ਫਲ ਬੀਤਾ। ਭਯਉ ਕਰਾਲ ਕਾਲੁ ਬਿਪਰੀਤਾ ॥
ਬਹੁਬਿਧਿ ਬਿਲਪਿ ਚਰਨ ਲਪਟਾਨੀ। ਪਰਮ ਅਭਾਗਿਨਿ ਆਪੁਹਿ ਜਾਨੀ ॥
ਦਾਰੁਨ ਦੁਸਹ ਦਾਹੁ ਉਰ ਬ੍ਯਾਪਾ। ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਹਿਂ ਬਿਲਾਪ ਕਲਾਪਾ ॥
ਰਾਮ ਉਠਾਇ ਮਾਤੁ ਉਰ ਲਾਈ। ਕਹਿ ਮਦੁ ਬਚਨ ਬਹੁਰਿ ਸਮੁਝਾਈ ॥

ਦੋ. ਸਮਾਚਾਰ ਤੇਹਿ ਸਮਯ ਸੁਨਿ ਸੀਯ ਉਠੀ ਅਕੁਲਾਇ।
ਜਾਇ ਸਾਸੁ ਪਦ ਕਮਲ ਜੁਗ ਬਨ੍ਦਿ ਬੈਠਿ ਸਿਰੁ ਨਾਇ ॥ ੫੭ ॥

ਦੀਨ੍ਹਿ ਅਸੀਸ ਸਾਸੁ ਮਦੁ ਬਾਨੀ। ਅਤਿ ਸੁਕੁਮਾਰਿ ਦੇਖਿ ਅਕੁਲਾਨੀ ॥
ਬੈਠਿ ਨਮਿਤਮੁਖ ਸੋਚਤਿ ਸੀਤਾ। ਰੂਪ ਰਾਸਿ ਪਤਿ ਪ੍ਰੇਮ ਪੁਨੀਤਾ ॥
ਚਲਨ ਚਹਤ ਬਨ ਜੀਵਨਨਾਥੂ। ਕੇਹਿ ਸੁਕਤੀ ਸਨ ਹੋਇਹਿ ਸਾਥੂ ॥
ਕੀ ਤਨੁ ਪ੍ਰਾਨ ਕਿ ਕੇਵਲ ਪ੍ਰਾਨਾ। ਬਿਧਿ ਕਰਤਬੁ ਕਛੁ ਜਾਇ ਨ ਜਾਨਾ ॥
ਚਾਰੁ ਚਰਨ ਨਖ ਲੇਖਤਿ ਧਰਨੀ। ਨੂਪੁਰ ਮੁਖਰ ਮਧੁਰ ਕਬਿ ਬਰਨੀ ॥
ਮਨਹੁਁ ਪ੍ਰੇਮ ਬਸ ਬਿਨਤੀ ਕਰਹੀਂ। ਹਮਹਿ ਸੀਯ ਪਦ ਜਨਿ ਪਰਿਹਰਹੀਂ ॥
ਮਞ੍ਜੁ ਬਿਲੋਚਨ ਮੋਚਤਿ ਬਾਰੀ। ਬੋਲੀ ਦੇਖਿ ਰਾਮ ਮਹਤਾਰੀ ॥
ਤਾਤ ਸੁਨਹੁ ਸਿਯ ਅਤਿ ਸੁਕੁਮਾਰੀ। ਸਾਸੁ ਸਸੁਰ ਪਰਿਜਨਹਿ ਪਿਆਰੀ ॥

ਦੋ. ਪਿਤਾ ਜਨਕ ਭੂਪਾਲ ਮਨਿ ਸਸੁਰ ਭਾਨੁਕੁਲ ਭਾਨੁ।
ਪਤਿ ਰਬਿਕੁਲ ਕੈਰਵ ਬਿਪਿਨ ਬਿਧੁ ਗੁਨ ਰੂਪ ਨਿਧਾਨੁ ॥ ੫੮ ॥

ਮੈਂ ਪੁਨਿ ਪੁਤ੍ਰਬਧੂ ਪ੍ਰਿਯ ਪਾਈ। ਰੂਪ ਰਾਸਿ ਗੁਨ ਸੀਲ ਸੁਹਾਈ ॥
ਨਯਨ ਪੁਤਰਿ ਕਰਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਢ़ਾਈ। ਰਾਖੇਉਁ ਪ੍ਰਾਨ ਜਾਨਿਕਿਹਿਂ ਲਾਈ ॥
ਕਲਪਬੇਲਿ ਜਿਮਿ ਬਹੁਬਿਧਿ ਲਾਲੀ। ਸੀਞ੍ਚਿ ਸਨੇਹ ਸਲਿਲ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲੀ ॥
ਫੂਲਤ ਫਲਤ ਭਯਉ ਬਿਧਿ ਬਾਮਾ। ਜਾਨਿ ਨ ਜਾਇ ਕਾਹ ਪਰਿਨਾਮਾ ॥
ਪਲਁਗ ਪੀਠ ਤਜਿ ਗੋਦ ਹਿਂਡ़ੋਰਾ। ਸਿਯਁ ਨ ਦੀਨ੍ਹ ਪਗੁ ਅਵਨਿ ਕਠੋਰਾ ॥
ਜਿਅਨਮੂਰਿ ਜਿਮਿ ਜੋਗਵਤ ਰਹਊਁ। ਦੀਪ ਬਾਤਿ ਨਹਿਂ ਟਾਰਨ ਕਹਊਁ ॥
ਸੋਇ ਸਿਯ ਚਲਨ ਚਹਤਿ ਬਨ ਸਾਥਾ। ਆਯਸੁ ਕਾਹ ਹੋਇ ਰਘੁਨਾਥਾ।
ਚਨ੍ਦ ਕਿਰਨ ਰਸ ਰਸਿਕ ਚਕੋਰੀ। ਰਬਿ ਰੁਖ ਨਯਨ ਸਕਇ ਕਿਮਿ ਜੋਰੀ ॥

ਦੋ. ਕਰਿ ਕੇਹਰਿ ਨਿਸਿਚਰ ਚਰਹਿਂ ਦੁਸ਼੍ਟ ਜਨ੍ਤੁ ਬਨ ਭੂਰਿ।
ਬਿਸ਼ ਬਾਟਿਕਾਁ ਕਿ ਸੋਹ ਸੁਤ ਸੁਭਗ ਸਜੀਵਨਿ ਮੂਰਿ ॥ ੫੯ ॥

ਬਨ ਹਿਤ ਕੋਲ ਕਿਰਾਤ ਕਿਸੋਰੀ। ਰਚੀਂ ਬਿਰਞ੍ਚਿ ਬਿਸ਼ਯ ਸੁਖ ਭੋਰੀ ॥
ਪਾਇਨ ਕਮਿ ਜਿਮਿ ਕਠਿਨ ਸੁਭਾਊ। ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਕਲੇਸੁ ਨ ਕਾਨਨ ਕਾਊ ॥
ਕੈ ਤਾਪਸ ਤਿਯ ਕਾਨਨ ਜੋਗੂ। ਜਿਨ੍ਹ ਤਪ ਹੇਤੁ ਤਜਾ ਸਬ ਭੋਗੂ ॥
ਸਿਯ ਬਨ ਬਸਿਹਿ ਤਾਤ ਕੇਹਿ ਭਾਁਤੀ। ਚਿਤ੍ਰਲਿਖਿਤ ਕਪਿ ਦੇਖਿ ਡੇਰਾਤੀ ॥
ਸੁਰਸਰ ਸੁਭਗ ਬਨਜ ਬਨ ਚਾਰੀ। ਡਾਬਰ ਜੋਗੁ ਕਿ ਹਂਸਕੁਮਾਰੀ ॥
ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਜਸ ਆਯਸੁ ਹੋਈ। ਮੈਂ ਸਿਖ ਦੇਉਁ ਜਾਨਕਿਹਿ ਸੋਈ ॥
ਜੌਂ ਸਿਯ ਭਵਨ ਰਹੈ ਕਹ ਅਮ੍ਬਾ। ਮੋਹਿ ਕਹਁ ਹੋਇ ਬਹੁਤ ਅਵਲਮ੍ਬਾ ॥
ਸੁਨਿ ਰਘੁਬੀਰ ਮਾਤੁ ਪ੍ਰਿਯ ਬਾਨੀ। ਸੀਲ ਸਨੇਹ ਸੁਧਾਁ ਜਨੁ ਸਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਕਹਿ ਪ੍ਰਿਯ ਬਚਨ ਬਿਬੇਕਮਯ ਕੀਨ੍ਹਿ ਮਾਤੁ ਪਰਿਤੋਸ਼।
ਲਗੇ ਪ੍ਰਬੋਧਨ ਜਾਨਕਿਹਿ ਪ੍ਰਗਟਿ ਬਿਪਿਨ ਗੁਨ ਦੋਸ਼ ॥ ੬੦ ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਚੌਦਹਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਮਾਤੁ ਸਮੀਪ ਕਹਤ ਸਕੁਚਾਹੀਂ। ਬੋਲੇ ਸਮਉ ਸਮੁਝਿ ਮਨ ਮਾਹੀਂ ॥
ਰਾਜਕੁਮਾਰਿ ਸਿਖਾਵਨ ਸੁਨਹੂ। ਆਨ ਭਾਁਤਿ ਜਿਯਁ ਜਨਿ ਕਛੁ ਗੁਨਹੂ ॥
ਆਪਨ ਮੋਰ ਨੀਕ ਜੌਂ ਚਹਹੂ। ਬਚਨੁ ਹਮਾਰ ਮਾਨਿ ਗਹ ਰਹਹੂ ॥
ਆਯਸੁ ਮੋਰ ਸਾਸੁ ਸੇਵਕਾਈ। ਸਬ ਬਿਧਿ ਭਾਮਿਨਿ ਭਵਨ ਭਲਾਈ ॥
ਏਹਿ ਤੇ ਅਧਿਕ ਧਰਮੁ ਨਹਿਂ ਦੂਜਾ। ਸਾਦਰ ਸਾਸੁ ਸਸੁਰ ਪਦ ਪੂਜਾ ॥
ਜਬ ਜਬ ਮਾਤੁ ਕਰਿਹਿ ਸੁਧਿ ਮੋਰੀ। ਹੋਇਹਿ ਪ੍ਰੇਮ ਬਿਕਲ ਮਤਿ ਭੋਰੀ ॥
ਤਬ ਤਬ ਤੁਮ੍ਹ ਕਹਿ ਕਥਾ ਪੁਰਾਨੀ। ਸੁਨ੍ਦਰਿ ਸਮੁਝਾਏਹੁ ਮਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਕਹਉਁ ਸੁਭਾਯਁ ਸਪਥ ਸਤ ਮੋਹੀ। ਸੁਮੁਖਿ ਮਾਤੁ ਹਿਤ ਰਾਖਉਁ ਤੋਹੀ ॥

ਦੋ. ਗੁਰ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਮ੍ਮਤ ਧਰਮ ਫਲੁ ਪਾਇਅ ਬਿਨਹਿਂ ਕਲੇਸ।
ਹਠ ਬਸ ਸਬ ਸਙ੍ਕਟ ਸਹੇ ਗਾਲਵ ਨਹੁਸ਼ ਨਰੇਸ ॥ ੬੧ ॥

ਮੈਂ ਪੁਨਿ ਕਰਿ ਪ੍ਰਵਾਨ ਪਿਤੁ ਬਾਨੀ। ਬੇਗਿ ਫਿਰਬ ਸੁਨੁ ਸੁਮੁਖਿ ਸਯਾਨੀ ॥
ਦਿਵਸ ਜਾਤ ਨਹਿਂ ਲਾਗਿਹਿ ਬਾਰਾ। ਸੁਨ੍ਦਰਿ ਸਿਖਵਨੁ ਸੁਨਹੁ ਹਮਾਰਾ ॥
ਜੌ ਹਠ ਕਰਹੁ ਪ੍ਰੇਮ ਬਸ ਬਾਮਾ। ਤੌ ਤੁਮ੍ਹ ਦੁਖੁ ਪਾਉਬ ਪਰਿਨਾਮਾ ॥
ਕਾਨਨੁ ਕਠਿਨ ਭਯਙ੍ਕਰੁ ਭਾਰੀ। ਘੋਰ ਘਾਮੁ ਹਿਮ ਬਾਰਿ ਬਯਾਰੀ ॥
ਕੁਸ ਕਣ੍ਟਕ ਮਗ ਕਾਁਕਰ ਨਾਨਾ। ਚਲਬ ਪਯਾਦੇਹਿਂ ਬਿਨੁ ਪਦਤ੍ਰਾਨਾ ॥
ਚਰਨ ਕਮਲ ਮੁਦੁ ਮਞ੍ਜੁ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ। ਮਾਰਗ ਅਗਮ ਭੂਮਿਧਰ ਭਾਰੇ ॥
ਕਨ੍ਦਰ ਖੋਹ ਨਦੀਂ ਨਦ ਨਾਰੇ। ਅਗਮ ਅਗਾਧ ਨ ਜਾਹਿਂ ਨਿਹਾਰੇ ॥
ਭਾਲੁ ਬਾਘ ਬਕ ਕੇਹਰਿ ਨਾਗਾ। ਕਰਹਿਂ ਨਾਦ ਸੁਨਿ ਧੀਰਜੁ ਭਾਗਾ ॥

ਦੋ. ਭੂਮਿ ਸਯਨ ਬਲਕਲ ਬਸਨ ਅਸਨੁ ਕਨ੍ਦ ਫਲ ਮੂਲ।
ਤੇ ਕਿ ਸਦਾ ਸਬ ਦਿਨ ਮਿਲਿਹਿਂ ਸਬੁਇ ਸਮਯ ਅਨੁਕੂਲ ॥ ੬੨ ॥

ਨਰ ਅਹਾਰ ਰਜਨੀਚਰ ਚਰਹੀਂ। ਕਪਟ ਬੇਸ਼ ਬਿਧਿ ਕੋਟਿਕ ਕਰਹੀਂ ॥
ਲਾਗਇ ਅਤਿ ਪਹਾਰ ਕਰ ਪਾਨੀ। ਬਿਪਿਨ ਬਿਪਤਿ ਨਹਿਂ ਜਾਇ ਬਖਾਨੀ ॥
ਬ੍ਯਾਲ ਕਰਾਲ ਬਿਹਗ ਬਨ ਘੋਰਾ। ਨਿਸਿਚਰ ਨਿਕਰ ਨਾਰਿ ਨਰ ਚੋਰਾ ॥
ਡਰਪਹਿਂ ਧੀਰ ਗਹਨ ਸੁਧਿ ਆਏਁ। ਮਗਲੋਚਨਿ ਤੁਮ੍ਹ ਭੀਰੁ ਸੁਭਾਏਁ ॥
ਹਂਸਗਵਨਿ ਤੁਮ੍ਹ ਨਹਿਂ ਬਨ ਜੋਗੂ। ਸੁਨਿ ਅਪਜਸੁ ਮੋਹਿ ਦੇਇਹਿ ਲੋਗੂ ॥
ਮਾਨਸ ਸਲਿਲ ਸੁਧਾਁ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲੀ। ਜਿਅਇ ਕਿ ਲਵਨ ਪਯੋਧਿ ਮਰਾਲੀ ॥
ਨਵ ਰਸਾਲ ਬਨ ਬਿਹਰਨਸੀਲਾ। ਸੋਹ ਕਿ ਕੋਕਿਲ ਬਿਪਿਨ ਕਰੀਲਾ ॥
ਰਹਹੁ ਭਵਨ ਅਸ ਹਦਯਁ ਬਿਚਾਰੀ। ਚਨ੍ਦਬਦਨਿ ਦੁਖੁ ਕਾਨਨ ਭਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਸਹਜ ਸੁਹ੍ਦ ਗੁਰ ਸ੍ਵਾਮਿ ਸਿਖ ਜੋ ਨ ਕਰਇ ਸਿਰ ਮਾਨਿ ॥
ਸੋ ਪਛਿਤਾਇ ਅਘਾਇ ਉਰ ਅਵਸਿ ਹੋਇ ਹਿਤ ਹਾਨਿ ॥ ੬੩ ॥

ਸੁਨਿ ਮਦੁ ਬਚਨ ਮਨੋਹਰ ਪਿਯ ਕੇ। ਲੋਚਨ ਲਲਿਤ ਭਰੇ ਜਲ ਸਿਯ ਕੇ ॥
ਸੀਤਲ ਸਿਖ ਦਾਹਕ ਭਇ ਕੈਂਸੇਂ। ਚਕਇਹਿ ਸਰਦ ਚਨ੍ਦ ਨਿਸਿ ਜੈਂਸੇਂ ॥
ਉਤਰੁ ਨ ਆਵ ਬਿਕਲ ਬੈਦੇਹੀ। ਤਜਨ ਚਹਤ ਸੁਚਿ ਸ੍ਵਾਮਿ ਸਨੇਹੀ ॥
ਬਰਬਸ ਰੋਕਿ ਬਿਲੋਚਨ ਬਾਰੀ। ਧਰਿ ਧੀਰਜੁ ਉਰ ਅਵਨਿਕੁਮਾਰੀ ॥
ਲਾਗਿ ਸਾਸੁ ਪਗ ਕਹ ਕਰ ਜੋਰੀ। ਛਮਬਿ ਦੇਬਿ ਬਡ़ਿ ਅਬਿਨਯ ਮੋਰੀ ॥
ਦੀਨ੍ਹਿ ਪ੍ਰਾਨਪਤਿ ਮੋਹਿ ਸਿਖ ਸੋਈ। ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਮੋਰ ਪਰਮ ਹਿਤ ਹੋਈ ॥
ਮੈਂ ਪੁਨਿ ਸਮੁਝਿ ਦੀਖਿ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਪਿਯ ਬਿਯੋਗ ਸਮ ਦੁਖੁ ਜਗ ਨਾਹੀਂ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰਾਨਨਾਥ ਕਰੁਨਾਯਤਨ ਸੁਨ੍ਦਰ ਸੁਖਦ ਸੁਜਾਨ।
ਤੁਮ੍ਹ ਬਿਨੁ ਰਘੁਕੁਲ ਕੁਮੁਦ ਬਿਧੁ ਸੁਰਪੁਰ ਨਰਕ ਸਮਾਨ ॥ ੬੪ ॥

ਮਾਤੁ ਪਿਤਾ ਭਗਿਨੀ ਪ੍ਰਿਯ ਭਾਈ। ਪ੍ਰਿਯ ਪਰਿਵਾਰੁ ਸੁਹ੍ਰਦ ਸਮੁਦਾਈ ॥
ਸਾਸੁ ਸਸੁਰ ਗੁਰ ਸਜਨ ਸਹਾਈ। ਸੁਤ ਸੁਨ੍ਦਰ ਸੁਸੀਲ ਸੁਖਦਾਈ ॥
ਜਹਁ ਲਗਿ ਨਾਥ ਨੇਹ ਅਰੁ ਨਾਤੇ। ਪਿਯ ਬਿਨੁ ਤਿਯਹਿ ਤਰਨਿਹੁ ਤੇ ਤਾਤੇ ॥
ਤਨੁ ਧਨੁ ਧਾਮੁ ਧਰਨਿ ਪੁਰ ਰਾਜੂ। ਪਤਿ ਬਿਹੀਨ ਸਬੁ ਸੋਕ ਸਮਾਜੂ ॥
ਭੋਗ ਰੋਗਸਮ ਭੂਸ਼ਨ ਭਾਰੂ। ਜਮ ਜਾਤਨਾ ਸਰਿਸ ਸਂਸਾਰੂ ॥
ਪ੍ਰਾਨਨਾਥ ਤੁਮ੍ਹ ਬਿਨੁ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਮੋ ਕਹੁਁ ਸੁਖਦ ਕਤਹੁਁ ਕਛੁ ਨਾਹੀਂ ॥
ਜਿਯ ਬਿਨੁ ਦੇਹ ਨਦੀ ਬਿਨੁ ਬਾਰੀ। ਤੈਸਿਅ ਨਾਥ ਪੁਰੁਸ਼ ਬਿਨੁ ਨਾਰੀ ॥
ਨਾਥ ਸਕਲ ਸੁਖ ਸਾਥ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇਂ। ਸਰਦ ਬਿਮਲ ਬਿਧੁ ਬਦਨੁ ਨਿਹਾਰੇਂ ॥

ਦੋ. ਖਗ ਮਗ ਪਰਿਜਨ ਨਗਰੁ ਬਨੁ ਬਲਕਲ ਬਿਮਲ ਦੁਕੂਲ।
ਨਾਥ ਸਾਥ ਸੁਰਸਦਨ ਸਮ ਪਰਨਸਾਲ ਸੁਖ ਮੂਲ ॥ ੬੫ ॥

ਬਨਦੇਵੀਂ ਬਨਦੇਵ ਉਦਾਰਾ। ਕਰਿਹਹਿਂ ਸਾਸੁ ਸਸੁਰ ਸਮ ਸਾਰਾ ॥
ਕੁਸ ਕਿਸਲਯ ਸਾਥਰੀ ਸੁਹਾਈ। ਪ੍ਰਭੁ ਸਁਗ ਮਞ੍ਜੁ ਮਨੋਜ ਤੁਰਾਈ ॥
ਕਨ੍ਦ ਮੂਲ ਫਲ ਅਮਿਅ ਅਹਾਰੂ। ਅਵਧ ਸੌਧ ਸਤ ਸਰਿਸ ਪਹਾਰੂ ॥
ਛਿਨੁ ਛਿਨੁ ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਕਮਲ ਬਿਲੋਕਿ। ਰਹਿਹਉਁ ਮੁਦਿਤ ਦਿਵਸ ਜਿਮਿ ਕੋਕੀ ॥
ਬਨ ਦੁਖ ਨਾਥ ਕਹੇ ਬਹੁਤੇਰੇ। ਭਯ ਬਿਸ਼ਾਦ ਪਰਿਤਾਪ ਘਨੇਰੇ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਬਿਯੋਗ ਲਵਲੇਸ ਸਮਾਨਾ। ਸਬ ਮਿਲਿ ਹੋਹਿਂ ਨ ਕਪਾਨਿਧਾਨਾ ॥
ਅਸ ਜਿਯਁ ਜਾਨਿ ਸੁਜਾਨ ਸਿਰੋਮਨਿ। ਲੇਇਅ ਸਙ੍ਗ ਮੋਹਿ ਛਾਡ़ਿਅ ਜਨਿ ॥
ਬਿਨਤੀ ਬਹੁਤ ਕਰੌਂ ਕਾ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਕਰੁਨਾਮਯ ਉਰ ਅਨ੍ਤਰਜਾਮੀ ॥

ਦੋ. ਰਾਖਿਅ ਅਵਧ ਜੋ ਅਵਧਿ ਲਗਿ ਰਹਤ ਨ ਜਨਿਅਹਿਂ ਪ੍ਰਾਨ।
ਦੀਨਬਨ੍ਧੁ ਸਨ੍ਦਰ ਸੁਖਦ ਸੀਲ ਸਨੇਹ ਨਿਧਾਨ ॥ ੬੬ ॥

ਮੋਹਿ ਮਗ ਚਲਤ ਨ ਹੋਇਹਿ ਹਾਰੀ। ਛਿਨੁ ਛਿਨੁ ਚਰਨ ਸਰੋਜ ਨਿਹਾਰੀ ॥
ਸਬਹਿ ਭਾਁਤਿ ਪਿਯ ਸੇਵਾ ਕਰਿਹੌਂ। ਮਾਰਗ ਜਨਿਤ ਸਕਲ ਸ਼੍ਰਮ ਹਰਿਹੌਂ ॥
ਪਾਯ ਪਖਾਰੀ ਬੈਠਿ ਤਰੁ ਛਾਹੀਂ। ਕਰਿਹਉਁ ਬਾਉ ਮੁਦਿਤ ਮਨ ਮਾਹੀਂ ॥
ਸ਼੍ਰਮ ਕਨ ਸਹਿਤ ਸ੍ਯਾਮ ਤਨੁ ਦੇਖੇਂ। ਕਹਁ ਦੁਖ ਸਮਉ ਪ੍ਰਾਨਪਤਿ ਪੇਖੇਂ ॥
ਸਮ ਮਹਿ ਤਨ ਤਰੁਪਲ੍ਲਵ ਡਾਸੀ। ਪਾਗ ਪਲੋਟਿਹਿ ਸਬ ਨਿਸਿ ਦਾਸੀ ॥
ਬਾਰਬਾਰ ਮਦੁ ਮੂਰਤਿ ਜੋਹੀ। ਲਾਗਹਿ ਤਾਤ ਬਯਾਰਿ ਨ ਮੋਹੀ।
ਕੋ ਪ੍ਰਭੁ ਸਁਗ ਮੋਹਿ ਚਿਤਵਨਿਹਾਰਾ। ਸਿਙ੍ਘਬਧੁਹਿ ਜਿਮਿ ਸਸਕ ਸਿਆਰਾ ॥
ਮੈਂ ਸੁਕੁਮਾਰਿ ਨਾਥ ਬਨ ਜੋਗੂ। ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਉਚਿਤ ਤਪ ਮੋ ਕਹੁਁ ਭੋਗੂ ॥

ਦੋ. ਐਸੇਉ ਬਚਨ ਕਠੋਰ ਸੁਨਿ ਜੌਂ ਨ ਹ੍ਰਦਉ ਬਿਲਗਾਨ।
ਤੌ ਪ੍ਰਭੁ ਬਿਸ਼ਮ ਬਿਯੋਗ ਦੁਖ ਸਹਿਹਹਿਂ ਪਾਵਁਰ ਪ੍ਰਾਨ ॥ ੬੭ ॥

ਅਸ ਕਹਿ ਸੀਯ ਬਿਕਲ ਭਇ ਭਾਰੀ। ਬਚਨ ਬਿਯੋਗੁ ਨ ਸਕੀ ਸਁਭਾਰੀ ॥
ਦੇਖਿ ਦਸਾ ਰਘੁਪਤਿ ਜਿਯਁ ਜਾਨਾ। ਹਠਿ ਰਾਖੇਂ ਨਹਿਂ ਰਾਖਿਹਿ ਪ੍ਰਾਨਾ ॥
ਕਹੇਉ ਕਪਾਲ ਭਾਨੁਕੁਲਨਾਥਾ। ਪਰਿਹਰਿ ਸੋਚੁ ਚਲਹੁ ਬਨ ਸਾਥਾ ॥
ਨਹਿਂ ਬਿਸ਼ਾਦ ਕਰ ਅਵਸਰੁ ਆਜੂ। ਬੇਗਿ ਕਰਹੁ ਬਨ ਗਵਨ ਸਮਾਜੂ ॥
ਕਹਿ ਪ੍ਰਿਯ ਬਚਨ ਪ੍ਰਿਯਾ ਸਮੁਝਾਈ। ਲਗੇ ਮਾਤੁ ਪਦ ਆਸਿਸ਼ ਪਾਈ ॥
ਬੇਗਿ ਪ੍ਰਜਾ ਦੁਖ ਮੇਟਬ ਆਈ। ਜਨਨੀ ਨਿਠੁਰ ਬਿਸਰਿ ਜਨਿ ਜਾਈ ॥
ਫਿਰਹਿ ਦਸਾ ਬਿਧਿ ਬਹੁਰਿ ਕਿ ਮੋਰੀ। ਦੇਖਿਹਉਁ ਨਯਨ ਮਨੋਹਰ ਜੋਰੀ ॥
ਸੁਦਿਨ ਸੁਘਰੀ ਤਾਤ ਕਬ ਹੋਇਹਿ। ਜਨਨੀ ਜਿਅਤ ਬਦਨ ਬਿਧੁ ਜੋਇਹਿ ॥

ਦੋ. ਬਹੁਰਿ ਬਚ੍ਛ ਕਹਿ ਲਾਲੁ ਕਹਿ ਰਘੁਪਤਿ ਰਘੁਬਰ ਤਾਤ।
ਕਬਹਿਂ ਬੋਲਾਇ ਲਗਾਇ ਹਿਯਁ ਹਰਸ਼ਿ ਨਿਰਖਿਹਉਁ ਗਾਤ ॥ ੬੮ ॥

ਲਖਿ ਸਨੇਹ ਕਾਤਰਿ ਮਹਤਾਰੀ। ਬਚਨੁ ਨ ਆਵ ਬਿਕਲ ਭਇ ਭਾਰੀ ॥
ਰਾਮ ਪ੍ਰਬੋਧੁ ਕੀਨ੍ਹ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ। ਸਮਉ ਸਨੇਹੁ ਨ ਜਾਇ ਬਖਾਨਾ ॥
ਤਬ ਜਾਨਕੀ ਸਾਸੁ ਪਗ ਲਾਗੀ। ਸੁਨਿਅ ਮਾਯ ਮੈਂ ਪਰਮ ਅਭਾਗੀ ॥
ਸੇਵਾ ਸਮਯ ਦੈਅਁ ਬਨੁ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਮੋਰ ਮਨੋਰਥੁ ਸਫਲ ਨ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਤਜਬ ਛੋਭੁ ਜਨਿ ਛਾਡ़ਿਅ ਛੋਹੂ। ਕਰਮੁ ਕਠਿਨ ਕਛੁ ਦੋਸੁ ਨ ਮੋਹੂ ॥
ਸੁਨਿ ਸਿਯ ਬਚਨ ਸਾਸੁ ਅਕੁਲਾਨੀ। ਦਸਾ ਕਵਨਿ ਬਿਧਿ ਕਹੌਂ ਬਖਾਨੀ ॥
ਬਾਰਹਿ ਬਾਰ ਲਾਇ ਉਰ ਲੀਨ੍ਹੀ। ਧਰਿ ਧੀਰਜੁ ਸਿਖ ਆਸਿਸ਼ ਦੀਨ੍ਹੀ ॥
ਅਚਲ ਹੋਉ ਅਹਿਵਾਤੁ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ। ਜਬ ਲਗਿ ਗਙ੍ਗ ਜਮੁਨ ਜਲ ਧਾਰਾ ॥

ਦੋ. ਸੀਤਹਿ ਸਾਸੁ ਅਸੀਸ ਸਿਖ ਦੀਨ੍ਹਿ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰ।
ਚਲੀ ਨਾਇ ਪਦ ਪਦੁਮ ਸਿਰੁ ਅਤਿ ਹਿਤ ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰ ॥ ੬੯ ॥

ਸਮਾਚਾਰ ਜਬ ਲਛਿਮਨ ਪਾਏ। ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਬਿਲਖ ਬਦਨ ਉਠਿ ਧਾਏ ॥
ਕਮ੍ਪ ਪੁਲਕ ਤਨ ਨਯਨ ਸਨੀਰਾ। ਗਹੇ ਚਰਨ ਅਤਿ ਪ੍ਰੇਮ ਅਧੀਰਾ ॥
ਕਹਿ ਨ ਸਕਤ ਕਛੁ ਚਿਤਵਤ ਠਾਢ़ੇ। ਮੀਨੁ ਦੀਨ ਜਨੁ ਜਲ ਤੇਂ ਕਾਢ़ੇ ॥
ਸੋਚੁ ਹਦਯਁ ਬਿਧਿ ਕਾ ਹੋਨਿਹਾਰਾ। ਸਬੁ ਸੁਖੁ ਸੁਕਤ ਸਿਰਾਨ ਹਮਾਰਾ ॥
ਮੋ ਕਹੁਁ ਕਾਹ ਕਹਬ ਰਘੁਨਾਥਾ। ਰਖਿਹਹਿਂ ਭਵਨ ਕਿ ਲੇਹਹਿਂ ਸਾਥਾ ॥
ਰਾਮ ਬਿਲੋਕਿ ਬਨ੍ਧੁ ਕਰ ਜੋਰੇਂ। ਦੇਹ ਗੇਹ ਸਬ ਸਨ ਤਨੁ ਤੋਰੇਂ ॥
ਬੋਲੇ ਬਚਨੁ ਰਾਮ ਨਯ ਨਾਗਰ। ਸੀਲ ਸਨੇਹ ਸਰਲ ਸੁਖ ਸਾਗਰ ॥
ਤਾਤ ਪ੍ਰੇਮ ਬਸ ਜਨਿ ਕਦਰਾਹੂ। ਸਮੁਝਿ ਹਦਯਁ ਪਰਿਨਾਮ ਉਛਾਹੂ ॥

ਦੋ. ਮਾਤੁ ਪਿਤਾ ਗੁਰੁ ਸ੍ਵਾਮਿ ਸਿਖ ਸਿਰ ਧਰਿ ਕਰਹਿ ਸੁਭਾਯਁ।
ਲਹੇਉ ਲਾਭੁ ਤਿਨ੍ਹ ਜਨਮ ਕਰ ਨਤਰੁ ਜਨਮੁ ਜਗ ਜਾਯਁ ॥ ੭੦ ॥

ਅਸ ਜਿਯਁ ਜਾਨਿ ਸੁਨਹੁ ਸਿਖ ਭਾਈ। ਕਰਹੁ ਮਾਤੁ ਪਿਤੁ ਪਦ ਸੇਵਕਾਈ ॥
ਭਵਨ ਭਰਤੁ ਰਿਪੁਸੂਦਨ ਨਾਹੀਂ। ਰਾਉ ਬਦ੍ਧ ਮਮ ਦੁਖੁ ਮਨ ਮਾਹੀਂ ॥
ਮੈਂ ਬਨ ਜਾਉਁ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਲੇਇ ਸਾਥਾ। ਹੋਇ ਸਬਹਿ ਬਿਧਿ ਅਵਧ ਅਨਾਥਾ ॥
ਗੁਰੁ ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਪ੍ਰਜਾ ਪਰਿਵਾਰੂ। ਸਬ ਕਹੁਁ ਪਰਇ ਦੁਸਹ ਦੁਖ ਭਾਰੂ ॥
ਰਹਹੁ ਕਰਹੁ ਸਬ ਕਰ ਪਰਿਤੋਸ਼ੂ। ਨਤਰੁ ਤਾਤ ਹੋਇਹਿ ਬਡ़ ਦੋਸ਼ੂ ॥
ਜਾਸੁ ਰਾਜ ਪ੍ਰਿਯ ਪ੍ਰਜਾ ਦੁਖਾਰੀ। ਸੋ ਨਪੁ ਅਵਸਿ ਨਰਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ॥
ਰਹਹੁ ਤਾਤ ਅਸਿ ਨੀਤਿ ਬਿਚਾਰੀ। ਸੁਨਤ ਲਖਨੁ ਭਏ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਭਾਰੀ ॥
ਸਿਅਰੇਂ ਬਚਨ ਸੂਖਿ ਗਏ ਕੈਂਸੇਂ। ਪਰਸਤ ਤੁਹਿਨ ਤਾਮਰਸੁ ਜੈਸੇਂ ॥

ਦੋ. ਉਤਰੁ ਨ ਆਵਤ ਪ੍ਰੇਮ ਬਸ ਗਹੇ ਚਰਨ ਅਕੁਲਾਇ।
ਨਾਥ ਦਾਸੁ ਮੈਂ ਸ੍ਵਾਮਿ ਤੁਮ੍ਹ ਤਜਹੁ ਤ ਕਾਹ ਬਸਾਇ ॥ ੭੧ ॥

ਦੀਨ੍ਹਿ ਮੋਹਿ ਸਿਖ ਨੀਕਿ ਗੋਸਾਈਂ। ਲਾਗਿ ਅਗਮ ਅਪਨੀ ਕਦਰਾਈਂ ॥
ਨਰਬਰ ਧੀਰ ਧਰਮ ਧੁਰ ਧਾਰੀ। ਨਿਗਮ ਨੀਤਿ ਕਹੁਁ ਤੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ॥
ਮੈਂ ਸਿਸੁ ਪ੍ਰਭੁ ਸਨੇਹਁ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਾ। ਮਨ੍ਦਰੁ ਮੇਰੁ ਕਿ ਲੇਹਿਂ ਮਰਾਲਾ ॥
ਗੁਰ ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਨ ਜਾਨਉਁ ਕਾਹੂ। ਕਹਉਁ ਸੁਭਾਉ ਨਾਥ ਪਤਿਆਹੂ ॥
ਜਹਁ ਲਗਿ ਜਗਤ ਸਨੇਹ ਸਗਾਈ। ਪ੍ਰੀਤਿ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਨਿਗਮ ਨਿਜੁ ਗਾਈ ॥
ਮੋਰੇਂ ਸਬਇ ਏਕ ਤੁਮ੍ਹ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਦੀਨਬਨ੍ਧੁ ਉਰ ਅਨ੍ਤਰਜਾਮੀ ॥
ਧਰਮ ਨੀਤਿ ਉਪਦੇਸਿਅ ਤਾਹੀ। ਕੀਰਤਿ ਭੂਤਿ ਸੁਗਤਿ ਪ੍ਰਿਯ ਜਾਹੀ ॥
ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਚਰਨ ਰਤ ਹੋਈ। ਕਪਾਸਿਨ੍ਧੁ ਪਰਿਹਰਿਅ ਕਿ ਸੋਈ ॥

ਦੋ. ਕਰੁਨਾਸਿਨ੍ਧੁ ਸੁਬਨ੍ਧ ਕੇ ਸੁਨਿ ਮਦੁ ਬਚਨ ਬਿਨੀਤ।
ਸਮੁਝਾਏ ਉਰ ਲਾਇ ਪ੍ਰਭੁ ਜਾਨਿ ਸਨੇਹਁ ਸਭੀਤ ॥ ੭੨ ॥

ਮਾਗਹੁ ਬਿਦਾ ਮਾਤੁ ਸਨ ਜਾਈ। ਆਵਹੁ ਬੇਗਿ ਚਲਹੁ ਬਨ ਭਾਈ ॥
ਮੁਦਿਤ ਭਏ ਸੁਨਿ ਰਘੁਬਰ ਬਾਨੀ। ਭਯਉ ਲਾਭ ਬਡ़ ਗਇ ਬਡ़ਿ ਹਾਨੀ ॥
ਹਰਸ਼ਿਤ ਹ੍ਦਯਁ ਮਾਤੁ ਪਹਿਂ ਆਏ। ਮਨਹੁਁ ਅਨ੍ਧ ਫਿਰਿ ਲੋਚਨ ਪਾਏ।
ਜਾਇ ਜਨਨਿ ਪਗ ਨਾਯਉ ਮਾਥਾ। ਮਨੁ ਰਘੁਨਨ੍ਦਨ ਜਾਨਕਿ ਸਾਥਾ ॥
ਪੂਁਛੇ ਮਾਤੁ ਮਲਿਨ ਮਨ ਦੇਖੀ। ਲਖਨ ਕਹੀ ਸਬ ਕਥਾ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਗਈ ਸਹਮਿ ਸੁਨਿ ਬਚਨ ਕਠੋਰਾ। ਮਗੀ ਦੇਖਿ ਦਵ ਜਨੁ ਚਹੁ ਓਰਾ ॥
ਲਖਨ ਲਖੇਉ ਭਾ ਅਨਰਥ ਆਜੂ। ਏਹਿਂ ਸਨੇਹ ਬਸ ਕਰਬ ਅਕਾਜੂ ॥
ਮਾਗਤ ਬਿਦਾ ਸਭਯ ਸਕੁਚਾਹੀਂ। ਜਾਇ ਸਙ੍ਗ ਬਿਧਿ ਕਹਿਹਿ ਕਿ ਨਾਹੀ ॥

ਦੋ. ਸਮੁਝਿ ਸੁਮਿਤ੍ਰਾਁ ਰਾਮ ਸਿਯ ਰੂਪ ਸੁਸੀਲੁ ਸੁਭਾਉ।
ਨਪ ਸਨੇਹੁ ਲਖਿ ਧੁਨੇਉ ਸਿਰੁ ਪਾਪਿਨਿ ਦੀਨ੍ਹ ਕੁਦਾਉ ॥ ੭੩ ॥

ਧੀਰਜੁ ਧਰੇਉ ਕੁਅਵਸਰ ਜਾਨੀ। ਸਹਜ ਸੁਹ੍ਦ ਬੋਲੀ ਮਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਤਾਤ ਤੁਮ੍ਹਾਰਿ ਮਾਤੁ ਬੈਦੇਹੀ। ਪਿਤਾ ਰਾਮੁ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਸਨੇਹੀ ॥
ਅਵਧ ਤਹਾਁ ਜਹਁ ਰਾਮ ਨਿਵਾਸੂ। ਤਹਁਇਁ ਦਿਵਸੁ ਜਹਁ ਭਾਨੁ ਪ੍ਰਕਾਸੂ ॥
ਜੌ ਪੈ ਸੀਯ ਰਾਮੁ ਬਨ ਜਾਹੀਂ। ਅਵਧ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਕਾਜੁ ਕਛੁ ਨਾਹਿਂ ॥
ਗੁਰ ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਬਨ੍ਧੁ ਸੁਰ ਸਾਈ। ਸੇਇਅਹਿਂ ਸਕਲ ਪ੍ਰਾਨ ਕੀ ਨਾਈਂ ॥
ਰਾਮੁ ਪ੍ਰਾਨਪ੍ਰਿਯ ਜੀਵਨ ਜੀ ਕੇ। ਸ੍ਵਾਰਥ ਰਹਿਤ ਸਖਾ ਸਬਹੀ ਕੈ ॥
ਪੂਜਨੀਯ ਪ੍ਰਿਯ ਪਰਮ ਜਹਾਁ ਤੇਂ। ਸਬ ਮਾਨਿਅਹਿਂ ਰਾਮ ਕੇ ਨਾਤੇਂ ॥
ਅਸ ਜਿਯਁ ਜਾਨਿ ਸਙ੍ਗ ਬਨ ਜਾਹੂ। ਲੇਹੁ ਤਾਤ ਜਗ ਜੀਵਨ ਲਾਹੂ ॥

ਦੋ. ਭੂਰਿ ਭਾਗ ਭਾਜਨੁ ਭਯਹੁ ਮੋਹਿ ਸਮੇਤ ਬਲਿ ਜਾਉਁ।
ਜੌਮ ਤੁਮ੍ਹਰੇਂ ਮਨ ਛਾਡ़ਿ ਛਲੁ ਕੀਨ੍ਹ ਰਾਮ ਪਦ ਠਾਉਁ ॥ ੭੪ ॥

ਪੁਤ੍ਰਵਤੀ ਜੁਬਤੀ ਜਗ ਸੋਈ। ਰਘੁਪਤਿ ਭਗਤੁ ਜਾਸੁ ਸੁਤੁ ਹੋਈ ॥
ਨਤਰੁ ਬਾਁਝ ਭਲਿ ਬਾਦਿ ਬਿਆਨੀ। ਰਾਮ ਬਿਮੁਖ ਸੁਤ ਤੇਂ ਹਿਤ ਜਾਨੀ ॥
ਤੁਮ੍ਹਰੇਹਿਂ ਭਾਗ ਰਾਮੁ ਬਨ ਜਾਹੀਂ। ਦੂਸਰ ਹੇਤੁ ਤਾਤ ਕਛੁ ਨਾਹੀਂ ॥
ਸਕਲ ਸੁਕਤ ਕਰ ਬਡ़ ਫਲੁ ਏਹੂ। ਰਾਮ ਸੀਯ ਪਦ ਸਹਜ ਸਨੇਹੂ ॥
ਰਾਗ ਰੋਸ਼ੁ ਇਰਿਸ਼ਾ ਮਦੁ ਮੋਹੂ। ਜਨਿ ਸਪਨੇਹੁਁ ਇਨ੍ਹ ਕੇ ਬਸ ਹੋਹੂ ॥
ਸਕਲ ਪ੍ਰਕਾਰ ਬਿਕਾਰ ਬਿਹਾਈ। ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਕਰੇਹੁ ਸੇਵਕਾਈ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਕਹੁਁ ਬਨ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਸੁਪਾਸੂ। ਸਁਗ ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਰਾਮੁ ਸਿਯ ਜਾਸੂ ॥
ਜੇਹਿਂ ਨ ਰਾਮੁ ਬਨ ਲਹਹਿਂ ਕਲੇਸੂ। ਸੁਤ ਸੋਇ ਕਰੇਹੁ ਇਹਇ ਉਪਦੇਸੂ ॥

ਛਂ. ਉਪਦੇਸੁ ਯਹੁ ਜੇਹਿਂ ਤਾਤ ਤੁਮ੍ਹਰੇ ਰਾਮ ਸਿਯ ਸੁਖ ਪਾਵਹੀਂ।
ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਪ੍ਰਿਯ ਪਰਿਵਾਰ ਪੁਰ ਸੁਖ ਸੁਰਤਿ ਬਨ ਬਿਸਰਾਵਹੀਂ।
ਤੁਲਸੀ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਸਿਖ ਦੇਇ ਆਯਸੁ ਦੀਨ੍ਹ ਪੁਨਿ ਆਸਿਸ਼ ਦਈ।
ਰਤਿ ਹੋਉ ਅਬਿਰਲ ਅਮਲ ਸਿਯ ਰਘੁਬੀਰ ਪਦ ਨਿਤ ਨਿਤ ਨਈ ॥

ਸੋ. ਮਾਤੁ ਚਰਨ ਸਿਰੁ ਨਾਇ ਚਲੇ ਤੁਰਤ ਸਙ੍ਕਿਤ ਹਦਯਁ।
ਬਾਗੁਰ ਬਿਸ਼ਮ ਤੋਰਾਇ ਮਨਹੁਁ ਭਾਗ ਮਗੁ ਭਾਗ ਬਸ ॥ ੭੫ ॥

ਗਏ ਲਖਨੁ ਜਹਁ ਜਾਨਕਿਨਾਥੂ। ਭੇ ਮਨ ਮੁਦਿਤ ਪਾਇ ਪ੍ਰਿਯ ਸਾਥੂ ॥
ਬਨ੍ਦਿ ਰਾਮ ਸਿਯ ਚਰਨ ਸੁਹਾਏ। ਚਲੇ ਸਙ੍ਗ ਨਪਮਨ੍ਦਿਰ ਆਏ ॥
ਕਹਹਿਂ ਪਰਸਪਰ ਪੁਰ ਨਰ ਨਾਰੀ। ਭਲਿ ਬਨਾਇ ਬਿਧਿ ਬਾਤ ਬਿਗਾਰੀ ॥
ਤਨ ਕਸ ਦੁਖੁ ਬਦਨ ਮਲੀਨੇ। ਬਿਕਲ ਮਨਹੁਁ ਮਾਖੀ ਮਧੁ ਛੀਨੇ ॥
ਕਰ ਮੀਜਹਿਂ ਸਿਰੁ ਧੁਨਿ ਪਛਿਤਾਹੀਂ। ਜਨੁ ਬਿਨ ਪਙ੍ਖ ਬਿਹਗ ਅਕੁਲਾਹੀਂ ॥
ਭਇ ਬਡ़ਿ ਭੀਰ ਭੂਪ ਦਰਬਾਰਾ। ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਇ ਬਿਸ਼ਾਦੁ ਅਪਾਰਾ ॥
ਸਚਿਵਁ ਉਠਾਇ ਰਾਉ ਬੈਠਾਰੇ। ਕਹਿ ਪ੍ਰਿਯ ਬਚਨ ਰਾਮੁ ਪਗੁ ਧਾਰੇ ॥
ਸਿਯ ਸਮੇਤ ਦੋਉ ਤਨਯ ਨਿਹਾਰੀ। ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਭਯਉ ਭੂਮਿਪਤਿ ਭਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਸੀਯ ਸਹਿਤ ਸੁਤ ਸੁਭਗ ਦੋਉ ਦੇਖਿ ਦੇਖਿ ਅਕੁਲਾਇ।
ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰ ਸਨੇਹ ਬਸ ਰਾਉ ਲੇਇ ਉਰ ਲਾਇ ॥ ੭੬ ॥

ਸਕਇ ਨ ਬੋਲਿ ਬਿਕਲ ਨਰਨਾਹੂ। ਸੋਕ ਜਨਿਤ ਉਰ ਦਾਰੁਨ ਦਾਹੂ ॥
ਨਾਇ ਸੀਸੁ ਪਦ ਅਤਿ ਅਨੁਰਾਗਾ। ਉਠਿ ਰਘੁਬੀਰ ਬਿਦਾ ਤਬ ਮਾਗਾ ॥
ਪਿਤੁ ਅਸੀਸ ਆਯਸੁ ਮੋਹਿ ਦੀਜੈ। ਹਰਸ਼ ਸਮਯ ਬਿਸਮਉ ਕਤ ਕੀਜੈ ॥
ਤਾਤ ਕਿਏਁ ਪ੍ਰਿਯ ਪ੍ਰੇਮ ਪ੍ਰਮਾਦੂ। ਜਸੁ ਜਗ ਜਾਇ ਹੋਇ ਅਪਬਾਦੂ ॥
ਸੁਨਿ ਸਨੇਹ ਬਸ ਉਠਿ ਨਰਨਾਹਾਁ। ਬੈਠਾਰੇ ਰਘੁਪਤਿ ਗਹਿ ਬਾਹਾਁ ॥
ਸੁਨਹੁ ਤਾਤ ਤੁਮ੍ਹ ਕਹੁਁ ਮੁਨਿ ਕਹਹੀਂ। ਰਾਮੁ ਚਰਾਚਰ ਨਾਯਕ ਅਹਹੀਂ ॥
ਸੁਭ ਅਰੁ ਅਸੁਭ ਕਰਮ ਅਨੁਹਾਰੀ। ਈਸ ਦੇਇ ਫਲੁ ਹ੍ਦਯਁ ਬਿਚਾਰੀ ॥
ਕਰਇ ਜੋ ਕਰਮ ਪਾਵ ਫਲ ਸੋਈ। ਨਿਗਮ ਨੀਤਿ ਅਸਿ ਕਹ ਸਬੁ ਕੋਈ ॥

ਦੋ. -ਔਰੁ ਕਰੈ ਅਪਰਾਧੁ ਕੋਉ ਔਰ ਪਾਵ ਫਲ ਭੋਗੁ।
ਅਤਿ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਭਗਵਨ੍ਤ ਗਤਿ ਕੋ ਜਗ ਜਾਨੈ ਜੋਗੁ ॥ ੭੭ ॥

ਰਾਯਁ ਰਾਮ ਰਾਖਨ ਹਿਤ ਲਾਗੀ। ਬਹੁਤ ਉਪਾਯ ਕਿਏ ਛਲੁ ਤ੍ਯਾਗੀ ॥
ਲਖੀ ਰਾਮ ਰੁਖ ਰਹਤ ਨ ਜਾਨੇ। ਧਰਮ ਧੁਰਨ੍ਧਰ ਧੀਰ ਸਯਾਨੇ ॥
ਤਬ ਨਪ ਸੀਯ ਲਾਇ ਉਰ ਲੀਨ੍ਹੀ। ਅਤਿ ਹਿਤ ਬਹੁਤ ਭਾਁਤਿ ਸਿਖ ਦੀਨ੍ਹੀ ॥
ਕਹਿ ਬਨ ਕੇ ਦੁਖ ਦੁਸਹ ਸੁਨਾਏ। ਸਾਸੁ ਸਸੁਰ ਪਿਤੁ ਸੁਖ ਸਮੁਝਾਏ ॥
ਸਿਯ ਮਨੁ ਰਾਮ ਚਰਨ ਅਨੁਰਾਗਾ। ਘਰੁ ਨ ਸੁਗਮੁ ਬਨੁ ਬਿਸ਼ਮੁ ਨ ਲਾਗਾ ॥
ਔਰਉ ਸਬਹਿਂ ਸੀਯ ਸਮੁਝਾਈ। ਕਹਿ ਕਹਿ ਬਿਪਿਨ ਬਿਪਤਿ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਸਚਿਵ ਨਾਰਿ ਗੁਰ ਨਾਰਿ ਸਯਾਨੀ। ਸਹਿਤ ਸਨੇਹ ਕਹਹਿਂ ਮਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਕਹੁਁ ਤੌ ਨ ਦੀਨ੍ਹ ਬਨਬਾਸੂ। ਕਰਹੁ ਜੋ ਕਹਹਿਂ ਸਸੁਰ ਗੁਰ ਸਾਸੂ ॥

ਦੋ. -ਸਿਖ ਸੀਤਲਿ ਹਿਤ ਮਧੁਰ ਮਦੁ ਸੁਨਿ ਸੀਤਹਿ ਨ ਸੋਹਾਨਿ।
ਸਰਦ ਚਨ੍ਦ ਚਨ੍ਦਨਿ ਲਗਤ ਜਨੁ ਚਕਈ ਅਕੁਲਾਨਿ ॥ ੭੮ ॥

ਸੀਯ ਸਕੁਚ ਬਸ ਉਤਰੁ ਨ ਦੇਈ। ਸੋ ਸੁਨਿ ਤਮਕਿ ਉਠੀ ਕੈਕੇਈ ॥
ਮੁਨਿ ਪਟ ਭੂਸ਼ਨ ਭਾਜਨ ਆਨੀ। ਆਗੇਂ ਧਰਿ ਬੋਲੀ ਮਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਨਪਹਿ ਪ੍ਰਾਨ ਪ੍ਰਿਯ ਤੁਮ੍ਹ ਰਘੁਬੀਰਾ। ਸੀਲ ਸਨੇਹ ਨ ਛਾਡ़ਿਹਿ ਭੀਰਾ ॥
ਸੁਕਤ ਸੁਜਸੁ ਪਰਲੋਕੁ ਨਸਾਊ। ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਜਾਨ ਬਨ ਕਹਿਹਿ ਨ ਕਾਊ ॥
ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਸੋਇ ਕਰਹੁ ਜੋ ਭਾਵਾ। ਰਾਮ ਜਨਨਿ ਸਿਖ ਸੁਨਿ ਸੁਖੁ ਪਾਵਾ ॥
ਭੂਪਹਿ ਬਚਨ ਬਾਨਸਮ ਲਾਗੇ। ਕਰਹਿਂ ਨ ਪ੍ਰਾਨ ਪਯਾਨ ਅਭਾਗੇ ॥
ਲੋਗ ਬਿਕਲ ਮੁਰੁਛਿਤ ਨਰਨਾਹੂ। ਕਾਹ ਕਰਿਅ ਕਛੁ ਸੂਝ ਨ ਕਾਹੂ ॥
ਰਾਮੁ ਤੁਰਤ ਮੁਨਿ ਬੇਸ਼ੁ ਬਨਾਈ। ਚਲੇ ਜਨਕ ਜਨਨਿਹਿ ਸਿਰੁ ਨਾਈ ॥

ਦੋ. ਸਜਿ ਬਨ ਸਾਜੁ ਸਮਾਜੁ ਸਬੁ ਬਨਿਤਾ ਬਨ੍ਧੁ ਸਮੇਤ।
ਬਨ੍ਦਿ ਬਿਪ੍ਰ ਗੁਰ ਚਰਨ ਪ੍ਰਭੁ ਚਲੇ ਕਰਿ ਸਬਹਿ ਅਚੇਤ ॥ ੭੯ ॥

ਨਿਕਸਿ ਬਸਿਸ਼੍ਠ ਦ੍ਵਾਰ ਭਏ ਠਾਢ़ੇ। ਦੇਖੇ ਲੋਗ ਬਿਰਹ ਦਵ ਦਾਢ़ੇ ॥
ਕਹਿ ਪ੍ਰਿਯ ਬਚਨ ਸਕਲ ਸਮੁਝਾਏ। ਬਿਪ੍ਰ ਬਨ੍ਦ ਰਘੁਬੀਰ ਬੋਲਾਏ ॥
ਗੁਰ ਸਨ ਕਹਿ ਬਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀਨ੍ਹੇ। ਆਦਰ ਦਾਨ ਬਿਨਯ ਬਸ ਕੀਨ੍ਹੇ ॥
ਜਾਚਕ ਦਾਨ ਮਾਨ ਸਨ੍ਤੋਸ਼ੇ। ਮੀਤ ਪੁਨੀਤ ਪ੍ਰੇਮ ਪਰਿਤੋਸ਼ੇ ॥
ਦਾਸੀਂ ਦਾਸ ਬੋਲਾਇ ਬਹੋਰੀ। ਗੁਰਹਿ ਸੌਮ੍ਪਿ ਬੋਲੇ ਕਰ ਜੋਰੀ ॥
ਸਬ ਕੈ ਸਾਰ ਸਁਭਾਰ ਗੋਸਾਈਂ। ਕਰਬਿ ਜਨਕ ਜਨਨੀ ਕੀ ਨਾਈ ॥
ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰ ਜੋਰਿ ਜੁਗ ਪਾਨੀ। ਕਹਤ ਰਾਮੁ ਸਬ ਸਨ ਮਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਸੋਇ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਮੋਰ ਹਿਤਕਾਰੀ। ਜੇਹਿ ਤੇਂ ਰਹੈ ਭੁਆਲ ਸੁਖਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਮਾਤੁ ਸਕਲ ਮੋਰੇ ਬਿਰਹਁ ਜੇਹਿਂ ਨ ਹੋਹਿਂ ਦੁਖ ਦੀਨ।
ਸੋਇ ਉਪਾਉ ਤੁਮ੍ਹ ਕਰੇਹੁ ਸਬ ਪੁਰ ਜਨ ਪਰਮ ਪ੍ਰਬੀਨ ॥ ੮੦ ॥

ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਰਾਮ ਸਬਹਿ ਸਮੁਝਾਵਾ। ਗੁਰ ਪਦ ਪਦੁਮ ਹਰਸ਼ਿ ਸਿਰੁ ਨਾਵਾ।
ਗਨਪਤੀ ਗੌਰਿ ਗਿਰੀਸੁ ਮਨਾਈ। ਚਲੇ ਅਸੀਸ ਪਾਇ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਰਾਮ ਚਲਤ ਅਤਿ ਭਯਉ ਬਿਸ਼ਾਦੂ। ਸੁਨਿ ਨ ਜਾਇ ਪੁਰ ਆਰਤ ਨਾਦੂ ॥
ਕੁਸਗੁਨ ਲਙ੍ਕ ਅਵਧ ਅਤਿ ਸੋਕੂ। ਹਹਰਸ਼ ਬਿਸ਼ਾਦ ਬਿਬਸ ਸੁਰਲੋਕੂ ॥
ਗਇ ਮੁਰੁਛਾ ਤਬ ਭੂਪਤਿ ਜਾਗੇ। ਬੋਲਿ ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰੁ ਕਹਨ ਅਸ ਲਾਗੇ ॥
ਰਾਮੁ ਚਲੇ ਬਨ ਪ੍ਰਾਨ ਨ ਜਾਹੀਂ। ਕੇਹਿ ਸੁਖ ਲਾਗਿ ਰਹਤ ਤਨ ਮਾਹੀਂ।
ਏਹਿ ਤੇਂ ਕਵਨ ਬ੍ਯਥਾ ਬਲਵਾਨਾ। ਜੋ ਦੁਖੁ ਪਾਇ ਤਜਹਿਂ ਤਨੁ ਪ੍ਰਾਨਾ ॥
ਪੁਨਿ ਧਰਿ ਧੀਰ ਕਹਇ ਨਰਨਾਹੂ। ਲੈ ਰਥੁ ਸਙ੍ਗ ਸਖਾ ਤੁਮ੍ਹ ਜਾਹੂ ॥

ਦੋ. -ਸੁਠਿ ਸੁਕੁਮਾਰ ਕੁਮਾਰ ਦੋਉ ਜਨਕਸੁਤਾ ਸੁਕੁਮਾਰਿ।
ਰਥ ਚਢ़ਾਇ ਦੇਖਰਾਇ ਬਨੁ ਫਿਰੇਹੁ ਗਏਁ ਦਿਨ ਚਾਰਿ ॥ ੮੧ ॥

ਜੌ ਨਹਿਂ ਫਿਰਹਿਂ ਧੀਰ ਦੋਉ ਭਾਈ। ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧ ਦਢ़ਬ੍ਰਤ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਤੌ ਤੁਮ੍ਹ ਬਿਨਯ ਕਰੇਹੁ ਕਰ ਜੋਰੀ। ਫੇਰਿਅ ਪ੍ਰਭੁ ਮਿਥਿਲੇਸਕਿਸੋਰੀ ॥
ਜਬ ਸਿਯ ਕਾਨਨ ਦੇਖਿ ਡੇਰਾਈ। ਕਹੇਹੁ ਮੋਰਿ ਸਿਖ ਅਵਸਰੁ ਪਾਈ ॥
ਸਾਸੁ ਸਸੁਰ ਅਸ ਕਹੇਉ ਸਁਦੇਸੂ। ਪੁਤ੍ਰਿ ਫਿਰਿਅ ਬਨ ਬਹੁਤ ਕਲੇਸੂ ॥
ਪਿਤਗਹ ਕਬਹੁਁ ਕਬਹੁਁ ਸਸੁਰਾਰੀ। ਰਹੇਹੁ ਜਹਾਁ ਰੁਚਿ ਹੋਇ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਕਰੇਹੁ ਉਪਾਯ ਕਦਮ੍ਬਾ। ਫਿਰਇ ਤ ਹੋਇ ਪ੍ਰਾਨ ਅਵਲਮ੍ਬਾ ॥
ਨਾਹਿਂ ਤ ਮੋਰ ਮਰਨੁ ਪਰਿਨਾਮਾ। ਕਛੁ ਨ ਬਸਾਇ ਭਏਁ ਬਿਧਿ ਬਾਮਾ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਮੁਰੁਛਿ ਪਰਾ ਮਹਿ ਰਾਊ। ਰਾਮੁ ਲਖਨੁ ਸਿਯ ਆਨਿ ਦੇਖਾਊ ॥

ਦੋ. -ਪਾਇ ਰਜਾਯਸੁ ਨਾਇ ਸਿਰੁ ਰਥੁ ਅਤਿ ਬੇਗ ਬਨਾਇ।
ਗਯਉ ਜਹਾਁ ਬਾਹੇਰ ਨਗਰ ਸੀਯ ਸਹਿਤ ਦੋਉ ਭਾਇ ॥ ੮੨ ॥

ਤਬ ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰ ਨਪ ਬਚਨ ਸੁਨਾਏ। ਕਰਿ ਬਿਨਤੀ ਰਥ ਰਾਮੁ ਚਢ़ਾਏ ॥
ਚਢ़ਿ ਰਥ ਸੀਯ ਸਹਿਤ ਦੋਉ ਭਾਈ। ਚਲੇ ਹਦਯਁ ਅਵਧਹਿ ਸਿਰੁ ਨਾਈ ॥
ਚਲਤ ਰਾਮੁ ਲਖਿ ਅਵਧ ਅਨਾਥਾ। ਬਿਕਲ ਲੋਗ ਸਬ ਲਾਗੇ ਸਾਥਾ ॥
ਕਪਾਸਿਨ੍ਧੁ ਬਹੁਬਿਧਿ ਸਮੁਝਾਵਹਿਂ। ਫਿਰਹਿਂ ਪ੍ਰੇਮ ਬਸ ਪੁਨਿ ਫਿਰਿ ਆਵਹਿਂ ॥
ਲਾਗਤਿ ਅਵਧ ਭਯਾਵਨਿ ਭਾਰੀ। ਮਾਨਹੁਁ ਕਾਲਰਾਤਿ ਅਁਧਿਆਰੀ ॥
ਘੋਰ ਜਨ੍ਤੁ ਸਮ ਪੁਰ ਨਰ ਨਾਰੀ। ਡਰਪਹਿਂ ਏਕਹਿ ਏਕ ਨਿਹਾਰੀ ॥
ਘਰ ਮਸਾਨ ਪਰਿਜਨ ਜਨੁ ਭੂਤਾ। ਸੁਤ ਹਿਤ ਮੀਤ ਮਨਹੁਁ ਜਮਦੂਤਾ ॥
ਬਾਗਨ੍ਹ ਬਿਟਪ ਬੇਲਿ ਕੁਮ੍ਹਿਲਾਹੀਂ। ਸਰਿਤ ਸਰੋਵਰ ਦੇਖਿ ਨ ਜਾਹੀਂ ॥

ਦੋ. ਹਯ ਗਯ ਕੋਟਿਨ੍ਹ ਕੇਲਿਮਗ ਪੁਰਪਸੁ ਚਾਤਕ ਮੋਰ।
ਪਿਕ ਰਥਾਙ੍ਗ ਸੁਕ ਸਾਰਿਕਾ ਸਾਰਸ ਹਂਸ ਚਕੋਰ ॥ ੮੩ ॥

ਰਾਮ ਬਿਯੋਗ ਬਿਕਲ ਸਬ ਠਾਢ़ੇ। ਜਹਁ ਤਹਁ ਮਨਹੁਁ ਚਿਤ੍ਰ ਲਿਖਿ ਕਾਢ़ੇ ॥
ਨਗਰੁ ਸਫਲ ਬਨੁ ਗਹਬਰ ਭਾਰੀ। ਖਗ ਮਗ ਬਿਪੁਲ ਸਕਲ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥
ਬਿਧਿ ਕੈਕੇਈ ਕਿਰਾਤਿਨਿ ਕੀਨ੍ਹੀ। ਜੇਂਹਿ ਦਵ ਦੁਸਹ ਦਸਹੁਁ ਦਿਸਿ ਦੀਨ੍ਹੀ ॥
ਸਹਿ ਨ ਸਕੇ ਰਘੁਬਰ ਬਿਰਹਾਗੀ। ਚਲੇ ਲੋਗ ਸਬ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਭਾਗੀ ॥
ਸਬਹਿਂ ਬਿਚਾਰ ਕੀਨ੍ਹ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਰਾਮ ਲਖਨ ਸਿਯ ਬਿਨੁ ਸੁਖੁ ਨਾਹੀਂ ॥
ਜਹਾਁ ਰਾਮੁ ਤਹਁ ਸਬੁਇ ਸਮਾਜੂ। ਬਿਨੁ ਰਘੁਬੀਰ ਅਵਧ ਨਹਿਂ ਕਾਜੂ ॥
ਚਲੇ ਸਾਥ ਅਸ ਮਨ੍ਤ੍ਰੁ ਦਢ़ਾਈ। ਸੁਰ ਦੁਰ੍ਲਭ ਸੁਖ ਸਦਨ ਬਿਹਾਈ ॥
ਰਾਮ ਚਰਨ ਪਙ੍ਕਜ ਪ੍ਰਿਯ ਜਿਨ੍ਹਹੀ। ਬਿਸ਼ਯ ਭੋਗ ਬਸ ਕਰਹਿਂ ਕਿ ਤਿਨ੍ਹਹੀ ॥

ਦੋ. ਬਾਲਕ ਬਦ੍ਧ ਬਿਹਾਇ ਗਁਹ ਲਗੇ ਲੋਗ ਸਬ ਸਾਥ।
ਤਮਸਾ ਤੀਰ ਨਿਵਾਸੁ ਕਿਯ ਪ੍ਰਥਮ ਦਿਵਸ ਰਘੁਨਾਥ ॥ ੮੪ ॥

ਰਘੁਪਤਿ ਪ੍ਰਜਾ ਪ੍ਰੇਮਬਸ ਦੇਖੀ। ਸਦਯ ਹਦਯਁ ਦੁਖੁ ਭਯਉ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਕਰੁਨਾਮਯ ਰਘੁਨਾਥ ਗੋਸਾਁਈ। ਬੇਗਿ ਪਾਇਅਹਿਂ ਪੀਰ ਪਰਾਈ ॥
ਕਹਿ ਸਪ੍ਰੇਮ ਮਦੁ ਬਚਨ ਸੁਹਾਏ। ਬਹੁਬਿਧਿ ਰਾਮ ਲੋਗ ਸਮੁਝਾਏ ॥
ਕਿਏ ਧਰਮ ਉਪਦੇਸ ਘਨੇਰੇ। ਲੋਗ ਪ੍ਰੇਮ ਬਸ ਫਿਰਹਿਂ ਨ ਫੇਰੇ ॥
ਸੀਲੁ ਸਨੇਹੁ ਛਾਡ़ਿ ਨਹਿਂ ਜਾਈ। ਅਸਮਞ੍ਜਸ ਬਸ ਭੇ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਲੋਗ ਸੋਗ ਸ਼੍ਰਮ ਬਸ ਗਏ ਸੋਈ। ਕਛੁਕ ਦੇਵਮਾਯਾਁ ਮਤਿ ਮੋਈ ॥
ਜਬਹਿਂ ਜਾਮ ਜੁਗ ਜਾਮਿਨਿ ਬੀਤੀ। ਰਾਮ ਸਚਿਵ ਸਨ ਕਹੇਉ ਸਪ੍ਰੀਤੀ ॥
ਖੋਜ ਮਾਰਿ ਰਥੁ ਹਾਁਕਹੁ ਤਾਤਾ। ਆਨ ਉਪਾਯਁ ਬਨਿਹਿ ਨਹਿਂ ਬਾਤਾ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਲਖਨ ਸੁਯ ਜਾਨ ਚਢ़ਿ ਸਮ੍ਭੁ ਚਰਨ ਸਿਰੁ ਨਾਇ ॥
ਸਚਿਵਁ ਚਲਾਯਉ ਤੁਰਤ ਰਥੁ ਇਤ ਉਤ ਖੋਜ ਦੁਰਾਇ ॥ ੮੫ ॥

ਜਾਗੇ ਸਕਲ ਲੋਗ ਭਏਁ ਭੋਰੂ। ਗੇ ਰਘੁਨਾਥ ਭਯਉ ਅਤਿ ਸੋਰੂ ॥
ਰਥ ਕਰ ਖੋਜ ਕਤਹਹੁਁ ਨਹਿਂ ਪਾਵਹਿਂ। ਰਾਮ ਰਾਮ ਕਹਿ ਚਹੁ ਦਿਸਿ ਧਾਵਹਿਂ ॥
ਮਨਹੁਁ ਬਾਰਿਨਿਧਿ ਬੂਡ़ ਜਹਾਜੂ। ਭਯਉ ਬਿਕਲ ਬਡ़ ਬਨਿਕ ਸਮਾਜੂ ॥
ਏਕਹਿ ਏਕ ਦੇਂਹਿਂ ਉਪਦੇਸੂ। ਤਜੇ ਰਾਮ ਹਮ ਜਾਨਿ ਕਲੇਸੂ ॥
ਨਿਨ੍ਦਹਿਂ ਆਪੁ ਸਰਾਹਹਿਂ ਮੀਨਾ। ਧਿਗ ਜੀਵਨੁ ਰਘੁਬੀਰ ਬਿਹੀਨਾ ॥
ਜੌਂ ਪੈ ਪ੍ਰਿਯ ਬਿਯੋਗੁ ਬਿਧਿ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਤੌ ਕਸ ਮਰਨੁ ਨ ਮਾਗੇਂ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਕਰਤ ਪ੍ਰਲਾਪ ਕਲਾਪਾ। ਆਏ ਅਵਧ ਭਰੇ ਪਰਿਤਾਪਾ ॥
ਬਿਸ਼ਮ ਬਿਯੋਗੁ ਨ ਜਾਇ ਬਖਾਨਾ। ਅਵਧਿ ਆਸ ਸਬ ਰਾਖਹਿਂ ਪ੍ਰਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਦਰਸ ਹਿਤ ਨੇਮ ਬ੍ਰਤ ਲਗੇ ਕਰਨ ਨਰ ਨਾਰਿ।
ਮਨਹੁਁ ਕੋਕ ਕੋਕੀ ਕਮਲ ਦੀਨ ਬਿਹੀਨ ਤਮਾਰਿ ॥ ੮੬ ॥

ਸੀਤਾ ਸਚਿਵ ਸਹਿਤ ਦੋਉ ਭਾਈ। ਸਙ੍ਗਬੇਰਪੁਰ ਪਹੁਁਚੇ ਜਾਈ ॥
ਉਤਰੇ ਰਾਮ ਦੇਵਸਰਿ ਦੇਖੀ। ਕੀਨ੍ਹ ਦਣ੍ਡਵਤ ਹਰਸ਼ੁ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਲਖਨ ਸਚਿਵਁ ਸਿਯਁ ਕਿਏ ਪ੍ਰਨਾਮਾ। ਸਬਹਿ ਸਹਿਤ ਸੁਖੁ ਪਾਯਉ ਰਾਮਾ ॥
ਗਙ੍ਗ ਸਕਲ ਮੁਦ ਮਙ੍ਗਲ ਮੂਲਾ। ਸਬ ਸੁਖ ਕਰਨਿ ਹਰਨਿ ਸਬ ਸੂਲਾ ॥
ਕਹਿ ਕਹਿ ਕੋਟਿਕ ਕਥਾ ਪ੍ਰਸਙ੍ਗਾ। ਰਾਮੁ ਬਿਲੋਕਹਿਂ ਗਙ੍ਗ ਤਰਙ੍ਗਾ ॥
ਸਚਿਵਹਿ ਅਨੁਜਹਿ ਪ੍ਰਿਯਹਿ ਸੁਨਾਈ। ਬਿਬੁਧ ਨਦੀ ਮਹਿਮਾ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਮਜ੍ਜਨੁ ਕੀਨ੍ਹ ਪਨ੍ਥ ਸ਼੍ਰਮ ਗਯਊ। ਸੁਚਿ ਜਲੁ ਪਿਅਤ ਮੁਦਿਤ ਮਨ ਭਯਊ ॥
ਸੁਮਿਰਤ ਜਾਹਿ ਮਿਟਇ ਸ਼੍ਰਮ ਭਾਰੂ। ਤੇਹਿ ਸ਼੍ਰਮ ਯਹ ਲੌਕਿਕ ਬ੍ਯਵਹਾਰੂ ॥

ਦੋ. ਸੁਧ੍ਦ ਸਚਿਦਾਨਨ੍ਦਮਯ ਕਨ੍ਦ ਭਾਨੁਕੁਲ ਕੇਤੁ।
ਚਰਿਤ ਕਰਤ ਨਰ ਅਨੁਹਰਤ ਸਂਸਤਿ ਸਾਗਰ ਸੇਤੁ ॥ ੮੭ ॥

ਯਹ ਸੁਧਿ ਗੁਹਁ ਨਿਸ਼ਾਦ ਜਬ ਪਾਈ। ਮੁਦਿਤ ਲਿਏ ਪ੍ਰਿਯ ਬਨ੍ਧੁ ਬੋਲਾਈ ॥
ਲਿਏ ਫਲ ਮੂਲ ਭੇਣ੍ਟ ਭਰਿ ਭਾਰਾ। ਮਿਲਨ ਚਲੇਉ ਹਿਁਯਁ ਹਰਸ਼ੁ ਅਪਾਰਾ ॥
ਕਰਿ ਦਣ੍ਡਵਤ ਭੇਣ੍ਟ ਧਰਿ ਆਗੇਂ। ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਬਿਲੋਕਤ ਅਤਿ ਅਨੁਰਾਗੇਂ ॥
ਸਹਜ ਸਨੇਹ ਬਿਬਸ ਰਘੁਰਾਈ। ਪੂਁਛੀ ਕੁਸਲ ਨਿਕਟ ਬੈਠਾਈ ॥
ਨਾਥ ਕੁਸਲ ਪਦ ਪਙ੍ਕਜ ਦੇਖੇਂ। ਭਯਉਁ ਭਾਗਭਾਜਨ ਜਨ ਲੇਖੇਂ ॥
ਦੇਵ ਧਰਨਿ ਧਨੁ ਧਾਮੁ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ। ਮੈਂ ਜਨੁ ਨੀਚੁ ਸਹਿਤ ਪਰਿਵਾਰਾ ॥
ਕਪਾ ਕਰਿਅ ਪੁਰ ਧਾਰਿਅ ਪਾਊ। ਥਾਪਿਯ ਜਨੁ ਸਬੁ ਲੋਗੁ ਸਿਹਾਊ ॥
ਕਹੇਹੁ ਸਤ੍ਯ ਸਬੁ ਸਖਾ ਸੁਜਾਨਾ। ਮੋਹਿ ਦੀਨ੍ਹ ਪਿਤੁ ਆਯਸੁ ਆਨਾ ॥

ਦੋ. ਬਰਸ਼ ਚਾਰਿਦਸ ਬਾਸੁ ਬਨ ਮੁਨਿ ਬ੍ਰਤ ਬੇਸ਼ੁ ਅਹਾਰੁ।
ਗ੍ਰਾਮ ਬਾਸੁ ਨਹਿਂ ਉਚਿਤ ਸੁਨਿ ਗੁਹਹਿ ਭਯਉ ਦੁਖੁ ਭਾਰੁ ॥ ੮੮ ॥

ਰਾਮ ਲਖਨ ਸਿਯ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰੀ। ਕਹਹਿਂ ਸਪ੍ਰੇਮ ਗ੍ਰਾਮ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥
ਤੇ ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਕਹਹੁ ਸਖਿ ਕੈਸੇ। ਜਿਨ੍ਹ ਪਠਏ ਬਨ ਬਾਲਕ ਐਸੇ ॥
ਏਕ ਕਹਹਿਂ ਭਲ ਭੂਪਤਿ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਲੋਯਨ ਲਾਹੁ ਹਮਹਿ ਬਿਧਿ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਤਬ ਨਿਸ਼ਾਦਪਤਿ ਉਰ ਅਨੁਮਾਨਾ। ਤਰੁ ਸਿਂਸੁਪਾ ਮਨੋਹਰ ਜਾਨਾ ॥
ਲੈ ਰਘੁਨਾਥਹਿ ਠਾਉਁ ਦੇਖਾਵਾ। ਕਹੇਉ ਰਾਮ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਸੁਹਾਵਾ ॥
ਪੁਰਜਨ ਕਰਿ ਜੋਹਾਰੁ ਘਰ ਆਏ। ਰਘੁਬਰ ਸਨ੍ਧ੍ਯਾ ਕਰਨ ਸਿਧਾਏ ॥
ਗੁਹਁ ਸਁਵਾਰਿ ਸਾਁਥਰੀ ਡਸਾਈ। ਕੁਸ ਕਿਸਲਯਮਯ ਮਦੁਲ ਸੁਹਾਈ ॥
ਸੁਚਿ ਫਲ ਮੂਲ ਮਧੁਰ ਮਦੁ ਜਾਨੀ। ਦੋਨਾ ਭਰਿ ਭਰਿ ਰਾਖੇਸਿ ਪਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਸਿਯ ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰ ਭ੍ਰਾਤਾ ਸਹਿਤ ਕਨ੍ਦ ਮੂਲ ਫਲ ਖਾਇ।
ਸਯਨ ਕੀਨ੍ਹ ਰਘੁਬਂਸਮਨਿ ਪਾਯ ਪਲੋਟਤ ਭਾਇ ॥ ੮੯ ॥

ਉਠੇ ਲਖਨੁ ਪ੍ਰਭੁ ਸੋਵਤ ਜਾਨੀ। ਕਹਿ ਸਚਿਵਹਿ ਸੋਵਨ ਮਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਕਛੁਕ ਦੂਰ ਸਜਿ ਬਾਨ ਸਰਾਸਨ। ਜਾਗਨ ਲਗੇ ਬੈਠਿ ਬੀਰਾਸਨ ॥
ਗੁਁਹ ਬੋਲਾਇ ਪਾਹਰੂ ਪ੍ਰਤੀਤੀ। ਠਾਵਁ ਠਾਁਵ ਰਾਖੇ ਅਤਿ ਪ੍ਰੀਤੀ ॥
ਆਪੁ ਲਖਨ ਪਹਿਂ ਬੈਠੇਉ ਜਾਈ। ਕਟਿ ਭਾਥੀ ਸਰ ਚਾਪ ਚਢ़ਾਈ ॥
ਸੋਵਤ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਨਿਹਾਰਿ ਨਿਸ਼ਾਦੂ। ਭਯਉ ਪ੍ਰੇਮ ਬਸ ਹ੍ਦਯਁ ਬਿਸ਼ਾਦੂ ॥
ਤਨੁ ਪੁਲਕਿਤ ਜਲੁ ਲੋਚਨ ਬਹਈ। ਬਚਨ ਸਪ੍ਰੇਮ ਲਖਨ ਸਨ ਕਹਈ ॥
ਭੂਪਤਿ ਭਵਨ ਸੁਭਾਯਁ ਸੁਹਾਵਾ। ਸੁਰਪਤਿ ਸਦਨੁ ਨ ਪਟਤਰ ਪਾਵਾ ॥
ਮਨਿਮਯ ਰਚਿਤ ਚਾਰੁ ਚੌਬਾਰੇ। ਜਨੁ ਰਤਿਪਤਿ ਨਿਜ ਹਾਥ ਸਁਵਾਰੇ ॥

ਦੋ. ਸੁਚਿ ਸੁਬਿਚਿਤ੍ਰ ਸੁਭੋਗਮਯ ਸੁਮਨ ਸੁਗਨ੍ਧ ਸੁਬਾਸ।
ਪਲਁਗ ਮਞ੍ਜੁ ਮਨਿਦੀਪ ਜਹਁ ਸਬ ਬਿਧਿ ਸਕਲ ਸੁਪਾਸ ॥ ੯੦ ॥

ਬਿਬਿਧ ਬਸਨ ਉਪਧਾਨ ਤੁਰਾਈ। ਛੀਰ ਫੇਨ ਮਦੁ ਬਿਸਦ ਸੁਹਾਈ ॥
ਤਹਁ ਸਿਯ ਰਾਮੁ ਸਯਨ ਨਿਸਿ ਕਰਹੀਂ। ਨਿਜ ਛਬਿ ਰਤਿ ਮਨੋਜ ਮਦੁ ਹਰਹੀਂ ॥
ਤੇ ਸਿਯ ਰਾਮੁ ਸਾਥਰੀਂ ਸੋਏ। ਸ਼੍ਰਮਿਤ ਬਸਨ ਬਿਨੁ ਜਾਹਿਂ ਨ ਜੋਏ ॥
ਮਾਤੁ ਪਿਤਾ ਪਰਿਜਨ ਪੁਰਬਾਸੀ। ਸਖਾ ਸੁਸੀਲ ਦਾਸ ਅਰੁ ਦਾਸੀ ॥
ਜੋਗਵਹਿਂ ਜਿਨ੍ਹਹਿ ਪ੍ਰਾਨ ਕੀ ਨਾਈ। ਮਹਿ ਸੋਵਤ ਤੇਇ ਰਾਮ ਗੋਸਾਈਂ ॥
ਪਿਤਾ ਜਨਕ ਜਗ ਬਿਦਿਤ ਪ੍ਰਭਾਊ। ਸਸੁਰ ਸੁਰੇਸ ਸਖਾ ਰਘੁਰਾਊ ॥
ਰਾਮਚਨ੍ਦੁ ਪਤਿ ਸੋ ਬੈਦੇਹੀ। ਸੋਵਤ ਮਹਿ ਬਿਧਿ ਬਾਮ ਨ ਕੇਹੀ ॥
ਸਿਯ ਰਘੁਬੀਰ ਕਿ ਕਾਨਨ ਜੋਗੂ। ਕਰਮ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਤ੍ਯ ਕਹ ਲੋਗੂ ॥

ਦੋ. ਕੈਕਯਨਨ੍ਦਿਨਿ ਮਨ੍ਦਮਤਿ ਕਠਿਨ ਕੁਟਿਲਪਨੁ ਕੀਨ੍ਹ।
ਜੇਹੀਂ ਰਘੁਨਨ੍ਦਨ ਜਾਨਕਿਹਿ ਸੁਖ ਅਵਸਰ ਦੁਖੁ ਦੀਨ੍ਹ ॥ ੯੧ ॥

ਭਇ ਦਿਨਕਰ ਕੁਲ ਬਿਟਪ ਕੁਠਾਰੀ। ਕੁਮਤਿ ਕੀਨ੍ਹ ਸਬ ਬਿਸ੍ਵ ਦੁਖਾਰੀ ॥
ਭਯਉ ਬਿਸ਼ਾਦੁ ਨਿਸ਼ਾਦਹਿ ਭਾਰੀ। ਰਾਮ ਸੀਯ ਮਹਿ ਸਯਨ ਨਿਹਾਰੀ ॥
ਬੋਲੇ ਲਖਨ ਮਧੁਰ ਮਦੁ ਬਾਨੀ। ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਾਗ ਭਗਤਿ ਰਸ ਸਾਨੀ ॥
ਕਾਹੁ ਨ ਕੋਉ ਸੁਖ ਦੁਖ ਕਰ ਦਾਤਾ। ਨਿਜ ਕਤ ਕਰਮ ਭੋਗ ਸਬੁ ਭ੍ਰਾਤਾ ॥
ਜੋਗ ਬਿਯੋਗ ਭੋਗ ਭਲ ਮਨ੍ਦਾ। ਹਿਤ ਅਨਹਿਤ ਮਧ੍ਯਮ ਭ੍ਰਮ ਫਨ੍ਦਾ ॥
ਜਨਮੁ ਮਰਨੁ ਜਹਁ ਲਗਿ ਜਗ ਜਾਲੂ। ਸਮ੍ਪਤੀ ਬਿਪਤਿ ਕਰਮੁ ਅਰੁ ਕਾਲੂ ॥
ਧਰਨਿ ਧਾਮੁ ਧਨੁ ਪੁਰ ਪਰਿਵਾਰੂ। ਸਰਗੁ ਨਰਕੁ ਜਹਁ ਲਗਿ ਬ੍ਯਵਹਾਰੂ ॥
ਦੇਖਿਅ ਸੁਨਿਅ ਗੁਨਿਅ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਮੋਹ ਮੂਲ ਪਰਮਾਰਥੁ ਨਾਹੀਂ ॥

ਦੋ. ਸਪਨੇਂ ਹੋਇ ਭਿਖਾਰਿ ਨਪ ਰਙ੍ਕੁ ਨਾਕਪਤਿ ਹੋਇ।
ਜਾਗੇਂ ਲਾਭੁ ਨ ਹਾਨਿ ਕਛੁ ਤਿਮਿ ਪ੍ਰਪਞ੍ਚ ਜਿਯਁ ਜੋਇ ॥ ੯੨ ॥

ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਨਹਿਂ ਕੀਜਾ ਰੋਸੂ। ਕਾਹੁਹਿ ਬਾਦਿ ਨ ਦੇਇਅ ਦੋਸੂ ॥
ਮੋਹ ਨਿਸਾਁ ਸਬੁ ਸੋਵਨਿਹਾਰਾ। ਦੇਖਿਅ ਸਪਨ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰਾ ॥
ਏਹਿਂ ਜਗ ਜਾਮਿਨਿ ਜਾਗਹਿਂ ਜੋਗੀ। ਪਰਮਾਰਥੀ ਪ੍ਰਪਞ੍ਚ ਬਿਯੋਗੀ ॥
ਜਾਨਿਅ ਤਬਹਿਂ ਜੀਵ ਜਗ ਜਾਗਾ। ਜਬ ਜਬ ਬਿਸ਼ਯ ਬਿਲਾਸ ਬਿਰਾਗਾ ॥
ਹੋਇ ਬਿਬੇਕੁ ਮੋਹ ਭ੍ਰਮ ਭਾਗਾ। ਤਬ ਰਘੁਨਾਥ ਚਰਨ ਅਨੁਰਾਗਾ ॥
ਸਖਾ ਪਰਮ ਪਰਮਾਰਥੁ ਏਹੂ। ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਰਾਮ ਪਦ ਨੇਹੂ ॥
ਰਾਮ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਪਰਮਾਰਥ ਰੂਪਾ। ਅਬਿਗਤ ਅਲਖ ਅਨਾਦਿ ਅਨੂਪਾ ॥
ਸਕਲ ਬਿਕਾਰ ਰਹਿਤ ਗਤਭੇਦਾ। ਕਹਿ ਨਿਤ ਨੇਤਿ ਨਿਰੂਪਹਿਂ ਬੇਦਾ।

ਦੋ. ਭਗਤ ਭੂਮਿ ਭੂਸੁਰ ਸੁਰਭਿ ਸੁਰ ਹਿਤ ਲਾਗਿ ਕਪਾਲ।
ਕਰਤ ਚਰਿਤ ਧਰਿ ਮਨੁਜ ਤਨੁ ਸੁਨਤ ਮਿਟਹਿ ਜਗ ਜਾਲ ॥ ੯੩ ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਪਨ੍ਦ੍ਰਹਵਾ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਸਖਾ ਸਮੁਝਿ ਅਸ ਪਰਿਹਰਿ ਮੋਹੁ। ਸਿਯ ਰਘੁਬੀਰ ਚਰਨ ਰਤ ਹੋਹੂ ॥
ਕਹਤ ਰਾਮ ਗੁਨ ਭਾ ਭਿਨੁਸਾਰਾ। ਜਾਗੇ ਜਗ ਮਙ੍ਗਲ ਸੁਖਦਾਰਾ ॥
ਸਕਲ ਸੋਚ ਕਰਿ ਰਾਮ ਨਹਾਵਾ। ਸੁਚਿ ਸੁਜਾਨ ਬਟ ਛੀਰ ਮਗਾਵਾ ॥
ਅਨੁਜ ਸਹਿਤ ਸਿਰ ਜਟਾ ਬਨਾਏ। ਦੇਖਿ ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰ ਨਯਨ ਜਲ ਛਾਏ ॥
ਹਦਯਁ ਦਾਹੁ ਅਤਿ ਬਦਨ ਮਲੀਨਾ। ਕਹ ਕਰ ਜੋਰਿ ਬਚਨ ਅਤਿ ਦੀਨਾ ॥
ਨਾਥ ਕਹੇਉ ਅਸ ਕੋਸਲਨਾਥਾ। ਲੈ ਰਥੁ ਜਾਹੁ ਰਾਮ ਕੇਂ ਸਾਥਾ ॥
ਬਨੁ ਦੇਖਾਇ ਸੁਰਸਰਿ ਅਨ੍ਹਵਾਈ। ਆਨੇਹੁ ਫੇਰਿ ਬੇਗਿ ਦੋਉ ਭਾਈ ॥
ਲਖਨੁ ਰਾਮੁ ਸਿਯ ਆਨੇਹੁ ਫੇਰੀ। ਸਂਸਯ ਸਕਲ ਸਁਕੋਚ ਨਿਬੇਰੀ ॥

ਦੋ. ਨਪ ਅਸ ਕਹੇਉ ਗੋਸਾਈਁ ਜਸ ਕਹਇ ਕਰੌਂ ਬਲਿ ਸੋਇ।
ਕਰਿ ਬਿਨਤੀ ਪਾਯਨ੍ਹ ਪਰੇਉ ਦੀਨ੍ਹ ਬਾਲ ਜਿਮਿ ਰੋਇ ॥ ੯੪ ॥

ਤਾਤ ਕਪਾ ਕਰਿ ਕੀਜਿਅ ਸੋਈ। ਜਾਤੇਂ ਅਵਧ ਅਨਾਥ ਨ ਹੋਈ ॥
ਮਨ੍ਤ੍ਰਹਿ ਰਾਮ ਉਠਾਇ ਪ੍ਰਬੋਧਾ। ਤਾਤ ਧਰਮ ਮਤੁ ਤੁਮ੍ਹ ਸਬੁ ਸੋਧਾ ॥
ਸਿਬਿ ਦਧੀਚਿ ਹਰਿਚਨ੍ਦ ਨਰੇਸਾ। ਸਹੇ ਧਰਮ ਹਿਤ ਕੋਟਿ ਕਲੇਸਾ ॥
ਰਨ੍ਤਿਦੇਵ ਬਲਿ ਭੂਪ ਸੁਜਾਨਾ। ਧਰਮੁ ਧਰੇਉ ਸਹਿ ਸਙ੍ਕਟ ਨਾਨਾ ॥
ਧਰਮੁ ਨ ਦੂਸਰ ਸਤ੍ਯ ਸਮਾਨਾ। ਆਗਮ ਨਿਗਮ ਪੁਰਾਨ ਬਖਾਨਾ ॥
ਮੈਂ ਸੋਇ ਧਰਮੁ ਸੁਲਭ ਕਰਿ ਪਾਵਾ। ਤਜੇਂ ਤਿਹੂਁ ਪੁਰ ਅਪਜਸੁ ਛਾਵਾ ॥
ਸਮ੍ਭਾਵਿਤ ਕਹੁਁ ਅਪਜਸ ਲਾਹੂ। ਮਰਨ ਕੋਟਿ ਸਮ ਦਾਰੁਨ ਦਾਹੂ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਸਨ ਤਾਤ ਬਹੁਤ ਕਾ ਕਹਊਁ। ਦਿਏਁ ਉਤਰੁ ਫਿਰਿ ਪਾਤਕੁ ਲਹਊਁ ॥

ਦੋ. ਪਿਤੁ ਪਦ ਗਹਿ ਕਹਿ ਕੋਟਿ ਨਤਿ ਬਿਨਯ ਕਰਬ ਕਰ ਜੋਰਿ।
ਚਿਨ੍ਤਾ ਕਵਨਿਹੁ ਬਾਤ ਕੈ ਤਾਤ ਕਰਿਅ ਜਨਿ ਮੋਰਿ ॥ ੯੫ ॥

ਤੁਮ੍ਹ ਪੁਨਿ ਪਿਤੁ ਸਮ ਅਤਿ ਹਿਤ ਮੋਰੇਂ। ਬਿਨਤੀ ਕਰਉਁ ਤਾਤ ਕਰ ਜੋਰੇਂ ॥
ਸਬ ਬਿਧਿ ਸੋਇ ਕਰਤਬ੍ਯ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇਂ। ਦੁਖ ਨ ਪਾਵ ਪਿਤੁ ਸੋਚ ਹਮਾਰੇਂ ॥
ਸੁਨਿ ਰਘੁਨਾਥ ਸਚਿਵ ਸਮ੍ਬਾਦੂ। ਭਯਉ ਸਪਰਿਜਨ ਬਿਕਲ ਨਿਸ਼ਾਦੂ ॥
ਪੁਨਿ ਕਛੁ ਲਖਨ ਕਹੀ ਕਟੁ ਬਾਨੀ। ਪ੍ਰਭੁ ਬਰਜੇ ਬਡ़ ਅਨੁਚਿਤ ਜਾਨੀ ॥
ਸਕੁਚਿ ਰਾਮ ਨਿਜ ਸਪਥ ਦੇਵਾਈ। ਲਖਨ ਸਁਦੇਸੁ ਕਹਿਅ ਜਨਿ ਜਾਈ ॥
ਕਹ ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰੁ ਪੁਨਿ ਭੂਪ ਸਁਦੇਸੂ। ਸਹਿ ਨ ਸਕਿਹਿ ਸਿਯ ਬਿਪਿਨ ਕਲੇਸੂ ॥
ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਅਵਧ ਆਵ ਫਿਰਿ ਸੀਯਾ। ਸੋਇ ਰਘੁਬਰਹਿ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਕਰਨੀਯਾ ॥
ਨਤਰੁ ਨਿਪਟ ਅਵਲਮ੍ਬ ਬਿਹੀਨਾ। ਮੈਂ ਨ ਜਿਅਬ ਜਿਮਿ ਜਲ ਬਿਨੁ ਮੀਨਾ ॥

ਦੋ. ਮਇਕੇਂ ਸਸਰੇਂ ਸਕਲ ਸੁਖ ਜਬਹਿਂ ਜਹਾਁ ਮਨੁ ਮਾਨ ॥
ਤਁਹ ਤਬ ਰਹਿਹਿ ਸੁਖੇਨ ਸਿਯ ਜਬ ਲਗਿ ਬਿਪਤਿ ਬਿਹਾਨ ॥ ੯੬ ॥

ਬਿਨਤੀ ਭੂਪ ਕੀਨ੍ਹ ਜੇਹਿ ਭਾਁਤੀ। ਆਰਤਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਸੋ ਕਹਿ ਜਾਤੀ ॥
ਪਿਤੁ ਸਁਦੇਸੁ ਸੁਨਿ ਕਪਾਨਿਧਾਨਾ। ਸਿਯਹਿ ਦੀਨ੍ਹ ਸਿਖ ਕੋਟਿ ਬਿਧਾਨਾ ॥
ਸਾਸੁ ਸਸੁਰ ਗੁਰ ਪ੍ਰਿਯ ਪਰਿਵਾਰੂ। ਫਿਰਤੁ ਤ ਸਬ ਕਰ ਮਿਟੈ ਖਭਾਰੂ ॥
ਸੁਨਿ ਪਤਿ ਬਚਨ ਕਹਤਿ ਬੈਦੇਹੀ। ਸੁਨਹੁ ਪ੍ਰਾਨਪਤਿ ਪਰਮ ਸਨੇਹੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਕਰੁਨਾਮਯ ਪਰਮ ਬਿਬੇਕੀ। ਤਨੁ ਤਜਿ ਰਹਤਿ ਛਾਁਹ ਕਿਮਿ ਛੇਙ੍ਕੀ ॥
ਪ੍ਰਭਾ ਜਾਇ ਕਹਁ ਭਾਨੁ ਬਿਹਾਈ। ਕਹਁ ਚਨ੍ਦ੍ਰਿਕਾ ਚਨ੍ਦੁ ਤਜਿ ਜਾਈ ॥
ਪਤਿਹਿ ਪ੍ਰੇਮਮਯ ਬਿਨਯ ਸੁਨਾਈ। ਕਹਤਿ ਸਚਿਵ ਸਨ ਗਿਰਾ ਸੁਹਾਈ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਪਿਤੁ ਸਸੁਰ ਸਰਿਸ ਹਿਤਕਾਰੀ। ਉਤਰੁ ਦੇਉਁ ਫਿਰਿ ਅਨੁਚਿਤ ਭਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਆਰਤਿ ਬਸ ਸਨਮੁਖ ਭਇਉਁ ਬਿਲਗੁ ਨ ਮਾਨਬ ਤਾਤ।
ਆਰਜਸੁਤ ਪਦ ਕਮਲ ਬਿਨੁ ਬਾਦਿ ਜਹਾਁ ਲਗਿ ਨਾਤ ॥ ੯੭ ॥

ਪਿਤੁ ਬੈਭਵ ਬਿਲਾਸ ਮੈਂ ਡੀਠਾ। ਨਪ ਮਨਿ ਮੁਕੁਟ ਮਿਲਿਤ ਪਦ ਪੀਠਾ ॥
ਸੁਖਨਿਧਾਨ ਅਸ ਪਿਤੁ ਗਹ ਮੋਰੇਂ। ਪਿਯ ਬਿਹੀਨ ਮਨ ਭਾਵ ਨ ਭੋਰੇਂ ॥
ਸਸੁਰ ਚਕ੍ਕਵਇ ਕੋਸਲਰਾਊ। ਭੁਵਨ ਚਾਰਿਦਸ ਪ੍ਰਗਟ ਪ੍ਰਭਾਊ ॥
ਆਗੇਂ ਹੋਇ ਜੇਹਿ ਸੁਰਪਤਿ ਲੇਈ। ਅਰਧ ਸਿਙ੍ਘਾਸਨ ਆਸਨੁ ਦੇਈ ॥
ਸਸੁਰੁ ਏਤਾਦਸ ਅਵਧ ਨਿਵਾਸੂ। ਪ੍ਰਿਯ ਪਰਿਵਾਰੁ ਮਾਤੁ ਸਮ ਸਾਸੂ ॥
ਬਿਨੁ ਰਘੁਪਤਿ ਪਦ ਪਦੁਮ ਪਰਾਗਾ। ਮੋਹਿ ਕੇਉ ਸਪਨੇਹੁਁ ਸੁਖਦ ਨ ਲਾਗਾ ॥
ਅਗਮ ਪਨ੍ਥ ਬਨਭੂਮਿ ਪਹਾਰਾ। ਕਰਿ ਕੇਹਰਿ ਸਰ ਸਰਿਤ ਅਪਾਰਾ ॥
ਕੋਲ ਕਿਰਾਤ ਕੁਰਙ੍ਗ ਬਿਹਙ੍ਗਾ। ਮੋਹਿ ਸਬ ਸੁਖਦ ਪ੍ਰਾਨਪਤਿ ਸਙ੍ਗਾ ॥

ਦੋ. ਸਾਸੁ ਸਸੁਰ ਸਨ ਮੋਰਿ ਹੁਁਤਿ ਬਿਨਯ ਕਰਬਿ ਪਰਿ ਪਾਯਁ ॥
ਮੋਰ ਸੋਚੁ ਜਨਿ ਕਰਿਅ ਕਛੁ ਮੈਂ ਬਨ ਸੁਖੀ ਸੁਭਾਯਁ ॥ ੯੮ ॥

ਪ੍ਰਾਨਨਾਥ ਪ੍ਰਿਯ ਦੇਵਰ ਸਾਥਾ। ਬੀਰ ਧੁਰੀਨ ਧਰੇਂ ਧਨੁ ਭਾਥਾ ॥
ਨਹਿਂ ਮਗ ਸ਼੍ਰਮੁ ਭ੍ਰਮੁ ਦੁਖ ਮਨ ਮੋਰੇਂ। ਮੋਹਿ ਲਗਿ ਸੋਚੁ ਕਰਿਅ ਜਨਿ ਭੋਰੇਂ ॥
ਸੁਨਿ ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰੁ ਸਿਯ ਸੀਤਲਿ ਬਾਨੀ। ਭਯਉ ਬਿਕਲ ਜਨੁ ਫਨਿ ਮਨਿ ਹਾਨੀ ॥
ਨਯਨ ਸੂਝ ਨਹਿਂ ਸੁਨਇ ਨ ਕਾਨਾ। ਕਹਿ ਨ ਸਕਇ ਕਛੁ ਅਤਿ ਅਕੁਲਾਨਾ ॥
ਰਾਮ ਪ੍ਰਬੋਧੁ ਕੀਨ੍ਹ ਬਹੁ ਭਾਁਤਿ। ਤਦਪਿ ਹੋਤਿ ਨਹਿਂ ਸੀਤਲਿ ਛਾਤੀ ॥
ਜਤਨ ਅਨੇਕ ਸਾਥ ਹਿਤ ਕੀਨ੍ਹੇ। ਉਚਿਤ ਉਤਰ ਰਘੁਨਨ੍ਦਨ ਦੀਨ੍ਹੇ ॥
ਮੇਟਿ ਜਾਇ ਨਹਿਂ ਰਾਮ ਰਜਾਈ। ਕਠਿਨ ਕਰਮ ਗਤਿ ਕਛੁ ਨ ਬਸਾਈ ॥
ਰਾਮ ਲਖਨ ਸਿਯ ਪਦ ਸਿਰੁ ਨਾਈ। ਫਿਰੇਉ ਬਨਿਕ ਜਿਮਿ ਮੂਰ ਗਵਾਁਈ ॥

ਦੋ. -ਰਥ ਹਾਁਕੇਉ ਹਯ ਰਾਮ ਤਨ ਹੇਰਿ ਹੇਰਿ ਹਿਹਿਨਾਹਿਂ।
ਦੇਖਿ ਨਿਸ਼ਾਦ ਬਿਸ਼ਾਦਬਸ ਧੁਨਹਿਂ ਸੀਸ ਪਛਿਤਾਹਿਂ ॥ ੯੯ ॥

ਜਾਸੁ ਬਿਯੋਗ ਬਿਕਲ ਪਸੁ ਐਸੇ। ਪ੍ਰਜਾ ਮਾਤੁ ਪਿਤੁ ਜੀਹਹਿਂ ਕੈਸੇਂ ॥
ਬਰਬਸ ਰਾਮ ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰੁ ਪਠਾਏ। ਸੁਰਸਰਿ ਤੀਰ ਆਪੁ ਤਬ ਆਏ ॥
ਮਾਗੀ ਨਾਵ ਨ ਕੇਵਟੁ ਆਨਾ। ਕਹਇ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਮਰਮੁ ਮੈਂ ਜਾਨਾ ॥
ਚਰਨ ਕਮਲ ਰਜ ਕਹੁਁ ਸਬੁ ਕਹਈ। ਮਾਨੁਸ਼ ਕਰਨਿ ਮੂਰਿ ਕਛੁ ਅਹਈ ॥
ਛੁਅਤ ਸਿਲਾ ਭਇ ਨਾਰਿ ਸੁਹਾਈ। ਪਾਹਨ ਤੇਂ ਨ ਕਾਠ ਕਠਿਨਾਈ ॥
ਤਰਨਿਉ ਮੁਨਿ ਘਰਿਨਿ ਹੋਇ ਜਾਈ। ਬਾਟ ਪਰਇ ਮੋਰਿ ਨਾਵ ਉਡ़ਾਈ ॥
ਏਹਿਂ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਉਁ ਸਬੁ ਪਰਿਵਾਰੂ। ਨਹਿਂ ਜਾਨਉਁ ਕਛੁ ਅਉਰ ਕਬਾਰੂ ॥
ਜੌ ਪ੍ਰਭੁ ਪਾਰ ਅਵਸਿ ਗਾ ਚਹਹੂ। ਮੋਹਿ ਪਦ ਪਦੁਮ ਪਖਾਰਨ ਕਹਹੂ ॥

ਛਂ. ਪਦ ਕਮਲ ਧੋਇ ਚਢ़ਾਇ ਨਾਵ ਨ ਨਾਥ ਉਤਰਾਈ ਚਹੌਂ।
ਮੋਹਿ ਰਾਮ ਰਾਉਰਿ ਆਨ ਦਸਰਥ ਸਪਥ ਸਬ ਸਾਚੀ ਕਹੌਂ ॥
ਬਰੁ ਤੀਰ ਮਾਰਹੁਁ ਲਖਨੁ ਪੈ ਜਬ ਲਗਿ ਨ ਪਾਯ ਪਖਾਰਿਹੌਂ।
ਤਬ ਲਗਿ ਨ ਤੁਲਸੀਦਾਸ ਨਾਥ ਕਪਾਲ ਪਾਰੁ ਉਤਾਰਿਹੌਂ ॥

ਸੋ. ਸੁਨਿ ਕੇਬਟ ਕੇ ਬੈਨ ਪ੍ਰੇਮ ਲਪੇਟੇ ਅਟਪਟੇ।
ਬਿਹਸੇ ਕਰੁਨਾਐਨ ਚਿਤਇ ਜਾਨਕੀ ਲਖਨ ਤਨ ॥ ੧੦੦ ॥

ਕਪਾਸਿਨ੍ਧੁ ਬੋਲੇ ਮੁਸੁਕਾਈ। ਸੋਇ ਕਰੁ ਜੇਂਹਿ ਤਵ ਨਾਵ ਨ ਜਾਈ ॥
ਵੇਗਿ ਆਨੁ ਜਲ ਪਾਯ ਪਖਾਰੂ। ਹੋਤ ਬਿਲਮ੍ਬੁ ਉਤਾਰਹਿ ਪਾਰੂ ॥
ਜਾਸੁ ਨਾਮ ਸੁਮਰਤ ਏਕ ਬਾਰਾ। ਉਤਰਹਿਂ ਨਰ ਭਵਸਿਨ੍ਧੁ ਅਪਾਰਾ ॥
ਸੋਇ ਕਪਾਲੁ ਕੇਵਟਹਿ ਨਿਹੋਰਾ। ਜੇਹਿਂ ਜਗੁ ਕਿਯ ਤਿਹੁ ਪਗਹੁ ਤੇ ਥੋਰਾ ॥
ਪਦ ਨਖ ਨਿਰਖਿ ਦੇਵਸਰਿ ਹਰਸ਼ੀ। ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬਚਨ ਮੋਹਁ ਮਤਿ ਕਰਸ਼ੀ ॥
ਕੇਵਟ ਰਾਮ ਰਜਾਯਸੁ ਪਾਵਾ। ਪਾਨਿ ਕਠਵਤਾ ਭਰਿ ਲੇਇ ਆਵਾ ॥
ਅਤਿ ਆਨਨ੍ਦ ਉਮਗਿ ਅਨੁਰਾਗਾ। ਚਰਨ ਸਰੋਜ ਪਖਾਰਨ ਲਾਗਾ ॥
ਬਰਸ਼ਿ ਸੁਮਨ ਸੁਰ ਸਕਲ ਸਿਹਾਹੀਂ। ਏਹਿ ਸਮ ਪੁਨ੍ਯਪੁਞ੍ਜ ਕੋਉ ਨਾਹੀਂ ॥

ਦੋ. ਪਦ ਪਖਾਰਿ ਜਲੁ ਪਾਨ ਕਰਿ ਆਪੁ ਸਹਿਤ ਪਰਿਵਾਰ।
ਪਿਤਰ ਪਾਰੁ ਕਰਿ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਪੁਨਿ ਮੁਦਿਤ ਗਯਉ ਲੇਇ ਪਾਰ ॥ ੧੦੧ ॥

ਉਤਰਿ ਠਾਡ़ ਭਏ ਸੁਰਸਰਿ ਰੇਤਾ। ਸੀਯਰਾਮ ਗੁਹ ਲਖਨ ਸਮੇਤਾ ॥
ਕੇਵਟ ਉਤਰਿ ਦਣ੍ਡਵਤ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਸਕੁਚ ਏਹਿ ਨਹਿਂ ਕਛੁ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਪਿਯ ਹਿਯ ਕੀ ਸਿਯ ਜਾਨਨਿਹਾਰੀ। ਮਨਿ ਮੁਦਰੀ ਮਨ ਮੁਦਿਤ ਉਤਾਰੀ ॥
ਕਹੇਉ ਕਪਾਲ ਲੇਹਿ ਉਤਰਾਈ। ਕੇਵਟ ਚਰਨ ਗਹੇ ਅਕੁਲਾਈ ॥
ਨਾਥ ਆਜੁ ਮੈਂ ਕਾਹ ਨ ਪਾਵਾ। ਮਿਟੇ ਦੋਸ਼ ਦੁਖ ਦਾਰਿਦ ਦਾਵਾ ॥
ਬਹੁਤ ਕਾਲ ਮੈਂ ਕੀਨ੍ਹਿ ਮਜੂਰੀ। ਆਜੁ ਦੀਨ੍ਹ ਬਿਧਿ ਬਨਿ ਭਲਿ ਭੂਰੀ ॥
ਅਬ ਕਛੁ ਨਾਥ ਨ ਚਾਹਿਅ ਮੋਰੇਂ। ਦੀਨਦਯਾਲ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਤੋਰੇਂ ॥
ਫਿਰਤੀ ਬਾਰ ਮੋਹਿ ਜੇ ਦੇਬਾ। ਸੋ ਪ੍ਰਸਾਦੁ ਮੈਂ ਸਿਰ ਧਰਿ ਲੇਬਾ ॥

ਦੋ. ਬਹੁਤ ਕੀਨ੍ਹ ਪ੍ਰਭੁ ਲਖਨ ਸਿਯਁ ਨਹਿਂ ਕਛੁ ਕੇਵਟੁ ਲੇਇ।
ਬਿਦਾ ਕੀਨ੍ਹ ਕਰੁਨਾਯਤਨ ਭਗਤਿ ਬਿਮਲ ਬਰੁ ਦੇਇ ॥ ੧੦੨ ॥

ਤਬ ਮਜ੍ਜਨੁ ਕਰਿ ਰਘੁਕੁਲਨਾਥਾ। ਪੂਜਿ ਪਾਰਥਿਵ ਨਾਯਉ ਮਾਥਾ ॥
ਸਿਯਁ ਸੁਰਸਰਿਹਿ ਕਹੇਉ ਕਰ ਜੋਰੀ। ਮਾਤੁ ਮਨੋਰਥ ਪੁਰਉਬਿ ਮੋਰੀ ॥
ਪਤਿ ਦੇਵਰ ਸਙ੍ਗ ਕੁਸਲ ਬਹੋਰੀ। ਆਇ ਕਰੌਂ ਜੇਹਿਂ ਪੂਜਾ ਤੋਰੀ ॥
ਸੁਨਿ ਸਿਯ ਬਿਨਯ ਪ੍ਰੇਮ ਰਸ ਸਾਨੀ। ਭਇ ਤਬ ਬਿਮਲ ਬਾਰਿ ਬਰ ਬਾਨੀ ॥
ਸੁਨੁ ਰਘੁਬੀਰ ਪ੍ਰਿਯਾ ਬੈਦੇਹੀ। ਤਵ ਪ੍ਰਭਾਉ ਜਗ ਬਿਦਿਤ ਨ ਕੇਹੀ ॥
ਲੋਕਪ ਹੋਹਿਂ ਬਿਲੋਕਤ ਤੋਰੇਂ। ਤੋਹਿ ਸੇਵਹਿਂ ਸਬ ਸਿਧਿ ਕਰ ਜੋਰੇਂ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਜੋ ਹਮਹਿ ਬਡ़ਿ ਬਿਨਯ ਸੁਨਾਈ। ਕਪਾ ਕੀਨ੍ਹਿ ਮੋਹਿ ਦੀਨ੍ਹਿ ਬਡ़ਾਈ ॥
ਤਦਪਿ ਦੇਬਿ ਮੈਂ ਦੇਬਿ ਅਸੀਸਾ। ਸਫਲ ਹੋਪਨ ਹਿਤ ਨਿਜ ਬਾਗੀਸਾ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰਾਨਨਾਥ ਦੇਵਰ ਸਹਿਤ ਕੁਸਲ ਕੋਸਲਾ ਆਇ।
ਪੂਜਹਿ ਸਬ ਮਨਕਾਮਨਾ ਸੁਜਸੁ ਰਹਿਹਿ ਜਗ ਛਾਇ ॥ ੧੦੩ ॥

ਗਙ੍ਗ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਮਙ੍ਗਲ ਮੂਲਾ। ਮੁਦਿਤ ਸੀਯ ਸੁਰਸਰਿ ਅਨੁਕੁਲਾ ॥
ਤਬ ਪ੍ਰਭੁ ਗੁਹਹਿ ਕਹੇਉ ਘਰ ਜਾਹੂ। ਸੁਨਤ ਸੂਖ ਮੁਖੁ ਭਾ ਉਰ ਦਾਹੂ ॥
ਦੀਨ ਬਚਨ ਗੁਹ ਕਹ ਕਰ ਜੋਰੀ। ਬਿਨਯ ਸੁਨਹੁ ਰਘੁਕੁਲਮਨਿ ਮੋਰੀ ॥
ਨਾਥ ਸਾਥ ਰਹਿ ਪਨ੍ਥੁ ਦੇਖਾਈ। ਕਰਿ ਦਿਨ ਚਾਰਿ ਚਰਨ ਸੇਵਕਾਈ ॥
ਜੇਹਿਂ ਬਨ ਜਾਇ ਰਹਬ ਰਘੁਰਾਈ। ਪਰਨਕੁਟੀ ਮੈਂ ਕਰਬਿ ਸੁਹਾਈ ॥
ਤਬ ਮੋਹਿ ਕਹਁ ਜਸਿ ਦੇਬ ਰਜਾਈ। ਸੋਇ ਕਰਿਹਉਁ ਰਘੁਬੀਰ ਦੋਹਾਈ ॥
ਸਹਜ ਸਨੇਹ ਰਾਮ ਲਖਿ ਤਾਸੁ। ਸਙ੍ਗ ਲੀਨ੍ਹ ਗੁਹ ਹਦਯ ਹੁਲਾਸੂ ॥
ਪੁਨਿ ਗੁਹਁ ਗ੍ਯਾਤਿ ਬੋਲਿ ਸਬ ਲੀਨ੍ਹੇ। ਕਰਿ ਪਰਿਤੋਸ਼ੁ ਬਿਦਾ ਤਬ ਕੀਨ੍ਹੇ ॥

ਦੋ. ਤਬ ਗਨਪਤਿ ਸਿਵ ਸੁਮਿਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਨਾਇ ਸੁਰਸਰਿਹਿ ਮਾਥ। ì
ਸਖਾ ਅਨੁਜ ਸਿਯਾ ਸਹਿਤ ਬਨ ਗਵਨੁ ਕੀਨ੍ਹ ਰਧੁਨਾਥ ॥ ੧੦੪ ॥

ਤੇਹਿ ਦਿਨ ਭਯਉ ਬਿਟਪ ਤਰ ਬਾਸੂ। ਲਖਨ ਸਖਾਁ ਸਬ ਕੀਨ੍ਹ ਸੁਪਾਸੂ ॥
ਪ੍ਰਾਤ ਪ੍ਰਾਤਕਤ ਕਰਿ ਰਧੁਸਾਈ। ਤੀਰਥਰਾਜੁ ਦੀਖ ਪ੍ਰਭੁ ਜਾਈ ॥
ਸਚਿਵ ਸਤ੍ਯ ਸ਼੍ਰਧ੍ਦਾ ਪ੍ਰਿਯ ਨਾਰੀ। ਮਾਧਵ ਸਰਿਸ ਮੀਤੁ ਹਿਤਕਾਰੀ ॥
ਚਾਰਿ ਪਦਾਰਥ ਭਰਾ ਭਁਡਾਰੁ। ਪੁਨ੍ਯ ਪ੍ਰਦੇਸ ਦੇਸ ਅਤਿ ਚਾਰੁ ॥
ਛੇਤ੍ਰ ਅਗਮ ਗਢ़ੁ ਗਾਢ़ ਸੁਹਾਵਾ। ਸਪਨੇਹੁਁ ਨਹਿਂ ਪ੍ਰਤਿਪਚ੍ਛਿਨ੍ਹ ਪਾਵਾ ॥
ਸੇਨ ਸਕਲ ਤੀਰਥ ਬਰ ਬੀਰਾ। ਕਲੁਸ਼ ਅਨੀਕ ਦਲਨ ਰਨਧੀਰਾ ॥
ਸਙ੍ਗਮੁ ਸਿਂਹਾਸਨੁ ਸੁਠਿ ਸੋਹਾ। ਛਤ੍ਰੁ ਅਖਯਬਟੁ ਮੁਨਿ ਮਨੁ ਮੋਹਾ ॥
ਚਵਁਰ ਜਮੁਨ ਅਰੁ ਗਙ੍ਗ ਤਰਙ੍ਗਾ। ਦੇਖਿ ਹੋਹਿਂ ਦੁਖ ਦਾਰਿਦ ਭਙ੍ਗਾ ॥

ਦੋ. ਸੇਵਹਿਂ ਸੁਕਤਿ ਸਾਧੁ ਸੁਚਿ ਪਾਵਹਿਂ ਸਬ ਮਨਕਾਮ।
ਬਨ੍ਦੀ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਗਨ ਕਹਹਿਂ ਬਿਮਲ ਗੁਨ ਗ੍ਰਾਮ ॥ ੧੦੫ ॥

ਕੋ ਕਹਿ ਸਕਇ ਪ੍ਰਯਾਗ ਪ੍ਰਭਾਊ। ਕਲੁਸ਼ ਪੁਞ੍ਜ ਕੁਞ੍ਜਰ ਮਗਰਾਊ ॥
ਅਸ ਤੀਰਥਪਤਿ ਦੇਖਿ ਸੁਹਾਵਾ। ਸੁਖ ਸਾਗਰ ਰਘੁਬਰ ਸੁਖੁ ਪਾਵਾ ॥
ਕਹਿ ਸਿਯ ਲਖਨਹਿ ਸਖਹਿ ਸੁਨਾਈ। ਸ਼੍ਰੀਮੁਖ ਤੀਰਥਰਾਜ ਬਡ़ਾਈ ॥
ਕਰਿ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਦੇਖਤ ਬਨ ਬਾਗਾ। ਕਹਤ ਮਹਾਤਮ ਅਤਿ ਅਨੁਰਾਗਾ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਆਇ ਬਿਲੋਕੀ ਬੇਨੀ। ਸੁਮਿਰਤ ਸਕਲ ਸੁਮਙ੍ਗਲ ਦੇਨੀ ॥
ਮੁਦਿਤ ਨਹਾਇ ਕੀਨ੍ਹਿ ਸਿਵ ਸੇਵਾ। ਪੁਜਿ ਜਥਾਬਿਧਿ ਤੀਰਥ ਦੇਵਾ ॥
ਤਬ ਪ੍ਰਭੁ ਭਰਦ੍ਵਾਜ ਪਹਿਂ ਆਏ। ਕਰਤ ਦਣ੍ਡਵਤ ਮੁਨਿ ਉਰ ਲਾਏ ॥
ਮੁਨਿ ਮਨ ਮੋਦ ਨ ਕਛੁ ਕਹਿ ਜਾਇ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਨ੍ਦ ਰਾਸਿ ਜਨੁ ਪਾਈ ॥

ਦੋ. ਦੀਨ੍ਹਿ ਅਸੀਸ ਮੁਨੀਸ ਉਰ ਅਤਿ ਅਨਨ੍ਦੁ ਅਸ ਜਾਨਿ।
ਲੋਚਨ ਗੋਚਰ ਸੁਕਤ ਫਲ ਮਨਹੁਁ ਕਿਏ ਬਿਧਿ ਆਨਿ ॥ ੧੦੬ ॥

ਕੁਸਲ ਪ੍ਰਸ੍ਨ ਕਰਿ ਆਸਨ ਦੀਨ੍ਹੇ। ਪੂਜਿ ਪ੍ਰੇਮ ਪਰਿਪੂਰਨ ਕੀਨ੍ਹੇ ॥
ਕਨ੍ਦ ਮੂਲ ਫਲ ਅਙ੍ਕੁਰ ਨੀਕੇ। ਦਿਏ ਆਨਿ ਮੁਨਿ ਮਨਹੁਁ ਅਮੀ ਕੇ ॥
ਸੀਯ ਲਖਨ ਜਨ ਸਹਿਤ ਸੁਹਾਏ। ਅਤਿ ਰੁਚਿ ਰਾਮ ਮੂਲ ਫਲ ਖਾਏ ॥
ਭਏ ਬਿਗਤਸ਼੍ਰਮ ਰਾਮੁ ਸੁਖਾਰੇ। ਭਰਵ੍ਦਾਜ ਮਦੁ ਬਚਨ ਉਚਾਰੇ ॥
ਆਜੁ ਸੁਫਲ ਤਪੁ ਤੀਰਥ ਤ੍ਯਾਗੂ। ਆਜੁ ਸੁਫਲ ਜਪ ਜੋਗ ਬਿਰਾਗੂ ॥
ਸਫਲ ਸਕਲ ਸੁਭ ਸਾਧਨ ਸਾਜੂ। ਰਾਮ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਅਵਲੋਕਤ ਆਜੂ ॥
ਲਾਭ ਅਵਧਿ ਸੁਖ ਅਵਧਿ ਨ ਦੂਜੀ। ਤੁਮ੍ਹਾਰੇਂ ਦਰਸ ਆਸ ਸਬ ਪੂਜੀ ॥
ਅਬ ਕਰਿ ਕਪਾ ਦੇਹੁ ਬਰ ਏਹੂ। ਨਿਜ ਪਦ ਸਰਸਿਜ ਸਹਜ ਸਨੇਹੂ ॥

ਦੋ. ਕਰਮ ਬਚਨ ਮਨ ਛਾਡ़ਿ ਛਲੁ ਜਬ ਲਗਿ ਜਨੁ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਰ।
ਤਬ ਲਗਿ ਸੁਖੁ ਸਪਨੇਹੁਁ ਨਹੀਂ ਕਿਏਁ ਕੋਟਿ ਉਪਚਾਰ ॥
ਸੁਨਿ ਮੁਨਿ ਬਚਨ ਰਾਮੁ ਸਕੁਚਾਨੇ। ਭਾਵ ਭਗਤਿ ਆਨਨ੍ਦ ਅਘਾਨੇ ॥
ਤਬ ਰਘੁਬਰ ਮੁਨਿ ਸੁਜਸੁ ਸੁਹਾਵਾ। ਕੋਟਿ ਭਾਁਤਿ ਕਹਿ ਸਬਹਿ ਸੁਨਾਵਾ ॥
ਸੋ ਬਡ ਸੋ ਸਬ ਗੁਨ ਗਨ ਗੇਹੂ। ਜੇਹਿ ਮੁਨੀਸ ਤੁਮ੍ਹ ਆਦਰ ਦੇਹੂ ॥
ਮੁਨਿ ਰਘੁਬੀਰ ਪਰਸਪਰ ਨਵਹੀਂ। ਬਚਨ ਅਗੋਚਰ ਸੁਖੁ ਅਨੁਭਵਹੀਂ ॥
ਯਹ ਸੁਧਿ ਪਾਇ ਪ੍ਰਯਾਗ ਨਿਵਾਸੀ। ਬਟੁ ਤਾਪਸ ਮੁਨਿ ਸਿਦ੍ਧ ਉਦਾਸੀ ॥
ਭਰਦ੍ਵਾਜ ਆਸ਼੍ਰਮ ਸਬ ਆਏ। ਦੇਖਨ ਦਸਰਥ ਸੁਅਨ ਸੁਹਾਏ ॥
ਰਾਮ ਪ੍ਰਨਾਮ ਕੀਨ੍ਹ ਸਬ ਕਾਹੂ। ਮੁਦਿਤ ਭਏ ਲਹਿ ਲੋਯਨ ਲਾਹੂ ॥
ਦੇਹਿਂ ਅਸੀਸ ਪਰਮ ਸੁਖੁ ਪਾਈ। ਫਿਰੇ ਸਰਾਹਤ ਸੁਨ੍ਦਰਤਾਈ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਕੀਨ੍ਹ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮ ਨਿਸਿ ਪ੍ਰਾਤ ਪ੍ਰਯਾਗ ਨਹਾਇ।
ਚਲੇ ਸਹਿਤ ਸਿਯ ਲਖਨ ਜਨ ਮੁਦਦਿਤ ਮੁਨਿਹਿ ਸਿਰੁ ਨਾਇ ॥ ੧੦੮ ॥

ਰਾਮ ਸਪ੍ਰੇਮ ਕਹੇਉ ਮੁਨਿ ਪਾਹੀਂ। ਨਾਥ ਕਹਿਅ ਹਮ ਕੇਹਿ ਮਗ ਜਾਹੀਂ ॥
ਮੁਨਿ ਮਨ ਬਿਹਸਿ ਰਾਮ ਸਨ ਕਹਹੀਂ। ਸੁਗਮ ਸਕਲ ਮਗ ਤੁਮ੍ਹ ਕਹੁਁ ਅਹਹੀਂ ॥
ਸਾਥ ਲਾਗਿ ਮੁਨਿ ਸਿਸ਼੍ਯ ਬੋਲਾਏ। ਸੁਨਿ ਮਨ ਮੁਦਿਤ ਪਚਾਸਕ ਆਏ ॥
ਸਬਨ੍ਹਿ ਰਾਮ ਪਰ ਪ੍ਰੇਮ ਅਪਾਰਾ। ਸਕਲ ਕਹਹਿ ਮਗੁ ਦੀਖ ਹਮਾਰਾ ॥
ਮੁਨਿ ਬਟੁ ਚਾਰਿ ਸਙ੍ਗ ਤਬ ਦੀਨ੍ਹੇ। ਜਿਨ੍ਹ ਬਹੁ ਜਨਮ ਸੁਕਤ ਸਬ ਕੀਨ੍ਹੇ ॥
ਕਰਿ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਰਿਸ਼ਿ ਆਯਸੁ ਪਾਈ। ਪ੍ਰਮੁਦਿਤ ਹਦਯਁ ਚਲੇ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਗ੍ਰਾਮ ਨਿਕਟ ਜਬ ਨਿਕਸਹਿ ਜਾਈ। ਦੇਖਹਿ ਦਰਸੁ ਨਾਰਿ ਨਰ ਧਾਈ ॥
ਹੋਹਿ ਸਨਾਥ ਜਨਮ ਫਲੁ ਪਾਈ। ਫਿਰਹਿ ਦੁਖਿਤ ਮਨੁ ਸਙ੍ਗ ਪਠਾਈ ॥

ਦੋ. ਬਿਦਾ ਕਿਏ ਬਟੁ ਬਿਨਯ ਕਰਿ ਫਿਰੇ ਪਾਇ ਮਨ ਕਾਮ।
ਉਤਰਿ ਨਹਾਏ ਜਮੁਨ ਜਲ ਜੋ ਸਰੀਰ ਸਮ ਸ੍ਯਾਮ ॥ ੧੦੯ ॥

ਸੁਨਤ ਤੀਰਵਾਸੀ ਨਰ ਨਾਰੀ। ਧਾਏ ਨਿਜ ਨਿਜ ਕਾਜ ਬਿਸਾਰੀ ॥
ਲਖਨ ਰਾਮ ਸਿਯ ਸੁਨ੍ਦਰਤਾਈ। ਦੇਖਿ ਕਰਹਿਂ ਨਿਜ ਭਾਗ੍ਯ ਬਡ़ਾਈ ॥
ਅਤਿ ਲਾਲਸਾ ਬਸਹਿਂ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਨਾਉਁ ਗਾਉਁ ਬੂਝਤ ਸਕੁਚਾਹੀਂ ॥
ਜੇ ਤਿਨ੍ਹ ਮਹੁਁ ਬਯਬਿਰਿਧ ਸਯਾਨੇ। ਤਿਨ੍ਹ ਕਰਿ ਜੁਗੁਤਿ ਰਾਮੁ ਪਹਿਚਾਨੇ ॥
ਸਕਲ ਕਥਾ ਤਿਨ੍ਹ ਸਬਹਿ ਸੁਨਾਈ। ਬਨਹਿ ਚਲੇ ਪਿਤੁ ਆਯਸੁ ਪਾਈ ॥
ਸੁਨਿ ਸਬਿਸ਼ਾਦ ਸਕਲ ਪਛਿਤਾਹੀਂ। ਰਾਨੀ ਰਾਯਁ ਕੀਨ੍ਹ ਭਲ ਨਾਹੀਂ ॥
ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਏਕ ਤਾਪਸੁ ਆਵਾ। ਤੇਜਪੁਞ੍ਜ ਲਘੁਬਯਸ ਸੁਹਾਵਾ ॥
ਕਵਿ ਅਲਖਿਤ ਗਤਿ ਬੇਸ਼ੁ ਬਿਰਾਗੀ। ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਰਾਮ ਅਨੁਰਾਗੀ ॥

ਦੋ. ਸਜਲ ਨਯਨ ਤਨ ਪੁਲਕਿ ਨਿਜ ਇਸ਼੍ਟਦੇਉ ਪਹਿਚਾਨਿ।
ਪਰੇਉ ਦਣ੍ਡ ਜਿਮਿ ਧਰਨਿਤਲ ਦਸਾ ਨ ਜਾਇ ਬਖਾਨਿ ॥ ੧੧੦ ॥

ਰਾਮ ਸਪ੍ਰੇਮ ਪੁਲਕਿ ਉਰ ਲਾਵਾ। ਪਰਮ ਰਙ੍ਕ ਜਨੁ ਪਾਰਸੁ ਪਾਵਾ ॥
ਮਨਹੁਁ ਪ੍ਰੇਮੁ ਪਰਮਾਰਥੁ ਦੋਊ। ਮਿਲਤ ਧਰੇ ਤਨ ਕਹ ਸਬੁ ਕੋਊ ॥
ਬਹੁਰਿ ਲਖਨ ਪਾਯਨ੍ਹ ਸੋਇ ਲਾਗਾ। ਲੀਨ੍ਹ ਉਠਾਇ ਉਮਗਿ ਅਨੁਰਾਗਾ ॥
ਪੁਨਿ ਸਿਯ ਚਰਨ ਧੂਰਿ ਧਰਿ ਸੀਸਾ। ਜਨਨਿ ਜਾਨਿ ਸਿਸੁ ਦੀਨ੍ਹਿ ਅਸੀਸਾ ॥
ਕੀਨ੍ਹ ਨਿਸ਼ਾਦ ਦਣ੍ਡਵਤ ਤੇਹੀ। ਮਿਲੇਉ ਮੁਦਿਤ ਲਖਿ ਰਾਮ ਸਨੇਹੀ ॥
ਪਿਅਤ ਨਯਨ ਪੁਟ ਰੂਪੁ ਪਿਯੂਸ਼ਾ। ਮੁਦਿਤ ਸੁਅਸਨੁ ਪਾਇ ਜਿਮਿ ਭੂਖਾ ॥
ਤੇ ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਕਹਹੁ ਸਖਿ ਕੈਸੇ। ਜਿਨ੍ਹ ਪਠਏ ਬਨ ਬਾਲਕ ਐਸੇ ॥
ਰਾਮ ਲਖਨ ਸਿਯ ਰੂਪੁ ਨਿਹਾਰੀ। ਹੋਹਿਂ ਸਨੇਹ ਬਿਕਲ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਤਬ ਰਘੁਬੀਰ ਅਨੇਕ ਬਿਧਿ ਸਖਹਿ ਸਿਖਾਵਨੁ ਦੀਨ੍ਹ।
ਰਾਮ ਰਜਾਯਸੁ ਸੀਸ ਧਰਿ ਭਵਨ ਗਵਨੁ ਤੇਁਇਁ ਕੀਨ੍ਹ ॥ ੧੧੧ ॥

ਪੁਨਿ ਸਿਯਁ ਰਾਮ ਲਖਨ ਕਰ ਜੋਰੀ। ਜਮੁਨਹਿ ਕੀਨ੍ਹ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਬਹੋਰੀ ॥
ਚਲੇ ਸਸੀਯ ਮੁਦਿਤ ਦੋਉ ਭਾਈ। ਰਬਿਤਨੁਜਾ ਕਇ ਕਰਤ ਬਡ़ਾਈ ॥
ਪਥਿਕ ਅਨੇਕ ਮਿਲਹਿਂ ਮਗ ਜਾਤਾ। ਕਹਹਿਂ ਸਪ੍ਰੇਮ ਦੇਖਿ ਦੋਉ ਭ੍ਰਾਤਾ ॥
ਰਾਜ ਲਖਨ ਸਬ ਅਙ੍ਗ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇਂ। ਦੇਖਿ ਸੋਚੁ ਅਤਿ ਹਦਯ ਹਮਾਰੇਂ ॥
ਮਾਰਗ ਚਲਹੁ ਪਯਾਦੇਹਿ ਪਾਏਁ। ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼ੁ ਝੂਠ ਹਮਾਰੇਂ ਭਾਏਁ ॥
ਅਗਮੁ ਪਨ੍ਥ ਗਿਰਿ ਕਾਨਨ ਭਾਰੀ। ਤੇਹਿ ਮਹਁ ਸਾਥ ਨਾਰਿ ਸੁਕੁਮਾਰੀ ॥
ਕਰਿ ਕੇਹਰਿ ਬਨ ਜਾਇ ਨ ਜੋਈ। ਹਮ ਸਁਗ ਚਲਹਿ ਜੋ ਆਯਸੁ ਹੋਈ ॥
ਜਾਬ ਜਹਾਁ ਲਗਿ ਤਹਁ ਪਹੁਁਚਾਈ। ਫਿਰਬ ਬਹੋਰਿ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸਿਰੁ ਨਾਈ ॥

ਦੋ. ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਪੂਁਛਹਿਂ ਪ੍ਰੇਮ ਬਸ ਪੁਲਕ ਗਾਤ ਜਲੁ ਨੈਨ।
ਕਪਾਸਿਨ੍ਧੁ ਫੇਰਹਿ ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਕਹਿ ਬਿਨੀਤ ਮਦੁ ਬੈਨ ॥ ੧੧੨ ॥

ਜੇ ਪੁਰ ਗਾਁਵ ਬਸਹਿਂ ਮਗ ਮਾਹੀਂ। ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਨਾਗ ਸੁਰ ਨਗਰ ਸਿਹਾਹੀਂ ॥
ਕੇਹਿ ਸੁਕਤੀਂ ਕੇਹਿ ਘਰੀਂ ਬਸਾਏ। ਧਨ੍ਯ ਪੁਨ੍ਯਮਯ ਪਰਮ ਸੁਹਾਏ ॥
ਜਹਁ ਜਹਁ ਰਾਮ ਚਰਨ ਚਲਿ ਜਾਹੀਂ। ਤਿਨ੍ਹ ਸਮਾਨ ਅਮਰਾਵਤਿ ਨਾਹੀਂ ॥
ਪੁਨ੍ਯਪੁਞ੍ਜ ਮਗ ਨਿਕਟ ਨਿਵਾਸੀ। ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਸਰਾਹਹਿਂ ਸੁਰਪੁਰਬਾਸੀ ॥
ਜੇ ਭਰਿ ਨਯਨ ਬਿਲੋਕਹਿਂ ਰਾਮਹਿ। ਸੀਤਾ ਲਖਨ ਸਹਿਤ ਘਨਸ੍ਯਾਮਹਿ ॥
ਜੇ ਸਰ ਸਰਿਤ ਰਾਮ ਅਵਗਾਹਹਿਂ। ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਦੇਵ ਸਰ ਸਰਿਤ ਸਰਾਹਹਿਂ ॥
ਜੇਹਿ ਤਰੁ ਤਰ ਪ੍ਰਭੁ ਬੈਠਹਿਂ ਜਾਈ। ਕਰਹਿਂ ਕਲਪਤਰੁ ਤਾਸੁ ਬਡ़ਾਈ ॥
ਪਰਸਿ ਰਾਮ ਪਦ ਪਦੁਮ ਪਰਾਗਾ। ਮਾਨਤਿ ਭੂਮਿ ਭੂਰਿ ਨਿਜ ਭਾਗਾ ॥

ਦੋ. ਛਾਁਹ ਕਰਹਿ ਘਨ ਬਿਬੁਧਗਨ ਬਰਸ਼ਹਿ ਸੁਮਨ ਸਿਹਾਹਿਂ।
ਦੇਖਤ ਗਿਰਿ ਬਨ ਬਿਹਗ ਮਗ ਰਾਮੁ ਚਲੇ ਮਗ ਜਾਹਿਂ ॥ ੧੧੩ ॥

ਸੀਤਾ ਲਖਨ ਸਹਿਤ ਰਘੁਰਾਈ। ਗਾਁਵ ਨਿਕਟ ਜਬ ਨਿਕਸਹਿਂ ਜਾਈ ॥
ਸੁਨਿ ਸਬ ਬਾਲ ਬਦ੍ਧ ਨਰ ਨਾਰੀ। ਚਲਹਿਂ ਤੁਰਤ ਗਹਕਾਜੁ ਬਿਸਾਰੀ ॥
ਰਾਮ ਲਖਨ ਸਿਯ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰੀ। ਪਾਇ ਨਯਨਫਲੁ ਹੋਹਿਂ ਸੁਖਾਰੀ ॥
ਸਜਲ ਬਿਲੋਚਨ ਪੁਲਕ ਸਰੀਰਾ। ਸਬ ਭਏ ਮਗਨ ਦੇਖਿ ਦੋਉ ਬੀਰਾ ॥
ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਇ ਦਸਾ ਤਿਨ੍ਹ ਕੇਰੀ। ਲਹਿ ਜਨੁ ਰਙ੍ਕਨ੍ਹ ਸੁਰਮਨਿ ਢੇਰੀ ॥
ਏਕਨ੍ਹ ਏਕ ਬੋਲਿ ਸਿਖ ਦੇਹੀਂ। ਲੋਚਨ ਲਾਹੁ ਲੇਹੁ ਛਨ ਏਹੀਂ ॥
ਰਾਮਹਿ ਦੇਖਿ ਏਕ ਅਨੁਰਾਗੇ। ਚਿਤਵਤ ਚਲੇ ਜਾਹਿਂ ਸਁਗ ਲਾਗੇ ॥
ਏਕ ਨਯਨ ਮਗ ਛਬਿ ਉਰ ਆਨੀ। ਹੋਹਿਂ ਸਿਥਿਲ ਤਨ ਮਨ ਬਰ ਬਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਏਕ ਦੇਖਿਂ ਬਟ ਛਾਁਹ ਭਲਿ ਡਾਸਿ ਮਦੁਲ ਤਨ ਪਾਤ।
ਕਹਹਿਂ ਗਵਾਁਇਅ ਛਿਨੁਕੁ ਸ਼੍ਰਮੁ ਗਵਨਬ ਅਬਹਿਂ ਕਿ ਪ੍ਰਾਤ ॥ ੧੧੪ ॥

ਏਕ ਕਲਸ ਭਰਿ ਆਨਹਿਂ ਪਾਨੀ। ਅਁਚਇਅ ਨਾਥ ਕਹਹਿਂ ਮਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਿਯ ਬਚਨ ਪ੍ਰੀਤਿ ਅਤਿ ਦੇਖੀ। ਰਾਮ ਕਪਾਲ ਸੁਸੀਲ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਜਾਨੀ ਸ਼੍ਰਮਿਤ ਸੀਯ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਘਰਿਕ ਬਿਲਮ੍ਬੁ ਕੀਨ੍ਹ ਬਟ ਛਾਹੀਂ ॥
ਮੁਦਿਤ ਨਾਰਿ ਨਰ ਦੇਖਹਿਂ ਸੋਭਾ। ਰੂਪ ਅਨੂਪ ਨਯਨ ਮਨੁ ਲੋਭਾ ॥
ਏਕਟਕ ਸਬ ਸੋਹਹਿਂ ਚਹੁਁ ਓਰਾ। ਰਾਮਚਨ੍ਦ੍ਰ ਮੁਖ ਚਨ੍ਦ ਚਕੋਰਾ ॥
ਤਰੁਨ ਤਮਾਲ ਬਰਨ ਤਨੁ ਸੋਹਾ। ਦੇਖਤ ਕੋਟਿ ਮਦਨ ਮਨੁ ਮੋਹਾ ॥
ਦਾਮਿਨਿ ਬਰਨ ਲਖਨ ਸੁਠਿ ਨੀਕੇ। ਨਖ ਸਿਖ ਸੁਭਗ ਭਾਵਤੇ ਜੀ ਕੇ ॥
ਮੁਨਿਪਟ ਕਟਿਨ੍ਹ ਕਸੇਂ ਤੂਨੀਰਾ। ਸੋਹਹਿਂ ਕਰ ਕਮਲਿਨਿ ਧਨੁ ਤੀਰਾ ॥

ਦੋ. ਜਟਾ ਮੁਕੁਟ ਸੀਸਨਿ ਸੁਭਗ ਉਰ ਭੁਜ ਨਯਨ ਬਿਸਾਲ।
ਸਰਦ ਪਰਬ ਬਿਧੁ ਬਦਨ ਬਰ ਲਸਤ ਸ੍ਵੇਦ ਕਨ ਜਾਲ ॥ ੧੧੫ ॥

ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਇ ਮਨੋਹਰ ਜੋਰੀ। ਸੋਭਾ ਬਹੁਤ ਥੋਰਿ ਮਤਿ ਮੋਰੀ ॥
ਰਾਮ ਲਖਨ ਸਿਯ ਸੁਨ੍ਦਰਤਾਈ। ਸਬ ਚਿਤਵਹਿਂ ਚਿਤ ਮਨ ਮਤਿ ਲਾਈ ॥
ਥਕੇ ਨਾਰਿ ਨਰ ਪ੍ਰੇਮ ਪਿਆਸੇ। ਮਨਹੁਁ ਮਗੀ ਮਗ ਦੇਖਿ ਦਿਆ ਸੇ ॥
ਸੀਯ ਸਮੀਪ ਗ੍ਰਾਮਤਿਯ ਜਾਹੀਂ। ਪੂਁਛਤ ਅਤਿ ਸਨੇਹਁ ਸਕੁਚਾਹੀਂ ॥
ਬਾਰ ਬਾਰ ਸਬ ਲਾਗਹਿਂ ਪਾਏਁ। ਕਹਹਿਂ ਬਚਨ ਮਦੁ ਸਰਲ ਸੁਭਾਏਁ ॥
ਰਾਜਕੁਮਾਰਿ ਬਿਨਯ ਹਮ ਕਰਹੀਂ। ਤਿਯ ਸੁਭਾਯਁ ਕਛੁ ਪੂਁਛਤ ਡਰਹੀਂ।
ਸ੍ਵਾਮਿਨਿ ਅਬਿਨਯ ਛਮਬਿ ਹਮਾਰੀ। ਬਿਲਗੁ ਨ ਮਾਨਬ ਜਾਨਿ ਗਵਾਁਰੀ ॥
ਰਾਜਕੁਅਁਰ ਦੋਉ ਸਹਜ ਸਲੋਨੇ। ਇਨ੍ਹ ਤੇਂ ਲਹੀ ਦੁਤਿ ਮਰਕਤ ਸੋਨੇ ॥

ਦੋ. ਸ੍ਯਾਮਲ ਗੌਰ ਕਿਸੋਰ ਬਰ ਸੁਨ੍ਦਰ ਸੁਸ਼ਮਾ ਐਨ।
ਸਰਦ ਸਰ੍ਬਰੀਨਾਥ ਮੁਖੁ ਸਰਦ ਸਰੋਰੁਹ ਨੈਨ ॥ ੧੧੬ ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਸੋਲਹਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਨਵਾਨ੍ਹਪਾਰਾਯਣ, ਚੌਥਾ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਕੋਟਿ ਮਨੋਜ ਲਜਾਵਨਿਹਾਰੇ। ਸੁਮੁਖਿ ਕਹਹੁ ਕੋ ਆਹਿਂ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ॥
ਸੁਨਿ ਸਨੇਹਮਯ ਮਞ੍ਜੁਲ ਬਾਨੀ। ਸਕੁਚੀ ਸਿਯ ਮਨ ਮਹੁਁ ਮੁਸੁਕਾਨੀ ॥
ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਬਿਲੋਕਿ ਬਿਲੋਕਤਿ ਧਰਨੀ। ਦੁਹੁਁ ਸਕੋਚ ਸਕੁਚਿਤ ਬਰਬਰਨੀ ॥
ਸਕੁਚਿ ਸਪ੍ਰੇਮ ਬਾਲ ਮਗ ਨਯਨੀ। ਬੋਲੀ ਮਧੁਰ ਬਚਨ ਪਿਕਬਯਨੀ ॥
ਸਹਜ ਸੁਭਾਯ ਸੁਭਗ ਤਨ ਗੋਰੇ। ਨਾਮੁ ਲਖਨੁ ਲਘੁ ਦੇਵਰ ਮੋਰੇ ॥
ਬਹੁਰਿ ਬਦਨੁ ਬਿਧੁ ਅਞ੍ਚਲ ਢਾਁਕੀ। ਪਿਯ ਤਨ ਚਿਤਇ ਭੌਂਹ ਕਰਿ ਬਾਁਕੀ ॥
ਖਞ੍ਜਨ ਮਞ੍ਜੁ ਤਿਰੀਛੇ ਨਯਨਨਿ। ਨਿਜ ਪਤਿ ਕਹੇਉ ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਸਿਯਁ ਸਯਨਨਿ ॥
ਭਇ ਮੁਦਿਤ ਸਬ ਗ੍ਰਾਮਬਧੂਟੀਂ। ਰਙ੍ਕਨ੍ਹ ਰਾਯ ਰਾਸਿ ਜਨੁ ਲੂਟੀਂ ॥

ਦੋ. ਅਤਿ ਸਪ੍ਰੇਮ ਸਿਯ ਪਾਯਁ ਪਰਿ ਬਹੁਬਿਧਿ ਦੇਹਿਂ ਅਸੀਸ।
ਸਦਾ ਸੋਹਾਗਿਨਿ ਹੋਹੁ ਤੁਮ੍ਹ ਜਬ ਲਗਿ ਮਹਿ ਅਹਿ ਸੀਸ ॥ ੧੧੭ ॥

ਪਾਰਬਤੀ ਸਮ ਪਤਿਪ੍ਰਿਯ ਹੋਹੂ। ਦੇਬਿ ਨ ਹਮ ਪਰ ਛਾਡ़ਬ ਛੋਹੂ ॥
ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਬਿਨਯ ਕਰਿਅ ਕਰ ਜੋਰੀ। ਜੌਂ ਏਹਿ ਮਾਰਗ ਫਿਰਿਅ ਬਹੋਰੀ ॥
ਦਰਸਨੁ ਦੇਬ ਜਾਨਿ ਨਿਜ ਦਾਸੀ। ਲਖੀਂ ਸੀਯਁ ਸਬ ਪ੍ਰੇਮ ਪਿਆਸੀ ॥
ਮਧੁਰ ਬਚਨ ਕਹਿ ਕਹਿ ਪਰਿਤੋਸ਼ੀਂ। ਜਨੁ ਕੁਮੁਦਿਨੀਂ ਕੌਮੁਦੀਂ ਪੋਸ਼ੀਂ ॥
ਤਬਹਿਂ ਲਖਨ ਰਘੁਬਰ ਰੁਖ ਜਾਨੀ। ਪੂਁਛੇਉ ਮਗੁ ਲੋਗਨ੍ਹਿ ਮਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਸੁਨਤ ਨਾਰਿ ਨਰ ਭਏ ਦੁਖਾਰੀ। ਪੁਲਕਿਤ ਗਾਤ ਬਿਲੋਚਨ ਬਾਰੀ ॥
ਮਿਟਾ ਮੋਦੁ ਮਨ ਭਏ ਮਲੀਨੇ। ਬਿਧਿ ਨਿਧਿ ਦੀਨ੍ਹ ਲੇਤ ਜਨੁ ਛੀਨੇ ॥
ਸਮੁਝਿ ਕਰਮ ਗਤਿ ਧੀਰਜੁ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਸੋਧਿ ਸੁਗਮ ਮਗੁ ਤਿਨ੍ਹ ਕਹਿ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥

ਦੋ. ਲਖਨ ਜਾਨਕੀ ਸਹਿਤ ਤਬ ਗਵਨੁ ਕੀਨ੍ਹ ਰਘੁਨਾਥ।
ਫੇਰੇ ਸਬ ਪ੍ਰਿਯ ਬਚਨ ਕਹਿ ਲਿਏ ਲਾਇ ਮਨ ਸਾਥ ॥ ੧੧੮ ॥ ý

ਫਿਰਤ ਨਾਰਿ ਨਰ ਅਤਿ ਪਛਿਤਾਹੀਂ। ਦੇਅਹਿ ਦੋਸ਼ੁ ਦੇਹਿਂ ਮਨ ਮਾਹੀਂ ॥
ਸਹਿਤ ਬਿਸ਼ਾਦ ਪਰਸਪਰ ਕਹਹੀਂ। ਬਿਧਿ ਕਰਤਬ ਉਲਟੇ ਸਬ ਅਹਹੀਂ ॥
ਨਿਪਟ ਨਿਰਙ੍ਕੁਸ ਨਿਠੁਰ ਨਿਸਙ੍ਕੂ। ਜੇਹਿਂ ਸਸਿ ਕੀਨ੍ਹ ਸਰੁਜ ਸਕਲਙ੍ਕੂ ॥
ਰੂਖ ਕਲਪਤਰੁ ਸਾਗਰੁ ਖਾਰਾ। ਤੇਹਿਂ ਪਠਏ ਬਨ ਰਾਜਕੁਮਾਰਾ ॥
ਜੌਂ ਪੇ ਇਨ੍ਹਹਿ ਦੀਨ੍ਹ ਬਨਬਾਸੂ। ਕੀਨ੍ਹ ਬਾਦਿ ਬਿਧਿ ਭੋਗ ਬਿਲਾਸੂ ॥
ਏ ਬਿਚਰਹਿਂ ਮਗ ਬਿਨੁ ਪਦਤ੍ਰਾਨਾ। ਰਚੇ ਬਾਦਿ ਬਿਧਿ ਬਾਹਨ ਨਾਨਾ ॥
ਏ ਮਹਿ ਪਰਹਿਂ ਡਾਸਿ ਕੁਸ ਪਾਤਾ। ਸੁਭਗ ਸੇਜ ਕਤ ਸਜਤ ਬਿਧਾਤਾ ॥
ਤਰੁਬਰ ਬਾਸ ਇਨ੍ਹਹਿ ਬਿਧਿ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਧਵਲ ਧਾਮ ਰਚਿ ਰਚਿ ਸ਼੍ਰਮੁ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥

ਦੋ. ਜੌਂ ਏ ਮੁਨਿ ਪਟ ਧਰ ਜਟਿਲ ਸੁਨ੍ਦਰ ਸੁਠਿ ਸੁਕੁਮਾਰ।
ਬਿਬਿਧ ਭਾਁਤਿ ਭੂਸ਼ਨ ਬਸਨ ਬਾਦਿ ਕਿਏ ਕਰਤਾਰ ॥ ੧੧੯ ॥

ਜੌਂ ਏ ਕਨ੍ਦ ਮੂਲ ਫਲ ਖਾਹੀਂ। ਬਾਦਿ ਸੁਧਾਦਿ ਅਸਨ ਜਗ ਮਾਹੀਂ ॥
ਏਕ ਕਹਹਿਂ ਏ ਸਹਜ ਸੁਹਾਏ। ਆਪੁ ਪ੍ਰਗਟ ਭਏ ਬਿਧਿ ਨ ਬਨਾਏ ॥
ਜਹਁ ਲਗਿ ਬੇਦ ਕਹੀ ਬਿਧਿ ਕਰਨੀ। ਸ਼੍ਰਵਨ ਨਯਨ ਮਨ ਗੋਚਰ ਬਰਨੀ ॥
ਦੇਖਹੁ ਖੋਜਿ ਭੁਅਨ ਦਸ ਚਾਰੀ। ਕਹਁ ਅਸ ਪੁਰੁਸ਼ ਕਹਾਁ ਅਸਿ ਨਾਰੀ ॥
ਇਨ੍ਹਹਿ ਦੇਖਿ ਬਿਧਿ ਮਨੁ ਅਨੁਰਾਗਾ। ਪਟਤਰ ਜੋਗ ਬਨਾਵੈ ਲਾਗਾ ॥
ਕੀਨ੍ਹ ਬਹੁਤ ਸ਼੍ਰਮ ਐਕ ਨ ਆਏ। ਤੇਹਿਂ ਇਰਿਸ਼ਾ ਬਨ ਆਨਿ ਦੁਰਾਏ ॥
ਏਕ ਕਹਹਿਂ ਹਮ ਬਹੁਤ ਨ ਜਾਨਹਿਂ। ਆਪੁਹਿ ਪਰਮ ਧਨ੍ਯ ਕਰਿ ਮਾਨਹਿਂ ॥
ਤੇ ਪੁਨਿ ਪੁਨ੍ਯਪੁਞ੍ਜ ਹਮ ਲੇਖੇ। ਜੇ ਦੇਖਹਿਂ ਦੇਖਿਹਹਿਂ ਜਿਨ੍ਹ ਦੇਖੇ ॥

ਦੋ. ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਕਹਿ ਕਹਿ ਬਚਨ ਪ੍ਰਿਯ ਲੇਹਿਂ ਨਯਨ ਭਰਿ ਨੀਰ।
ਕਿਮਿ ਚਲਿਹਹਿ ਮਾਰਗ ਅਗਮ ਸੁਠਿ ਸੁਕੁਮਾਰ ਸਰੀਰ ॥ ੧੨੦ ॥

ਨਾਰਿ ਸਨੇਹ ਬਿਕਲ ਬਸ ਹੋਹੀਂ। ਚਕਈ ਸਾਁਝ ਸਮਯ ਜਨੁ ਸੋਹੀਂ ॥
ਮਦੁ ਪਦ ਕਮਲ ਕਠਿਨ ਮਗੁ ਜਾਨੀ। ਗਹਬਰਿ ਹਦਯਁ ਕਹਹਿਂ ਬਰ ਬਾਨੀ ॥
ਪਰਸਤ ਮਦੁਲ ਚਰਨ ਅਰੁਨਾਰੇ। ਸਕੁਚਤਿ ਮਹਿ ਜਿਮਿ ਹਦਯ ਹਮਾਰੇ ॥
ਜੌਂ ਜਗਦੀਸ ਇਨ੍ਹਹਿ ਬਨੁ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਕਸ ਨ ਸੁਮਨਮਯ ਮਾਰਗੁ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਜੌਂ ਮਾਗਾ ਪਾਇਅ ਬਿਧਿ ਪਾਹੀਂ। ਏ ਰਖਿਅਹਿਂ ਸਖਿ ਆਁਖਿਨ੍ਹ ਮਾਹੀਂ ॥
ਜੇ ਨਰ ਨਾਰਿ ਨ ਅਵਸਰ ਆਏ। ਤਿਨ੍ਹ ਸਿਯ ਰਾਮੁ ਨ ਦੇਖਨ ਪਾਏ ॥
ਸੁਨਿ ਸੁਰੁਪ ਬੂਝਹਿਂ ਅਕੁਲਾਈ। ਅਬ ਲਗਿ ਗਏ ਕਹਾਁ ਲਗਿ ਭਾਈ ॥
ਸਮਰਥ ਧਾਇ ਬਿਲੋਕਹਿਂ ਜਾਈ। ਪ੍ਰਮੁਦਿਤ ਫਿਰਹਿਂ ਜਨਮਫਲੁ ਪਾਈ ॥

ਦੋ. ਅਬਲਾ ਬਾਲਕ ਬਦ੍ਧ ਜਨ ਕਰ ਮੀਜਹਿਂ ਪਛਿਤਾਹਿਂ ॥
ਹੋਹਿਂ ਪ੍ਰੇਮਬਸ ਲੋਗ ਇਮਿ ਰਾਮੁ ਜਹਾਁ ਜਹਁ ਜਾਹਿਂ ॥ ੧੨੧ ॥

ਗਾਁਵ ਗਾਁਵ ਅਸ ਹੋਇ ਅਨਨ੍ਦੂ। ਦੇਖਿ ਭਾਨੁਕੁਲ ਕੈਰਵ ਚਨ੍ਦੂ ॥
ਜੇ ਕਛੁ ਸਮਾਚਾਰ ਸੁਨਿ ਪਾਵਹਿਂ। ਤੇ ਨਪ ਰਾਨਿਹਿ ਦੋਸੁ ਲਗਾਵਹਿਂ ॥
ਕਹਹਿਂ ਏਕ ਅਤਿ ਭਲ ਨਰਨਾਹੂ। ਦੀਨ੍ਹ ਹਮਹਿ ਜੋਇ ਲੋਚਨ ਲਾਹੂ ॥
ਕਹਹਿਂ ਪਰਸ੍ਪਰ ਲੋਗ ਲੋਗਾਈਂ। ਬਾਤੇਂ ਸਰਲ ਸਨੇਹ ਸੁਹਾਈਂ ॥
ਤੇ ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਧਨ੍ਯ ਜਿਨ੍ਹ ਜਾਏ। ਧਨ੍ਯ ਸੋ ਨਗਰੁ ਜਹਾਁ ਤੇਂ ਆਏ ॥
ਧਨ੍ਯ ਸੋ ਦੇਸੁ ਸੈਲੁ ਬਨ ਗਾਊਁ। ਜਹਁ ਜਹਁ ਜਾਹਿਂ ਧਨ੍ਯ ਸੋਇ ਠਾਊਁ ॥
ਸੁਖ ਪਾਯਉ ਬਿਰਞ੍ਚਿ ਰਚਿ ਤੇਹੀ। ਏ ਜੇਹਿ ਕੇ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਸਨੇਹੀ ॥
ਰਾਮ ਲਖਨ ਪਥਿ ਕਥਾ ਸੁਹਾਈ। ਰਹੀ ਸਕਲ ਮਗ ਕਾਨਨ ਛਾਈ ॥

ਦੋ. ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਰਘੁਕੁਲ ਕਮਲ ਰਬਿ ਮਗ ਲੋਗਨ੍ਹ ਸੁਖ ਦੇਤ।
ਜਾਹਿਂ ਚਲੇ ਦੇਖਤ ਬਿਪਿਨ ਸਿਯ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿ ਸਮੇਤ ॥ ੧੨੨ ॥

ਆਗੇ ਰਾਮੁ ਲਖਨੁ ਬਨੇ ਪਾਛੇਂ। ਤਾਪਸ ਬੇਸ਼ ਬਿਰਾਜਤ ਕਾਛੇਂ ॥
ਉਭਯ ਬੀਚ ਸਿਯ ਸੋਹਤਿ ਕੈਸੇ। ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਜੀਵ ਬਿਚ ਮਾਯਾ ਜੈਸੇ ॥
ਬਹੁਰਿ ਕਹਉਁ ਛਬਿ ਜਸਿ ਮਨ ਬਸਈ। ਜਨੁ ਮਧੁ ਮਦਨ ਮਧ੍ਯ ਰਤਿ ਲਸਈ ॥
ਉਪਮਾ ਬਹੁਰਿ ਕਹਉਁ ਜਿਯਁ ਜੋਹੀ। ਜਨੁ ਬੁਧ ਬਿਧੁ ਬਿਚ ਰੋਹਿਨਿ ਸੋਹੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਰੇਖ ਬੀਚ ਬਿਚ ਸੀਤਾ। ਧਰਤਿ ਚਰਨ ਮਗ ਚਲਤਿ ਸਭੀਤਾ ॥
ਸੀਯ ਰਾਮ ਪਦ ਅਙ੍ਕ ਬਰਾਏਁ। ਲਖਨ ਚਲਹਿਂ ਮਗੁ ਦਾਹਿਨ ਲਾਏਁ ॥
ਰਾਮ ਲਖਨ ਸਿਯ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸੁਹਾਈ। ਬਚਨ ਅਗੋਚਰ ਕਿਮਿ ਕਹਿ ਜਾਈ ॥
ਖਗ ਮਗ ਮਗਨ ਦੇਖਿ ਛਬਿ ਹੋਹੀਂ। ਲਿਏ ਚੋਰਿ ਚਿਤ ਰਾਮ ਬਟੋਹੀਂ ॥

ਦੋ. ਜਿਨ੍ਹ ਜਿਨ੍ਹ ਦੇਖੇ ਪਥਿਕ ਪ੍ਰਿਯ ਸਿਯ ਸਮੇਤ ਦੋਉ ਭਾਇ।
ਭਵ ਮਗੁ ਅਗਮੁ ਅਨਨ੍ਦੁ ਤੇਇ ਬਿਨੁ ਸ਼੍ਰਮ ਰਹੇ ਸਿਰਾਇ ॥ ੧੨੩ ॥

ਅਜਹੁਁ ਜਾਸੁ ਉਰ ਸਪਨੇਹੁਁ ਕਾਊ। ਬਸਹੁਁ ਲਖਨੁ ਸਿਯ ਰਾਮੁ ਬਟਾਊ ॥
ਰਾਮ ਧਾਮ ਪਥ ਪਾਇਹਿ ਸੋਈ। ਜੋ ਪਥ ਪਾਵ ਕਬਹੁਁ ਮੁਨਿ ਕੋਈ ॥
ਤਬ ਰਘੁਬੀਰ ਸ਼੍ਰਮਿਤ ਸਿਯ ਜਾਨੀ। ਦੇਖਿ ਨਿਕਟ ਬਟੁ ਸੀਤਲ ਪਾਨੀ ॥
ਤਹਁ ਬਸਿ ਕਨ੍ਦ ਮੂਲ ਫਲ ਖਾਈ। ਪ੍ਰਾਤ ਨਹਾਇ ਚਲੇ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਦੇਖਤ ਬਨ ਸਰ ਸੈਲ ਸੁਹਾਏ। ਬਾਲਮੀਕਿ ਆਸ਼੍ਰਮ ਪ੍ਰਭੁ ਆਏ ॥
ਰਾਮ ਦੀਖ ਮੁਨਿ ਬਾਸੁ ਸੁਹਾਵਨ। ਸੁਨ੍ਦਰ ਗਿਰਿ ਕਾਨਨੁ ਜਲੁ ਪਾਵਨ ॥
ਸਰਨਿ ਸਰੋਜ ਬਿਟਪ ਬਨ ਫੂਲੇ। ਗੁਞ੍ਜਤ ਮਞ੍ਜੁ ਮਧੁਪ ਰਸ ਭੂਲੇ ॥
ਖਗ ਮਗ ਬਿਪੁਲ ਕੋਲਾਹਲ ਕਰਹੀਂ। ਬਿਰਹਿਤ ਬੈਰ ਮੁਦਿਤ ਮਨ ਚਰਹੀਂ ॥

ਦੋ. ਸੁਚਿ ਸੁਨ੍ਦਰ ਆਸ਼੍ਰਮੁ ਨਿਰਖਿ ਹਰਸ਼ੇ ਰਾਜਿਵਨੇਨ।
ਸੁਨਿ ਰਘੁਬਰ ਆਗਮਨੁ ਮੁਨਿ ਆਗੇਂ ਆਯਉ ਲੇਨ ॥ ੧੨੪ ॥

ਮੁਨਿ ਕਹੁਁ ਰਾਮ ਦਣ੍ਡਵਤ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਆਸਿਰਬਾਦੁ ਬਿਪ੍ਰਬਰ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਦੇਖਿ ਰਾਮ ਛਬਿ ਨਯਨ ਜੁਡ़ਾਨੇ। ਕਰਿ ਸਨਮਾਨੁ ਆਸ਼੍ਰਮਹਿਂ ਆਨੇ ॥
ਮੁਨਿਬਰ ਅਤਿਥਿ ਪ੍ਰਾਨਪ੍ਰਿਯ ਪਾਏ। ਕਨ੍ਦ ਮੂਲ ਫਲ ਮਧੁਰ ਮਗਾਏ ॥
ਸਿਯ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿ ਰਾਮ ਫਲ ਖਾਏ। ਤਬ ਮੁਨਿ ਆਸ਼੍ਰਮ ਦਿਏ ਸੁਹਾਏ ॥
ਬਾਲਮੀਕਿ ਮਨ ਆਨਁਦੁ ਭਾਰੀ। ਮਙ੍ਗਲ ਮੂਰਤਿ ਨਯਨ ਨਿਹਾਰੀ ॥
ਤਬ ਕਰ ਕਮਲ ਜੋਰਿ ਰਘੁਰਾਈ। ਬੋਲੇ ਬਚਨ ਸ਼੍ਰਵਨ ਸੁਖਦਾਈ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਤ੍ਰਿਕਾਲ ਦਰਸੀ ਮੁਨਿਨਾਥਾ। ਬਿਸ੍ਵ ਬਦਰ ਜਿਮਿ ਤੁਮ੍ਹਰੇਂ ਹਾਥਾ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਪ੍ਰਭੁ ਸਬ ਕਥਾ ਬਖਾਨੀ। ਜੇਹਿ ਜੇਹਿ ਭਾਁਤਿ ਦੀਨ੍ਹ ਬਨੁ ਰਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਤਾਤ ਬਚਨ ਪੁਨਿ ਮਾਤੁ ਹਿਤ ਭਾਇ ਭਰਤ ਅਸ ਰਾਉ।
ਮੋ ਕਹੁਁ ਦਰਸ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਪ੍ਰਭੁ ਸਬੁ ਮਮ ਪੁਨ੍ਯ ਪ੍ਰਭਾਉ ॥ ੧੨੫ ॥

ਦੇਖਿ ਪਾਯ ਮੁਨਿਰਾਯ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ। ਭਏ ਸੁਕਤ ਸਬ ਸੁਫਲ ਹਮਾਰੇ ॥
ਅਬ ਜਹਁ ਰਾਉਰ ਆਯਸੁ ਹੋਈ। ਮੁਨਿ ਉਦਬੇਗੁ ਨ ਪਾਵੈ ਕੋਈ ॥
ਮੁਨਿ ਤਾਪਸ ਜਿਨ੍ਹ ਤੇਂ ਦੁਖੁ ਲਹਹੀਂ। ਤੇ ਨਰੇਸ ਬਿਨੁ ਪਾਵਕ ਦਹਹੀਂ ॥
ਮਙ੍ਗਲ ਮੂਲ ਬਿਪ੍ਰ ਪਰਿਤੋਸ਼ੂ। ਦਹਇ ਕੋਟਿ ਕੁਲ ਭੂਸੁਰ ਰੋਸ਼ੂ ॥
ਅਸ ਜਿਯਁ ਜਾਨਿ ਕਹਿਅ ਸੋਇ ਠਾਊਁ। ਸਿਯ ਸੌਮਿਤ੍ਰਿ ਸਹਿਤ ਜਹਁ ਜਾਊਁ ॥
ਤਹਁ ਰਚਿ ਰੁਚਿਰ ਪਰਨ ਤਨ ਸਾਲਾ। ਬਾਸੁ ਕਰੌ ਕਛੁ ਕਾਲ ਕਪਾਲਾ ॥
ਸਹਜ ਸਰਲ ਸੁਨਿ ਰਘੁਬਰ ਬਾਨੀ। ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ ਬੋਲੇ ਮੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਕਸ ਨ ਕਹਹੁ ਅਸ ਰਘੁਕੁਲਕੇਤੂ। ਤੁਮ੍ਹ ਪਾਲਕ ਸਨ੍ਤਤ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸੇਤੂ ॥

ਛਂ. ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸੇਤੁ ਪਾਲਕ ਰਾਮ ਤੁਮ੍ਹ ਜਗਦੀਸ ਮਾਯਾ ਜਾਨਕੀ।
ਜੋ ਸਜਤਿ ਜਗੁ ਪਾਲਤਿ ਹਰਤਿ ਰੂਖ ਪਾਇ ਕਪਾਨਿਧਾਨ ਕੀ ॥
ਜੋ ਸਹਸਸੀਸੁ ਅਹੀਸੁ ਮਹਿਧਰੁ ਲਖਨੁ ਸਚਰਾਚਰ ਧਨੀ।
ਸੁਰ ਕਾਜ ਧਰਿ ਨਰਰਾਜ ਤਨੁ ਚਲੇ ਦਲਨ ਖਲ ਨਿਸਿਚਰ ਅਨੀ ॥

ਸੋ. ਰਾਮ ਸਰੁਪ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਬਚਨ ਅਗੋਚਰ ਬੁਦ੍ਧਿਪਰ।
ਅਬਿਗਤ ਅਕਥ ਅਪਾਰ ਨੇਤਿ ਨਿਤ ਨਿਗਮ ਕਹ ॥ ੧੨੬ ॥

ਜਗੁ ਪੇਖਨ ਤੁਮ੍ਹ ਦੇਖਨਿਹਾਰੇ। ਬਿਧਿ ਹਰਿ ਸਮ੍ਭੁ ਨਚਾਵਨਿਹਾਰੇ ॥
ਤੇਉ ਨ ਜਾਨਹਿਂ ਮਰਮੁ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ। ਔਰੁ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਕੋ ਜਾਨਨਿਹਾਰਾ ॥
ਸੋਇ ਜਾਨਇ ਜੇਹਿ ਦੇਹੁ ਜਨਾਈ। ਜਾਨਤ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਤੁਮ੍ਹਇ ਹੋਇ ਜਾਈ ॥
ਤੁਮ੍ਹਰਿਹਿ ਕਪਾਁ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਰਘੁਨਨ੍ਦਨ। ਜਾਨਹਿਂ ਭਗਤ ਭਗਤ ਉਰ ਚਨ੍ਦਨ ॥
ਚਿਦਾਨਨ੍ਦਮਯ ਦੇਹ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ। ਬਿਗਤ ਬਿਕਾਰ ਜਾਨ ਅਧਿਕਾਰੀ ॥
ਨਰ ਤਨੁ ਧਰੇਹੁ ਸਨ੍ਤ ਸੁਰ ਕਾਜਾ। ਕਹਹੁ ਕਰਹੁ ਜਸ ਪ੍ਰਾਕਤ ਰਾਜਾ ॥
ਰਾਮ ਦੇਖਿ ਸੁਨਿ ਚਰਿਤ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ। ਜਡ़ ਮੋਹਹਿਂ ਬੁਧ ਹੋਹਿਂ ਸੁਖਾਰੇ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਜੋ ਕਹਹੁ ਕਰਹੁ ਸਬੁ ਸਾਁਚਾ। ਜਸ ਕਾਛਿਅ ਤਸ ਚਾਹਿਅ ਨਾਚਾ ॥

ਦੋ. ਪੂਁਛੇਹੁ ਮੋਹਿ ਕਿ ਰਹੌਂ ਕਹਁ ਮੈਂ ਪੂਁਛਤ ਸਕੁਚਾਉਁ।
ਜਹਁ ਨ ਹੋਹੁ ਤਹਁ ਦੇਹੁ ਕਹਿ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਦੇਖਾਵੌਂ ਠਾਉਁ ॥ ੧੨੭ ॥

ਸੁਨਿ ਮੁਨਿ ਬਚਨ ਪ੍ਰੇਮ ਰਸ ਸਾਨੇ। ਸਕੁਚਿ ਰਾਮ ਮਨ ਮਹੁਁ ਮੁਸੁਕਾਨੇ ॥
ਬਾਲਮੀਕਿ ਹਁਸਿ ਕਹਹਿਂ ਬਹੋਰੀ। ਬਾਨੀ ਮਧੁਰ ਅਮਿਅ ਰਸ ਬੋਰੀ ॥
ਸੁਨਹੁ ਰਾਮ ਅਬ ਕਹਉਁ ਨਿਕੇਤਾ। ਜਹਾਁ ਬਸਹੁ ਸਿਯ ਲਖਨ ਸਮੇਤਾ ॥
ਜਿਨ੍ਹ ਕੇ ਸ਼੍ਰਵਨ ਸਮੁਦ੍ਰ ਸਮਾਨਾ। ਕਥਾ ਤੁਮ੍ਹਾਰਿ ਸੁਭਗ ਸਰਿ ਨਾਨਾ ॥
ਭਰਹਿਂ ਨਿਰਨ੍ਤਰ ਹੋਹਿਂ ਨ ਪੂਰੇ। ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਹਿਯ ਤੁਮ੍ਹ ਕਹੁਁ ਗਹ ਰੂਰੇ ॥
ਲੋਚਨ ਚਾਤਕ ਜਿਨ੍ਹ ਕਰਿ ਰਾਖੇ। ਰਹਹਿਂ ਦਰਸ ਜਲਧਰ ਅਭਿਲਾਸ਼ੇ ॥
ਨਿਦਰਹਿਂ ਸਰਿਤ ਸਿਨ੍ਧੁ ਸਰ ਭਾਰੀ। ਰੂਪ ਬਿਨ੍ਦੁ ਜਲ ਹੋਹਿਂ ਸੁਖਾਰੀ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਹਦਯ ਸਦਨ ਸੁਖਦਾਯਕ। ਬਸਹੁ ਬਨ੍ਧੁ ਸਿਯ ਸਹ ਰਘੁਨਾਯਕ ॥

ਦੋ. ਜਸੁ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਮਾਨਸ ਬਿਮਲ ਹਂਸਿਨਿ ਜੀਹਾ ਜਾਸੁ।
ਮੁਕੁਤਾਹਲ ਗੁਨ ਗਨ ਚੁਨਇ ਰਾਮ ਬਸਹੁ ਹਿਯਁ ਤਾਸੁ ॥ ੧੨੮ ॥

ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਸਾਦ ਸੁਚਿ ਸੁਭਗ ਸੁਬਾਸਾ। ਸਾਦਰ ਜਾਸੁ ਲਹਇ ਨਿਤ ਨਾਸਾ ॥
ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਨਿਬੇਦਿਤ ਭੋਜਨ ਕਰਹੀਂ। ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਸਾਦ ਪਟ ਭੂਸ਼ਨ ਧਰਹੀਂ ॥
ਸੀਸ ਨਵਹਿਂ ਸੁਰ ਗੁਰੁ ਦ੍ਵਿਜ ਦੇਖੀ। ਪ੍ਰੀਤਿ ਸਹਿਤ ਕਰਿ ਬਿਨਯ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਕਰ ਨਿਤ ਕਰਹਿਂ ਰਾਮ ਪਦ ਪੂਜਾ। ਰਾਮ ਭਰੋਸ ਹਦਯਁ ਨਹਿ ਦੂਜਾ ॥
ਚਰਨ ਰਾਮ ਤੀਰਥ ਚਲਿ ਜਾਹੀਂ। ਰਾਮ ਬਸਹੁ ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਮਨ ਮਾਹੀਂ ॥
ਮਨ੍ਤ੍ਰਰਾਜੁ ਨਿਤ ਜਪਹਿਂ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ। ਪੂਜਹਿਂ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸਹਿਤ ਪਰਿਵਾਰਾ ॥
ਤਰਪਨ ਹੋਮ ਕਰਹਿਂ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ। ਬਿਪ੍ਰ ਜੇਵਾਁਇ ਦੇਹਿਂ ਬਹੁ ਦਾਨਾ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਤੇਂ ਅਧਿਕ ਗੁਰਹਿ ਜਿਯਁ ਜਾਨੀ। ਸਕਲ ਭਾਯਁ ਸੇਵਹਿਂ ਸਨਮਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਸਬੁ ਕਰਿ ਮਾਗਹਿਂ ਏਕ ਫਲੁ ਰਾਮ ਚਰਨ ਰਤਿ ਹੋਉ।
ਤਿਨ੍ਹ ਕੇਂ ਮਨ ਮਨ੍ਦਿਰ ਬਸਹੁ ਸਿਯ ਰਘੁਨਨ੍ਦਨ ਦੋਉ ॥ ੧੨੯ ॥

ਕਾਮ ਕੋਹ ਮਦ ਮਾਨ ਨ ਮੋਹਾ। ਲੋਭ ਨ ਛੋਭ ਨ ਰਾਗ ਨ ਦ੍ਰੋਹਾ ॥
ਜਿਨ੍ਹ ਕੇਂ ਕਪਟ ਦਮ੍ਭ ਨਹਿਂ ਮਾਯਾ। ਤਿਨ੍ਹ ਕੇਂ ਹਦਯ ਬਸਹੁ ਰਘੁਰਾਯਾ ॥
ਸਬ ਕੇ ਪ੍ਰਿਯ ਸਬ ਕੇ ਹਿਤਕਾਰੀ। ਦੁਖ ਸੁਖ ਸਰਿਸ ਪ੍ਰਸਂਸਾ ਗਾਰੀ ॥
ਕਹਹਿਂ ਸਤ੍ਯ ਪ੍ਰਿਯ ਬਚਨ ਬਿਚਾਰੀ। ਜਾਗਤ ਸੋਵਤ ਸਰਨ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ॥
ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਛਾਡ़ਿ ਗਤਿ ਦੂਸਰਿ ਨਾਹੀਂ। ਰਾਮ ਬਸਹੁ ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਮਨ ਮਾਹੀਂ ॥
ਜਨਨੀ ਸਮ ਜਾਨਹਿਂ ਪਰਨਾਰੀ। ਧਨੁ ਪਰਾਵ ਬਿਸ਼ ਤੇਂ ਬਿਸ਼ ਭਾਰੀ ॥
ਜੇ ਹਰਸ਼ਹਿਂ ਪਰ ਸਮ੍ਪਤਿ ਦੇਖੀ। ਦੁਖਿਤ ਹੋਹਿਂ ਪਰ ਬਿਪਤਿ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਜਿਨ੍ਹਹਿ ਰਾਮ ਤੁਮ੍ਹ ਪ੍ਰਾਨਪਿਆਰੇ। ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਮਨ ਸੁਭ ਸਦਨ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ॥

ਦੋ. ਸ੍ਵਾਮਿ ਸਖਾ ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਗੁਰ ਜਿਨ੍ਹ ਕੇ ਸਬ ਤੁਮ੍ਹ ਤਾਤ।
ਮਨ ਮਨ੍ਦਿਰ ਤਿਨ੍ਹ ਕੇਂ ਬਸਹੁ ਸੀਯ ਸਹਿਤ ਦੋਉ ਭ੍ਰਾਤ ॥ ੧੩੦ ॥

ਅਵਗੁਨ ਤਜਿ ਸਬ ਕੇ ਗੁਨ ਗਹਹੀਂ। ਬਿਪ੍ਰ ਧੇਨੁ ਹਿਤ ਸਙ੍ਕਟ ਸਹਹੀਂ ॥
ਨੀਤਿ ਨਿਪੁਨ ਜਿਨ੍ਹ ਕਇ ਜਗ ਲੀਕਾ। ਘਰ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਤਿਨ੍ਹ ਕਰ ਮਨੁ ਨੀਕਾ ॥
ਗੁਨ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਸਮੁਝਇ ਨਿਜ ਦੋਸਾ। ਜੇਹਿ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਭਰੋਸਾ ॥
ਰਾਮ ਭਗਤ ਪ੍ਰਿਯ ਲਾਗਹਿਂ ਜੇਹੀ। ਤੇਹਿ ਉਰ ਬਸਹੁ ਸਹਿਤ ਬੈਦੇਹੀ ॥
ਜਾਤਿ ਪਾਁਤਿ ਧਨੁ ਧਰਮ ਬਡ़ਾਈ। ਪ੍ਰਿਯ ਪਰਿਵਾਰ ਸਦਨ ਸੁਖਦਾਈ ॥
ਸਬ ਤਜਿ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਰਹਇ ਉਰ ਲਾਈ। ਤੇਹਿ ਕੇ ਹਦਯਁ ਰਹਹੁ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਸਰਗੁ ਨਰਕੁ ਅਪਬਰਗੁ ਸਮਾਨਾ। ਜਹਁ ਤਹਁ ਦੇਖ ਧਰੇਂ ਧਨੁ ਬਾਨਾ ॥
ਕਰਮ ਬਚਨ ਮਨ ਰਾਉਰ ਚੇਰਾ। ਰਾਮ ਕਰਹੁ ਤੇਹਿ ਕੇਂ ਉਰ ਡੇਰਾ ॥

ਦੋ. ਜਾਹਿ ਨ ਚਾਹਿਅ ਕਬਹੁਁ ਕਛੁ ਤੁਮ੍ਹ ਸਨ ਸਹਜ ਸਨੇਹੁ।
ਬਸਹੁ ਨਿਰਨ੍ਤਰ ਤਾਸੁ ਮਨ ਸੋ ਰਾਉਰ ਨਿਜ ਗੇਹੁ ॥ ੧੩੧ ॥

ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਮੁਨਿਬਰ ਭਵਨ ਦੇਖਾਏ। ਬਚਨ ਸਪ੍ਰੇਮ ਰਾਮ ਮਨ ਭਾਏ ॥
ਕਹ ਮੁਨਿ ਸੁਨਹੁ ਭਾਨੁਕੁਲਨਾਯਕ। ਆਸ਼੍ਰਮ ਕਹਉਁ ਸਮਯ ਸੁਖਦਾਯਕ ॥
ਚਿਤ੍ਰਕੂਟ ਗਿਰਿ ਕਰਹੁ ਨਿਵਾਸੂ। ਤਹਁ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਸੁਪਾਸੂ ॥
ਸੈਲੁ ਸੁਹਾਵਨ ਕਾਨਨ ਚਾਰੂ। ਕਰਿ ਕੇਹਰਿ ਮਗ ਬਿਹਗ ਬਿਹਾਰੂ ॥
ਨਦੀ ਪੁਨੀਤ ਪੁਰਾਨ ਬਖਾਨੀ। ਅਤ੍ਰਿਪ੍ਰਿਯਾ ਨਿਜ ਤਪਬਲ ਆਨੀ ॥
ਸੁਰਸਰਿ ਧਾਰ ਨਾਉਁ ਮਨ੍ਦਾਕਿਨਿ। ਜੋ ਸਬ ਪਾਤਕ ਪੋਤਕ ਡਾਕਿਨਿ ॥
ਅਤ੍ਰਿ ਆਦਿ ਮੁਨਿਬਰ ਬਹੁ ਬਸਹੀਂ। ਕਰਹਿਂ ਜੋਗ ਜਪ ਤਪ ਤਨ ਕਸਹੀਂ ॥
ਚਲਹੁ ਸਫਲ ਸ਼੍ਰਮ ਸਬ ਕਰ ਕਰਹੂ। ਰਾਮ ਦੇਹੁ ਗੌਰਵ ਗਿਰਿਬਰਹੂ ॥

ਦੋ. ਚਿਤ੍ਰਕੂਟ ਮਹਿਮਾ ਅਮਿਤ ਕਹੀਂ ਮਹਾਮੁਨਿ ਗਾਇ।
ਆਏ ਨਹਾਏ ਸਰਿਤ ਬਰ ਸਿਯ ਸਮੇਤ ਦੋਉ ਭਾਇ ॥ ੧੩੨ ॥

ਰਘੁਬਰ ਕਹੇਉ ਲਖਨ ਭਲ ਘਾਟੂ। ਕਰਹੁ ਕਤਹੁਁ ਅਬ ਠਾਹਰ ਠਾਟੂ ॥
ਲਖਨ ਦੀਖ ਪਯ ਉਤਰ ਕਰਾਰਾ। ਚਹੁਁ ਦਿਸਿ ਫਿਰੇਉ ਧਨੁਸ਼ ਜਿਮਿ ਨਾਰਾ ॥
ਨਦੀ ਪਨਚ ਸਰ ਸਮ ਦਮ ਦਾਨਾ। ਸਕਲ ਕਲੁਸ਼ ਕਲਿ ਸਾਉਜ ਨਾਨਾ ॥
ਚਿਤ੍ਰਕੂਟ ਜਨੁ ਅਚਲ ਅਹੇਰੀ। ਚੁਕਇ ਨ ਘਾਤ ਮਾਰ ਮੁਠਭੇਰੀ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਲਖਨ ਠਾਉਁ ਦੇਖਰਾਵਾ। ਥਲੁ ਬਿਲੋਕਿ ਰਘੁਬਰ ਸੁਖੁ ਪਾਵਾ ॥
ਰਮੇਉ ਰਾਮ ਮਨੁ ਦੇਵਨ੍ਹ ਜਾਨਾ। ਚਲੇ ਸਹਿਤ ਸੁਰ ਥਪਤਿ ਪ੍ਰਧਾਨਾ ॥
ਕੋਲ ਕਿਰਾਤ ਬੇਸ਼ ਸਬ ਆਏ। ਰਚੇ ਪਰਨ ਤਨ ਸਦਨ ਸੁਹਾਏ ॥
ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਹਿ ਮਞ੍ਜੁ ਦੁਇ ਸਾਲਾ। ਏਕ ਲਲਿਤ ਲਘੁ ਏਕ ਬਿਸਾਲਾ ॥

ਦੋ. ਲਖਨ ਜਾਨਕੀ ਸਹਿਤ ਪ੍ਰਭੁ ਰਾਜਤ ਰੁਚਿਰ ਨਿਕੇਤ।
ਸੋਹ ਮਦਨੁ ਮੁਨਿ ਬੇਸ਼ ਜਨੁ ਰਤਿ ਰਿਤੁਰਾਜ ਸਮੇਤ ॥ ੧੩੩ ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਸਤ੍ਰਹਁਵਾ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਅਮਰ ਨਾਗ ਕਿਂਨਰ ਦਿਸਿਪਾਲਾ। ਚਿਤ੍ਰਕੂਟ ਆਏ ਤੇਹਿ ਕਾਲਾ ॥
ਰਾਮ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਕੀਨ੍ਹ ਸਬ ਕਾਹੂ। ਮੁਦਿਤ ਦੇਵ ਲਹਿ ਲੋਚਨ ਲਾਹੂ ॥
ਬਰਸ਼ਿ ਸੁਮਨ ਕਹ ਦੇਵ ਸਮਾਜੂ। ਨਾਥ ਸਨਾਥ ਭਏ ਹਮ ਆਜੂ ॥
ਕਰਿ ਬਿਨਤੀ ਦੁਖ ਦੁਸਹ ਸੁਨਾਏ। ਹਰਸ਼ਿਤ ਨਿਜ ਨਿਜ ਸਦਨ ਸਿਧਾਏ ॥
ਚਿਤ੍ਰਕੂਟ ਰਘੁਨਨ੍ਦਨੁ ਛਾਏ। ਸਮਾਚਾਰ ਸੁਨਿ ਸੁਨਿ ਮੁਨਿ ਆਏ ॥
ਆਵਤ ਦੇਖਿ ਮੁਦਿਤ ਮੁਨਿਬਨ੍ਦਾ। ਕੀਨ੍ਹ ਦਣ੍ਡਵਤ ਰਘੁਕੁਲ ਚਨ੍ਦਾ ॥
ਮੁਨਿ ਰਘੁਬਰਹਿ ਲਾਇ ਉਰ ਲੇਹੀਂ। ਸੁਫਲ ਹੋਨ ਹਿਤ ਆਸਿਸ਼ ਦੇਹੀਂ ॥
ਸਿਯ ਸੌਮਿਤ੍ਰ ਰਾਮ ਛਬਿ ਦੇਖਹਿਂ। ਸਾਧਨ ਸਕਲ ਸਫਲ ਕਰਿ ਲੇਖਹਿਂ ॥

ਦੋ. ਜਥਾਜੋਗ ਸਨਮਾਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬਿਦਾ ਕਿਏ ਮੁਨਿਬਨ੍ਦ।
ਕਰਹਿ ਜੋਗ ਜਪ ਜਾਗ ਤਪ ਨਿਜ ਆਸ਼੍ਰਮਨ੍ਹਿ ਸੁਛਨ੍ਦ ॥ ੧੩੪ ॥

ਯਹ ਸੁਧਿ ਕੋਲ ਕਿਰਾਤਨ੍ਹ ਪਾਈ। ਹਰਸ਼ੇ ਜਨੁ ਨਵ ਨਿਧਿ ਘਰ ਆਈ ॥
ਕਨ੍ਦ ਮੂਲ ਫਲ ਭਰਿ ਭਰਿ ਦੋਨਾ। ਚਲੇ ਰਙ੍ਕ ਜਨੁ ਲੂਟਨ ਸੋਨਾ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਮਹਁ ਜਿਨ੍ਹ ਦੇਖੇ ਦੋਉ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਅਪਰ ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਪੂਁਛਹਿ ਮਗੁ ਜਾਤਾ ॥
ਕਹਤ ਸੁਨਤ ਰਘੁਬੀਰ ਨਿਕਾਈ। ਆਇ ਸਬਨ੍ਹਿ ਦੇਖੇ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਕਰਹਿਂ ਜੋਹਾਰੁ ਭੇਣ੍ਟ ਧਰਿ ਆਗੇ। ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਬਿਲੋਕਹਿਂ ਅਤਿ ਅਨੁਰਾਗੇ ॥
ਚਿਤ੍ਰ ਲਿਖੇ ਜਨੁ ਜਹਁ ਤਹਁ ਠਾਢ़ੇ। ਪੁਲਕ ਸਰੀਰ ਨਯਨ ਜਲ ਬਾਢ़ੇ ॥
ਰਾਮ ਸਨੇਹ ਮਗਨ ਸਬ ਜਾਨੇ। ਕਹਿ ਪ੍ਰਿਯ ਬਚਨ ਸਕਲ ਸਨਮਾਨੇ ॥
ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਜੋਹਾਰਿ ਬਹੋਰਿ ਬਹੋਰੀ। ਬਚਨ ਬਿਨੀਤ ਕਹਹਿਂ ਕਰ ਜੋਰੀ ॥

ਦੋ. ਅਬ ਹਮ ਨਾਥ ਸਨਾਥ ਸਬ ਭਏ ਦੇਖਿ ਪ੍ਰਭੁ ਪਾਯ।
ਭਾਗ ਹਮਾਰੇ ਆਗਮਨੁ ਰਾਉਰ ਕੋਸਲਰਾਯ ॥ ੧੩੫ ॥

ਧਨ੍ਯ ਭੂਮਿ ਬਨ ਪਨ੍ਥ ਪਹਾਰਾ। ਜਹਁ ਜਹਁ ਨਾਥ ਪਾਉ ਤੁਮ੍ਹ ਧਾਰਾ ॥
ਧਨ੍ਯ ਬਿਹਗ ਮਗ ਕਾਨਨਚਾਰੀ। ਸਫਲ ਜਨਮ ਭਏ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਨਿਹਾਰੀ ॥
ਹਮ ਸਬ ਧਨ੍ਯ ਸਹਿਤ ਪਰਿਵਾਰਾ। ਦੀਖ ਦਰਸੁ ਭਰਿ ਨਯਨ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ॥
ਕੀਨ੍ਹ ਬਾਸੁ ਭਲ ਠਾਉਁ ਬਿਚਾਰੀ। ਇਹਾਁ ਸਕਲ ਰਿਤੁ ਰਹਬ ਸੁਖਾਰੀ ॥
ਹਮ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਕਰਬ ਸੇਵਕਾਈ। ਕਰਿ ਕੇਹਰਿ ਅਹਿ ਬਾਘ ਬਰਾਈ ॥
ਬਨ ਬੇਹਡ़ ਗਿਰਿ ਕਨ੍ਦਰ ਖੋਹਾ। ਸਬ ਹਮਾਰ ਪ੍ਰਭੁ ਪਗ ਪਗ ਜੋਹਾ ॥
ਤਹਁ ਤਹਁ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਅਹੇਰ ਖੇਲਾਉਬ। ਸਰ ਨਿਰਝਰ ਜਲਠਾਉਁ ਦੇਖਾਉਬ ॥
ਹਮ ਸੇਵਕ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤਾ। ਨਾਥ ਨ ਸਕੁਚਬ ਆਯਸੁ ਦੇਤਾ ॥

ਦੋ. ਬੇਦ ਬਚਨ ਮੁਨਿ ਮਨ ਅਗਮ ਤੇ ਪ੍ਰਭੁ ਕਰੁਨਾ ਐਨ।
ਬਚਨ ਕਿਰਾਤਨ੍ਹ ਕੇ ਸੁਨਤ ਜਿਮਿ ਪਿਤੁ ਬਾਲਕ ਬੈਨ ॥ ੧੩੬ ॥

ਰਾਮਹਿ ਕੇਵਲ ਪ੍ਰੇਮੁ ਪਿਆਰਾ। ਜਾਨਿ ਲੇਉ ਜੋ ਜਾਨਨਿਹਾਰਾ ॥
ਰਾਮ ਸਕਲ ਬਨਚਰ ਤਬ ਤੋਸ਼ੇ। ਕਹਿ ਮਦੁ ਬਚਨ ਪ੍ਰੇਮ ਪਰਿਪੋਸ਼ੇ ॥
ਬਿਦਾ ਕਿਏ ਸਿਰ ਨਾਇ ਸਿਧਾਏ। ਪ੍ਰਭੁ ਗੁਨ ਕਹਤ ਸੁਨਤ ਘਰ ਆਏ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਸਿਯ ਸਮੇਤ ਦੋਉ ਭਾਈ। ਬਸਹਿਂ ਬਿਪਿਨ ਸੁਰ ਮੁਨਿ ਸੁਖਦਾਈ ॥
ਜਬ ਤੇ ਆਇ ਰਹੇ ਰਘੁਨਾਯਕੁ। ਤਬ ਤੇਂ ਭਯਉ ਬਨੁ ਮਙ੍ਗਲਦਾਯਕੁ ॥
ਫੂਲਹਿਂ ਫਲਹਿਂ ਬਿਟਪ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ ॥ ਮਞ੍ਜੁ ਬਲਿਤ ਬਰ ਬੇਲਿ ਬਿਤਾਨਾ ॥
ਸੁਰਤਰੁ ਸਰਿਸ ਸੁਭਾਯਁ ਸੁਹਾਏ। ਮਨਹੁਁ ਬਿਬੁਧ ਬਨ ਪਰਿਹਰਿ ਆਏ ॥
ਗਞ੍ਜ ਮਞ੍ਜੁਤਰ ਮਧੁਕਰ ਸ਼੍ਰੇਨੀ। ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਬਯਾਰਿ ਬਹਇ ਸੁਖ ਦੇਨੀ ॥

ਦੋ. ਨੀਲਕਣ੍ਠ ਕਲਕਣ੍ਠ ਸੁਕ ਚਾਤਕ ਚਕ੍ਕ ਚਕੋਰ।
ਭਾਁਤਿ ਭਾਁਤਿ ਬੋਲਹਿਂ ਬਿਹਗ ਸ਼੍ਰਵਨ ਸੁਖਦ ਚਿਤ ਚੋਰ ॥ ੧੩੭ ॥

ਕੇਰਿ ਕੇਹਰਿ ਕਪਿ ਕੋਲ ਕੁਰਙ੍ਗਾ। ਬਿਗਤਬੈਰ ਬਿਚਰਹਿਂ ਸਬ ਸਙ੍ਗਾ ॥
ਫਿਰਤ ਅਹੇਰ ਰਾਮ ਛਬਿ ਦੇਖੀ। ਹੋਹਿਂ ਮੁਦਿਤ ਮਗਬਨ੍ਦ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਬਿਬੁਧ ਬਿਪਿਨ ਜਹਁ ਲਗਿ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਦੇਖਿ ਰਾਮ ਬਨੁ ਸਕਲ ਸਿਹਾਹੀਂ ॥
ਸੁਰਸਰਿ ਸਰਸਇ ਦਿਨਕਰ ਕਨ੍ਯਾ। ਮੇਕਲਸੁਤਾ ਗੋਦਾਵਰਿ ਧਨ੍ਯਾ ॥
ਸਬ ਸਰ ਸਿਨ੍ਧੁ ਨਦੀ ਨਦ ਨਾਨਾ। ਮਨ੍ਦਾਕਿਨਿ ਕਰ ਕਰਹਿਂ ਬਖਾਨਾ ॥
ਉਦਯ ਅਸ੍ਤ ਗਿਰਿ ਅਰੁ ਕੈਲਾਸੂ। ਮਨ੍ਦਰ ਮੇਰੁ ਸਕਲ ਸੁਰਬਾਸੂ ॥
ਸੈਲ ਹਿਮਾਚਲ ਆਦਿਕ ਜੇਤੇ। ਚਿਤ੍ਰਕੂਟ ਜਸੁ ਗਾਵਹਿਂ ਤੇਤੇ ॥
ਬਿਨ੍ਧਿ ਮੁਦਿਤ ਮਨ ਸੁਖੁ ਨ ਸਮਾਈ। ਸ਼੍ਰਮ ਬਿਨੁ ਬਿਪੁਲ ਬਡ़ਾਈ ਪਾਈ ॥

ਦੋ. ਚਿਤ੍ਰਕੂਟ ਕੇ ਬਿਹਗ ਮਗ ਬੇਲਿ ਬਿਟਪ ਤਨ ਜਾਤਿ।
ਪੁਨ੍ਯ ਪੁਞ੍ਜ ਸਬ ਧਨ੍ਯ ਅਸ ਕਹਹਿਂ ਦੇਵ ਦਿਨ ਰਾਤਿ ॥ ੧੩੮ ॥

ਨਯਨਵਨ੍ਤ ਰਘੁਬਰਹਿ ਬਿਲੋਕੀ। ਪਾਇ ਜਨਮ ਫਲ ਹੋਹਿਂ ਬਿਸੋਕੀ ॥
ਪਰਸਿ ਚਰਨ ਰਜ ਅਚਰ ਸੁਖਾਰੀ। ਭਏ ਪਰਮ ਪਦ ਕੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ॥
ਸੋ ਬਨੁ ਸੈਲੁ ਸੁਭਾਯਁ ਸੁਹਾਵਨ। ਮਙ੍ਗਲਮਯ ਅਤਿ ਪਾਵਨ ਪਾਵਨ ॥
ਮਹਿਮਾ ਕਹਿਅ ਕਵਨਿ ਬਿਧਿ ਤਾਸੂ। ਸੁਖਸਾਗਰ ਜਹਁ ਕੀਨ੍ਹ ਨਿਵਾਸੂ ॥
ਪਯ ਪਯੋਧਿ ਤਜਿ ਅਵਧ ਬਿਹਾਈ। ਜਹਁ ਸਿਯ ਲਖਨੁ ਰਾਮੁ ਰਹੇ ਆਈ ॥
ਕਹਿ ਨ ਸਕਹਿਂ ਸੁਸ਼ਮਾ ਜਸਿ ਕਾਨਨ। ਜੌਂ ਸਤ ਸਹਸ ਹੋਂਹਿਂ ਸਹਸਾਨਨ ॥
ਸੋ ਮੈਂ ਬਰਨਿ ਕਹੌਂ ਬਿਧਿ ਕੇਹੀਂ। ਡਾਬਰ ਕਮਠ ਕਿ ਮਨ੍ਦਰ ਲੇਹੀਂ ॥
ਸੇਵਹਿਂ ਲਖਨੁ ਕਰਮ ਮਨ ਬਾਨੀ। ਜਾਇ ਨ ਸੀਲੁ ਸਨੇਹੁ ਬਖਾਨੀ ॥

ਦੋ. -ਛਿਨੁ ਛਿਨੁ ਲਖਿ ਸਿਯ ਰਾਮ ਪਦ ਜਾਨਿ ਆਪੁ ਪਰ ਨੇਹੁ।
ਕਰਤ ਨ ਸਪਨੇਹੁਁ ਲਖਨੁ ਚਿਤੁ ਬਨ੍ਧੁ ਮਾਤੁ ਪਿਤੁ ਗੇਹੁ ॥ ੧੩੯ ॥

ਰਾਮ ਸਙ੍ਗ ਸਿਯ ਰਹਤਿ ਸੁਖਾਰੀ। ਪੁਰ ਪਰਿਜਨ ਗਹ ਸੁਰਤਿ ਬਿਸਾਰੀ ॥
ਛਿਨੁ ਛਿਨੁ ਪਿਯ ਬਿਧੁ ਬਦਨੁ ਨਿਹਾਰੀ। ਪ੍ਰਮੁਦਿਤ ਮਨਹੁਁ ਚਕੋਰਕੁਮਾਰੀ ॥
ਨਾਹ ਨੇਹੁ ਨਿਤ ਬਢ़ਤ ਬਿਲੋਕੀ। ਹਰਸ਼ਿਤ ਰਹਤਿ ਦਿਵਸ ਜਿਮਿ ਕੋਕੀ ॥
ਸਿਯ ਮਨੁ ਰਾਮ ਚਰਨ ਅਨੁਰਾਗਾ। ਅਵਧ ਸਹਸ ਸਮ ਬਨੁ ਪ੍ਰਿਯ ਲਾਗਾ ॥
ਪਰਨਕੁਟੀ ਪ੍ਰਿਯ ਪ੍ਰਿਯਤਮ ਸਙ੍ਗਾ। ਪ੍ਰਿਯ ਪਰਿਵਾਰੁ ਕੁਰਙ੍ਗ ਬਿਹਙ੍ਗਾ ॥
ਸਾਸੁ ਸਸੁਰ ਸਮ ਮੁਨਿਤਿਯ ਮੁਨਿਬਰ। ਅਸਨੁ ਅਮਿਅ ਸਮ ਕਨ੍ਦ ਮੂਲ ਫਰ ॥
ਨਾਥ ਸਾਥ ਸਾਁਥਰੀ ਸੁਹਾਈ। ਮਯਨ ਸਯਨ ਸਯ ਸਮ ਸੁਖਦਾਈ ॥
ਲੋਕਪ ਹੋਹਿਂ ਬਿਲੋਕਤ ਜਾਸੂ। ਤੇਹਿ ਕਿ ਮੋਹਿ ਸਕ ਬਿਸ਼ਯ ਬਿਲਾਸੂ ॥

ਦੋ. -ਸੁਮਿਰਤ ਰਾਮਹਿ ਤਜਹਿਂ ਜਨ ਤਨ ਸਮ ਬਿਸ਼ਯ ਬਿਲਾਸੁ।
ਰਾਮਪ੍ਰਿਯਾ ਜਗ ਜਨਨਿ ਸਿਯ ਕਛੁ ਨ ਆਚਰਜੁ ਤਾਸੁ ॥ ੧੪੦ ॥

ਸੀਯ ਲਖਨ ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਸੁਖੁ ਲਹਹੀਂ। ਸੋਇ ਰਘੁਨਾਥ ਕਰਹਿ ਸੋਇ ਕਹਹੀਂ ॥
ਕਹਹਿਂ ਪੁਰਾਤਨ ਕਥਾ ਕਹਾਨੀ। ਸੁਨਹਿਂ ਲਖਨੁ ਸਿਯ ਅਤਿ ਸੁਖੁ ਮਾਨੀ।
ਜਬ ਜਬ ਰਾਮੁ ਅਵਧ ਸੁਧਿ ਕਰਹੀਂ। ਤਬ ਤਬ ਬਾਰਿ ਬਿਲੋਚਨ ਭਰਹੀਂ ॥
ਸੁਮਿਰਿ ਮਾਤੁ ਪਿਤੁ ਪਰਿਜਨ ਭਾਈ। ਭਰਤ ਸਨੇਹੁ ਸੀਲੁ ਸੇਵਕਾਈ ॥
ਕਪਾਸਿਨ੍ਧੁ ਪ੍ਰਭੁ ਹੋਹਿਂ ਦੁਖਾਰੀ। ਧੀਰਜੁ ਧਰਹਿਂ ਕੁਸਮਉ ਬਿਚਾਰੀ ॥
ਲਖਿ ਸਿਯ ਲਖਨੁ ਬਿਕਲ ਹੋਇ ਜਾਹੀਂ। ਜਿਮਿ ਪੁਰੁਸ਼ਹਿ ਅਨੁਸਰ ਪਰਿਛਾਹੀਂ ॥
ਪ੍ਰਿਯਾ ਬਨ੍ਧੁ ਗਤਿ ਲਖਿ ਰਘੁਨਨ੍ਦਨੁ। ਧੀਰ ਕਪਾਲ ਭਗਤ ਉਰ ਚਨ੍ਦਨੁ ॥
ਲਗੇ ਕਹਨ ਕਛੁ ਕਥਾ ਪੁਨੀਤਾ। ਸੁਨਿ ਸੁਖੁ ਲਹਹਿਂ ਲਖਨੁ ਅਰੁ ਸੀਤਾ ॥

ਦੋ. ਰਾਮੁ ਲਖਨ ਸੀਤਾ ਸਹਿਤ ਸੋਹਤ ਪਰਨ ਨਿਕੇਤ।
ਜਿਮਿ ਬਾਸਵ ਬਸ ਅਮਰਪੁਰ ਸਚੀ ਜਯਨ੍ਤ ਸਮੇਤ ॥ ੧੪੧ ॥

ਜੋਗਵਹਿਂ ਪ੍ਰਭੁ ਸਿਯ ਲਖਨਹਿਂ ਕੈਸੇਂ। ਪਲਕ ਬਿਲੋਚਨ ਗੋਲਕ ਜੈਸੇਂ ॥
ਸੇਵਹਿਂ ਲਖਨੁ ਸੀਯ ਰਘੁਬੀਰਹਿ। ਜਿਮਿ ਅਬਿਬੇਕੀ ਪੁਰੁਸ਼ ਸਰੀਰਹਿ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬਨ ਬਸਹਿਂ ਸੁਖਾਰੀ। ਖਗ ਮਗ ਸੁਰ ਤਾਪਸ ਹਿਤਕਾਰੀ ॥
ਕਹੇਉਁ ਰਾਮ ਬਨ ਗਵਨੁ ਸੁਹਾਵਾ। ਸੁਨਹੁ ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰ ਅਵਧ ਜਿਮਿ ਆਵਾ ॥
ਫਿਰੇਉ ਨਿਸ਼ਾਦੁ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਪਹੁਁਚਾਈ। ਸਚਿਵ ਸਹਿਤ ਰਥ ਦੇਖੇਸਿ ਆਈ ॥
ਮਨ੍ਤ੍ਰੀ ਬਿਕਲ ਬਿਲੋਕਿ ਨਿਸ਼ਾਦੂ। ਕਹਿ ਨ ਜਾਇ ਜਸ ਭਯਉ ਬਿਸ਼ਾਦੂ ॥
ਰਾਮ ਰਾਮ ਸਿਯ ਲਖਨ ਪੁਕਾਰੀ। ਪਰੇਉ ਧਰਨਿਤਲ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਭਾਰੀ ॥
ਦੇਖਿ ਦਖਿਨ ਦਿਸਿ ਹਯ ਹਿਹਿਨਾਹੀਂ। ਜਨੁ ਬਿਨੁ ਪਙ੍ਖ ਬਿਹਗ ਅਕੁਲਾਹੀਂ ॥

ਦੋ. ਨਹਿਂ ਤਨ ਚਰਹਿਂ ਪਿਅਹਿਂ ਜਲੁ ਮੋਚਹਿਂ ਲੋਚਨ ਬਾਰਿ।
ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਭਏ ਨਿਸ਼ਾਦ ਸਬ ਰਘੁਬਰ ਬਾਜਿ ਨਿਹਾਰਿ ॥ ੧੪੨ ॥

ਧਰਿ ਧੀਰਜ ਤਬ ਕਹਇ ਨਿਸ਼ਾਦੂ। ਅਬ ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰ ਪਰਿਹਰਹੁ ਬਿਸ਼ਾਦੂ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਪਣ੍ਡਿਤ ਪਰਮਾਰਥ ਗ੍ਯਾਤਾ। ਧਰਹੁ ਧੀਰ ਲਖਿ ਬਿਮੁਖ ਬਿਧਾਤਾ
ਬਿਬਿਧ ਕਥਾ ਕਹਿ ਕਹਿ ਮਦੁ ਬਾਨੀ। ਰਥ ਬੈਠਾਰੇਉ ਬਰਬਸ ਆਨੀ ॥
ਸੋਕ ਸਿਥਿਲ ਰਥ ਸਕਇ ਨ ਹਾਁਕੀ। ਰਘੁਬਰ ਬਿਰਹ ਪੀਰ ਉਰ ਬਾਁਕੀ ॥
ਚਰਫਰਾਹਿਁ ਮਗ ਚਲਹਿਂ ਨ ਘੋਰੇ। ਬਨ ਮਗ ਮਨਹੁਁ ਆਨਿ ਰਥ ਜੋਰੇ ॥
ਅਢ़ੁਕਿ ਪਰਹਿਂ ਫਿਰਿ ਹੇਰਹਿਂ ਪੀਛੇਂ। ਰਾਮ ਬਿਯੋਗਿ ਬਿਕਲ ਦੁਖ ਤੀਛੇਂ ॥
ਜੋ ਕਹ ਰਾਮੁ ਲਖਨੁ ਬੈਦੇਹੀ। ਹਿਙ੍ਕਰਿ ਹਿਙ੍ਕਰਿ ਹਿਤ ਹੇਰਹਿਂ ਤੇਹੀ ॥
ਬਾਜਿ ਬਿਰਹ ਗਤਿ ਕਹਿ ਕਿਮਿ ਜਾਤੀ। ਬਿਨੁ ਮਨਿ ਫਨਿਕ ਬਿਕਲ ਜੇਹਿ ਭਾਁਤੀ ॥

ਦੋ. ਭਯਉ ਨਿਸ਼ਾਦ ਬਿਸ਼ਾਦਬਸ ਦੇਖਤ ਸਚਿਵ ਤੁਰਙ੍ਗ।
ਬੋਲਿ ਸੁਸੇਵਕ ਚਾਰਿ ਤਬ ਦਿਏ ਸਾਰਥੀ ਸਙ੍ਗ ॥ ੧੪੩ ॥

ਗੁਹ ਸਾਰਥਿਹਿ ਫਿਰੇਉ ਪਹੁਁਚਾਈ। ਬਿਰਹੁ ਬਿਸ਼ਾਦੁ ਬਰਨਿ ਨਹਿਂ ਜਾਈ ॥
ਚਲੇ ਅਵਧ ਲੇਇ ਰਥਹਿ ਨਿਸ਼ਾਦਾ। ਹੋਹਿ ਛਨਹਿਂ ਛਨ ਮਗਨ ਬਿਸ਼ਾਦਾ ॥
ਸੋਚ ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰ ਬਿਕਲ ਦੁਖ ਦੀਨਾ। ਧਿਗ ਜੀਵਨ ਰਘੁਬੀਰ ਬਿਹੀਨਾ ॥
ਰਹਿਹਿ ਨ ਅਨ੍ਤਹੁਁ ਅਧਮ ਸਰੀਰੂ। ਜਸੁ ਨ ਲਹੇਉ ਬਿਛੁਰਤ ਰਘੁਬੀਰੂ ॥
ਭਏ ਅਜਸ ਅਘ ਭਾਜਨ ਪ੍ਰਾਨਾ। ਕਵਨ ਹੇਤੁ ਨਹਿਂ ਕਰਤ ਪਯਾਨਾ ॥
ਅਹਹ ਮਨ੍ਦ ਮਨੁ ਅਵਸਰ ਚੂਕਾ। ਅਜਹੁਁ ਨ ਹਦਯ ਹੋਤ ਦੁਇ ਟੂਕਾ ॥
ਮੀਜਿ ਹਾਥ ਸਿਰੁ ਧੁਨਿ ਪਛਿਤਾਈ। ਮਨਹਁ ਕਪਨ ਧਨ ਰਾਸਿ ਗਵਾਁਈ ॥
ਬਿਰਿਦ ਬਾਁਧਿ ਬਰ ਬੀਰੁ ਕਹਾਈ। ਚਲੇਉ ਸਮਰ ਜਨੁ ਸੁਭਟ ਪਰਾਈ ॥

ਦੋ. ਬਿਪ੍ਰ ਬਿਬੇਕੀ ਬੇਦਬਿਦ ਸਮ੍ਮਤ ਸਾਧੁ ਸੁਜਾਤਿ।
ਜਿਮਿ ਧੋਖੇਂ ਮਦਪਾਨ ਕਰ ਸਚਿਵ ਸੋਚ ਤੇਹਿ ਭਾਁਤਿ ॥ ੧੪੪ ॥

ਜਿਮਿ ਕੁਲੀਨ ਤਿਯ ਸਾਧੁ ਸਯਾਨੀ। ਪਤਿਦੇਵਤਾ ਕਰਮ ਮਨ ਬਾਨੀ ॥
ਰਹੈ ਕਰਮ ਬਸ ਪਰਿਹਰਿ ਨਾਹੂ। ਸਚਿਵ ਹਦਯਁ ਤਿਮਿ ਦਾਰੁਨ ਦਾਹੁ ॥
ਲੋਚਨ ਸਜਲ ਡੀਠਿ ਭਇ ਥੋਰੀ। ਸੁਨਇ ਨ ਸ਼੍ਰਵਨ ਬਿਕਲ ਮਤਿ ਭੋਰੀ ॥
ਸੂਖਹਿਂ ਅਧਰ ਲਾਗਿ ਮੁਹਁ ਲਾਟੀ। ਜਿਉ ਨ ਜਾਇ ਉਰ ਅਵਧਿ ਕਪਾਟੀ ॥
ਬਿਬਰਨ ਭਯਉ ਨ ਜਾਇ ਨਿਹਾਰੀ। ਮਾਰੇਸਿ ਮਨਹੁਁ ਪਿਤਾ ਮਹਤਾਰੀ ॥
ਹਾਨਿ ਗਲਾਨਿ ਬਿਪੁਲ ਮਨ ਬ੍ਯਾਪੀ। ਜਮਪੁਰ ਪਨ੍ਥ ਸੋਚ ਜਿਮਿ ਪਾਪੀ ॥
ਬਚਨੁ ਨ ਆਵ ਹਦਯਁ ਪਛਿਤਾਈ। ਅਵਧ ਕਾਹ ਮੈਂ ਦੇਖਬ ਜਾਈ ॥
ਰਾਮ ਰਹਿਤ ਰਥ ਦੇਖਿਹਿ ਜੋਈ। ਸਕੁਚਿਹਿ ਮੋਹਿ ਬਿਲੋਕਤ ਸੋਈ ॥

ਦੋ. -ਧਾਇ ਪੂਁਛਿਹਹਿਂ ਮੋਹਿ ਜਬ ਬਿਕਲ ਨਗਰ ਨਰ ਨਾਰਿ।
ਉਤਰੁ ਦੇਬ ਮੈਂ ਸਬਹਿ ਤਬ ਹਦਯਁ ਬਜ੍ਰੁ ਬੈਠਾਰਿ ॥ ੧੪੫ ॥

ਪੁਛਿਹਹਿਂ ਦੀਨ ਦੁਖਿਤ ਸਬ ਮਾਤਾ। ਕਹਬ ਕਾਹ ਮੈਂ ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਬਿਧਾਤਾ ॥
ਪੂਛਿਹਿ ਜਬਹਿਂ ਲਖਨ ਮਹਤਾਰੀ। ਕਹਿਹਉਁ ਕਵਨ ਸਁਦੇਸ ਸੁਖਾਰੀ ॥
ਰਾਮ ਜਨਨਿ ਜਬ ਆਇਹਿ ਧਾਈ। ਸੁਮਿਰਿ ਬਚ੍ਛੁ ਜਿਮਿ ਧੇਨੁ ਲਵਾਈ ॥
ਪੂਁਛਤ ਉਤਰੁ ਦੇਬ ਮੈਂ ਤੇਹੀ। ਗੇ ਬਨੁ ਰਾਮ ਲਖਨੁ ਬੈਦੇਹੀ ॥
ਜੋਇ ਪੂਁਛਿਹਿ ਤੇਹਿ ਊਤਰੁ ਦੇਬਾ।ਜਾਇ ਅਵਧ ਅਬ ਯਹੁ ਸੁਖੁ ਲੇਬਾ ॥
ਪੂਁਛਿਹਿ ਜਬਹਿਂ ਰਾਉ ਦੁਖ ਦੀਨਾ। ਜਿਵਨੁ ਜਾਸੁ ਰਘੁਨਾਥ ਅਧੀਨਾ ॥
ਦੇਹਉਁ ਉਤਰੁ ਕੌਨੁ ਮੁਹੁ ਲਾਈ। ਆਯਉਁ ਕੁਸਲ ਕੁਅਁਰ ਪਹੁਁਚਾਈ ॥
ਸੁਨਤ ਲਖਨ ਸਿਯ ਰਾਮ ਸਁਦੇਸੂ। ਤਨ ਜਿਮਿ ਤਨੁ ਪਰਿਹਰਿਹਿ ਨਰੇਸੂ ॥

ਦੋ. -ਹ੍ਰਦਉ ਨ ਬਿਦਰੇਉ ਪਙ੍ਕ ਜਿਮਿ ਬਿਛੁਰਤ ਪ੍ਰੀਤਮੁ ਨੀਰੁ ॥
ਜਾਨਤ ਹੌਂ ਮੋਹਿ ਦੀਨ੍ਹ ਬਿਧਿ ਯਹੁ ਜਾਤਨਾ ਸਰੀਰੁ ॥ ੧੪੬ ॥

ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਕਰਤ ਪਨ੍ਥ ਪਛਿਤਾਵਾ। ਤਮਸਾ ਤੀਰ ਤੁਰਤ ਰਥੁ ਆਵਾ ॥
ਬਿਦਾ ਕਿਏ ਕਰਿ ਬਿਨਯ ਨਿਸ਼ਾਦਾ। ਫਿਰੇ ਪਾਯਁ ਪਰਿ ਬਿਕਲ ਬਿਸ਼ਾਦਾ ॥
ਪੈਠਤ ਨਗਰ ਸਚਿਵ ਸਕੁਚਾਈ। ਜਨੁ ਮਾਰੇਸਿ ਗੁਰ ਬਾਁਭਨ ਗਾਈ ॥
ਬੈਠਿ ਬਿਟਪ ਤਰ ਦਿਵਸੁ ਗਵਾਁਵਾ। ਸਾਁਝ ਸਮਯ ਤਬ ਅਵਸਰੁ ਪਾਵਾ ॥
ਅਵਧ ਪ੍ਰਬੇਸੁ ਕੀਨ੍ਹ ਅਁਧਿਆਰੇਂ। ਪੈਠ ਭਵਨ ਰਥੁ ਰਾਖਿ ਦੁਆਰੇਂ ॥
ਜਿਨ੍ਹ ਜਿਨ੍ਹ ਸਮਾਚਾਰ ਸੁਨਿ ਪਾਏ। ਭੂਪ ਦ੍ਵਾਰ ਰਥੁ ਦੇਖਨ ਆਏ ॥
ਰਥੁ ਪਹਿਚਾਨਿ ਬਿਕਲ ਲਖਿ ਘੋਰੇ। ਗਰਹਿਂ ਗਾਤ ਜਿਮਿ ਆਤਪ ਓਰੇ ॥
ਨਗਰ ਨਾਰਿ ਨਰ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਕੈਂਸੇਂ। ਨਿਘਟਤ ਨੀਰ ਮੀਨਗਨ ਜੈਂਸੇਂ ॥

ਦੋ. -ਸਚਿਵ ਆਗਮਨੁ ਸੁਨਤ ਸਬੁ ਬਿਕਲ ਭਯਉ ਰਨਿਵਾਸੁ।
ਭਵਨ ਭਯਙ੍ਕਰੁ ਲਾਗ ਤੇਹਿ ਮਾਨਹੁਁ ਪ੍ਰੇਤ ਨਿਵਾਸੁ ॥ ੧੪੭ ॥

ਅਤਿ ਆਰਤਿ ਸਬ ਪੂਁਛਹਿਂ ਰਾਨੀ। ਉਤਰੁ ਨ ਆਵ ਬਿਕਲ ਭਇ ਬਾਨੀ ॥
ਸੁਨਇ ਨ ਸ਼੍ਰਵਨ ਨਯਨ ਨਹਿਂ ਸੂਝਾ। ਕਹਹੁ ਕਹਾਁ ਨਪ ਤੇਹਿ ਤੇਹਿ ਬੂਝਾ ॥
ਦਾਸਿਨ੍ਹ ਦੀਖ ਸਚਿਵ ਬਿਕਲਾਈ। ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਗਹਁ ਗਈਂ ਲਵਾਈ ॥
ਜਾਇ ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰ ਦੀਖ ਕਸ ਰਾਜਾ। ਅਮਿਅ ਰਹਿਤ ਜਨੁ ਚਨ੍ਦੁ ਬਿਰਾਜਾ ॥
ਆਸਨ ਸਯਨ ਬਿਭੂਸ਼ਨ ਹੀਨਾ। ਪਰੇਉ ਭੂਮਿਤਲ ਨਿਪਟ ਮਲੀਨਾ ॥
ਲੇਇ ਉਸਾਸੁ ਸੋਚ ਏਹਿ ਭਾਁਤੀ। ਸੁਰਪੁਰ ਤੇਂ ਜਨੁ ਖਁਸੇਉ ਜਜਾਤੀ ॥
ਲੇਤ ਸੋਚ ਭਰਿ ਛਿਨੁ ਛਿਨੁ ਛਾਤੀ। ਜਨੁ ਜਰਿ ਪਙ੍ਖ ਪਰੇਉ ਸਮ੍ਪਾਤੀ ॥
ਰਾਮ ਰਾਮ ਕਹ ਰਾਮ ਸਨੇਹੀ। ਪੁਨਿ ਕਹ ਰਾਮ ਲਖਨ ਬੈਦੇਹੀ ॥

ਦੋ. ਦੇਖਿ ਸਚਿਵਁ ਜਯ ਜੀਵ ਕਹਿ ਕੀਨ੍ਹੇਉ ਦਣ੍ਡ ਪ੍ਰਨਾਮੁ।
ਸੁਨਤ ਉਠੇਉ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਨਪਤਿ ਕਹੁ ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰ ਕਹਁ ਰਾਮੁ ॥ ੧੪੮ ॥

ਭੂਪ ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰੁ ਲੀਨ੍ਹ ਉਰ ਲਾਈ। ਬੂਡ़ਤ ਕਛੁ ਅਧਾਰ ਜਨੁ ਪਾਈ ॥
ਸਹਿਤ ਸਨੇਹ ਨਿਕਟ ਬੈਠਾਰੀ। ਪੂਁਛਤ ਰਾਉ ਨਯਨ ਭਰਿ ਬਾਰੀ ॥
ਰਾਮ ਕੁਸਲ ਕਹੁ ਸਖਾ ਸਨੇਹੀ। ਕਹਁ ਰਘੁਨਾਥੁ ਲਖਨੁ ਬੈਦੇਹੀ ॥
ਆਨੇ ਫੇਰਿ ਕਿ ਬਨਹਿ ਸਿਧਾਏ। ਸੁਨਤ ਸਚਿਵ ਲੋਚਨ ਜਲ ਛਾਏ ॥
ਸੋਕ ਬਿਕਲ ਪੁਨਿ ਪੂਁਛ ਨਰੇਸੂ। ਕਹੁ ਸਿਯ ਰਾਮ ਲਖਨ ਸਨ੍ਦੇਸੂ ॥
ਰਾਮ ਰੂਪ ਗੁਨ ਸੀਲ ਸੁਭਾਊ। ਸੁਮਿਰਿ ਸੁਮਿਰਿ ਉਰ ਸੋਚਤ ਰਾਊ ॥
ਰਾਉ ਸੁਨਾਇ ਦੀਨ੍ਹ ਬਨਬਾਸੂ। ਸੁਨਿ ਮਨ ਭਯਉ ਨ ਹਰਸ਼ੁ ਹਰਾਁਸੂ ॥
ਸੋ ਸੁਤ ਬਿਛੁਰਤ ਗਏ ਨ ਪ੍ਰਾਨਾ। ਕੋ ਪਾਪੀ ਬਡ़ ਮੋਹਿ ਸਮਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਸਖਾ ਰਾਮੁ ਸਿਯ ਲਖਨੁ ਜਹਁ ਤਹਾਁ ਮੋਹਿ ਪਹੁਁਚਾਉ।
ਨਾਹਿਂ ਤ ਚਾਹਤ ਚਲਨ ਅਬ ਪ੍ਰਾਨ ਕਹਉਁ ਸਤਿਭਾਉ ॥ ੧੪੯ ॥

ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਪੂਁਛਤ ਮਨ੍ਤ੍ਰਹਿ ਰਾਊ। ਪ੍ਰਿਯਤਮ ਸੁਅਨ ਸਁਦੇਸ ਸੁਨਾਊ ॥
ਕਰਹਿ ਸਖਾ ਸੋਇ ਬੇਗਿ ਉਪਾਊ। ਰਾਮੁ ਲਖਨੁ ਸਿਯ ਨਯਨ ਦੇਖਾਊ ॥
ਸਚਿਵ ਧੀਰ ਧਰਿ ਕਹ ਮੁਦੁ ਬਾਨੀ। ਮਹਾਰਾਜ ਤੁਮ੍ਹ ਪਣ੍ਡਿਤ ਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਬੀਰ ਸੁਧੀਰ ਧੁਰਨ੍ਧਰ ਦੇਵਾ। ਸਾਧੁ ਸਮਾਜੁ ਸਦਾ ਤੁਮ੍ਹ ਸੇਵਾ ॥
ਜਨਮ ਮਰਨ ਸਬ ਦੁਖ ਭੋਗਾ। ਹਾਨਿ ਲਾਭ ਪ੍ਰਿਯ ਮਿਲਨ ਬਿਯੋਗਾ ॥
ਕਾਲ ਕਰਮ ਬਸ ਹੌਹਿਂ ਗੋਸਾਈਂ। ਬਰਬਸ ਰਾਤਿ ਦਿਵਸ ਕੀ ਨਾਈਂ ॥
ਸੁਖ ਹਰਸ਼ਹਿਂ ਜਡ़ ਦੁਖ ਬਿਲਖਾਹੀਂ। ਦੋਉ ਸਮ ਧੀਰ ਧਰਹਿਂ ਮਨ ਮਾਹੀਂ ॥
ਧੀਰਜ ਧਰਹੁ ਬਿਬੇਕੁ ਬਿਚਾਰੀ। ਛਾਡ़ਿਅ ਸੋਚ ਸਕਲ ਹਿਤਕਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰਥਮ ਬਾਸੁ ਤਮਸਾ ਭਯਉ ਦੂਸਰ ਸੁਰਸਰਿ ਤੀਰ।
ਨ੍ਹਾਈ ਰਹੇ ਜਲਪਾਨੁ ਕਰਿ ਸਿਯ ਸਮੇਤ ਦੋਉ ਬੀਰ ॥ ੧੫੦ ॥

ਕੇਵਟ ਕੀਨ੍ਹਿ ਬਹੁਤ ਸੇਵਕਾਈ। ਸੋ ਜਾਮਿਨਿ ਸਿਙ੍ਗਰੌਰ ਗਵਾਁਈ ॥
ਹੋਤ ਪ੍ਰਾਤ ਬਟ ਛੀਰੁ ਮਗਾਵਾ। ਜਟਾ ਮੁਕੁਟ ਨਿਜ ਸੀਸ ਬਨਾਵਾ ॥
ਰਾਮ ਸਖਾਁ ਤਬ ਨਾਵ ਮਗਾਈ। ਪ੍ਰਿਯਾ ਚਢ़ਾਇ ਚਢ़ੇ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਲਖਨ ਬਾਨ ਧਨੁ ਧਰੇ ਬਨਾਈ। ਆਪੁ ਚਢ़ੇ ਪ੍ਰਭੁ ਆਯਸੁ ਪਾਈ ॥
ਬਿਕਲ ਬਿਲੋਕਿ ਮੋਹਿ ਰਘੁਬੀਰਾ। ਬੋਲੇ ਮਧੁਰ ਬਚਨ ਧਰਿ ਧੀਰਾ ॥
ਤਾਤ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਤਾਤ ਸਨ ਕਹੇਹੁ। ਬਾਰ ਬਾਰ ਪਦ ਪਙ੍ਕਜ ਗਹੇਹੂ ॥
ਕਰਬਿ ਪਾਯਁ ਪਰਿ ਬਿਨਯ ਬਹੋਰੀ। ਤਾਤ ਕਰਿਅ ਜਨਿ ਚਿਨ੍ਤਾ ਮੋਰੀ ॥
ਬਨ ਮਗ ਮਙ੍ਗਲ ਕੁਸਲ ਹਮਾਰੇਂ। ਕਪਾ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਪੁਨ੍ਯ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇਂ ॥

ਛਂ. ਤੁਮ੍ਹਰੇ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਤਾਤ ਕਾਨਨ ਜਾਤ ਸਬ ਸੁਖੁ ਪਾਇਹੌਂ।
ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਿ ਆਯਸੁ ਕੁਸਲ ਦੇਖਨ ਪਾਯ ਪੁਨਿ ਫਿਰਿ ਆਇਹੌਂ ॥
ਜਨਨੀਂ ਸਕਲ ਪਰਿਤੋਸ਼ਿ ਪਰਿ ਪਰਿ ਪਾਯਁ ਕਰਿ ਬਿਨਤੀ ਘਨੀ।
ਤੁਲਸੀ ਕਰੇਹੁ ਸੋਇ ਜਤਨੁ ਜੇਹਿਂ ਕੁਸਲੀ ਰਹਹਿਂ ਕੋਸਲ ਧਨੀ ॥

ਸੋ. ਗੁਰ ਸਨ ਕਹਬ ਸਁਦੇਸੁ ਬਾਰ ਬਾਰ ਪਦ ਪਦੁਮ ਗਹਿ।
ਕਰਬ ਸੋਇ ਉਪਦੇਸੁ ਜੇਹਿਂ ਨ ਸੋਚ ਮੋਹਿ ਅਵਧਪਤਿ ॥ ੧੫੧ ॥

ਪੁਰਜਨ ਪਰਿਜਨ ਸਕਲ ਨਿਹੋਰੀ। ਤਾਤ ਸੁਨਾਏਹੁ ਬਿਨਤੀ ਮੋਰੀ ॥
ਸੋਇ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਮੋਰ ਹਿਤਕਾਰੀ। ਜਾਤੇਂ ਰਹ ਨਰਨਾਹੁ ਸੁਖਾਰੀ ॥
ਕਹਬ ਸਁਦੇਸੁ ਭਰਤ ਕੇ ਆਏਁ। ਨੀਤਿ ਨ ਤਜਿਅ ਰਾਜਪਦੁ ਪਾਏਁ ॥
ਪਾਲੇਹੁ ਪ੍ਰਜਹਿ ਕਰਮ ਮਨ ਬਾਨੀ। ਸੀਹੁ ਮਾਤੁ ਸਕਲ ਸਮ ਜਾਨੀ ॥
ਓਰ ਨਿਬਾਹੇਹੁ ਭਾਯਪ ਭਾਈ। ਕਰਿ ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਸੁਜਨ ਸੇਵਕਾਈ ॥
ਤਾਤ ਭਾਁਤਿ ਤੇਹਿ ਰਾਖਬ ਰਾਊ। ਸੋਚ ਮੋਰ ਜੇਹਿਂ ਕਰੈ ਨ ਕਾਊ ॥
ਲਖਨ ਕਹੇ ਕਛੁ ਬਚਨ ਕਠੋਰਾ। ਬਰਜਿ ਰਾਮ ਪੁਨਿ ਮੋਹਿ ਨਿਹੋਰਾ ॥
ਬਾਰ ਬਾਰ ਨਿਜ ਸਪਥ ਦੇਵਾਈ। ਕਹਬਿ ਨ ਤਾਤ ਲਖਨ ਲਰਿਕਾਈ ॥

ਦੋ. ਕਹਿ ਪ੍ਰਨਾਮ ਕਛੁ ਕਹਨ ਲਿਯ ਸਿਯ ਭਇ ਸਿਥਿਲ ਸਨੇਹ।
ਥਕਿਤ ਬਚਨ ਲੋਚਨ ਸਜਲ ਪੁਲਕ ਪਲ੍ਲਵਿਤ ਦੇਹ ॥ ੧੫੨ ॥

ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਰਘੁਬਰ ਰੂਖ ਪਾਈ। ਕੇਵਟ ਪਾਰਹਿ ਨਾਵ ਚਲਾਈ ॥
ਰਘੁਕੁਲਤਿਲਕ ਚਲੇ ਏਹਿ ਭਾਁਤੀ। ਦੇਖਉਁ ਠਾਢ़ ਕੁਲਿਸ ਧਰਿ ਛਾਤੀ ॥
ਮੈਂ ਆਪਨ ਕਿਮਿ ਕਹੌਂ ਕਲੇਸੂ। ਜਿਅਤ ਫਿਰੇਉਁ ਲੇਇ ਰਾਮ ਸਁਦੇਸੂ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਸਚਿਵ ਬਚਨ ਰਹਿ ਗਯਊ। ਹਾਨਿ ਗਲਾਨਿ ਸੋਚ ਬਸ ਭਯਊ ॥
ਸੁਤ ਬਚਨ ਸੁਨਤਹਿਂ ਨਰਨਾਹੂ। ਪਰੇਉ ਧਰਨਿ ਉਰ ਦਾਰੁਨ ਦਾਹੂ ॥
ਤਲਫਤ ਬਿਸ਼ਮ ਮੋਹ ਮਨ ਮਾਪਾ। ਮਾਜਾ ਮਨਹੁਁ ਮੀਨ ਕਹੁਁ ਬ੍ਯਾਪਾ ॥
ਕਰਿ ਬਿਲਾਪ ਸਬ ਰੋਵਹਿਂ ਰਾਨੀ। ਮਹਾ ਬਿਪਤਿ ਕਿਮਿ ਜਾਇ ਬਖਾਨੀ ॥
ਸੁਨਿ ਬਿਲਾਪ ਦੁਖਹੂ ਦੁਖੁ ਲਾਗਾ। ਧੀਰਜਹੂ ਕਰ ਧੀਰਜੁ ਭਾਗਾ ॥

ਦੋ. ਭਯਉ ਕੋਲਾਹਲੁ ਅਵਧ ਅਤਿ ਸੁਨਿ ਨਪ ਰਾਉਰ ਸੋਰੁ।
ਬਿਪੁਲ ਬਿਹਗ ਬਨ ਪਰੇਉ ਨਿਸਿ ਮਾਨਹੁਁ ਕੁਲਿਸ ਕਠੋਰੁ ॥ ੧੫੩ ॥

ਪ੍ਰਾਨ ਕਣ੍ਠਗਤ ਭਯਉ ਭੁਆਲੂ। ਮਨਿ ਬਿਹੀਨ ਜਨੁ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਬ੍ਯਾਲੂ ॥
ਇਦ੍ਰੀਂ ਸਕਲ ਬਿਕਲ ਭਇਁ ਭਾਰੀ। ਜਨੁ ਸਰ ਸਰਸਿਜ ਬਨੁ ਬਿਨੁ ਬਾਰੀ ॥
ਕੌਸਲ੍ਯਾਁ ਨਪੁ ਦੀਖ ਮਲਾਨਾ। ਰਬਿਕੁਲ ਰਬਿ ਅਁਥਯਉ ਜਿਯਁ ਜਾਨਾ।
ਉਰ ਧਰਿ ਧੀਰ ਰਾਮ ਮਹਤਾਰੀ। ਬੋਲੀ ਬਚਨ ਸਮਯ ਅਨੁਸਾਰੀ ॥
ਨਾਥ ਸਮੁਝਿ ਮਨ ਕਰਿਅ ਬਿਚਾਰੂ। ਰਾਮ ਬਿਯੋਗ ਪਯੋਧਿ ਅਪਾਰੂ ॥
ਕਰਨਧਾਰ ਤੁਮ੍ਹ ਅਵਧ ਜਹਾਜੂ। ਚਢ़ੇਉ ਸਕਲ ਪ੍ਰਿਯ ਪਥਿਕ ਸਮਾਜੂ ॥
ਧੀਰਜੁ ਧਰਿਅ ਤ ਪਾਇਅ ਪਾਰੂ। ਨਾਹਿਂ ਤ ਬੂਡ़ਿਹਿ ਸਬੁ ਪਰਿਵਾਰੂ ॥
ਜੌਂ ਜਿਯਁ ਧਰਿਅ ਬਿਨਯ ਪਿਯ ਮੋਰੀ। ਰਾਮੁ ਲਖਨੁ ਸਿਯ ਮਿਲਹਿਂ ਬਹੋਰੀ ॥

ਦੋ. -ਪ੍ਰਿਯਾ ਬਚਨ ਮਦੁ ਸੁਨਤ ਨਪੁ ਚਿਤਯਉ ਆਁਖਿ ਉਘਾਰਿ।
ਤਲਫਤ ਮੀਨ ਮਲੀਨ ਜਨੁ ਸੀਞ੍ਚਤ ਸੀਤਲ ਬਾਰਿ ॥ ੧੫੪ ॥

ਧਰਿ ਧੀਰਜੁ ਉਠੀ ਬੈਠ ਭੁਆਲੂ। ਕਹੁ ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰ ਕਹਁ ਰਾਮ ਕਪਾਲੂ ॥
ਕਹਾਁ ਲਖਨੁ ਕਹਁ ਰਾਮੁ ਸਨੇਹੀ। ਕਹਁ ਪ੍ਰਿਯ ਪੁਤ੍ਰਬਧੂ ਬੈਦੇਹੀ ॥
ਬਿਲਪਤ ਰਾਉ ਬਿਕਲ ਬਹੁ ਭਾਁਤੀ। ਭਇ ਜੁਗ ਸਰਿਸ ਸਿਰਾਤਿ ਨ ਰਾਤੀ ॥
ਤਾਪਸ ਅਨ੍ਧ ਸਾਪ ਸੁਧਿ ਆਈ। ਕੌਸਲ੍ਯਹਿ ਸਬ ਕਥਾ ਸੁਨਾਈ ॥
ਭਯਉ ਬਿਕਲ ਬਰਨਤ ਇਤਿਹਾਸਾ। ਰਾਮ ਰਹਿਤ ਧਿਗ ਜੀਵਨ ਆਸਾ ॥
ਸੋ ਤਨੁ ਰਾਖਿ ਕਰਬ ਮੈਂ ਕਾਹਾ। ਜੇਂਹਿ ਨ ਪ੍ਰੇਮ ਪਨੁ ਮੋਰ ਨਿਬਾਹਾ ॥
ਹਾ ਰਘੁਨਨ੍ਦਨ ਪ੍ਰਾਨ ਪਿਰੀਤੇ। ਤੁਮ੍ਹ ਬਿਨੁ ਜਿਅਤ ਬਹੁਤ ਦਿਨ ਬੀਤੇ ॥
ਹਾ ਜਾਨਕੀ ਲਖਨ ਹਾ ਰਘੁਬਰ। ਹਾ ਪਿਤੁ ਹਿਤ ਚਿਤ ਚਾਤਕ ਜਲਧਰ।

ਦੋ. ਰਾਮ ਰਾਮ ਕਹਿ ਰਾਮ ਕਹਿ ਰਾਮ ਰਾਮ ਕਹਿ ਰਾਮ।
ਤਨੁ ਪਰਿਹਰਿ ਰਘੁਬਰ ਬਿਰਹਁ ਰਾਉ ਗਯਉ ਸੁਰਧਾਮ ॥ ੧੫੫ ॥

ਜਿਅਨ ਮਰਨ ਫਲੁ ਦਸਰਥ ਪਾਵਾ। ਅਣ੍ਡ ਅਨੇਕ ਅਮਲ ਜਸੁ ਛਾਵਾ ॥
ਜਿਅਤ ਰਾਮ ਬਿਧੁ ਬਦਨੁ ਨਿਹਾਰਾ। ਰਾਮ ਬਿਰਹ ਕਰਿ ਮਰਨੁ ਸਁਵਾਰਾ ॥
ਸੋਕ ਬਿਕਲ ਸਬ ਰੋਵਹਿਂ ਰਾਨੀ। ਰੂਪੁ ਸੀਲ ਬਲੁ ਤੇਜੁ ਬਖਾਨੀ ॥
ਕਰਹਿਂ ਬਿਲਾਪ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰਾ। ਪਰਹੀਂ ਭੂਮਿਤਲ ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰਾ ॥
ਬਿਲਪਹਿਂ ਬਿਕਲ ਦਾਸ ਅਰੁ ਦਾਸੀ। ਘਰ ਘਰ ਰੁਦਨੁ ਕਰਹਿਂ ਪੁਰਬਾਸੀ ॥
ਅਁਥਯਉ ਆਜੁ ਭਾਨੁਕੁਲ ਭਾਨੂ। ਧਰਮ ਅਵਧਿ ਗੁਨ ਰੂਪ ਨਿਧਾਨੂ ॥
ਗਾਰੀਂ ਸਕਲ ਕੈਕਇਹਿ ਦੇਹੀਂ। ਨਯਨ ਬਿਹੀਨ ਕੀਨ੍ਹ ਜਗ ਜੇਹੀਂ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਬਿਲਪਤ ਰੈਨਿ ਬਿਹਾਨੀ। ਆਏ ਸਕਲ ਮਹਾਮੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਤਬ ਬਸਿਸ਼੍ਠ ਮੁਨਿ ਸਮਯ ਸਮ ਕਹਿ ਅਨੇਕ ਇਤਿਹਾਸ।
ਸੋਕ ਨੇਵਾਰੇਉ ਸਬਹਿ ਕਰ ਨਿਜ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਪ੍ਰਕਾਸ ॥ ੧੫੬ ॥

ਤੇਲ ਨਾਁਵ ਭਰਿ ਨਪ ਤਨੁ ਰਾਖਾ। ਦੂਤ ਬੋਲਾਇ ਬਹੁਰਿ ਅਸ ਭਾਸ਼ਾ ॥
ਧਾਵਹੁ ਬੇਗਿ ਭਰਤ ਪਹਿਂ ਜਾਹੂ। ਨਪ ਸੁਧਿ ਕਤਹੁਁ ਕਹਹੁ ਜਨਿ ਕਾਹੂ ॥
ਏਤਨੇਇ ਕਹੇਹੁ ਭਰਤ ਸਨ ਜਾਈ। ਗੁਰ ਬੋਲਾਈ ਪਠਯਉ ਦੋਉ ਭਾਈ ॥
ਸੁਨਿ ਮੁਨਿ ਆਯਸੁ ਧਾਵਨ ਧਾਏ। ਚਲੇ ਬੇਗ ਬਰ ਬਾਜਿ ਲਜਾਏ ॥
ਅਨਰਥੁ ਅਵਧ ਅਰਮ੍ਭੇਉ ਜਬ ਤੇਂ। ਕੁਸਗੁਨ ਹੋਹਿਂ ਭਰਤ ਕਹੁਁ ਤਬ ਤੇਂ ॥
ਦੇਖਹਿਂ ਰਾਤਿ ਭਯਾਨਕ ਸਪਨਾ। ਜਾਗਿ ਕਰਹਿਂ ਕਟੁ ਕੋਟਿ ਕਲਪਨਾ ॥
ਬਿਪ੍ਰ ਜੇਵਾਁਇ ਦੇਹਿਂ ਦਿਨ ਦਾਨਾ। ਸਿਵ ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਕਰਹਿਂ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ ॥
ਮਾਗਹਿਂ ਹਦਯਁ ਮਹੇਸ ਮਨਾਈ। ਕੁਸਲ ਮਾਤੁ ਪਿਤੁ ਪਰਿਜਨ ਭਾਈ ॥

ਦੋ. ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਸੋਚਤ ਭਰਤ ਮਨ ਧਾਵਨ ਪਹੁਁਚੇ ਆਇ।
ਗੁਰ ਅਨੁਸਾਸਨ ਸ਼੍ਰਵਨ ਸੁਨਿ ਚਲੇ ਗਨੇਸੁ ਮਨਾਇ ॥ ੧੫੭ ॥

ਚਲੇ ਸਮੀਰ ਬੇਗ ਹਯ ਹਾਁਕੇ। ਨਾਘਤ ਸਰਿਤ ਸੈਲ ਬਨ ਬਾਁਕੇ ॥
ਹਦਯਁ ਸੋਚੁ ਬਡ़ ਕਛੁ ਨ ਸੋਹਾਈ। ਅਸ ਜਾਨਹਿਂ ਜਿਯਁ ਜਾਉਁ ਉਡ़ਾਈ ॥
ਏਕ ਨਿਮੇਸ਼ ਬਰਸ ਸਮ ਜਾਈ। ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਭਰਤ ਨਗਰ ਨਿਅਰਾਈ ॥
ਅਸਗੁਨ ਹੋਹਿਂ ਨਗਰ ਪੈਠਾਰਾ। ਰਟਹਿਂ ਕੁਭਾਁਤਿ ਕੁਖੇਤ ਕਰਾਰਾ ॥
ਖਰ ਸਿਆਰ ਬੋਲਹਿਂ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲਾ। ਸੁਨਿ ਸੁਨਿ ਹੋਇ ਭਰਤ ਮਨ ਸੂਲਾ ॥
ਸ਼੍ਰੀਹਤ ਸਰ ਸਰਿਤਾ ਬਨ ਬਾਗਾ। ਨਗਰੁ ਬਿਸੇਸ਼ਿ ਭਯਾਵਨੁ ਲਾਗਾ ॥
ਖਗ ਮਗ ਹਯ ਗਯ ਜਾਹਿਂ ਨ ਜੋਏ। ਰਾਮ ਬਿਯੋਗ ਕੁਰੋਗ ਬਿਗੋਏ ॥
ਨਗਰ ਨਾਰਿ ਨਰ ਨਿਪਟ ਦੁਖਾਰੀ। ਮਨਹੁਁ ਸਬਨ੍ਹਿ ਸਬ ਸਮ੍ਪਤਿ ਹਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਪੁਰਜਨ ਮਿਲਿਹਿਂ ਨ ਕਹਹਿਂ ਕਛੁ ਗਵਁਹਿਂ ਜੋਹਾਰਹਿਂ ਜਾਹਿਂ।
ਭਰਤ ਕੁਸਲ ਪੂਁਛਿ ਨ ਸਕਹਿਂ ਭਯ ਬਿਸ਼ਾਦ ਮਨ ਮਾਹਿਂ ॥ ੧੫੮ ॥

ਹਾਟ ਬਾਟ ਨਹਿਂ ਜਾਇ ਨਿਹਾਰੀ। ਜਨੁ ਪੁਰ ਦਹਁ ਦਿਸਿ ਲਾਗਿ ਦਵਾਰੀ ॥
ਆਵਤ ਸੁਤ ਸੁਨਿ ਕੈਕਯਨਨ੍ਦਿਨਿ। ਹਰਸ਼ੀ ਰਬਿਕੁਲ ਜਲਰੁਹ ਚਨ੍ਦਿਨਿ ॥
ਸਜਿ ਆਰਤੀ ਮੁਦਿਤ ਉਠਿ ਧਾਈ। ਦ੍ਵਾਰੇਹਿਂ ਭੇਣ੍ਟਿ ਭਵਨ ਲੇਇ ਆਈ ॥
ਭਰਤ ਦੁਖਿਤ ਪਰਿਵਾਰੁ ਨਿਹਾਰਾ। ਮਾਨਹੁਁ ਤੁਹਿਨ ਬਨਜ ਬਨੁ ਮਾਰਾ ॥
ਕੈਕੇਈ ਹਰਸ਼ਿਤ ਏਹਿ ਭਾਁਤਿ। ਮਨਹੁਁ ਮੁਦਿਤ ਦਵ ਲਾਇ ਕਿਰਾਤੀ ॥
ਸੁਤਹਿ ਸਸੋਚ ਦੇਖਿ ਮਨੁ ਮਾਰੇਂ। ਪੂਁਛਤਿ ਨੈਹਰ ਕੁਸਲ ਹਮਾਰੇਂ ॥
ਸਕਲ ਕੁਸਲ ਕਹਿ ਭਰਤ ਸੁਨਾਈ। ਪੂਁਛੀ ਨਿਜ ਕੁਲ ਕੁਸਲ ਭਲਾਈ ॥
ਕਹੁ ਕਹਁ ਤਾਤ ਕਹਾਁ ਸਬ ਮਾਤਾ। ਕਹਁ ਸਿਯ ਰਾਮ ਲਖਨ ਪ੍ਰਿਯ ਭ੍ਰਾਤਾ ॥

ਦੋ. ਸੁਨਿ ਸੁਤ ਬਚਨ ਸਨੇਹਮਯ ਕਪਟ ਨੀਰ ਭਰਿ ਨੈਨ।
ਭਰਤ ਸ਼੍ਰਵਨ ਮਨ ਸੂਲ ਸਮ ਪਾਪਿਨਿ ਬੋਲੀ ਬੈਨ ॥ ੧੫੯ ॥

ਤਾਤ ਬਾਤ ਮੈਂ ਸਕਲ ਸਁਵਾਰੀ। ਭੈ ਮਨ੍ਥਰਾ ਸਹਾਯ ਬਿਚਾਰੀ ॥
ਕਛੁਕ ਕਾਜ ਬਿਧਿ ਬੀਚ ਬਿਗਾਰੇਉ। ਭੂਪਤਿ ਸੁਰਪਤਿ ਪੁਰ ਪਗੁ ਧਾਰੇਉ ॥
ਸੁਨਤ ਭਰਤੁ ਭਏ ਬਿਬਸ ਬਿਸ਼ਾਦਾ। ਜਨੁ ਸਹਮੇਉ ਕਰਿ ਕੇਹਰਿ ਨਾਦਾ ॥
ਤਾਤ ਤਾਤ ਹਾ ਤਾਤ ਪੁਕਾਰੀ। ਪਰੇ ਭੂਮਿਤਲ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਭਾਰੀ ॥
ਚਲਤ ਨ ਦੇਖਨ ਪਾਯਉਁ ਤੋਹੀ। ਤਾਤ ਨ ਰਾਮਹਿ ਸੌਮ੍ਪੇਹੁ ਮੋਹੀ ॥
ਬਹੁਰਿ ਧੀਰ ਧਰਿ ਉਠੇ ਸਁਭਾਰੀ। ਕਹੁ ਪਿਤੁ ਮਰਨ ਹੇਤੁ ਮਹਤਾਰੀ ॥
ਸੁਨਿ ਸੁਤ ਬਚਨ ਕਹਤਿ ਕੈਕੇਈ। ਮਰਮੁ ਪਾਁਛਿ ਜਨੁ ਮਾਹੁਰ ਦੇਈ ॥
ਆਦਿਹੁ ਤੇਂ ਸਬ ਆਪਨਿ ਕਰਨੀ। ਕੁਟਿਲ ਕਠੋਰ ਮੁਦਿਤ ਮਨ ਬਰਨੀ ॥

ਦੋ. ਭਰਤਹਿ ਬਿਸਰੇਉ ਪਿਤੁ ਮਰਨ ਸੁਨਤ ਰਾਮ ਬਨ ਗੌਨੁ।
ਹੇਤੁ ਅਪਨਪਉ ਜਾਨਿ ਜਿਯਁ ਥਕਿਤ ਰਹੇ ਧਰਿ ਮੌਨੁ ॥ ੧੬੦ ॥

ਬਿਕਲ ਬਿਲੋਕਿ ਸੁਤਹਿ ਸਮੁਝਾਵਤਿ। ਮਨਹੁਁ ਜਰੇ ਪਰ ਲੋਨੁ ਲਗਾਵਤਿ ॥
ਤਾਤ ਰਾਉ ਨਹਿਂ ਸੋਚੇ ਜੋਗੂ। ਬਿਢ़ਇ ਸੁਕਤ ਜਸੁ ਕੀਨ੍ਹੇਉ ਭੋਗੂ ॥
ਜੀਵਤ ਸਕਲ ਜਨਮ ਫਲ ਪਾਏ। ਅਨ੍ਤ ਅਮਰਪਤਿ ਸਦਨ ਸਿਧਾਏ ॥
ਅਸ ਅਨੁਮਾਨਿ ਸੋਚ ਪਰਿਹਰਹੂ। ਸਹਿਤ ਸਮਾਜ ਰਾਜ ਪੁਰ ਕਰਹੂ ॥
ਸੁਨਿ ਸੁਠਿ ਸਹਮੇਉ ਰਾਜਕੁਮਾਰੂ। ਪਾਕੇਂ ਛਤ ਜਨੁ ਲਾਗ ਅਁਗਾਰੂ ॥
ਧੀਰਜ ਧਰਿ ਭਰਿ ਲੇਹਿਂ ਉਸਾਸਾ। ਪਾਪਨਿ ਸਬਹਿ ਭਾਁਤਿ ਕੁਲ ਨਾਸਾ ॥
ਜੌਂ ਪੈ ਕੁਰੁਚਿ ਰਹੀ ਅਤਿ ਤੋਹੀ। ਜਨਮਤ ਕਾਹੇ ਨ ਮਾਰੇ ਮੋਹੀ ॥
ਪੇਡ़ ਕਾਟਿ ਤੈਂ ਪਾਲਉ ਸੀਞ੍ਚਾ। ਮੀਨ ਜਿਅਨ ਨਿਤਿ ਬਾਰਿ ਉਲੀਚਾ ॥

ਦੋ. ਹਂਸਬਂਸੁ ਦਸਰਥੁ ਜਨਕੁ ਰਾਮ ਲਖਨ ਸੇ ਭਾਇ।
ਜਨਨੀ ਤੂਁ ਜਨਨੀ ਭਈ ਬਿਧਿ ਸਨ ਕਛੁ ਨ ਬਸਾਇ ॥ ੧੬੧ ॥

ਜਬ ਤੈਂ ਕੁਮਤਿ ਕੁਮਤ ਜਿਯਁ ਠਯਊ। ਖਣ੍ਡ ਖਣ੍ਡ ਹੋਇ ਹ੍ਰਦਉ ਨ ਗਯਊ ॥
ਬਰ ਮਾਗਤ ਮਨ ਭਇ ਨਹਿਂ ਪੀਰਾ। ਗਰਿ ਨ ਜੀਹ ਮੁਹਁ ਪਰੇਉ ਨ ਕੀਰਾ ॥
ਭੂਪਁ ਪ੍ਰਤੀਤ ਤੋਰਿ ਕਿਮਿ ਕੀਨ੍ਹੀ। ਮਰਨ ਕਾਲ ਬਿਧਿ ਮਤਿ ਹਰਿ ਲੀਨ੍ਹੀ ॥
ਬਿਧਿਹੁਁ ਨ ਨਾਰਿ ਹਦਯ ਗਤਿ ਜਾਨੀ। ਸਕਲ ਕਪਟ ਅਘ ਅਵਗੁਨ ਖਾਨੀ ॥
ਸਰਲ ਸੁਸੀਲ ਧਰਮ ਰਤ ਰਾਊ। ਸੋ ਕਿਮਿ ਜਾਨੈ ਤੀਯ ਸੁਭਾਊ ॥
ਅਸ ਕੋ ਜੀਵ ਜਨ੍ਤੁ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਜੇਹਿ ਰਘੁਨਾਥ ਪ੍ਰਾਨਪ੍ਰਿਯ ਨਾਹੀਂ ॥
ਭੇ ਅਤਿ ਅਹਿਤ ਰਾਮੁ ਤੇਉ ਤੋਹੀ। ਕੋ ਤੂ ਅਹਸਿ ਸਤ੍ਯ ਕਹੁ ਮੋਹੀ ॥
ਜੋ ਹਸਿ ਸੋ ਹਸਿ ਮੁਹਁ ਮਸਿ ਲਾਈ। ਆਁਖਿ ਓਟ ਉਠਿ ਬੈਠਹਿਂ ਜਾਈ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਬਿਰੋਧੀ ਹਦਯ ਤੇਂ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਨ੍ਹ ਬਿਧਿ ਮੋਹਿ।
ਮੋ ਸਮਾਨ ਕੋ ਪਾਤਕੀ ਬਾਦਿ ਕਹਉਁ ਕਛੁ ਤੋਹਿ ॥ ੧੬੨ ॥

ਸੁਨਿ ਸਤ੍ਰੁਘੁਨ ਮਾਤੁ ਕੁਟਿਲਾਈ। ਜਰਹਿਂ ਗਾਤ ਰਿਸ ਕਛੁ ਨ ਬਸਾਈ ॥
ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਕੁਬਰੀ ਤਹਁ ਆਈ। ਬਸਨ ਬਿਭੂਸ਼ਨ ਬਿਬਿਧ ਬਨਾਈ ॥
ਲਖਿ ਰਿਸ ਭਰੇਉ ਲਖਨ ਲਘੁ ਭਾਈ। ਬਰਤ ਅਨਲ ਘਤ ਆਹੁਤਿ ਪਾਈ ॥
ਹੁਮਗਿ ਲਾਤ ਤਕਿ ਕੂਬਰ ਮਾਰਾ। ਪਰਿ ਮੁਹ ਭਰ ਮਹਿ ਕਰਤ ਪੁਕਾਰਾ ॥
ਕੂਬਰ ਟੂਟੇਉ ਫੂਟ ਕਪਾਰੂ। ਦਲਿਤ ਦਸਨ ਮੁਖ ਰੁਧਿਰ ਪ੍ਰਚਾਰੂ ॥
ਆਹ ਦਇਅ ਮੈਂ ਕਾਹ ਨਸਾਵਾ। ਕਰਤ ਨੀਕ ਫਲੁ ਅਨਇਸ ਪਾਵਾ ॥
ਸੁਨਿ ਰਿਪੁਹਨ ਲਖਿ ਨਖ ਸਿਖ ਖੋਟੀ। ਲਗੇ ਘਸੀਟਨ ਧਰਿ ਧਰਿ ਝੋਣ੍ਟੀ ॥
ਭਰਤ ਦਯਾਨਿਧਿ ਦੀਨ੍ਹਿ ਛਡ़ਾਈ। ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਪਹਿਂ ਗੇ ਦੋਉ ਭਾਈ ॥

ਦੋ. ਮਲਿਨ ਬਸਨ ਬਿਬਰਨ ਬਿਕਲ ਕਸ ਸਰੀਰ ਦੁਖ ਭਾਰ।
ਕਨਕ ਕਲਪ ਬਰ ਬੇਲਿ ਬਨ ਮਾਨਹੁਁ ਹਨੀ ਤੁਸਾਰ ॥ ੧੬੩ ॥

ਭਰਤਹਿ ਦੇਖਿ ਮਾਤੁ ਉਠਿ ਧਾਈ। ਮੁਰੁਛਿਤ ਅਵਨਿ ਪਰੀ ਝਇਁ ਆਈ ॥
ਦੇਖਤ ਭਰਤੁ ਬਿਕਲ ਭਏ ਭਾਰੀ। ਪਰੇ ਚਰਨ ਤਨ ਦਸਾ ਬਿਸਾਰੀ ॥
ਮਾਤੁ ਤਾਤ ਕਹਁ ਦੇਹਿ ਦੇਖਾਈ। ਕਹਁ ਸਿਯ ਰਾਮੁ ਲਖਨੁ ਦੋਉ ਭਾਈ ॥
ਕੈਕਇ ਕਤ ਜਨਮੀ ਜਗ ਮਾਝਾ। ਜੌਂ ਜਨਮਿ ਤ ਭਇ ਕਾਹੇ ਨ ਬਾਁਝਾ ॥
ਕੁਲ ਕਲਙ੍ਕੁ ਜੇਹਿਂ ਜਨਮੇਉ ਮੋਹੀ। ਅਪਜਸ ਭਾਜਨ ਪ੍ਰਿਯਜਨ ਦ੍ਰੋਹੀ ॥
ਕੋ ਤਿਭੁਵਨ ਮੋਹਿ ਸਰਿਸ ਅਭਾਗੀ। ਗਤਿ ਅਸਿ ਤੋਰਿ ਮਾਤੁ ਜੇਹਿ ਲਾਗੀ ॥
ਪਿਤੁ ਸੁਰਪੁਰ ਬਨ ਰਘੁਬਰ ਕੇਤੂ। ਮੈਂ ਕੇਵਲ ਸਬ ਅਨਰਥ ਹੇਤੁ ॥
ਧਿਗ ਮੋਹਿ ਭਯਉਁ ਬੇਨੁ ਬਨ ਆਗੀ। ਦੁਸਹ ਦਾਹ ਦੁਖ ਦੂਸ਼ਨ ਭਾਗੀ ॥

ਦੋ. ਮਾਤੁ ਭਰਤ ਕੇ ਬਚਨ ਮਦੁ ਸੁਨਿ ਸੁਨਿ ਉਠੀ ਸਁਭਾਰਿ ॥
ਲਿਏ ਉਠਾਇ ਲਗਾਇ ਉਰ ਲੋਚਨ ਮੋਚਤਿ ਬਾਰਿ ॥ ੧੬੪ ॥

ਸਰਲ ਸੁਭਾਯ ਮਾਯਁ ਹਿਯਁ ਲਾਏ। ਅਤਿ ਹਿਤ ਮਨਹੁਁ ਰਾਮ ਫਿਰਿ ਆਏ ॥
ਭੇਣ੍ਟੇਉ ਬਹੁਰਿ ਲਖਨ ਲਘੁ ਭਾਈ। ਸੋਕੁ ਸਨੇਹੁ ਨ ਹਦਯਁ ਸਮਾਈ ॥
ਦੇਖਿ ਸੁਭਾਉ ਕਹਤ ਸਬੁ ਕੋਈ। ਰਾਮ ਮਾਤੁ ਅਸ ਕਾਹੇ ਨ ਹੋਈ ॥
ਮਾਤਾਁ ਭਰਤੁ ਗੋਦ ਬੈਠਾਰੇ। ਆਁਸੁ ਪੌਞ੍ਛਿ ਮਦੁ ਬਚਨ ਉਚਾਰੇ ॥
ਅਜਹੁਁ ਬਚ੍ਛ ਬਲਿ ਧੀਰਜ ਧਰਹੂ। ਕੁਸਮਉ ਸਮੁਝਿ ਸੋਕ ਪਰਿਹਰਹੂ ॥
ਜਨਿ ਮਾਨਹੁ ਹਿਯਁ ਹਾਨਿ ਗਲਾਨੀ। ਕਾਲ ਕਰਮ ਗਤਿ ਅਘਟਿਤ ਜਾਨਿ ॥
ਕਾਹੁਹਿ ਦੋਸੁ ਦੇਹੁ ਜਨਿ ਤਾਤਾ। ਭਾ ਮੋਹਿ ਸਬ ਬਿਧਿ ਬਾਮ ਬਿਧਾਤਾ ॥
ਜੋ ਏਤੇਹੁਁ ਦੁਖ ਮੋਹਿ ਜਿਆਵਾ। ਅਜਹੁਁ ਕੋ ਜਾਨਇ ਕਾ ਤੇਹਿ ਭਾਵਾ ॥

ਦੋ. ਪਿਤੁ ਆਯਸ ਭੂਸ਼ਨ ਬਸਨ ਤਾਤ ਤਜੇ ਰਘੁਬੀਰ।
ਬਿਸਮਉ ਹਰਸ਼ੁ ਨ ਹਦਯਁ ਕਛੁ ਪਹਿਰੇ ਬਲਕਲ ਚੀਰ। ੧੬੫ ॥

ਮੁਖ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਮਨ ਰਙ੍ਗ ਨ ਰੋਸ਼ੂ। ਸਬ ਕਰ ਸਬ ਬਿਧਿ ਕਰਿ ਪਰਿਤੋਸ਼ੂ ॥
ਚਲੇ ਬਿਪਿਨ ਸੁਨਿ ਸਿਯ ਸਁਗ ਲਾਗੀ। ਰਹਇ ਨ ਰਾਮ ਚਰਨ ਅਨੁਰਾਗੀ ॥
ਸੁਨਤਹਿਂ ਲਖਨੁ ਚਲੇ ਉਠਿ ਸਾਥਾ। ਰਹਹਿਂ ਨ ਜਤਨ ਕਿਏ ਰਘੁਨਾਥਾ ॥
ਤਬ ਰਘੁਪਤਿ ਸਬਹੀ ਸਿਰੁ ਨਾਈ। ਚਲੇ ਸਙ੍ਗ ਸਿਯ ਅਰੁ ਲਘੁ ਭਾਈ ॥
ਰਾਮੁ ਲਖਨੁ ਸਿਯ ਬਨਹਿ ਸਿਧਾਏ। ਗਇਉਁ ਨ ਸਙ੍ਗ ਨ ਪ੍ਰਾਨ ਪਠਾਏ ॥
ਯਹੁ ਸਬੁ ਭਾ ਇਨ੍ਹ ਆਁਖਿਨ੍ਹ ਆਗੇਂ। ਤਉ ਨ ਤਜਾ ਤਨੁ ਜੀਵ ਅਭਾਗੇਂ ॥
ਮੋਹਿ ਨ ਲਾਜ ਨਿਜ ਨੇਹੁ ਨਿਹਾਰੀ। ਰਾਮ ਸਰਿਸ ਸੁਤ ਮੈਂ ਮਹਤਾਰੀ ॥
ਜਿਐ ਮਰੈ ਭਲ ਭੂਪਤਿ ਜਾਨਾ। ਮੋਰ ਹਦਯ ਸਤ ਕੁਲਿਸ ਸਮਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਕੇ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਭਰਤ ਸਹਿਤ ਰਨਿਵਾਸ।
ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਬਿਲਪਤ ਰਾਜਗਹ ਮਾਨਹੁਁ ਸੋਕ ਨੇਵਾਸੁ ॥ ੧੬੬ ॥

ਬਿਲਪਹਿਂ ਬਿਕਲ ਭਰਤ ਦੋਉ ਭਾਈ। ਕੌਸਲ੍ਯਾਁ ਲਿਏ ਹਦਯਁ ਲਗਾਈ ॥
ਭਾਁਤਿ ਅਨੇਕ ਭਰਤੁ ਸਮੁਝਾਏ। ਕਹਿ ਬਿਬੇਕਮਯ ਬਚਨ ਸੁਨਾਏ ॥
ਭਰਤਹੁਁ ਮਾਤੁ ਸਕਲ ਸਮੁਝਾਈਂ। ਕਹਿ ਪੁਰਾਨ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਕਥਾ ਸੁਹਾਈਂ ॥
ਛਲ ਬਿਹੀਨ ਸੁਚਿ ਸਰਲ ਸੁਬਾਨੀ। ਬੋਲੇ ਭਰਤ ਜੋਰਿ ਜੁਗ ਪਾਨੀ ॥
ਜੇ ਅਘ ਮਾਤੁ ਪਿਤਾ ਸੁਤ ਮਾਰੇਂ। ਗਾਇ ਗੋਠ ਮਹਿਸੁਰ ਪੁਰ ਜਾਰੇਂ ॥
ਜੇ ਅਘ ਤਿਯ ਬਾਲਕ ਬਧ ਕੀਨ੍ਹੇਂ। ਮੀਤ ਮਹੀਪਤਿ ਮਾਹੁਰ ਦੀਨ੍ਹੇਂ ॥
ਜੇ ਪਾਤਕ ਉਪਪਾਤਕ ਅਹਹੀਂ। ਕਰਮ ਬਚਨ ਮਨ ਭਵ ਕਬਿ ਕਹਹੀਂ ॥
ਤੇ ਪਾਤਕ ਮੋਹਿ ਹੋਹੁਁ ਬਿਧਾਤਾ। ਜੌਂ ਯਹੁ ਹੋਇ ਮੋਰ ਮਤ ਮਾਤਾ ॥

ਦੋ. ਜੇ ਪਰਿਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰ ਚਰਨ ਭਜਹਿਂ ਭੂਤਗਨ ਘੋਰ।
ਤੇਹਿ ਕਇ ਗਤਿ ਮੋਹਿ ਦੇਉ ਬਿਧਿ ਜੌਂ ਜਨਨੀ ਮਤ ਮੋਰ ॥ ੧੬੭ ॥

ਬੇਚਹਿਂ ਬੇਦੁ ਧਰਮੁ ਦੁਹਿ ਲੇਹੀਂ। ਪਿਸੁਨ ਪਰਾਯ ਪਾਪ ਕਹਿ ਦੇਹੀਂ ॥
ਕਪਟੀ ਕੁਟਿਲ ਕਲਹਪ੍ਰਿਯ ਕ੍ਰੋਧੀ। ਬੇਦ ਬਿਦੂਸ਼ਕ ਬਿਸ੍ਵ ਬਿਰੋਧੀ ॥
ਲੋਭੀ ਲਮ੍ਪਟ ਲੋਲੁਪਚਾਰਾ। ਜੇ ਤਾਕਹਿਂ ਪਰਧਨੁ ਪਰਦਾਰਾ ॥
ਪਾਵੌਂ ਮੈਂ ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਗਤਿ ਘੋਰਾ। ਜੌਂ ਜਨਨੀ ਯਹੁ ਸਮ੍ਮਤ ਮੋਰਾ ॥
ਜੇ ਨਹਿਂ ਸਾਧੁਸਙ੍ਗ ਅਨੁਰਾਗੇ। ਪਰਮਾਰਥ ਪਥ ਬਿਮੁਖ ਅਭਾਗੇ ॥
ਜੇ ਨ ਭਜਹਿਂ ਹਰਿ ਨਰਤਨੁ ਪਾਈ। ਜਿਨ੍ਹਹਿ ਨ ਹਰਿ ਹਰ ਸੁਜਸੁ ਸੋਹਾਈ ॥
ਤਜਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਪਨ੍ਥੁ ਬਾਮ ਪਥ ਚਲਹੀਂ। ਬਞ੍ਚਕ ਬਿਰਚਿ ਬੇਸ਼ ਜਗੁ ਛਲਹੀਂ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਕੈ ਗਤਿ ਮੋਹਿ ਸਙ੍ਕਰ ਦੇਊ। ਜਨਨੀ ਜੌਂ ਯਹੁ ਜਾਨੌਂ ਭੇਊ ॥

ਦੋ. ਮਾਤੁ ਭਰਤ ਕੇ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਸਾਁਚੇ ਸਰਲ ਸੁਭਾਯਁ।
ਕਹਤਿ ਰਾਮ ਪ੍ਰਿਯ ਤਾਤ ਤੁਮ੍ਹ ਸਦਾ ਬਚਨ ਮਨ ਕਾਯਁ ॥ ੧੬੮ ॥

ਰਾਮ ਪ੍ਰਾਨਹੁ ਤੇਂ ਪ੍ਰਾਨ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ। ਤੁਮ੍ਹ ਰਘੁਪਤਿਹਿ ਪ੍ਰਾਨਹੁ ਤੇਂ ਪ੍ਯਾਰੇ ॥
ਬਿਧੁ ਬਿਸ਼ ਚਵੈ ਸ੍ਤ੍ਰਵੈ ਹਿਮੁ ਆਗੀ। ਹੋਇ ਬਾਰਿਚਰ ਬਾਰਿ ਬਿਰਾਗੀ ॥
ਭਏਁ ਗ੍ਯਾਨੁ ਬਰੁ ਮਿਟੈ ਨ ਮੋਹੂ। ਤੁਮ੍ਹ ਰਾਮਹਿ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲ ਨ ਹੋਹੂ ॥
ਮਤ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਯਹੁ ਜੋ ਜਗ ਕਹਹੀਂ। ਸੋ ਸਪਨੇਹੁਁ ਸੁਖ ਸੁਗਤਿ ਨ ਲਹਹੀਂ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਮਾਤੁ ਭਰਤੁ ਹਿਯਁ ਲਾਏ। ਥਨ ਪਯ ਸ੍ਤ੍ਰਵਹਿਂ ਨਯਨ ਜਲ ਛਾਏ ॥
ਕਰਤ ਬਿਲਾਪ ਬਹੁਤ ਯਹਿ ਭਾਁਤੀ। ਬੈਠੇਹਿਂ ਬੀਤਿ ਗਇ ਸਬ ਰਾਤੀ ॥
ਬਾਮਦੇਉ ਬਸਿਸ਼੍ਠ ਤਬ ਆਏ। ਸਚਿਵ ਮਹਾਜਨ ਸਕਲ ਬੋਲਾਏ ॥
ਮੁਨਿ ਬਹੁ ਭਾਁਤਿ ਭਰਤ ਉਪਦੇਸੇ। ਕਹਿ ਪਰਮਾਰਥ ਬਚਨ ਸੁਦੇਸੇ ॥

ਦੋ. ਤਾਤ ਹਦਯਁ ਧੀਰਜੁ ਧਰਹੁ ਕਰਹੁ ਜੋ ਅਵਸਰ ਆਜੁ।
ਉਠੇ ਭਰਤ ਗੁਰ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਕਰਨ ਕਹੇਉ ਸਬੁ ਸਾਜੁ ॥ ੧੬੯ ॥

ਨਪਤਨੁ ਬੇਦ ਬਿਦਿਤ ਅਨ੍ਹਵਾਵਾ। ਪਰਮ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਬਿਮਾਨੁ ਬਨਾਵਾ ॥
ਗਹਿ ਪਦ ਭਰਤ ਮਾਤੁ ਸਬ ਰਾਖੀ। ਰਹੀਂ ਰਾਨਿ ਦਰਸਨ ਅਭਿਲਾਸ਼ੀ ॥
ਚਨ੍ਦਨ ਅਗਰ ਭਾਰ ਬਹੁ ਆਏ। ਅਮਿਤ ਅਨੇਕ ਸੁਗਨ੍ਧ ਸੁਹਾਏ ॥
ਸਰਜੁ ਤੀਰ ਰਚਿ ਚਿਤਾ ਬਨਾਈ। ਜਨੁ ਸੁਰਪੁਰ ਸੋਪਾਨ ਸੁਹਾਈ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਦਾਹ ਕ੍ਰਿਯਾ ਸਬ ਕੀਨ੍ਹੀ। ਬਿਧਿਵਤ ਨ੍ਹਾਇ ਤਿਲਾਞ੍ਜੁਲਿ ਦੀਨ੍ਹੀ ॥
ਸੋਧਿ ਸੁਮਤਿ ਸਬ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨਾ। ਕੀਨ੍ਹ ਭਰਤ ਦਸਗਾਤ ਬਿਧਾਨਾ ॥
ਜਹਁ ਜਸ ਮੁਨਿਬਰ ਆਯਸੁ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਤਹਁ ਤਸ ਸਹਸ ਭਾਁਤਿ ਸਬੁ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਭਏ ਬਿਸੁਦ੍ਧ ਦਿਏ ਸਬ ਦਾਨਾ। ਧੇਨੁ ਬਾਜਿ ਗਜ ਬਾਹਨ ਨਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਸਿਙ੍ਘਾਸਨ ਭੂਸ਼ਨ ਬਸਨ ਅਨ੍ਨ ਧਰਨਿ ਧਨ ਧਾਮ।
ਦਿਏ ਭਰਤ ਲਹਿ ਭੂਮਿਸੁਰ ਭੇ ਪਰਿਪੂਰਨ ਕਾਮ ॥ ੧੭੦ ॥

ਪਿਤੁ ਹਿਤ ਭਰਤ ਕੀਨ੍ਹਿ ਜਸਿ ਕਰਨੀ। ਸੋ ਮੁਖ ਲਾਖ ਜਾਇ ਨਹਿਂ ਬਰਨੀ ॥
ਸੁਦਿਨੁ ਸੋਧਿ ਮੁਨਿਬਰ ਤਬ ਆਏ। ਸਚਿਵ ਮਹਾਜਨ ਸਕਲ ਬੋਲਾਏ ॥
ਬੈਠੇ ਰਾਜਸਭਾਁ ਸਬ ਜਾਈ। ਪਠਏ ਬੋਲਿ ਭਰਤ ਦੋਉ ਭਾਈ ॥
ਭਰਤੁ ਬਸਿਸ਼੍ਠ ਨਿਕਟ ਬੈਠਾਰੇ। ਨੀਤਿ ਧਰਮਮਯ ਬਚਨ ਉਚਾਰੇ ॥
ਪ੍ਰਥਮ ਕਥਾ ਸਬ ਮੁਨਿਬਰ ਬਰਨੀ। ਕੈਕਇ ਕੁਟਿਲ ਕੀਨ੍ਹਿ ਜਸਿ ਕਰਨੀ ॥
ਭੂਪ ਧਰਮਬ੍ਰਤੁ ਸਤ੍ਯ ਸਰਾਹਾ। ਜੇਹਿਂ ਤਨੁ ਪਰਿਹਰਿ ਪ੍ਰੇਮੁ ਨਿਬਾਹਾ ॥
ਕਹਤ ਰਾਮ ਗੁਨ ਸੀਲ ਸੁਭਾਊ। ਸਜਲ ਨਯਨ ਪੁਲਕੇਉ ਮੁਨਿਰਾਊ ॥
ਬਹੁਰਿ ਲਖਨ ਸਿਯ ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਖਾਨੀ। ਸੋਕ ਸਨੇਹ ਮਗਨ ਮੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਸੁਨਹੁ ਭਰਤ ਭਾਵੀ ਪ੍ਰਬਲ ਬਿਲਖਿ ਕਹੇਉ ਮੁਨਿਨਾਥ।
ਹਾਨਿ ਲਾਭੁ ਜੀਵਨ ਮਰਨੁ ਜਸੁ ਅਪਜਸੁ ਬਿਧਿ ਹਾਥ ॥ ੧੭੧ ॥

ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਕੇਹਿ ਦੇਇਅ ਦੋਸੂ। ਬ੍ਯਰਥ ਕਾਹਿ ਪਰ ਕੀਜਿਅ ਰੋਸੂ ॥
ਤਾਤ ਬਿਚਾਰੁ ਕੇਹਿ ਕਰਹੁ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਸੋਚ ਜੋਗੁ ਦਸਰਥੁ ਨਪੁ ਨਾਹੀਂ ॥
ਸੋਚਿਅ ਬਿਪ੍ਰ ਜੋ ਬੇਦ ਬਿਹੀਨਾ। ਤਜਿ ਨਿਜ ਧਰਮੁ ਬਿਸ਼ਯ ਲਯਲੀਨਾ ॥
ਸੋਚਿਅ ਨਪਤਿ ਜੋ ਨੀਤਿ ਨ ਜਾਨਾ। ਜੇਹਿ ਨ ਪ੍ਰਜਾ ਪ੍ਰਿਯ ਪ੍ਰਾਨ ਸਮਾਨਾ ॥
ਸੋਚਿਅ ਬਯਸੁ ਕਪਨ ਧਨਵਾਨੂ। ਜੋ ਨ ਅਤਿਥਿ ਸਿਵ ਭਗਤਿ ਸੁਜਾਨੂ ॥
ਸੋਚਿਅ ਸੂਦ੍ਰੁ ਬਿਪ੍ਰ ਅਵਮਾਨੀ। ਮੁਖਰ ਮਾਨਪ੍ਰਿਯ ਗ੍ਯਾਨ ਗੁਮਾਨੀ ॥
ਸੋਚਿਅ ਪੁਨਿ ਪਤਿ ਬਞ੍ਚਕ ਨਾਰੀ। ਕੁਟਿਲ ਕਲਹਪ੍ਰਿਯ ਇਚ੍ਛਾਚਾਰੀ ॥
ਸੋਚਿਅ ਬਟੁ ਨਿਜ ਬ੍ਰਤੁ ਪਰਿਹਰਈ। ਜੋ ਨਹਿਂ ਗੁਰ ਆਯਸੁ ਅਨੁਸਰਈ ॥

ਦੋ. ਸੋਚਿਅ ਗਹੀ ਜੋ ਮੋਹ ਬਸ ਕਰਇ ਕਰਮ ਪਥ ਤ੍ਯਾਗ।
ਸੋਚਿਅ ਜਤਿ ਪ੍ਰਮ੍ਪਚ ਰਤ ਬਿਗਤ ਬਿਬੇਕ ਬਿਰਾਗ ॥ ੧੭੨ ॥

ਬੈਖਾਨਸ ਸੋਇ ਸੋਚੈ ਜੋਗੁ। ਤਪੁ ਬਿਹਾਇ ਜੇਹਿ ਭਾਵਇ ਭੋਗੂ ॥
ਸੋਚਿਅ ਪਿਸੁਨ ਅਕਾਰਨ ਕ੍ਰੋਧੀ। ਜਨਨਿ ਜਨਕ ਗੁਰ ਬਨ੍ਧੁ ਬਿਰੋਧੀ ॥
ਸਬ ਬਿਧਿ ਸੋਚਿਅ ਪਰ ਅਪਕਾਰੀ। ਨਿਜ ਤਨੁ ਪੋਸ਼ਕ ਨਿਰਦਯ ਭਾਰੀ ॥
ਸੋਚਨੀਯ ਸਬਹਿ ਬਿਧਿ ਸੋਈ। ਜੋ ਨ ਛਾਡ़ਿ ਛਲੁ ਹਰਿ ਜਨ ਹੋਈ ॥
ਸੋਚਨੀਯ ਨਹਿਂ ਕੋਸਲਰਾਊ। ਭੁਵਨ ਚਾਰਿਦਸ ਪ੍ਰਗਟ ਪ੍ਰਭਾਊ ॥
ਭਯਉ ਨ ਅਹਇ ਨ ਅਬ ਹੋਨਿਹਾਰਾ। ਭੂਪ ਭਰਤ ਜਸ ਪਿਤਾ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ॥
ਬਿਧਿ ਹਰਿ ਹਰੁ ਸੁਰਪਤਿ ਦਿਸਿਨਾਥਾ। ਬਰਨਹਿਂ ਸਬ ਦਸਰਥ ਗੁਨ ਗਾਥਾ ॥

ਦੋ. ਕਹਹੁ ਤਾਤ ਕੇਹਿ ਭਾਁਤਿ ਕੋਉ ਕਰਿਹਿ ਬਡ़ਾਈ ਤਾਸੁ।
ਰਾਮ ਲਖਨ ਤੁਮ੍ਹ ਸਤ੍ਰੁਹਨ ਸਰਿਸ ਸੁਅਨ ਸੁਚਿ ਜਾਸੁ ॥ ੧੭੩ ॥

ਸਬ ਪ੍ਰਕਾਰ ਭੂਪਤਿ ਬਡ़ਭਾਗੀ। ਬਾਦਿ ਬਿਸ਼ਾਦੁ ਕਰਿਅ ਤੇਹਿ ਲਾਗੀ ॥
ਯਹੁ ਸੁਨਿ ਸਮੁਝਿ ਸੋਚੁ ਪਰਿਹਰਹੂ। ਸਿਰ ਧਰਿ ਰਾਜ ਰਜਾਯਸੁ ਕਰਹੂ ॥
ਰਾਁਯ ਰਾਜਪਦੁ ਤੁਮ੍ਹ ਕਹੁਁ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਪਿਤਾ ਬਚਨੁ ਫੁਰ ਚਾਹਿਅ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਤਜੇ ਰਾਮੁ ਜੇਹਿਂ ਬਚਨਹਿ ਲਾਗੀ। ਤਨੁ ਪਰਿਹਰੇਉ ਰਾਮ ਬਿਰਹਾਗੀ ॥
ਨਪਹਿ ਬਚਨ ਪ੍ਰਿਯ ਨਹਿਂ ਪ੍ਰਿਯ ਪ੍ਰਾਨਾ। ਕਰਹੁ ਤਾਤ ਪਿਤੁ ਬਚਨ ਪ੍ਰਵਾਨਾ ॥
ਕਰਹੁ ਸੀਸ ਧਰਿ ਭੂਪ ਰਜਾਈ। ਹਇ ਤੁਮ੍ਹ ਕਹਁ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਭਲਾਈ ॥
ਪਰਸੁਰਾਮ ਪਿਤੁ ਅਗ੍ਯਾ ਰਾਖੀ। ਮਾਰੀ ਮਾਤੁ ਲੋਕ ਸਬ ਸਾਖੀ ॥
ਤਨਯ ਜਜਾਤਿਹਿ ਜੌਬਨੁ ਦਯਊ। ਪਿਤੁ ਅਗ੍ਯਾਁ ਅਘ ਅਜਸੁ ਨ ਭਯਊ ॥

ਦੋ. ਅਨੁਚਿਤ ਉਚਿਤ ਬਿਚਾਰੁ ਤਜਿ ਜੇ ਪਾਲਹਿਂ ਪਿਤੁ ਬੈਨ।
ਤੇ ਭਾਜਨ ਸੁਖ ਸੁਜਸ ਕੇ ਬਸਹਿਂ ਅਮਰਪਤਿ ਐਨ ॥ ੧੭੪ ॥

ਅਵਸਿ ਨਰੇਸ ਬਚਨ ਫੁਰ ਕਰਹੂ। ਪਾਲਹੁ ਪ੍ਰਜਾ ਸੋਕੁ ਪਰਿਹਰਹੂ ॥
ਸੁਰਪੁਰ ਨਪ ਪਾਇਹਿ ਪਰਿਤੋਸ਼ੂ। ਤੁਮ੍ਹ ਕਹੁਁ ਸੁਕਤ ਸੁਜਸੁ ਨਹਿਂ ਦੋਸ਼ੂ ॥
ਬੇਦ ਬਿਦਿਤ ਸਮ੍ਮਤ ਸਬਹੀ ਕਾ। ਜੇਹਿ ਪਿਤੁ ਦੇਇ ਸੋ ਪਾਵਇ ਟੀਕਾ ॥
ਕਰਹੁ ਰਾਜੁ ਪਰਿਹਰਹੁ ਗਲਾਨੀ। ਮਾਨਹੁ ਮੋਰ ਬਚਨ ਹਿਤ ਜਾਨੀ ॥
ਸੁਨਿ ਸੁਖੁ ਲਹਬ ਰਾਮ ਬੈਦੇਹੀਂ। ਅਨੁਚਿਤ ਕਹਬ ਨ ਪਣ੍ਡਿਤ ਕੇਹੀਂ ॥
ਕੌਸਲ੍ਯਾਦਿ ਸਕਲ ਮਹਤਾਰੀਂ। ਤੇਉ ਪ੍ਰਜਾ ਸੁਖ ਹੋਹਿਂ ਸੁਖਾਰੀਂ ॥
ਪਰਮ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਰਾਮ ਕਰ ਜਾਨਿਹਿ। ਸੋ ਸਬ ਬਿਧਿ ਤੁਮ੍ਹ ਸਨ ਭਲ ਮਾਨਿਹਿ ॥
ਸੌਮ੍ਪੇਹੁ ਰਾਜੁ ਰਾਮ ਕੈ ਆਏਁ। ਸੇਵਾ ਕਰੇਹੁ ਸਨੇਹ ਸੁਹਾਏਁ ॥

ਦੋ. ਕੀਜਿਅ ਗੁਰ ਆਯਸੁ ਅਵਸਿ ਕਹਹਿਂ ਸਚਿਵ ਕਰ ਜੋਰਿ।
ਰਘੁਪਤਿ ਆਏਁ ਉਚਿਤ ਜਸ ਤਸ ਤਬ ਕਰਬ ਬਹੋਰਿ ॥ ੧੭੫ ॥

ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਧਰਿ ਧੀਰਜੁ ਕਹਈ। ਪੂਤ ਪਥ੍ਯ ਗੁਰ ਆਯਸੁ ਅਹਈ ॥
ਸੋ ਆਦਰਿਅ ਕਰਿਅ ਹਿਤ ਮਾਨੀ। ਤਜਿਅ ਬਿਸ਼ਾਦੁ ਕਾਲ ਗਤਿ ਜਾਨੀ ॥
ਬਨ ਰਘੁਪਤਿ ਸੁਰਪਤਿ ਨਰਨਾਹੂ। ਤੁਮ੍ਹ ਏਹਿ ਭਾਁਤਿ ਤਾਤ ਕਦਰਾਹੂ ॥
ਪਰਿਜਨ ਪ੍ਰਜਾ ਸਚਿਵ ਸਬ ਅਮ੍ਬਾ। ਤੁਮ੍ਹਹੀ ਸੁਤ ਸਬ ਕਹਁ ਅਵਲਮ੍ਬਾ ॥
ਲਖਿ ਬਿਧਿ ਬਾਮ ਕਾਲੁ ਕਠਿਨਾਈ। ਧੀਰਜੁ ਧਰਹੁ ਮਾਤੁ ਬਲਿ ਜਾਈ ॥
ਸਿਰ ਧਰਿ ਗੁਰ ਆਯਸੁ ਅਨੁਸਰਹੂ। ਪ੍ਰਜਾ ਪਾਲਿ ਪਰਿਜਨ ਦੁਖੁ ਹਰਹੂ ॥
ਗੁਰ ਕੇ ਬਚਨ ਸਚਿਵ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨੁ। ਸੁਨੇ ਭਰਤ ਹਿਯ ਹਿਤ ਜਨੁ ਚਨ੍ਦਨੁ ॥
ਸੁਨੀ ਬਹੋਰਿ ਮਾਤੁ ਮਦੁ ਬਾਨੀ। ਸੀਲ ਸਨੇਹ ਸਰਲ ਰਸ ਸਾਨੀ ॥

ਛਂ. ਸਾਨੀ ਸਰਲ ਰਸ ਮਾਤੁ ਬਾਨੀ ਸੁਨਿ ਭਰਤ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਭਏ।
ਲੋਚਨ ਸਰੋਰੁਹ ਸ੍ਤ੍ਰਵਤ ਸੀਞ੍ਚਤ ਬਿਰਹ ਉਰ ਅਙ੍ਕੁਰ ਨਏ ॥
ਸੋ ਦਸਾ ਦੇਖਤ ਸਮਯ ਤੇਹਿ ਬਿਸਰੀ ਸਬਹਿ ਸੁਧਿ ਦੇਹ ਕੀ।
ਤੁਲਸੀ ਸਰਾਹਤ ਸਕਲ ਸਾਦਰ ਸੀਵਁ ਸਹਜ ਸਨੇਹ ਕੀ ॥

ਸੋ. ਭਰਤੁ ਕਮਲ ਕਰ ਜੋਰਿ ਧੀਰ ਧੁਰਨ੍ਧਰ ਧੀਰ ਧਰਿ।
ਬਚਨ ਅਮਿਅਁ ਜਨੁ ਬੋਰਿ ਦੇਤ ਉਚਿਤ ਉਤ੍ਤਰ ਸਬਹਿ ॥ ੧੭੬ ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਅਠਾਰਹਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਮੋਹਿ ਉਪਦੇਸੁ ਦੀਨ੍ਹ ਗੁਰ ਨੀਕਾ। ਪ੍ਰਜਾ ਸਚਿਵ ਸਮ੍ਮਤ ਸਬਹੀ ਕਾ ॥
ਮਾਤੁ ਉਚਿਤ ਧਰਿ ਆਯਸੁ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਅਵਸਿ ਸੀਸ ਧਰਿ ਚਾਹਉਁ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਗੁਰ ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਸ੍ਵਾਮਿ ਹਿਤ ਬਾਨੀ। ਸੁਨਿ ਮਨ ਮੁਦਿਤ ਕਰਿਅ ਭਲਿ ਜਾਨੀ ॥
ਉਚਿਤ ਕਿ ਅਨੁਚਿਤ ਕਿਏਁ ਬਿਚਾਰੂ। ਧਰਮੁ ਜਾਇ ਸਿਰ ਪਾਤਕ ਭਾਰੂ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਤੌ ਦੇਹੁ ਸਰਲ ਸਿਖ ਸੋਈ। ਜੋ ਆਚਰਤ ਮੋਰ ਭਲ ਹੋਈ ॥
ਜਦ੍ਯਪਿ ਯਹ ਸਮੁਝਤ ਹਉਁ ਨੀਕੇਂ। ਤਦਪਿ ਹੋਤ ਪਰਿਤੋਸ਼ੁ ਨ ਜੀ ਕੇਂ ॥
ਅਬ ਤੁਮ੍ਹ ਬਿਨਯ ਮੋਰਿ ਸੁਨਿ ਲੇਹੂ। ਮੋਹਿ ਅਨੁਹਰਤ ਸਿਖਾਵਨੁ ਦੇਹੂ ॥
ਊਤਰੁ ਦੇਉਁ ਛਮਬ ਅਪਰਾਧੂ। ਦੁਖਿਤ ਦੋਸ਼ ਗੁਨ ਗਨਹਿਂ ਨ ਸਾਧੂ ॥

ਦੋ. ਪਿਤੁ ਸੁਰਪੁਰ ਸਿਯ ਰਾਮੁ ਬਨ ਕਰਨ ਕਹਹੁ ਮੋਹਿ ਰਾਜੁ।
ਏਹਿ ਤੇਂ ਜਾਨਹੁ ਮੋਰ ਹਿਤ ਕੈ ਆਪਨ ਬਡ़ ਕਾਜੁ ॥ ੧੭੭ ॥

ਹਿਤ ਹਮਾਰ ਸਿਯਪਤਿ ਸੇਵਕਾਈ। ਸੋ ਹਰਿ ਲੀਨ੍ਹ ਮਾਤੁ ਕੁਟਿਲਾਈ ॥
ਮੈਂ ਅਨੁਮਾਨਿ ਦੀਖ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਆਨ ਉਪਾਯਁ ਮੋਰ ਹਿਤ ਨਾਹੀਂ ॥
ਸੋਕ ਸਮਾਜੁ ਰਾਜੁ ਕੇਹਿ ਲੇਖੇਂ। ਲਖਨ ਰਾਮ ਸਿਯ ਬਿਨੁ ਪਦ ਦੇਖੇਂ ॥
ਬਾਦਿ ਬਸਨ ਬਿਨੁ ਭੂਸ਼ਨ ਭਾਰੂ। ਬਾਦਿ ਬਿਰਤਿ ਬਿਨੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਬਿਚਾਰੂ ॥
ਸਰੁਜ ਸਰੀਰ ਬਾਦਿ ਬਹੁ ਭੋਗਾ। ਬਿਨੁ ਹਰਿਭਗਤਿ ਜਾਯਁ ਜਪ ਜੋਗਾ ॥
ਜਾਯਁ ਜੀਵ ਬਿਨੁ ਦੇਹ ਸੁਹਾਈ। ਬਾਦਿ ਮੋਰ ਸਬੁ ਬਿਨੁ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਜਾਉਁ ਰਾਮ ਪਹਿਂ ਆਯਸੁ ਦੇਹੂ। ਏਕਹਿਂ ਆਁਕ ਮੋਰ ਹਿਤ ਏਹੂ ॥
ਮੋਹਿ ਨਪ ਕਰਿ ਭਲ ਆਪਨ ਚਹਹੂ। ਸੋਉ ਸਨੇਹ ਜਡ़ਤਾ ਬਸ ਕਹਹੂ ॥

ਦੋ. ਕੈਕੇਈ ਸੁਅ ਕੁਟਿਲਮਤਿ ਰਾਮ ਬਿਮੁਖ ਗਤਲਾਜ।
ਤੁਮ੍ਹ ਚਾਹਤ ਸੁਖੁ ਮੋਹਬਸ ਮੋਹਿ ਸੇ ਅਧਮ ਕੇਂ ਰਾਜ ॥ ੧੭੮ ॥

ਕਹਉਁ ਸਾਁਚੁ ਸਬ ਸੁਨਿ ਪਤਿਆਹੂ। ਚਾਹਿਅ ਧਰਮਸੀਲ ਨਰਨਾਹੂ ॥
ਮੋਹਿ ਰਾਜੁ ਹਠਿ ਦੇਇਹਹੁ ਜਬਹੀਂ। ਰਸਾ ਰਸਾਤਲ ਜਾਇਹਿ ਤਬਹੀਂ ॥
ਮੋਹਿ ਸਮਾਨ ਕੋ ਪਾਪ ਨਿਵਾਸੂ। ਜੇਹਿ ਲਗਿ ਸੀਯ ਰਾਮ ਬਨਬਾਸੂ ॥
ਰਾਯਁ ਰਾਮ ਕਹੁਁ ਕਾਨਨੁ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਬਿਛੁਰਤ ਗਮਨੁ ਅਮਰਪੁਰ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਮੈਂ ਸਠੁ ਸਬ ਅਨਰਥ ਕਰ ਹੇਤੂ। ਬੈਠ ਬਾਤ ਸਬ ਸੁਨਉਁ ਸਚੇਤੂ ॥
ਬਿਨੁ ਰਘੁਬੀਰ ਬਿਲੋਕਿ ਅਬਾਸੂ। ਰਹੇ ਪ੍ਰਾਨ ਸਹਿ ਜਗ ਉਪਹਾਸੂ ॥
ਰਾਮ ਪੁਨੀਤ ਬਿਸ਼ਯ ਰਸ ਰੂਖੇ। ਲੋਲੁਪ ਭੂਮਿ ਭੋਗ ਕੇ ਭੂਖੇ ॥
ਕਹਁ ਲਗਿ ਕਹੌਂ ਹਦਯ ਕਠਿਨਾਈ। ਨਿਦਰਿ ਕੁਲਿਸੁ ਜੇਹਿਂ ਲਹੀ ਬਡ़ਾਈ ॥

ਦੋ. ਕਾਰਨ ਤੇਂ ਕਾਰਜੁ ਕਠਿਨ ਹੋਇ ਦੋਸੁ ਨਹਿ ਮੋਰ।
ਕੁਲਿਸ ਅਸ੍ਥਿ ਤੇਂ ਉਪਲ ਤੇਂ ਲੋਹ ਕਰਾਲ ਕਠੋਰ ॥ ੧੭੯ ॥

ਕੈਕੇਈ ਭਵ ਤਨੁ ਅਨੁਰਾਗੇ। ਪਾਁਵਰ ਪ੍ਰਾਨ ਅਘਾਇ ਅਭਾਗੇ ॥
ਜੌਂ ਪ੍ਰਿਯ ਬਿਰਹਁ ਪ੍ਰਾਨ ਪ੍ਰਿਯ ਲਾਗੇ। ਦੇਖਬ ਸੁਨਬ ਬਹੁਤ ਅਬ ਆਗੇ ॥
ਲਖਨ ਰਾਮ ਸਿਯ ਕਹੁਁ ਬਨੁ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਪਠਇ ਅਮਰਪੁਰ ਪਤਿ ਹਿਤ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਲੀਨ੍ਹ ਬਿਧਵਪਨ ਅਪਜਸੁ ਆਪੂ। ਦੀਨ੍ਹੇਉ ਪ੍ਰਜਹਿ ਸੋਕੁ ਸਨ੍ਤਾਪੂ ॥
ਮੋਹਿ ਦੀਨ੍ਹ ਸੁਖੁ ਸੁਜਸੁ ਸੁਰਾਜੂ। ਕੀਨ੍ਹ ਕੈਕੇਈਂ ਸਬ ਕਰ ਕਾਜੂ ॥
ਏਹਿ ਤੇਂ ਮੋਰ ਕਾਹ ਅਬ ਨੀਕਾ। ਤੇਹਿ ਪਰ ਦੇਨ ਕਹਹੁ ਤੁਮ੍ਹ ਟੀਕਾ ॥
ਕੈਕਈ ਜਠਰ ਜਨਮਿ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਯਹ ਮੋਹਿ ਕਹਁ ਕਛੁ ਅਨੁਚਿਤ ਨਾਹੀਂ ॥
ਮੋਰਿ ਬਾਤ ਸਬ ਬਿਧਿਹਿਂ ਬਨਾਈ। ਪ੍ਰਜਾ ਪਾਁਚ ਕਤ ਕਰਹੁ ਸਹਾਈ ॥

ਦੋ. ਗ੍ਰਹ ਗ੍ਰਹੀਤ ਪੁਨਿ ਬਾਤ ਬਸ ਤੇਹਿ ਪੁਨਿ ਬੀਛੀ ਮਾਰ।
ਤੇਹਿ ਪਿਆਇਅ ਬਾਰੁਨੀ ਕਹਹੁ ਕਾਹ ਉਪਚਾਰ ॥ ੧੮੦ ॥

ਕੈਕਇ ਸੁਅਨ ਜੋਗੁ ਜਗ ਜੋਈ। ਚਤੁਰ ਬਿਰਞ੍ਚਿ ਦੀਨ੍ਹ ਮੋਹਿ ਸੋਈ ॥
ਦਸਰਥ ਤਨਯ ਰਾਮ ਲਘੁ ਭਾਈ। ਦੀਨ੍ਹਿ ਮੋਹਿ ਬਿਧਿ ਬਾਦਿ ਬਡ़ਾਈ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਸਬ ਕਹਹੁ ਕਢ़ਾਵਨ ਟੀਕਾ। ਰਾਯ ਰਜਾਯਸੁ ਸਬ ਕਹਁ ਨੀਕਾ ॥
ਉਤਰੁ ਦੇਉਁ ਕੇਹਿ ਬਿਧਿ ਕੇਹਿ ਕੇਹੀ। ਕਹਹੁ ਸੁਖੇਨ ਜਥਾ ਰੁਚਿ ਜੇਹੀ ॥
ਮੋਹਿ ਕੁਮਾਤੁ ਸਮੇਤ ਬਿਹਾਈ। ਕਹਹੁ ਕਹਿਹਿ ਕੇ ਕੀਨ੍ਹ ਭਲਾਈ ॥
ਮੋ ਬਿਨੁ ਕੋ ਸਚਰਾਚਰ ਮਾਹੀਂ। ਜੇਹਿ ਸਿਯ ਰਾਮੁ ਪ੍ਰਾਨਪ੍ਰਿਯ ਨਾਹੀਂ ॥
ਪਰਮ ਹਾਨਿ ਸਬ ਕਹਁ ਬਡ़ ਲਾਹੂ। ਅਦਿਨੁ ਮੋਰ ਨਹਿ ਦੂਸ਼ਨ ਕਾਹੂ ॥
ਸਂਸਯ ਸੀਲ ਪ੍ਰੇਮ ਬਸ ਅਹਹੂ। ਸਬੁਇ ਉਚਿਤ ਸਬ ਜੋ ਕਛੁ ਕਹਹੂ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਮਾਤੁ ਸੁਠਿ ਸਰਲਚਿਤ ਮੋ ਪਰ ਪ੍ਰੇਮੁ ਬਿਸੇਸ਼ਿ।
ਕਹਇ ਸੁਭਾਯ ਸਨੇਹ ਬਸ ਮੋਰਿ ਦੀਨਤਾ ਦੇਖਿ ॥ ੧੮੧।

ਗੁਰ ਬਿਬੇਕ ਸਾਗਰ ਜਗੁ ਜਾਨਾ। ਜਿਨ੍ਹਹਿ ਬਿਸ੍ਵ ਕਰ ਬਦਰ ਸਮਾਨਾ ॥
ਮੋ ਕਹਁ ਤਿਲਕ ਸਾਜ ਸਜ ਸੋਊ। ਭਏਁ ਬਿਧਿ ਬਿਮੁਖ ਬਿਮੁਖ ਸਬੁ ਕੋਊ ॥
ਪਰਿਹਰਿ ਰਾਮੁ ਸੀਯ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਕੋਉ ਨ ਕਹਿਹਿ ਮੋਰ ਮਤ ਨਾਹੀਂ ॥
ਸੋ ਮੈਂ ਸੁਨਬ ਸਹਬ ਸੁਖੁ ਮਾਨੀ। ਅਨ੍ਤਹੁਁ ਕੀਚ ਤਹਾਁ ਜਹਁ ਪਾਨੀ ॥
ਡਰੁ ਨ ਮੋਹਿ ਜਗ ਕਹਿਹਿ ਕਿ ਪੋਚੂ। ਪਰਲੋਕਹੁ ਕਰ ਨਾਹਿਨ ਸੋਚੂ ॥
ਏਕਇ ਉਰ ਬਸ ਦੁਸਹ ਦਵਾਰੀ। ਮੋਹਿ ਲਗਿ ਭੇ ਸਿਯ ਰਾਮੁ ਦੁਖਾਰੀ ॥
ਜੀਵਨ ਲਾਹੁ ਲਖਨ ਭਲ ਪਾਵਾ। ਸਬੁ ਤਜਿ ਰਾਮ ਚਰਨ ਮਨੁ ਲਾਵਾ ॥
ਮੋਰ ਜਨਮ ਰਘੁਬਰ ਬਨ ਲਾਗੀ। ਝੂਠ ਕਾਹ ਪਛਿਤਾਉਁ ਅਭਾਗੀ ॥

ਦੋ. ਆਪਨਿ ਦਾਰੁਨ ਦੀਨਤਾ ਕਹਉਁ ਸਬਹਿ ਸਿਰੁ ਨਾਇ।
ਦੇਖੇਂ ਬਿਨੁ ਰਘੁਨਾਥ ਪਦ ਜਿਯ ਕੈ ਜਰਨਿ ਨ ਜਾਇ ॥ ੧੮੨ ॥

ਆਨ ਉਪਾਉ ਮੋਹਿ ਨਹਿ ਸੂਝਾ। ਕੋ ਜਿਯ ਕੈ ਰਘੁਬਰ ਬਿਨੁ ਬੂਝਾ ॥
ਏਕਹਿਂ ਆਁਕ ਇਹਇ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਪ੍ਰਾਤਕਾਲ ਚਲਿਹਉਁ ਪ੍ਰਭੁ ਪਾਹੀਂ ॥
ਜਦ੍ਯਪਿ ਮੈਂ ਅਨਭਲ ਅਪਰਾਧੀ। ਭੈ ਮੋਹਿ ਕਾਰਨ ਸਕਲ ਉਪਾਧੀ ॥
ਤਦਪਿ ਸਰਨ ਸਨਮੁਖ ਮੋਹਿ ਦੇਖੀ। ਛਮਿ ਸਬ ਕਰਿਹਹਿਂ ਕਪਾ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਸੀਲ ਸਕੁਚ ਸੁਠਿ ਸਰਲ ਸੁਭਾਊ। ਕਪਾ ਸਨੇਹ ਸਦਨ ਰਘੁਰਾਊ ॥
ਅਰਿਹੁਕ ਅਨਭਲ ਕੀਨ੍ਹ ਨ ਰਾਮਾ। ਮੈਂ ਸਿਸੁ ਸੇਵਕ ਜਦ੍ਯਪਿ ਬਾਮਾ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਪੈ ਪਾਁਚ ਮੋਰ ਭਲ ਮਾਨੀ। ਆਯਸੁ ਆਸਿਸ਼ ਦੇਹੁ ਸੁਬਾਨੀ ॥
ਜੇਹਿਂ ਸੁਨਿ ਬਿਨਯ ਮੋਹਿ ਜਨੁ ਜਾਨੀ। ਆਵਹਿਂ ਬਹੁਰਿ ਰਾਮੁ ਰਜਧਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਜਦ੍ਯਪਿ ਜਨਮੁ ਕੁਮਾਤੁ ਤੇਂ ਮੈਂ ਸਠੁ ਸਦਾ ਸਦੋਸ।
ਆਪਨ ਜਾਨਿ ਨ ਤ੍ਯਾਗਿਹਹਿਂ ਮੋਹਿ ਰਘੁਬੀਰ ਭਰੋਸ ॥ ੧੮੩ ॥

ਭਰਤ ਬਚਨ ਸਬ ਕਹਁ ਪ੍ਰਿਯ ਲਾਗੇ। ਰਾਮ ਸਨੇਹ ਸੁਧਾਁ ਜਨੁ ਪਾਗੇ ॥
ਲੋਗ ਬਿਯੋਗ ਬਿਸ਼ਮ ਬਿਸ਼ ਦਾਗੇ। ਮਨ੍ਤ੍ਰ ਸਬੀਜ ਸੁਨਤ ਜਨੁ ਜਾਗੇ ॥
ਮਾਤੁ ਸਚਿਵ ਗੁਰ ਪੁਰ ਨਰ ਨਾਰੀ। ਸਕਲ ਸਨੇਹਁ ਬਿਕਲ ਭਏ ਭਾਰੀ ॥
ਭਰਤਹਿ ਕਹਹਿ ਸਰਾਹਿ ਸਰਾਹੀ। ਰਾਮ ਪ੍ਰੇਮ ਮੂਰਤਿ ਤਨੁ ਆਹੀ ॥
ਤਾਤ ਭਰਤ ਅਸ ਕਾਹੇ ਨ ਕਹਹੂ। ਪ੍ਰਾਨ ਸਮਾਨ ਰਾਮ ਪ੍ਰਿਯ ਅਹਹੂ ॥
ਜੋ ਪਾਵਁਰੁ ਅਪਨੀ ਜਡ़ਤਾਈ। ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸੁਗਾਇ ਮਾਤੁ ਕੁਟਿਲਾਈ ॥
ਸੋ ਸਠੁ ਕੋਟਿਕ ਪੁਰੁਸ਼ ਸਮੇਤਾ। ਬਸਿਹਿ ਕਲਪ ਸਤ ਨਰਕ ਨਿਕੇਤਾ ॥
ਅਹਿ ਅਘ ਅਵਗੁਨ ਨਹਿ ਮਨਿ ਗਹਈ। ਹਰਇ ਗਰਲ ਦੁਖ ਦਾਰਿਦ ਦਹਈ ॥

ਦੋ. ਅਵਸਿ ਚਲਿਅ ਬਨ ਰਾਮੁ ਜਹਁ ਭਰਤ ਮਨ੍ਤ੍ਰੁ ਭਲ ਕੀਨ੍ਹ।
ਸੋਕ ਸਿਨ੍ਧੁ ਬੂਡ़ਤ ਸਬਹਿ ਤੁਮ੍ਹ ਅਵਲਮ੍ਬਨੁ ਦੀਨ੍ਹ ॥ ੧੮੪ ॥

ਭਾ ਸਬ ਕੇਂ ਮਨ ਮੋਦੁ ਨ ਥੋਰਾ। ਜਨੁ ਘਨ ਧੁਨਿ ਸੁਨਿ ਚਾਤਕ ਮੋਰਾ ॥
ਚਲਤ ਪ੍ਰਾਤ ਲਖਿ ਨਿਰਨਉ ਨੀਕੇ। ਭਰਤੁ ਪ੍ਰਾਨਪ੍ਰਿਯ ਭੇ ਸਬਹੀ ਕੇ ॥
ਮੁਨਿਹਿ ਬਨ੍ਦਿ ਭਰਤਹਿ ਸਿਰੁ ਨਾਈ। ਚਲੇ ਸਕਲ ਘਰ ਬਿਦਾ ਕਰਾਈ ॥
ਧਨ੍ਯ ਭਰਤ ਜੀਵਨੁ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਸੀਲੁ ਸਨੇਹੁ ਸਰਾਹਤ ਜਾਹੀਂ ॥
ਕਹਹਿ ਪਰਸਪਰ ਭਾ ਬਡ़ ਕਾਜੂ। ਸਕਲ ਚਲੈ ਕਰ ਸਾਜਹਿਂ ਸਾਜੂ ॥
ਜੇਹਿ ਰਾਖਹਿਂ ਰਹੁ ਘਰ ਰਖਵਾਰੀ। ਸੋ ਜਾਨਇ ਜਨੁ ਗਰਦਨਿ ਮਾਰੀ ॥
ਕੋਉ ਕਹ ਰਹਨ ਕਹਿਅ ਨਹਿਂ ਕਾਹੂ। ਕੋ ਨ ਚਹਇ ਜਗ ਜੀਵਨ ਲਾਹੂ ॥

ਦੋ. ਜਰਉ ਸੋ ਸਮ੍ਪਤਿ ਸਦਨ ਸੁਖੁ ਸੁਹਦ ਮਾਤੁ ਪਿਤੁ ਭਾਇ।
ਸਨਮੁਖ ਹੋਤ ਜੋ ਰਾਮ ਪਦ ਕਰੈ ਨ ਸਹਸ ਸਹਾਇ ॥ ੧੮੫ ॥

ਘਰ ਘਰ ਸਾਜਹਿਂ ਬਾਹਨ ਨਾਨਾ। ਹਰਸ਼ੁ ਹਦਯਁ ਪਰਭਾਤ ਪਯਾਨਾ ॥
ਭਰਤ ਜਾਇ ਘਰ ਕੀਨ੍ਹ ਬਿਚਾਰੂ। ਨਗਰੁ ਬਾਜਿ ਗਜ ਭਵਨ ਭਁਡਾਰੂ ॥
ਸਮ੍ਪਤਿ ਸਬ ਰਘੁਪਤਿ ਕੈ ਆਹੀ। ਜੌ ਬਿਨੁ ਜਤਨ ਚਲੌਂ ਤਜਿ ਤਾਹੀ ॥
ਤੌ ਪਰਿਨਾਮ ਨ ਮੋਰਿ ਭਲਾਈ। ਪਾਪ ਸਿਰੋਮਨਿ ਸਾਇਁ ਦੋਹਾਈ ॥
ਕਰਇ ਸ੍ਵਾਮਿ ਹਿਤ ਸੇਵਕੁ ਸੋਈ। ਦੂਸ਼ਨ ਕੋਟਿ ਦੇਇ ਕਿਨ ਕੋਈ ॥
ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਸੁਚਿ ਸੇਵਕ ਬੋਲੇ। ਜੇ ਸਪਨੇਹੁਁ ਨਿਜ ਧਰਮ ਨ ਡੋਲੇ ॥
ਕਹਿ ਸਬੁ ਮਰਮੁ ਧਰਮੁ ਭਲ ਭਾਸ਼ਾ। ਜੋ ਜੇਹਿ ਲਾਯਕ ਸੋ ਤੇਹਿਂ ਰਾਖਾ ॥
ਕਰਿ ਸਬੁ ਜਤਨੁ ਰਾਖਿ ਰਖਵਾਰੇ। ਰਾਮ ਮਾਤੁ ਪਹਿਂ ਭਰਤੁ ਸਿਧਾਰੇ ॥

ਦੋ. ਆਰਤ ਜਨਨੀ ਜਾਨਿ ਸਬ ਭਰਤ ਸਨੇਹ ਸੁਜਾਨ।
ਕਹੇਉ ਬਨਾਵਨ ਪਾਲਕੀਂ ਸਜਨ ਸੁਖਾਸਨ ਜਾਨ ॥ ੧੮੬ ॥

ਚਕ੍ਕ ਚਕ੍ਕਿ ਜਿਮਿ ਪੁਰ ਨਰ ਨਾਰੀ। ਚਹਤ ਪ੍ਰਾਤ ਉਰ ਆਰਤ ਭਾਰੀ ॥
ਜਾਗਤ ਸਬ ਨਿਸਿ ਭਯਉ ਬਿਹਾਨਾ। ਭਰਤ ਬੋਲਾਏ ਸਚਿਵ ਸੁਜਾਨਾ ॥
ਕਹੇਉ ਲੇਹੁ ਸਬੁ ਤਿਲਕ ਸਮਾਜੂ। ਬਨਹਿਂ ਦੇਬ ਮੁਨਿ ਰਾਮਹਿਂ ਰਾਜੂ ॥
ਬੇਗਿ ਚਲਹੁ ਸੁਨਿ ਸਚਿਵ ਜੋਹਾਰੇ। ਤੁਰਤ ਤੁਰਗ ਰਥ ਨਾਗ ਸਁਵਾਰੇ ॥
ਅਰੁਨ੍ਧਤੀ ਅਰੁ ਅਗਿਨਿ ਸਮਾਊ। ਰਥ ਚਢ़ਿ ਚਲੇ ਪ੍ਰਥਮ ਮੁਨਿਰਾਊ ॥
ਬਿਪ੍ਰ ਬਨ੍ਦ ਚਢ़ਿ ਬਾਹਨ ਨਾਨਾ। ਚਲੇ ਸਕਲ ਤਪ ਤੇਜ ਨਿਧਾਨਾ ॥
ਨਗਰ ਲੋਗ ਸਬ ਸਜਿ ਸਜਿ ਜਾਨਾ। ਚਿਤ੍ਰਕੂਟ ਕਹਁ ਕੀਨ੍ਹ ਪਯਾਨਾ ॥
ਸਿਬਿਕਾ ਸੁਭਗ ਨ ਜਾਹਿਂ ਬਖਾਨੀ। ਚਢ़ਿ ਚਢ़ਿ ਚਲਤ ਭਈ ਸਬ ਰਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਸੌਮ੍ਪਿ ਨਗਰ ਸੁਚਿ ਸੇਵਕਨਿ ਸਾਦਰ ਸਕਲ ਚਲਾਇ।
ਸੁਮਿਰਿ ਰਾਮ ਸਿਯ ਚਰਨ ਤਬ ਚਲੇ ਭਰਤ ਦੋਉ ਭਾਇ ॥ ੧੮੭ ॥

ਰਾਮ ਦਰਸ ਬਸ ਸਬ ਨਰ ਨਾਰੀ। ਜਨੁ ਕਰਿ ਕਰਿਨਿ ਚਲੇ ਤਕਿ ਬਾਰੀ ॥
ਬਨ ਸਿਯ ਰਾਮੁ ਸਮੁਝਿ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਸਾਨੁਜ ਭਰਤ ਪਯਾਦੇਹਿਂ ਜਾਹੀਂ ॥
ਦੇਖਿ ਸਨੇਹੁ ਲੋਗ ਅਨੁਰਾਗੇ। ਉਤਰਿ ਚਲੇ ਹਯ ਗਯ ਰਥ ਤ੍ਯਾਗੇ ॥
ਜਾਇ ਸਮੀਪ ਰਾਖਿ ਨਿਜ ਡੋਲੀ। ਰਾਮ ਮਾਤੁ ਮਦੁ ਬਾਨੀ ਬੋਲੀ ॥
ਤਾਤ ਚਢ़ਹੁ ਰਥ ਬਲਿ ਮਹਤਾਰੀ। ਹੋਇਹਿ ਪ੍ਰਿਯ ਪਰਿਵਾਰੁ ਦੁਖਾਰੀ ॥
ਤੁਮ੍ਹਰੇਂ ਚਲਤ ਚਲਿਹਿ ਸਬੁ ਲੋਗੂ। ਸਕਲ ਸੋਕ ਕਸ ਨਹਿਂ ਮਗ ਜੋਗੂ ॥
ਸਿਰ ਧਰਿ ਬਚਨ ਚਰਨ ਸਿਰੁ ਨਾਈ। ਰਥ ਚਢ़ਿ ਚਲਤ ਭਏ ਦੋਉ ਭਾਈ ॥
ਤਮਸਾ ਪ੍ਰਥਮ ਦਿਵਸ ਕਰਿ ਬਾਸੂ। ਦੂਸਰ ਗੋਮਤਿ ਤੀਰ ਨਿਵਾਸੂ ॥

ਦੋ. ਪਯ ਅਹਾਰ ਫਲ ਅਸਨ ਏਕ ਨਿਸਿ ਭੋਜਨ ਏਕ ਲੋਗ।
ਕਰਤ ਰਾਮ ਹਿਤ ਨੇਮ ਬ੍ਰਤ ਪਰਿਹਰਿ ਭੂਸ਼ਨ ਭੋਗ ॥ ੧੮੮ ॥

ਸਈ ਤੀਰ ਬਸਿ ਚਲੇ ਬਿਹਾਨੇ। ਸਙ੍ਗਬੇਰਪੁਰ ਸਬ ਨਿਅਰਾਨੇ ॥
ਸਮਾਚਾਰ ਸਬ ਸੁਨੇ ਨਿਸ਼ਾਦਾ। ਹਦਯਁ ਬਿਚਾਰ ਕਰਇ ਸਬਿਸ਼ਾਦਾ ॥
ਕਾਰਨ ਕਵਨ ਭਰਤੁ ਬਨ ਜਾਹੀਂ। ਹੈ ਕਛੁ ਕਪਟ ਭਾਉ ਮਨ ਮਾਹੀਂ ॥
ਜੌਂ ਪੈ ਜਿਯਁ ਨ ਹੋਤਿ ਕੁਟਿਲਾਈ। ਤੌ ਕਤ ਲੀਨ੍ਹ ਸਙ੍ਗ ਕਟਕਾਈ ॥
ਜਾਨਹਿਂ ਸਾਨੁਜ ਰਾਮਹਿ ਮਾਰੀ। ਕਰਉਁ ਅਕਣ੍ਟਕ ਰਾਜੁ ਸੁਖਾਰੀ ॥
ਭਰਤ ਨ ਰਾਜਨੀਤਿ ਉਰ ਆਨੀ। ਤਬ ਕਲਙ੍ਕੁ ਅਬ ਜੀਵਨ ਹਾਨੀ ॥
ਸਕਲ ਸੁਰਾਸੁਰ ਜੁਰਹਿਂ ਜੁਝਾਰਾ। ਰਾਮਹਿ ਸਮਰ ਨ ਜੀਤਨਿਹਾਰਾ ॥
ਕਾ ਆਚਰਜੁ ਭਰਤੁ ਅਸ ਕਰਹੀਂ। ਨਹਿਂ ਬਿਸ਼ ਬੇਲਿ ਅਮਿਅ ਫਲ ਫਰਹੀਂ ॥

ਦੋ. ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਗੁਹਁ ਗ੍ਯਾਤਿ ਸਨ ਕਹੇਉ ਸਜਗ ਸਬ ਹੋਹੁ।
ਹਥਵਾਁਸਹੁ ਬੋਰਹੁ ਤਰਨਿ ਕੀਜਿਅ ਘਾਟਾਰੋਹੁ ॥ ੧੮੯ ॥

ਹੋਹੁ ਸਁਜੋਇਲ ਰੋਕਹੁ ਘਾਟਾ। ਠਾਟਹੁ ਸਕਲ ਮਰੈ ਕੇ ਠਾਟਾ ॥
ਸਨਮੁਖ ਲੋਹ ਭਰਤ ਸਨ ਲੇਊਁ। ਜਿਅਤ ਨ ਸੁਰਸਰਿ ਉਤਰਨ ਦੇਊਁ ॥
ਸਮਰ ਮਰਨੁ ਪੁਨਿ ਸੁਰਸਰਿ ਤੀਰਾ। ਰਾਮ ਕਾਜੁ ਛਨਭਙ੍ਗੁ ਸਰੀਰਾ ॥
ਭਰਤ ਭਾਇ ਨਪੁ ਮੈ ਜਨ ਨੀਚੂ। ਬਡ़ੇਂ ਭਾਗ ਅਸਿ ਪਾਇਅ ਮੀਚੂ ॥
ਸ੍ਵਾਮਿ ਕਾਜ ਕਰਿਹਉਁ ਰਨ ਰਾਰੀ। ਜਸ ਧਵਲਿਹਉਁ ਭੁਵਨ ਦਸ ਚਾਰੀ ॥
ਤਜਉਁ ਪ੍ਰਾਨ ਰਘੁਨਾਥ ਨਿਹੋਰੇਂ। ਦੁਹੂਁ ਹਾਥ ਮੁਦ ਮੋਦਕ ਮੋਰੇਂ ॥
ਸਾਧੁ ਸਮਾਜ ਨ ਜਾਕਰ ਲੇਖਾ। ਰਾਮ ਭਗਤ ਮਹੁਁ ਜਾਸੁ ਨ ਰੇਖਾ ॥
ਜਾਯਁ ਜਿਅਤ ਜਗ ਸੋ ਮਹਿ ਭਾਰੂ। ਜਨਨੀ ਜੌਬਨ ਬਿਟਪ ਕੁਠਾਰੂ ॥

ਦੋ. ਬਿਗਤ ਬਿਸ਼ਾਦ ਨਿਸ਼ਾਦਪਤਿ ਸਬਹਿ ਬਢ़ਾਇ ਉਛਾਹੁ।
ਸੁਮਿਰਿ ਰਾਮ ਮਾਗੇਉ ਤੁਰਤ ਤਰਕਸ ਧਨੁਸ਼ ਸਨਾਹੁ ॥ ੧੯੦ ॥

ਬੇਗਹੁ ਭਾਇਹੁ ਸਜਹੁ ਸਁਜੋਊ। ਸੁਨਿ ਰਜਾਇ ਕਦਰਾਇ ਨ ਕੋਊ ॥
ਭਲੇਹਿਂ ਨਾਥ ਸਬ ਕਹਹਿਂ ਸਹਰਸ਼ਾ। ਏਕਹਿਂ ਏਕ ਬਢ़ਾਵਇ ਕਰਸ਼ਾ ॥
ਚਲੇ ਨਿਸ਼ਾਦ ਜੋਹਾਰਿ ਜੋਹਾਰੀ। ਸੂਰ ਸਕਲ ਰਨ ਰੂਚਇ ਰਾਰੀ ॥
ਸੁਮਿਰਿ ਰਾਮ ਪਦ ਪਙ੍ਕਜ ਪਨਹੀਂ। ਭਾਥੀਂ ਬਾਁਧਿ ਚਢ़ਾਇਨ੍ਹਿ ਧਨਹੀਂ ॥
ਅਁਗਰੀ ਪਹਿਰਿ ਕੂਁਡ़ਿ ਸਿਰ ਧਰਹੀਂ। ਫਰਸਾ ਬਾਁਸ ਸੇਲ ਸਮ ਕਰਹੀਂ ॥
ਏਕ ਕੁਸਲ ਅਤਿ ਓਡ़ਨ ਖਾਁਡ़ੇ। ਕੂਦਹਿ ਗਗਨ ਮਨਹੁਁ ਛਿਤਿ ਛਾਁਡ़ੇ ॥
ਨਿਜ ਨਿਜ ਸਾਜੁ ਸਮਾਜੁ ਬਨਾਈ। ਗੁਹ ਰਾਉਤਹਿ ਜੋਹਾਰੇ ਜਾਈ ॥
ਦੇਖਿ ਸੁਭਟ ਸਬ ਲਾਯਕ ਜਾਨੇ। ਲੈ ਲੈ ਨਾਮ ਸਕਲ ਸਨਮਾਨੇ ॥

ਦੋ. ਭਾਇਹੁ ਲਾਵਹੁ ਧੋਖ ਜਨਿ ਆਜੁ ਕਾਜ ਬਡ़ ਮੋਹਿ।
ਸੁਨਿ ਸਰੋਸ਼ ਬੋਲੇ ਸੁਭਟ ਬੀਰ ਅਧੀਰ ਨ ਹੋਹਿ ॥ ੧੯੧ ॥

ਰਾਮ ਪ੍ਰਤਾਪ ਨਾਥ ਬਲ ਤੋਰੇ। ਕਰਹਿਂ ਕਟਕੁ ਬਿਨੁ ਭਟ ਬਿਨੁ ਘੋਰੇ ॥
ਜੀਵਤ ਪਾਉ ਨ ਪਾਛੇਂ ਧਰਹੀਂ। ਰੁਣ੍ਡ ਮੁਣ੍ਡਮਯ ਮੇਦਿਨਿ ਕਰਹੀਂ ॥
ਦੀਖ ਨਿਸ਼ਾਦਨਾਥ ਭਲ ਟੋਲੂ। ਕਹੇਉ ਬਜਾਉ ਜੁਝਾਊ ਢੋਲੂ ॥
ਏਤਨਾ ਕਹਤ ਛੀਙ੍ਕ ਭਇ ਬਾਁਏ। ਕਹੇਉ ਸਗੁਨਿਅਨ੍ਹ ਖੇਤ ਸੁਹਾਏ ॥
ਬੂਢ़ੁ ਏਕੁ ਕਹ ਸਗੁਨ ਬਿਚਾਰੀ। ਭਰਤਹਿ ਮਿਲਿਅ ਨ ਹੋਇਹਿ ਰਾਰੀ ॥
ਰਾਮਹਿ ਭਰਤੁ ਮਨਾਵਨ ਜਾਹੀਂ। ਸਗੁਨ ਕਹਇ ਅਸ ਬਿਗ੍ਰਹੁ ਨਾਹੀਂ ॥
ਸੁਨਿ ਗੁਹ ਕਹਇ ਨੀਕ ਕਹ ਬੂਢ़ਾ। ਸਹਸਾ ਕਰਿ ਪਛਿਤਾਹਿਂ ਬਿਮੂਢ़ਾ ॥
ਭਰਤ ਸੁਭਾਉ ਸੀਲੁ ਬਿਨੁ ਬੂਝੇਂ। ਬਡ़ਿ ਹਿਤ ਹਾਨਿ ਜਾਨਿ ਬਿਨੁ ਜੂਝੇਂ ॥

ਦੋ. ਗਹਹੁ ਘਾਟ ਭਟ ਸਮਿਟਿ ਸਬ ਲੇਉਁ ਮਰਮ ਮਿਲਿ ਜਾਇ।
ਬੂਝਿ ਮਿਤ੍ਰ ਅਰਿ ਮਧ੍ਯ ਗਤਿ ਤਸ ਤਬ ਕਰਿਹਉਁ ਆਇ ॥ ੧੯੨ ॥

ਲਖਨ ਸਨੇਹੁ ਸੁਭਾਯਁ ਸੁਹਾਏਁ। ਬੈਰੁ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨਹਿਂ ਦੁਰਇਁ ਦੁਰਾਏਁ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਭੇਣ੍ਟ ਸਁਜੋਵਨ ਲਾਗੇ। ਕਨ੍ਦ ਮੂਲ ਫਲ ਖਗ ਮਗ ਮਾਗੇ ॥
ਮੀਨ ਪੀਨ ਪਾਠੀਨ ਪੁਰਾਨੇ। ਭਰਿ ਭਰਿ ਭਾਰ ਕਹਾਰਨ੍ਹ ਆਨੇ ॥
ਮਿਲਨ ਸਾਜੁ ਸਜਿ ਮਿਲਨ ਸਿਧਾਏ। ਮਙ੍ਗਲ ਮੂਲ ਸਗੁਨ ਸੁਭ ਪਾਏ ॥
ਦੇਖਿ ਦੂਰਿ ਤੇਂ ਕਹਿ ਨਿਜ ਨਾਮੂ। ਕੀਨ੍ਹ ਮੁਨੀਸਹਿ ਦਣ੍ਡ ਪ੍ਰਨਾਮੂ ॥
ਜਾਨਿ ਰਾਮਪ੍ਰਿਯ ਦੀਨ੍ਹਿ ਅਸੀਸਾ। ਭਰਤਹਿ ਕਹੇਉ ਬੁਝਾਇ ਮੁਨੀਸਾ ॥
ਰਾਮ ਸਖਾ ਸੁਨਿ ਸਨ੍ਦਨੁ ਤ੍ਯਾਗਾ। ਚਲੇ ਉਤਰਿ ਉਮਗਤ ਅਨੁਰਾਗਾ ॥
ਗਾਉਁ ਜਾਤਿ ਗੁਹਁ ਨਾਉਁ ਸੁਨਾਈ। ਕੀਨ੍ਹ ਜੋਹਾਰੁ ਮਾਥ ਮਹਿ ਲਾਈ ॥

ਦੋ. ਕਰਤ ਦਣ੍ਡਵਤ ਦੇਖਿ ਤੇਹਿ ਭਰਤ ਲੀਨ੍ਹ ਉਰ ਲਾਇ।
ਮਨਹੁਁ ਲਖਨ ਸਨ ਭੇਣ੍ਟ ਭਇ ਪ੍ਰੇਮ ਨ ਹਦਯਁ ਸਮਾਇ ॥ ੧੯੩ ॥

ਭੇਣ੍ਟਤ ਭਰਤੁ ਤਾਹਿ ਅਤਿ ਪ੍ਰੀਤੀ। ਲੋਗ ਸਿਹਾਹਿਂ ਪ੍ਰੇਮ ਕੈ ਰੀਤੀ ॥
ਧਨ੍ਯ ਧਨ੍ਯ ਧੁਨਿ ਮਙ੍ਗਲ ਮੂਲਾ। ਸੁਰ ਸਰਾਹਿ ਤੇਹਿ ਬਰਿਸਹਿਂ ਫੂਲਾ ॥
ਲੋਕ ਬੇਦ ਸਬ ਭਾਁਤਿਹਿਂ ਨੀਚਾ। ਜਾਸੁ ਛਾਁਹ ਛੁਇ ਲੇਇਅ ਸੀਞ੍ਚਾ ॥
ਤੇਹਿ ਭਰਿ ਅਙ੍ਕ ਰਾਮ ਲਘੁ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਮਿਲਤ ਪੁਲਕ ਪਰਿਪੂਰਿਤ ਗਾਤਾ ॥
ਰਾਮ ਰਾਮ ਕਹਿ ਜੇ ਜਮੁਹਾਹੀਂ। ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਨ ਪਾਪ ਪੁਞ੍ਜ ਸਮੁਹਾਹੀਂ ॥
ਯਹ ਤੌ ਰਾਮ ਲਾਇ ਉਰ ਲੀਨ੍ਹਾ। ਕੁਲ ਸਮੇਤ ਜਗੁ ਪਾਵਨ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਕਰਮਨਾਸ ਜਲੁ ਸੁਰਸਰਿ ਪਰਈ। ਤੇਹਿ ਕੋ ਕਹਹੁ ਸੀਸ ਨਹਿਂ ਧਰਈ ॥
ਉਲਟਾ ਨਾਮੁ ਜਪਤ ਜਗੁ ਜਾਨਾ। ਬਾਲਮੀਕਿ ਭਏ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸਮਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਸ੍ਵਪਚ ਸਬਰ ਖਸ ਜਮਨ ਜਡ़ ਪਾਵਁਰ ਕੋਲ ਕਿਰਾਤ।
ਰਾਮੁ ਕਹਤ ਪਾਵਨ ਪਰਮ ਹੋਤ ਭੁਵਨ ਬਿਖ੍ਯਾਤ ॥ ੧੯੪ ॥

ਨਹਿਂ ਅਚਿਰਜੁ ਜੁਗ ਜੁਗ ਚਲਿ ਆਈ। ਕੇਹਿ ਨ ਦੀਨ੍ਹਿ ਰਘੁਬੀਰ ਬਡ़ਾਈ ॥
ਰਾਮ ਨਾਮ ਮਹਿਮਾ ਸੁਰ ਕਹਹੀਂ। ਸੁਨਿ ਸੁਨਿ ਅਵਧਲੋਗ ਸੁਖੁ ਲਹਹੀਂ ॥
ਰਾਮਸਖਹਿ ਮਿਲਿ ਭਰਤ ਸਪ੍ਰੇਮਾ। ਪੂਁਛੀ ਕੁਸਲ ਸੁਮਙ੍ਗਲ ਖੇਮਾ ॥
ਦੇਖਿ ਭਰਤ ਕਰ ਸੀਲ ਸਨੇਹੂ। ਭਾ ਨਿਸ਼ਾਦ ਤੇਹਿ ਸਮਯ ਬਿਦੇਹੂ ॥
ਸਕੁਚ ਸਨੇਹੁ ਮੋਦੁ ਮਨ ਬਾਢ़ਾ। ਭਰਤਹਿ ਚਿਤਵਤ ਏਕਟਕ ਠਾਢ़ਾ ॥
ਧਰਿ ਧੀਰਜੁ ਪਦ ਬਨ੍ਦਿ ਬਹੋਰੀ। ਬਿਨਯ ਸਪ੍ਰੇਮ ਕਰਤ ਕਰ ਜੋਰੀ ॥
ਕੁਸਲ ਮੂਲ ਪਦ ਪਙ੍ਕਜ ਪੇਖੀ। ਮੈਂ ਤਿਹੁਁ ਕਾਲ ਕੁਸਲ ਨਿਜ ਲੇਖੀ ॥
ਅਬ ਪ੍ਰਭੁ ਪਰਮ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਤੋਰੇਂ। ਸਹਿਤ ਕੋਟਿ ਕੁਲ ਮਙ੍ਗਲ ਮੋਰੇਂ ॥

ਦੋ. ਸਮੁਝਿ ਮੋਰਿ ਕਰਤੂਤਿ ਕੁਲੁ ਪ੍ਰਭੁ ਮਹਿਮਾ ਜਿਯਁ ਜੋਇ।
ਜੋ ਨ ਭਜਇ ਰਘੁਬੀਰ ਪਦ ਜਗ ਬਿਧਿ ਬਞ੍ਚਿਤ ਸੋਇ ॥ ੧੯੫ ॥

ਕਪਟੀ ਕਾਯਰ ਕੁਮਤਿ ਕੁਜਾਤੀ। ਲੋਕ ਬੇਦ ਬਾਹੇਰ ਸਬ ਭਾਁਤੀ ॥
ਰਾਮ ਕੀਨ੍ਹ ਆਪਨ ਜਬਹੀ ਤੇਂ। ਭਯਉਁ ਭੁਵਨ ਭੂਸ਼ਨ ਤਬਹੀ ਤੇਂ ॥
ਦੇਖਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸੁਨਿ ਬਿਨਯ ਸੁਹਾਈ। ਮਿਲੇਉ ਬਹੋਰਿ ਭਰਤ ਲਘੁ ਭਾਈ ॥
ਕਹਿ ਨਿਸ਼ਾਦ ਨਿਜ ਨਾਮ ਸੁਬਾਨੀਂ। ਸਾਦਰ ਸਕਲ ਜੋਹਾਰੀਂ ਰਾਨੀਂ ॥
ਜਾਨਿ ਲਖਨ ਸਮ ਦੇਹਿਂ ਅਸੀਸਾ। ਜਿਅਹੁ ਸੁਖੀ ਸਯ ਲਾਖ ਬਰੀਸਾ ॥
ਨਿਰਖਿ ਨਿਸ਼ਾਦੁ ਨਗਰ ਨਰ ਨਾਰੀ। ਭਏ ਸੁਖੀ ਜਨੁ ਲਖਨੁ ਨਿਹਾਰੀ ॥
ਕਹਹਿਂ ਲਹੇਉ ਏਹਿਂ ਜੀਵਨ ਲਾਹੂ। ਭੇਣ੍ਟੇਉ ਰਾਮਭਦ੍ਰ ਭਰਿ ਬਾਹੂ ॥
ਸੁਨਿ ਨਿਸ਼ਾਦੁ ਨਿਜ ਭਾਗ ਬਡ़ਾਈ। ਪ੍ਰਮੁਦਿਤ ਮਨ ਲਇ ਚਲੇਉ ਲੇਵਾਈ ॥

ਦੋ. ਸਨਕਾਰੇ ਸੇਵਕ ਸਕਲ ਚਲੇ ਸ੍ਵਾਮਿ ਰੁਖ ਪਾਇ।
ਘਰ ਤਰੁ ਤਰ ਸਰ ਬਾਗ ਬਨ ਬਾਸ ਬਨਾਏਨ੍ਹਿ ਜਾਇ ॥ ੧੯੬ ॥

ਸਙ੍ਗਬੇਰਪੁਰ ਭਰਤ ਦੀਖ ਜਬ। ਭੇ ਸਨੇਹਁ ਸਬ ਅਙ੍ਗ ਸਿਥਿਲ ਤਬ ॥
ਸੋਹਤ ਦਿਏਁ ਨਿਸ਼ਾਦਹਿ ਲਾਗੂ। ਜਨੁ ਤਨੁ ਧਰੇਂ ਬਿਨਯ ਅਨੁਰਾਗੂ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਭਰਤ ਸੇਨੁ ਸਬੁ ਸਙ੍ਗਾ। ਦੀਖਿ ਜਾਇ ਜਗ ਪਾਵਨਿ ਗਙ੍ਗਾ ॥
ਰਾਮਘਾਟ ਕਹਁ ਕੀਨ੍ਹ ਪ੍ਰਨਾਮੂ। ਭਾ ਮਨੁ ਮਗਨੁ ਮਿਲੇ ਜਨੁ ਰਾਮੂ ॥
ਕਰਹਿਂ ਪ੍ਰਨਾਮ ਨਗਰ ਨਰ ਨਾਰੀ। ਮੁਦਿਤ ਬ੍ਰਹ੍ਮਮਯ ਬਾਰਿ ਨਿਹਾਰੀ ॥
ਕਰਿ ਮਜ੍ਜਨੁ ਮਾਗਹਿਂ ਕਰ ਜੋਰੀ। ਰਾਮਚਨ੍ਦ੍ਰ ਪਦ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਥੋਰੀ ॥
ਭਰਤ ਕਹੇਉ ਸੁਰਸਰਿ ਤਵ ਰੇਨੂ। ਸਕਲ ਸੁਖਦ ਸੇਵਕ ਸੁਰਧੇਨੂ ॥
ਜੋਰਿ ਪਾਨਿ ਬਰ ਮਾਗਉਁ ਏਹੂ। ਸੀਯ ਰਾਮ ਪਦ ਸਹਜ ਸਨੇਹੂ ॥

ਦੋ. ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਮਜ੍ਜਨੁ ਭਰਤੁ ਕਰਿ ਗੁਰ ਅਨੁਸਾਸਨ ਪਾਇ।
ਮਾਤੁ ਨਹਾਨੀਂ ਜਾਨਿ ਸਬ ਡੇਰਾ ਚਲੇ ਲਵਾਇ ॥ ੧੯੭ ॥

ਜਹਁ ਤਹਁ ਲੋਗਨ੍ਹ ਡੇਰਾ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਭਰਤ ਸੋਧੁ ਸਬਹੀ ਕਰ ਲੀਨ੍ਹਾ ॥
ਸੁਰ ਸੇਵਾ ਕਰਿ ਆਯਸੁ ਪਾਈ। ਰਾਮ ਮਾਤੁ ਪਹਿਂ ਗੇ ਦੋਉ ਭਾਈ ॥
ਚਰਨ ਚਾਁਪਿ ਕਹਿ ਕਹਿ ਮਦੁ ਬਾਨੀ। ਜਨਨੀਂ ਸਕਲ ਭਰਤ ਸਨਮਾਨੀ ॥
ਭਾਇਹਿ ਸੌਮ੍ਪਿ ਮਾਤੁ ਸੇਵਕਾਈ। ਆਪੁ ਨਿਸ਼ਾਦਹਿ ਲੀਨ੍ਹ ਬੋਲਾਈ ॥
ਚਲੇ ਸਖਾ ਕਰ ਸੋਂ ਕਰ ਜੋਰੇਂ। ਸਿਥਿਲ ਸਰੀਰ ਸਨੇਹ ਨ ਥੋਰੇਂ ॥
ਪੂਁਛਤ ਸਖਹਿ ਸੋ ਠਾਉਁ ਦੇਖਾਊ। ਨੇਕੁ ਨਯਨ ਮਨ ਜਰਨਿ ਜੁਡ़ਾਊ ॥
ਜਹਁ ਸਿਯ ਰਾਮੁ ਲਖਨੁ ਨਿਸਿ ਸੋਏ। ਕਹਤ ਭਰੇ ਜਲ ਲੋਚਨ ਕੋਏ ॥
ਭਰਤ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਭਯਉ ਬਿਸ਼ਾਦੂ। ਤੁਰਤ ਤਹਾਁ ਲਇ ਗਯਉ ਨਿਸ਼ਾਦੂ ॥

ਦੋ. ਜਹਁ ਸਿਂਸੁਪਾ ਪੁਨੀਤ ਤਰ ਰਘੁਬਰ ਕਿਯ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮੁ।
ਅਤਿ ਸਨੇਹਁ ਸਾਦਰ ਭਰਤ ਕੀਨ੍ਹੇਉ ਦਣ੍ਡ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ॥ ੧੯੮ ॥

ਕੁਸ ਸਾਁਥਰੀíਨਿਹਾਰਿ ਸੁਹਾਈ। ਕੀਨ੍ਹ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਪ੍ਰਦਚ੍ਛਿਨ ਜਾਈ ॥
ਚਰਨ ਰੇਖ ਰਜ ਆਁਖਿਨ੍ਹ ਲਾਈ। ਬਨਇ ਨ ਕਹਤ ਪ੍ਰੀਤਿ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਕਨਕ ਬਿਨ੍ਦੁ ਦੁਇ ਚਾਰਿਕ ਦੇਖੇ। ਰਾਖੇ ਸੀਸ ਸੀਯ ਸਮ ਲੇਖੇ ॥
ਸਜਲ ਬਿਲੋਚਨ ਹਦਯਁ ਗਲਾਨੀ। ਕਹਤ ਸਖਾ ਸਨ ਬਚਨ ਸੁਬਾਨੀ ॥
ਸ਼੍ਰੀਹਤ ਸੀਯ ਬਿਰਹਁ ਦੁਤਿਹੀਨਾ। ਜਥਾ ਅਵਧ ਨਰ ਨਾਰਿ ਬਿਲੀਨਾ ॥
ਪਿਤਾ ਜਨਕ ਦੇਉਁ ਪਟਤਰ ਕੇਹੀ। ਕਰਤਲ ਭੋਗੁ ਜੋਗੁ ਜਗ ਜੇਹੀ ॥
ਸਸੁਰ ਭਾਨੁਕੁਲ ਭਾਨੁ ਭੁਆਲੂ। ਜੇਹਿ ਸਿਹਾਤ ਅਮਰਾਵਤਿਪਾਲੂ ॥
ਪ੍ਰਾਨਨਾਥੁ ਰਘੁਨਾਥ ਗੋਸਾਈ। ਜੋ ਬਡ़ ਹੋਤ ਸੋ ਰਾਮ ਬਡ़ਾਈ ॥

ਦੋ. ਪਤਿ ਦੇਵਤਾ ਸੁਤੀਯ ਮਨਿ ਸੀਯ ਸਾਁਥਰੀ ਦੇਖਿ।
ਬਿਹਰਤ ਹ੍ਰਦਉ ਨ ਹਹਰਿ ਹਰ ਪਬਿ ਤੇਂ ਕਠਿਨ ਬਿਸੇਸ਼ਿ ॥ ੧੯੯ ॥

ਲਾਲਨ ਜੋਗੁ ਲਖਨ ਲਘੁ ਲੋਨੇ। ਭੇ ਨ ਭਾਇ ਅਸ ਅਹਹਿਂ ਨ ਹੋਨੇ ॥
ਪੁਰਜਨ ਪ੍ਰਿਯ ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਦੁਲਾਰੇ। ਸਿਯ ਰਘੁਬਰਹਿ ਪ੍ਰਾਨਪਿਆਰੇ ॥
ਮਦੁ ਮੂਰਤਿ ਸੁਕੁਮਾਰ ਸੁਭਾਊ। ਤਾਤ ਬਾਉ ਤਨ ਲਾਗ ਨ ਕਾਊ ॥
ਤੇ ਬਨ ਸਹਹਿਂ ਬਿਪਤਿ ਸਬ ਭਾਁਤੀ। ਨਿਦਰੇ ਕੋਟਿ ਕੁਲਿਸ ਏਹਿਂ ਛਾਤੀ ॥
ਰਾਮ ਜਨਮਿ ਜਗੁ ਕੀਨ੍ਹ ਉਜਾਗਰ। ਰੂਪ ਸੀਲ ਸੁਖ ਸਬ ਗੁਨ ਸਾਗਰ ॥
ਪੁਰਜਨ ਪਰਿਜਨ ਗੁਰ ਪਿਤੁ ਮਾਤਾ। ਰਾਮ ਸੁਭਾਉ ਸਬਹਿ ਸੁਖਦਾਤਾ ॥
ਬੈਰਿਉ ਰਾਮ ਬਡ़ਾਈ ਕਰਹੀਂ। ਬੋਲਨਿ ਮਿਲਨਿ ਬਿਨਯ ਮਨ ਹਰਹੀਂ ॥
ਸਾਰਦ ਕੋਟਿ ਕੋਟਿ ਸਤ ਸੇਸ਼ਾ। ਕਰਿ ਨ ਸਕਹਿਂ ਪ੍ਰਭੁ ਗੁਨ ਗਨ ਲੇਖਾ ॥

ਦੋ. ਸੁਖਸ੍ਵਰੁਪ ਰਘੁਬਂਸਮਨਿ ਮਙ੍ਗਲ ਮੋਦ ਨਿਧਾਨ।
ਤੇ ਸੋਵਤ ਕੁਸ ਡਾਸਿ ਮਹਿ ਬਿਧਿ ਗਤਿ ਅਤਿ ਬਲਵਾਨ ॥ ੨੦੦ ॥

ਰਾਮ ਸੁਨਾ ਦੁਖੁ ਕਾਨ ਨ ਕਾਊ। ਜੀਵਨਤਰੁ ਜਿਮਿ ਜੋਗਵਇ ਰਾਊ ॥
ਪਲਕ ਨਯਨ ਫਨਿ ਮਨਿ ਜੇਹਿ ਭਾਁਤੀ। ਜੋਗਵਹਿਂ ਜਨਨਿ ਸਕਲ ਦਿਨ ਰਾਤੀ ॥
ਤੇ ਅਬ ਫਿਰਤ ਬਿਪਿਨ ਪਦਚਾਰੀ। ਕਨ੍ਦ ਮੂਲ ਫਲ ਫੂਲ ਅਹਾਰੀ ॥
ਧਿਗ ਕੈਕੇਈ ਅਮਙ੍ਗਲ ਮੂਲਾ। ਭਇਸਿ ਪ੍ਰਾਨ ਪ੍ਰਿਯਤਮ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲਾ ॥
ਮੈਂ ਧਿਗ ਧਿਗ ਅਘ ਉਦਧਿ ਅਭਾਗੀ। ਸਬੁ ਉਤਪਾਤੁ ਭਯਉ ਜੇਹਿ ਲਾਗੀ ॥
ਕੁਲ ਕਲਙ੍ਕੁ ਕਰਿ ਸਜੇਉ ਬਿਧਾਤਾਁ। ਸਾਇਁਦੋਹ ਮੋਹਿ ਕੀਨ੍ਹ ਕੁਮਾਤਾਁ ॥
ਸੁਨਿ ਸਪ੍ਰੇਮ ਸਮੁਝਾਵ ਨਿਸ਼ਾਦੂ। ਨਾਥ ਕਰਿਅ ਕਤ ਬਾਦਿ ਬਿਸ਼ਾਦੂ ॥
ਰਾਮ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਪ੍ਰਿਯ ਤੁਮ੍ਹ ਪ੍ਰਿਯ ਰਾਮਹਿ। ਯਹ ਨਿਰਜੋਸੁ ਦੋਸੁ ਬਿਧਿ ਬਾਮਹਿ ॥

ਛਂ. ਬਿਧਿ ਬਾਮ ਕੀ ਕਰਨੀ ਕਠਿਨ ਜੇਂਹਿਂ ਮਾਤੁ ਕੀਨ੍ਹੀ ਬਾਵਰੀ।
ਤੇਹਿ ਰਾਤਿ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਕਰਹਿਂ ਪ੍ਰਭੁ ਸਾਦਰ ਸਰਹਨਾ ਰਾਵਰੀ ॥
ਤੁਲਸੀ ਨ ਤੁਮ੍ਹ ਸੋ ਰਾਮ ਪ੍ਰੀਤਮੁ ਕਹਤੁ ਹੌਂ ਸੌਹੇਂ ਕਿਏਁ।
ਪਰਿਨਾਮ ਮਙ੍ਗਲ ਜਾਨਿ ਅਪਨੇ ਆਨਿਏ ਧੀਰਜੁ ਹਿਏਁ ॥

ਸੋ. ਅਨ੍ਤਰਜਾਮੀ ਰਾਮੁ ਸਕੁਚ ਸਪ੍ਰੇਮ ਕਪਾਯਤਨ।
ਚਲਿਅ ਕਰਿਅ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮੁ ਯਹ ਬਿਚਾਰਿ ਦਢ़ ਆਨਿ ਮਨ ॥ ੨੦੧ ॥

ਸਖਾ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਉਰ ਧਰਿ ਧੀਰਾ। ਬਾਸ ਚਲੇ ਸੁਮਿਰਤ ਰਘੁਬੀਰਾ ॥
ਯਹ ਸੁਧਿ ਪਾਇ ਨਗਰ ਨਰ ਨਾਰੀ। ਚਲੇ ਬਿਲੋਕਨ ਆਰਤ ਭਾਰੀ ॥
ਪਰਦਖਿਨਾ ਕਰਿ ਕਰਹਿਂ ਪ੍ਰਨਾਮਾ। ਦੇਹਿਂ ਕੈਕਇਹਿ ਖੋਰਿ ਨਿਕਾਮਾ ॥
ਭਰੀ ਭਰਿ ਬਾਰਿ ਬਿਲੋਚਨ ਲੇਂਹੀਂ। ਬਾਮ ਬਿਧਾਤਾਹਿ ਦੂਸ਼ਨ ਦੇਹੀਂ ॥
ਏਕ ਸਰਾਹਹਿਂ ਭਰਤ ਸਨੇਹੂ। ਕੋਉ ਕਹ ਨਪਤਿ ਨਿਬਾਹੇਉ ਨੇਹੂ ॥
ਨਿਨ੍ਦਹਿਂ ਆਪੁ ਸਰਾਹਿ ਨਿਸ਼ਾਦਹਿ। ਕੋ ਕਹਿ ਸਕਇ ਬਿਮੋਹ ਬਿਸ਼ਾਦਹਿ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਰਾਤਿ ਲੋਗੁ ਸਬੁ ਜਾਗਾ। ਭਾ ਭਿਨੁਸਾਰ ਗੁਦਾਰਾ ਲਾਗਾ ॥
ਗੁਰਹਿ ਸੁਨਾਵਁ ਚਢ़ਾਇ ਸੁਹਾਈਂ। ਨਈਂ ਨਾਵ ਸਬ ਮਾਤੁ ਚਢ़ਾਈਂ ॥
ਦਣ੍ਡ ਚਾਰਿ ਮਹਁ ਭਾ ਸਬੁ ਪਾਰਾ। ਉਤਰਿ ਭਰਤ ਤਬ ਸਬਹਿ ਸਁਭਾਰਾ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰਾਤਕ੍ਰਿਯਾ ਕਰਿ ਮਾਤੁ ਪਦ ਬਨ੍ਦਿ ਗੁਰਹਿ ਸਿਰੁ ਨਾਇ।
ਆਗੇਂ ਕਿਏ ਨਿਸ਼ਾਦ ਗਨ ਦੀਨ੍ਹੇਉ ਕਟਕੁ ਚਲਾਇ ॥ ੨੦੨ ॥

ਕਿਯਉ ਨਿਸ਼ਾਦਨਾਥੁ ਅਗੁਆਈਂ। ਮਾਤੁ ਪਾਲਕੀਂ ਸਕਲ ਚਲਾਈਂ ॥
ਸਾਥ ਬੋਲਾਇ ਭਾਇ ਲਘੁ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਬਿਪ੍ਰਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਗਵਨੁ ਗੁਰ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਆਪੁ ਸੁਰਸਰਿਹਿ ਕੀਨ੍ਹ ਪ੍ਰਨਾਮੂ। ਸੁਮਿਰੇ ਲਖਨ ਸਹਿਤ ਸਿਯ ਰਾਮੂ ॥
ਗਵਨੇ ਭਰਤ ਪਯੋਦੇਹਿਂ ਪਾਏ। ਕੋਤਲ ਸਙ੍ਗ ਜਾਹਿਂ ਡੋਰਿਆਏ ॥
ਕਹਹਿਂ ਸੁਸੇਵਕ ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰਾ। ਹੋਇਅ ਨਾਥ ਅਸ੍ਵ ਅਸਵਾਰਾ ॥
ਰਾਮੁ ਪਯੋਦੇਹਿ ਪਾਯਁ ਸਿਧਾਏ। ਹਮ ਕਹਁ ਰਥ ਗਜ ਬਾਜਿ ਬਨਾਏ ॥
ਸਿਰ ਭਰ ਜਾਉਁ ਉਚਿਤ ਅਸ ਮੋਰਾ। ਸਬ ਤੇਂ ਸੇਵਕ ਧਰਮੁ ਕਠੋਰਾ ॥
ਦੇਖਿ ਭਰਤ ਗਤਿ ਸੁਨਿ ਮਦੁ ਬਾਨੀ। ਸਬ ਸੇਵਕ ਗਨ ਗਰਹਿਂ ਗਲਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਭਰਤ ਤੀਸਰੇ ਪਹਰ ਕਹਁ ਕੀਨ੍ਹ ਪ੍ਰਬੇਸੁ ਪ੍ਰਯਾਗ।
ਕਹਤ ਰਾਮ ਸਿਯ ਰਾਮ ਸਿਯ ਉਮਗਿ ਉਮਗਿ ਅਨੁਰਾਗ ॥ ੨੦੩ ॥

ਝਲਕਾ ਝਲਕਤ ਪਾਯਨ੍ਹ ਕੈਂਸੇਂ। ਪਙ੍ਕਜ ਕੋਸ ਓਸ ਕਨ ਜੈਸੇਂ ॥
ਭਰਤ ਪਯਾਦੇਹਿਂ ਆਏ ਆਜੂ। ਭਯਉ ਦੁਖਿਤ ਸੁਨਿ ਸਕਲ ਸਮਾਜੂ ॥
ਖਬਰਿ ਲੀਨ੍ਹ ਸਬ ਲੋਗ ਨਹਾਏ। ਕੀਨ੍ਹ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਤ੍ਰਿਬੇਨਿਹਿਂ ਆਏ ॥
ਸਬਿਧਿ ਸਿਤਾਸਿਤ ਨੀਰ ਨਹਾਨੇ। ਦਿਏ ਦਾਨ ਮਹਿਸੁਰ ਸਨਮਾਨੇ ॥
ਦੇਖਤ ਸ੍ਯਾਮਲ ਧਵਲ ਹਲੋਰੇ। ਪੁਲਕਿ ਸਰੀਰ ਭਰਤ ਕਰ ਜੋਰੇ ॥
ਸਕਲ ਕਾਮ ਪ੍ਰਦ ਤੀਰਥਰਾਊ। ਬੇਦ ਬਿਦਿਤ ਜਗ ਪ੍ਰਗਟ ਪ੍ਰਭਾਊ ॥
ਮਾਗਉਁ ਭੀਖ ਤ੍ਯਾਗਿ ਨਿਜ ਧਰਮੂ। ਆਰਤ ਕਾਹ ਨ ਕਰਇ ਕੁਕਰਮੂ ॥
ਅਸ ਜਿਯਁ ਜਾਨਿ ਸੁਜਾਨ ਸੁਦਾਨੀ। ਸਫਲ ਕਰਹਿਂ ਜਗ ਜਾਚਕ ਬਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਅਰਥ ਨ ਧਰਮ ਨ ਕਾਮ ਰੁਚਿ ਗਤਿ ਨ ਚਹਉਁ ਨਿਰਬਾਨ।
ਜਨਮ ਜਨਮ ਰਤਿ ਰਾਮ ਪਦ ਯਹ ਬਰਦਾਨੁ ਨ ਆਨ ॥ ੨੦੪ ॥

ਜਾਨਹੁਁ ਰਾਮੁ ਕੁਟਿਲ ਕਰਿ ਮੋਹੀ। ਲੋਗ ਕਹਉ ਗੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦ੍ਰੋਹੀ ॥
ਸੀਤਾ ਰਾਮ ਚਰਨ ਰਤਿ ਮੋਰੇਂ। ਅਨੁਦਿਨ ਬਢ़ਉ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਤੋਰੇਂ ॥
ਜਲਦੁ ਜਨਮ ਭਰਿ ਸੁਰਤਿ ਬਿਸਾਰਉ। ਜਾਚਤ ਜਲੁ ਪਬਿ ਪਾਹਨ ਡਾਰਉ ॥
ਚਾਤਕੁ ਰਟਨਿ ਘਟੇਂ ਘਟਿ ਜਾਈ। ਬਢ़ੇ ਪ੍ਰੇਮੁ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਭਲਾਈ ॥
ਕਨਕਹਿਂ ਬਾਨ ਚਢ़ਇ ਜਿਮਿ ਦਾਹੇਂ। ਤਿਮਿ ਪ੍ਰਿਯਤਮ ਪਦ ਨੇਮ ਨਿਬਾਹੇਂ ॥
ਭਰਤ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਮਾਝ ਤ੍ਰਿਬੇਨੀ। ਭਇ ਮਦੁ ਬਾਨਿ ਸੁਮਙ੍ਗਲ ਦੇਨੀ ॥
ਤਾਤ ਭਰਤ ਤੁਮ੍ਹ ਸਬ ਬਿਧਿ ਸਾਧੂ। ਰਾਮ ਚਰਨ ਅਨੁਰਾਗ ਅਗਾਧੂ ॥
ਬਾਦ ਗਲਾਨਿ ਕਰਹੁ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਤੁਮ੍ਹ ਸਮ ਰਾਮਹਿ ਕੋਉ ਪ੍ਰਿਯ ਨਾਹੀਂ ॥

ਦੋ. ਤਨੁ ਪੁਲਕੇਉ ਹਿਯਁ ਹਰਸ਼ੁ ਸੁਨਿ ਬੇਨਿ ਬਚਨ ਅਨੁਕੂਲ।
ਭਰਤ ਧਨ੍ਯ ਕਹਿ ਧਨ੍ਯ ਸੁਰ ਹਰਸ਼ਿਤ ਬਰਸ਼ਹਿਂ ਫੂਲ ॥ ੨੦੫ ॥

ਪ੍ਰਮੁਦਿਤ ਤੀਰਥਰਾਜ ਨਿਵਾਸੀ। ਬੈਖਾਨਸ ਬਟੁ ਗਹੀ ਉਦਾਸੀ ॥
ਕਹਹਿਂ ਪਰਸਪਰ ਮਿਲਿ ਦਸ ਪਾਁਚਾ। ਭਰਤ ਸਨੇਹ ਸੀਲੁ ਸੁਚਿ ਸਾਁਚਾ ॥
ਸੁਨਤ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗ੍ਰਾਮ ਸੁਹਾਏ। ਭਰਦ੍ਵਾਜ ਮੁਨਿਬਰ ਪਹਿਂ ਆਏ ॥
ਦਣ੍ਡ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਕਰਤ ਮੁਨਿ ਦੇਖੇ। ਮੂਰਤਿਮਨ੍ਤ ਭਾਗ੍ਯ ਨਿਜ ਲੇਖੇ ॥
ਧਾਇ ਉਠਾਇ ਲਾਇ ਉਰ ਲੀਨ੍ਹੇ। ਦੀਨ੍ਹਿ ਅਸੀਸ ਕਤਾਰਥ ਕੀਨ੍ਹੇ ॥
ਆਸਨੁ ਦੀਨ੍ਹ ਨਾਇ ਸਿਰੁ ਬੈਠੇ। ਚਹਤ ਸਕੁਚ ਗਹਁ ਜਨੁ ਭਜਿ ਪੈਠੇ ॥
ਮੁਨਿ ਪੂਁਛਬ ਕਛੁ ਯਹ ਬਡ़ ਸੋਚੂ। ਬੋਲੇ ਰਿਸ਼ਿ ਲਖਿ ਸੀਲੁ ਸਁਕੋਚੂ ॥
ਸੁਨਹੁ ਭਰਤ ਹਮ ਸਬ ਸੁਧਿ ਪਾਈ। ਬਿਧਿ ਕਰਤਬ ਪਰ ਕਿਛੁ ਨ ਬਸਾਈ ॥

ਦੋ. ਤੁਮ੍ਹ ਗਲਾਨਿ ਜਿਯਁ ਜਨਿ ਕਰਹੁ ਸਮੁਝੀ ਮਾਤੁ ਕਰਤੂਤਿ।
ਤਾਤ ਕੈਕਇਹਿ ਦੋਸੁ ਨਹਿਂ ਗਈ ਗਿਰਾ ਮਤਿ ਧੂਤਿ ॥ ੨੦੬ ॥

ਯਹਉ ਕਹਤ ਭਲ ਕਹਿਹਿ ਨ ਕੋਊ। ਲੋਕੁ ਬੇਦ ਬੁਧ ਸਮ੍ਮਤ ਦੋਊ ॥
ਤਾਤ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਬਿਮਲ ਜਸੁ ਗਾਈ। ਪਾਇਹਿ ਲੋਕਉ ਬੇਦੁ ਬਡ़ਾਈ ॥
ਲੋਕ ਬੇਦ ਸਮ੍ਮਤ ਸਬੁ ਕਹਈ। ਜੇਹਿ ਪਿਤੁ ਦੇਇ ਰਾਜੁ ਸੋ ਲਹਈ ॥
ਰਾਉ ਸਤ੍ਯਬ੍ਰਤ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਬੋਲਾਈ। ਦੇਤ ਰਾਜੁ ਸੁਖੁ ਧਰਮੁ ਬਡ़ਾਈ ॥
ਰਾਮ ਗਵਨੁ ਬਨ ਅਨਰਥ ਮੂਲਾ। ਜੋ ਸੁਨਿ ਸਕਲ ਬਿਸ੍ਵ ਭਇ ਸੂਲਾ ॥
ਸੋ ਭਾਵੀ ਬਸ ਰਾਨਿ ਅਯਾਨੀ। ਕਰਿ ਕੁਚਾਲਿ ਅਨ੍ਤਹੁਁ ਪਛਿਤਾਨੀ ॥
ਤਹਁਉਁ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਅਲਪ ਅਪਰਾਧੂ। ਕਹੈ ਸੋ ਅਧਮ ਅਯਾਨ ਅਸਾਧੂ ॥
ਕਰਤੇਹੁ ਰਾਜੁ ਤ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਨ ਦੋਸ਼ੂ। ਰਾਮਹਿ ਹੋਤ ਸੁਨਤ ਸਨ੍ਤੋਸ਼ੂ ॥

ਦੋ. ਅਬ ਅਤਿ ਕੀਨ੍ਹੇਹੁ ਭਰਤ ਭਲ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਉਚਿਤ ਮਤ ਏਹੁ।
ਸਕਲ ਸੁਮਙ੍ਗਲ ਮੂਲ ਜਗ ਰਘੁਬਰ ਚਰਨ ਸਨੇਹੁ ॥ ੨੦੭ ॥

ਸੋ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਧਨੁ ਜੀਵਨੁ ਪ੍ਰਾਨਾ। ਭੂਰਿਭਾਗ ਕੋ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸਮਾਨਾ ॥
ਯਹ ਤਮ੍ਹਾਰ ਆਚਰਜੁ ਨ ਤਾਤਾ। ਦਸਰਥ ਸੁਅਨ ਰਾਮ ਪ੍ਰਿਯ ਭ੍ਰਾਤਾ ॥
ਸੁਨਹੁ ਭਰਤ ਰਘੁਬਰ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਪੇਮ ਪਾਤ੍ਰੁ ਤੁਮ੍ਹ ਸਮ ਕੋਉ ਨਾਹੀਂ ॥
ਲਖਨ ਰਾਮ ਸੀਤਹਿ ਅਤਿ ਪ੍ਰੀਤੀ। ਨਿਸਿ ਸਬ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸਰਾਹਤ ਬੀਤੀ ॥
ਜਾਨਾ ਮਰਮੁ ਨਹਾਤ ਪ੍ਰਯਾਗਾ। ਮਗਨ ਹੋਹਿਂ ਤੁਮ੍ਹਰੇਂ ਅਨੁਰਾਗਾ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਪਰ ਅਸ ਸਨੇਹੁ ਰਘੁਬਰ ਕੇਂ। ਸੁਖ ਜੀਵਨ ਜਗ ਜਸ ਜਡ़ ਨਰ ਕੇਂ ॥
ਯਹ ਨ ਅਧਿਕ ਰਘੁਬੀਰ ਬਡ़ਾਈ। ਪ੍ਰਨਤ ਕੁਟੁਮ੍ਬ ਪਾਲ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਤੌ ਭਰਤ ਮੋਰ ਮਤ ਏਹੂ। ਧਰੇਂ ਦੇਹ ਜਨੁ ਰਾਮ ਸਨੇਹੂ ॥

ਦੋ. ਤੁਮ੍ਹ ਕਹਁ ਭਰਤ ਕਲਙ੍ਕ ਯਹ ਹਮ ਸਬ ਕਹਁ ਉਪਦੇਸੁ।
ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਰਸ ਸਿਦ੍ਧਿ ਹਿਤ ਭਾ ਯਹ ਸਮਉ ਗਨੇਸੁ ॥ ੨੦੮ ॥

ਨਵ ਬਿਧੁ ਬਿਮਲ ਤਾਤ ਜਸੁ ਤੋਰਾ। ਰਘੁਬਰ ਕਿਙ੍ਕਰ ਕੁਮੁਦ ਚਕੋਰਾ ॥
ਉਦਿਤ ਸਦਾ ਅਁਥਇਹਿ ਕਬਹੂਁ ਨਾ। ਘਟਿਹਿ ਨ ਜਗ ਨਭ ਦਿਨ ਦਿਨ ਦੂਨਾ ॥
ਕੋਕ ਤਿਲੋਕ ਪ੍ਰੀਤਿ ਅਤਿ ਕਰਿਹੀ। ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਤਾਪ ਰਬਿ ਛਬਿਹਿ ਨ ਹਰਿਹੀ ॥
ਨਿਸਿ ਦਿਨ ਸੁਖਦ ਸਦਾ ਸਬ ਕਾਹੂ। ਗ੍ਰਸਿਹਿ ਨ ਕੈਕਇ ਕਰਤਬੁ ਰਾਹੂ ॥
ਪੂਰਨ ਰਾਮ ਸੁਪੇਮ ਪਿਯੂਸ਼ਾ। ਗੁਰ ਅਵਮਾਨ ਦੋਸ਼ ਨਹਿਂ ਦੂਸ਼ਾ ॥
ਰਾਮ ਭਗਤ ਅਬ ਅਮਿਅਁ ਅਘਾਹੂਁ। ਕੀਨ੍ਹੇਹੁ ਸੁਲਭ ਸੁਧਾ ਬਸੁਧਾਹੂਁ ॥
ਭੂਪ ਭਗੀਰਥ ਸੁਰਸਰਿ ਆਨੀ। ਸੁਮਿਰਤ ਸਕਲ ਸੁਮ੍ਮਗਲ ਖਾਨੀ ॥
ਦਸਰਥ ਗੁਨ ਗਨ ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਹੀਂ। ਅਧਿਕੁ ਕਹਾ ਜੇਹਿ ਸਮ ਜਗ ਨਾਹੀਂ ॥

ਦੋ. ਜਾਸੁ ਸਨੇਹ ਸਕੋਚ ਬਸ ਰਾਮ ਪ੍ਰਗਟ ਭਏ ਆਇ ॥
ਜੇ ਹਰ ਹਿਯ ਨਯਨਨਿ ਕਬਹੁਁ ਨਿਰਖੇ ਨਹੀਂ ਅਘਾਇ ॥ ੨੦੯ ॥

ਕੀਰਤਿ ਬਿਧੁ ਤੁਮ੍ਹ ਕੀਨ੍ਹ ਅਨੂਪਾ। ਜਹਁ ਬਸ ਰਾਮ ਪੇਮ ਮਗਰੂਪਾ ॥
ਤਾਤ ਗਲਾਨਿ ਕਰਹੁ ਜਿਯਁ ਜਾਏਁ। ਡਰਹੁ ਦਰਿਦ੍ਰਹਿ ਪਾਰਸੁ ਪਾਏਁ ॥ ॥
ਸੁਨਹੁ ਭਰਤ ਹਮ ਝੂਠ ਨ ਕਹਹੀਂ। ਉਦਾਸੀਨ ਤਾਪਸ ਬਨ ਰਹਹੀਂ ॥
ਸਬ ਸਾਧਨ ਕਰ ਸੁਫਲ ਸੁਹਾਵਾ। ਲਖਨ ਰਾਮ ਸਿਯ ਦਰਸਨੁ ਪਾਵਾ ॥
ਤੇਹਿ ਫਲ ਕਰ ਫਲੁ ਦਰਸ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ। ਸਹਿਤ ਪਯਾਗ ਸੁਭਾਗ ਹਮਾਰਾ ॥
ਭਰਤ ਧਨ੍ਯ ਤੁਮ੍ਹ ਜਸੁ ਜਗੁ ਜਯਊ। ਕਹਿ ਅਸ ਪੇਮ ਮਗਨ ਪੁਨਿ ਭਯਊ ॥
ਸੁਨਿ ਮੁਨਿ ਬਚਨ ਸਭਾਸਦ ਹਰਸ਼ੇ। ਸਾਧੁ ਸਰਾਹਿ ਸੁਮਨ ਸੁਰ ਬਰਸ਼ੇ ॥
ਧਨ੍ਯ ਧਨ੍ਯ ਧੁਨਿ ਗਗਨ ਪਯਾਗਾ। ਸੁਨਿ ਸੁਨਿ ਭਰਤੁ ਮਗਨ ਅਨੁਰਾਗਾ ॥

ਦੋ. ਪੁਲਕ ਗਾਤ ਹਿਯਁ ਰਾਮੁ ਸਿਯ ਸਜਲ ਸਰੋਰੁਹ ਨੈਨ।
ਕਰਿ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਮੁਨਿ ਮਣ੍ਡਲਿਹਿ ਬੋਲੇ ਗਦਗਦ ਬੈਨ ॥ ੨੧੦ ॥

ਮੁਨਿ ਸਮਾਜੁ ਅਰੁ ਤੀਰਥਰਾਜੂ। ਸਾਁਚਿਹੁਁ ਸਪਥ ਅਘਾਇ ਅਕਾਜੂ ॥
ਏਹਿਂ ਥਲ ਜੌਂ ਕਿਛੁ ਕਹਿਅ ਬਨਾਈ। ਏਹਿ ਸਮ ਅਧਿਕ ਨ ਅਘ ਅਧਮਾਈ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਕਹਉਁ ਸਤਿਭਾਊ। ਉਰ ਅਨ੍ਤਰਜਾਮੀ ਰਘੁਰਾਊ ॥
ਮੋਹਿ ਨ ਮਾਤੁ ਕਰਤਬ ਕਰ ਸੋਚੂ। ਨਹਿਂ ਦੁਖੁ ਜਿਯਁ ਜਗੁ ਜਾਨਿਹਿ ਪੋਚੂ ॥
ਨਾਹਿਨ ਡਰੁ ਬਿਗਰਿਹਿ ਪਰਲੋਕੂ। ਪਿਤਹੁ ਮਰਨ ਕਰ ਮੋਹਿ ਨ ਸੋਕੂ ॥
ਸੁਕਤ ਸੁਜਸ ਭਰਿ ਭੁਅਨ ਸੁਹਾਏ। ਲਛਿਮਨ ਰਾਮ ਸਰਿਸ ਸੁਤ ਪਾਏ ॥
ਰਾਮ ਬਿਰਹਁ ਤਜਿ ਤਨੁ ਛਨਭਙ੍ਗੂ। ਭੂਪ ਸੋਚ ਕਰ ਕਵਨ ਪ੍ਰਸਙ੍ਗੂ ॥
ਰਾਮ ਲਖਨ ਸਿਯ ਬਿਨੁ ਪਗ ਪਨਹੀਂ। ਕਰਿ ਮੁਨਿ ਬੇਸ਼ ਫਿਰਹਿਂ ਬਨ ਬਨਹੀ ॥

ਦੋ. ਅਜਿਨ ਬਸਨ ਫਲ ਅਸਨ ਮਹਿ ਸਯਨ ਡਾਸਿ ਕੁਸ ਪਾਤ।
ਬਸਿ ਤਰੁ ਤਰ ਨਿਤ ਸਹਤ ਹਿਮ ਆਤਪ ਬਰਸ਼ਾ ਬਾਤ ॥ ੨੧੧ ॥

ਏਹਿ ਦੁਖ ਦਾਹਁ ਦਹਇ ਦਿਨ ਛਾਤੀ। ਭੂਖ ਨ ਬਾਸਰ ਨੀਦ ਨ ਰਾਤੀ ॥
ਏਹਿ ਕੁਰੋਗ ਕਰ ਔਸ਼ਧੁ ਨਾਹੀਂ। ਸੋਧੇਉਁ ਸਕਲ ਬਿਸ੍ਵ ਮਨ ਮਾਹੀਂ ॥
ਮਾਤੁ ਕੁਮਤ ਬਢ़ਈ ਅਘ ਮੂਲਾ। ਤੇਹਿਂ ਹਮਾਰ ਹਿਤ ਕੀਨ੍ਹ ਬਁਸੂਲਾ ॥
ਕਲਿ ਕੁਕਾਠ ਕਰ ਕੀਨ੍ਹ ਕੁਜਨ੍ਤ੍ਰੂ। ਗਾਡ़ਿ ਅਵਧਿ ਪਢ़ਿ ਕਠਿਨ ਕੁਮਨ੍ਤ੍ਰੁ ॥
ਮੋਹਿ ਲਗਿ ਯਹੁ ਕੁਠਾਟੁ ਤੇਹਿਂ ਠਾਟਾ। ਘਾਲੇਸਿ ਸਬ ਜਗੁ ਬਾਰਹਬਾਟਾ ॥
ਮਿਟਇ ਕੁਜੋਗੁ ਰਾਮ ਫਿਰਿ ਆਏਁ। ਬਸਇ ਅਵਧ ਨਹਿਂ ਆਨ ਉਪਾਏਁ ॥
ਭਰਤ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਮੁਨਿ ਸੁਖੁ ਪਾਈ। ਸਬਹਿਂ ਕੀਨ੍ਹ ਬਹੁ ਭਾਁਤਿ ਬਡ़ਾਈ ॥
ਤਾਤ ਕਰਹੁ ਜਨਿ ਸੋਚੁ ਬਿਸੇਸ਼ੀ। ਸਬ ਦੁਖੁ ਮਿਟਹਿ ਰਾਮ ਪਗ ਦੇਖੀ ॥

ਦੋ. ਕਰਿ ਪ੍ਰਬੋਧ ਮੁਨਿਬਰ ਕਹੇਉ ਅਤਿਥਿ ਪੇਮਪ੍ਰਿਯ ਹੋਹੁ।
ਕਨ੍ਦ ਮੂਲ ਫਲ ਫੂਲ ਹਮ ਦੇਹਿਂ ਲੇਹੁ ਕਰਿ ਛੋਹੁ ॥ ੨੧੨ ॥

ਸੁਨਿ ਮੁਨਿ ਬਚਨ ਭਰਤ ਹਿਁਯ ਸੋਚੂ। ਭਯਉ ਕੁਅਵਸਰ ਕਠਿਨ ਸਁਕੋਚੂ ॥
ਜਾਨਿ ਗਰੁਇ ਗੁਰ ਗਿਰਾ ਬਹੋਰੀ। ਚਰਨ ਬਨ੍ਦਿ ਬੋਲੇ ਕਰ ਜੋਰੀ ॥
ਸਿਰ ਧਰਿ ਆਯਸੁ ਕਰਿਅ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ। ਪਰਮ ਧਰਮ ਯਹੁ ਨਾਥ ਹਮਾਰਾ ॥
ਭਰਤ ਬਚਨ ਮੁਨਿਬਰ ਮਨ ਭਾਏ। ਸੁਚਿ ਸੇਵਕ ਸਿਸ਼ ਨਿਕਟ ਬੋਲਾਏ ॥
ਚਾਹਿਏ ਕੀਨ੍ਹ ਭਰਤ ਪਹੁਨਾਈ। ਕਨ੍ਦ ਮੂਲ ਫਲ ਆਨਹੁ ਜਾਈ ॥
ਭਲੇਹੀਂ ਨਾਥ ਕਹਿ ਤਿਨ੍ਹ ਸਿਰ ਨਾਏ। ਪ੍ਰਮੁਦਿਤ ਨਿਜ ਨਿਜ ਕਾਜ ਸਿਧਾਏ ॥
ਮੁਨਿਹਿ ਸੋਚ ਪਾਹੁਨ ਬਡ़ ਨੇਵਤਾ। ਤਸਿ ਪੂਜਾ ਚਾਹਿਅ ਜਸ ਦੇਵਤਾ ॥
ਸੁਨਿ ਰਿਧਿ ਸਿਧਿ ਅਨਿਮਾਦਿਕ ਆਈ। ਆਯਸੁ ਹੋਇ ਸੋ ਕਰਹਿਂ ਗੋਸਾਈ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਬਿਰਹ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਭਰਤੁ ਸਾਨੁਜ ਸਹਿਤ ਸਮਾਜ।
ਪਹੁਨਾਈ ਕਰਿ ਹਰਹੁ ਸ਼੍ਰਮ ਕਹਾ ਮੁਦਿਤ ਮੁਨਿਰਾਜ ॥ ੨੧੩ ॥

ਰਿਧਿ ਸਿਧਿ ਸਿਰ ਧਰਿ ਮੁਨਿਬਰ ਬਾਨੀ। ਬਡ़ਭਾਗਿਨਿ ਆਪੁਹਿ ਅਨੁਮਾਨੀ ॥
ਕਹਹਿਂ ਪਰਸਪਰ ਸਿਧਿ ਸਮੁਦਾਈ। ਅਤੁਲਿਤ ਅਤਿਥਿ ਰਾਮ ਲਘੁ ਭਾਈ ॥
ਮੁਨਿ ਪਦ ਬਨ੍ਦਿ ਕਰਿਅ ਸੋਇ ਆਜੂ। ਹੋਇ ਸੁਖੀ ਸਬ ਰਾਜ ਸਮਾਜੂ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਰਚੇਉ ਰੁਚਿਰ ਗਹ ਨਾਨਾ। ਜੇਹਿ ਬਿਲੋਕਿ ਬਿਲਖਾਹਿਂ ਬਿਮਾਨਾ ॥
ਭੋਗ ਬਿਭੂਤਿ ਭੂਰਿ ਭਰਿ ਰਾਖੇ। ਦੇਖਤ ਜਿਨ੍ਹਹਿ ਅਮਰ ਅਭਿਲਾਸ਼ੇ ॥
ਦਾਸੀਂ ਦਾਸ ਸਾਜੁ ਸਬ ਲੀਨ੍ਹੇਂ। ਜੋਗਵਤ ਰਹਹਿਂ ਮਨਹਿ ਮਨੁ ਦੀਨ੍ਹੇਂ ॥
ਸਬ ਸਮਾਜੁ ਸਜਿ ਸਿਧਿ ਪਲ ਮਾਹੀਂ। ਜੇ ਸੁਖ ਸੁਰਪੁਰ ਸਪਨੇਹੁਁ ਨਾਹੀਂ ॥
ਪ੍ਰਥਮਹਿਂ ਬਾਸ ਦਿਏ ਸਬ ਕੇਹੀ। ਸੁਨ੍ਦਰ ਸੁਖਦ ਜਥਾ ਰੁਚਿ ਜੇਹੀ ॥

ਦੋ. ਬਹੁਰਿ ਸਪਰਿਜਨ ਭਰਤ ਕਹੁਁ ਰਿਸ਼ਿ ਅਸ ਆਯਸੁ ਦੀਨ੍ਹ।
ਬਿਧਿ ਬਿਸਮਯ ਦਾਯਕੁ ਬਿਭਵ ਮੁਨਿਬਰ ਤਪਬਲ ਕੀਨ੍ਹ ॥ ੨੧੪ ॥

ਮੁਨਿ ਪ੍ਰਭਾਉ ਜਬ ਭਰਤ ਬਿਲੋਕਾ। ਸਬ ਲਘੁ ਲਗੇ ਲੋਕਪਤਿ ਲੋਕਾ ॥
ਸੁਖ ਸਮਾਜੁ ਨਹਿਂ ਜਾਇ ਬਖਾਨੀ। ਦੇਖਤ ਬਿਰਤਿ ਬਿਸਾਰਹੀਂ ਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਆਸਨ ਸਯਨ ਸੁਬਸਨ ਬਿਤਾਨਾ। ਬਨ ਬਾਟਿਕਾ ਬਿਹਗ ਮਗ ਨਾਨਾ ॥
ਸੁਰਭਿ ਫੂਲ ਫਲ ਅਮਿਅ ਸਮਾਨਾ। ਬਿਮਲ ਜਲਾਸਯ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਾਨਾ।
ਅਸਨ ਪਾਨ ਸੁਚ ਅਮਿਅ ਅਮੀ ਸੇ। ਦੇਖਿ ਲੋਗ ਸਕੁਚਾਤ ਜਮੀ ਸੇ ॥
ਸੁਰ ਸੁਰਭੀ ਸੁਰਤਰੁ ਸਬਹੀ ਕੇਂ। ਲਖਿ ਅਭਿਲਾਸ਼ੁ ਸੁਰੇਸ ਸਚੀ ਕੇਂ ॥
ਰਿਤੁ ਬਸਨ੍ਤ ਬਹ ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਬਯਾਰੀ। ਸਬ ਕਹਁ ਸੁਲਭ ਪਦਾਰਥ ਚਾਰੀ ॥
ਸ੍ਤ੍ਰਕ ਚਨ੍ਦਨ ਬਨਿਤਾਦਿਕ ਭੋਗਾ। ਦੇਖਿ ਹਰਸ਼ ਬਿਸਮਯ ਬਸ ਲੋਗਾ ॥

ਦੋ. ਸਮ੍ਪਤ ਚਕਈ ਭਰਤੁ ਚਕ ਮੁਨਿ ਆਯਸ ਖੇਲਵਾਰ ॥
ਤੇਹਿ ਨਿਸਿ ਆਸ਼੍ਰਮ ਪਿਞ੍ਜਰਾਁ ਰਾਖੇ ਭਾ ਭਿਨੁਸਾਰ ॥ ੨੧੫ ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਉਨ੍ਨੀਸਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਕੀਨ੍ਹ ਨਿਮਜ੍ਜਨੁ ਤੀਰਥਰਾਜਾ। ਨਾਇ ਮੁਨਿਹਿ ਸਿਰੁ ਸਹਿਤ ਸਮਾਜਾ ॥
ਰਿਸ਼ਿ ਆਯਸੁ ਅਸੀਸ ਸਿਰ ਰਾਖੀ। ਕਰਿ ਦਣ੍ਡਵਤ ਬਿਨਯ ਬਹੁ ਭਾਸ਼ੀ ॥
ਪਥ ਗਤਿ ਕੁਸਲ ਸਾਥ ਸਬ ਲੀਨ੍ਹੇ। ਚਲੇ ਚਿਤ੍ਰਕੂਟਹਿਂ ਚਿਤੁ ਦੀਨ੍ਹੇਂ ॥
ਰਾਮਸਖਾ ਕਰ ਦੀਨ੍ਹੇਂ ਲਾਗੂ। ਚਲਤ ਦੇਹ ਧਰਿ ਜਨੁ ਅਨੁਰਾਗੂ ॥
ਨਹਿਂ ਪਦ ਤ੍ਰਾਨ ਸੀਸ ਨਹਿਂ ਛਾਯਾ। ਪੇਮੁ ਨੇਮੁ ਬ੍ਰਤੁ ਧਰਮੁ ਅਮਾਯਾ ॥
ਲਖਨ ਰਾਮ ਸਿਯ ਪਨ੍ਥ ਕਹਾਨੀ। ਪੂਁਛਤ ਸਖਹਿ ਕਹਤ ਮਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਰਾਮ ਬਾਸ ਥਲ ਬਿਟਪ ਬਿਲੋਕੇਂ। ਉਰ ਅਨੁਰਾਗ ਰਹਤ ਨਹਿਂ ਰੋਕੈਂ ॥
ਦੈਖਿ ਦਸਾ ਸੁਰ ਬਰਿਸਹਿਂ ਫੂਲਾ। ਭਇ ਮਦੁ ਮਹਿ ਮਗੁ ਮਙ੍ਗਲ ਮੂਲਾ ॥

ਦੋ. ਕਿਏਁ ਜਾਹਿਂ ਛਾਯਾ ਜਲਦ ਸੁਖਦ ਬਹਇ ਬਰ ਬਾਤ।
ਤਸ ਮਗੁ ਭਯਉ ਨ ਰਾਮ ਕਹਁ ਜਸ ਭਾ ਭਰਤਹਿ ਜਾਤ ॥ ੨੧੬ ॥

ਜਡ़ ਚੇਤਨ ਮਗ ਜੀਵ ਘਨੇਰੇ। ਜੇ ਚਿਤਏ ਪ੍ਰਭੁ ਜਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰਭੁ ਹੇਰੇ ॥
ਤੇ ਸਬ ਭਏ ਪਰਮ ਪਦ ਜੋਗੂ। ਭਰਤ ਦਰਸ ਮੇਟਾ ਭਵ ਰੋਗੂ ॥
ਯਹ ਬਡ़ਿ ਬਾਤ ਭਰਤ ਕਇ ਨਾਹੀਂ। ਸੁਮਿਰਤ ਜਿਨਹਿ ਰਾਮੁ ਮਨ ਮਾਹੀਂ ॥
ਬਾਰਕ ਰਾਮ ਕਹਤ ਜਗ ਜੇਊ। ਹੋਤ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਨਰ ਤੇਊ ॥
ਭਰਤੁ ਰਾਮ ਪ੍ਰਿਯ ਪੁਨਿ ਲਘੁ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਕਸ ਨ ਹੋਇ ਮਗੁ ਮਙ੍ਗਲਦਾਤਾ ॥
ਸਿਦ੍ਧ ਸਾਧੁ ਮੁਨਿਬਰ ਅਸ ਕਹਹੀਂ। ਭਰਤਹਿ ਨਿਰਖਿ ਹਰਸ਼ੁ ਹਿਯਁ ਲਹਹੀਂ ॥
ਦੇਖਿ ਪ੍ਰਭਾਉ ਸੁਰੇਸਹਿ ਸੋਚੂ। ਜਗੁ ਭਲ ਭਲੇਹਿ ਪੋਚ ਕਹੁਁ ਪੋਚੂ ॥
ਗੁਰ ਸਨ ਕਹੇਉ ਕਰਿਅ ਪ੍ਰਭੁ ਸੋਈ। ਰਾਮਹਿ ਭਰਤਹਿ ਭੇਣ੍ਟ ਨ ਹੋਈ ॥

ਦੋ. ਰਾਮੁ ਸਁਕੋਚੀ ਪ੍ਰੇਮ ਬਸ ਭਰਤ ਸਪੇਮ ਪਯੋਧਿ।
ਬਨੀ ਬਾਤ ਬੇਗਰਨ ਚਹਤਿ ਕਰਿਅ ਜਤਨੁ ਛਲੁ ਸੋਧਿ ॥ ੨੧੭ ॥

ਬਚਨ ਸੁਨਤ ਸੁਰਗੁਰੁ ਮੁਸਕਾਨੇ। ਸਹਸਨਯਨ ਬਿਨੁ ਲੋਚਨ ਜਾਨੇ ॥
ਮਾਯਾਪਤਿ ਸੇਵਕ ਸਨ ਮਾਯਾ। ਕਰਇ ਤ ਉਲਟਿ ਪਰਇ ਸੁਰਰਾਯਾ ॥
ਤਬ ਕਿਛੁ ਕੀਨ੍ਹ ਰਾਮ ਰੁਖ ਜਾਨੀ। ਅਬ ਕੁਚਾਲਿ ਕਰਿ ਹੋਇਹਿ ਹਾਨੀ ॥
ਸੁਨੁ ਸੁਰੇਸ ਰਘੁਨਾਥ ਸੁਭਾਊ। ਨਿਜ ਅਪਰਾਧ ਰਿਸਾਹਿਂ ਨ ਕਾਊ ॥
ਜੋ ਅਪਰਾਧੁ ਭਗਤ ਕਰ ਕਰਈ। ਰਾਮ ਰੋਸ਼ ਪਾਵਕ ਸੋ ਜਰਈ ॥
ਲੋਕਹੁਁ ਬੇਦ ਬਿਦਿਤ ਇਤਿਹਾਸਾ। ਯਹ ਮਹਿਮਾ ਜਾਨਹਿਂ ਦੁਰਬਾਸਾ ॥
ਭਰਤ ਸਰਿਸ ਕੋ ਰਾਮ ਸਨੇਹੀ। ਜਗੁ ਜਪ ਰਾਮ ਰਾਮੁ ਜਪ ਜੇਹੀ ॥

ਦੋ. ਮਨਹੁਁ ਨ ਆਨਿਅ ਅਮਰਪਤਿ ਰਘੁਬਰ ਭਗਤ ਅਕਾਜੁ।
ਅਜਸੁ ਲੋਕ ਪਰਲੋਕ ਦੁਖ ਦਿਨ ਦਿਨ ਸੋਕ ਸਮਾਜੁ ॥ ੨੧੮ ॥

ਸੁਨੁ ਸੁਰੇਸ ਉਪਦੇਸੁ ਹਮਾਰਾ। ਰਾਮਹਿ ਸੇਵਕੁ ਪਰਮ ਪਿਆਰਾ ॥
ਮਾਨਤ ਸੁਖੁ ਸੇਵਕ ਸੇਵਕਾਈ। ਸੇਵਕ ਬੈਰ ਬੈਰੁ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਜਦ੍ਯਪਿ ਸਮ ਨਹਿਂ ਰਾਗ ਨ ਰੋਸ਼ੂ। ਗਹਹਿਂ ਨ ਪਾਪ ਪੂਨੁ ਗੁਨ ਦੋਸ਼ੂ ॥
ਕਰਮ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਿਸ੍ਵ ਕਰਿ ਰਾਖਾ। ਜੋ ਜਸ ਕਰਇ ਸੋ ਤਸ ਫਲੁ ਚਾਖਾ ॥
ਤਦਪਿ ਕਰਹਿਂ ਸਮ ਬਿਸ਼ਮ ਬਿਹਾਰਾ। ਭਗਤ ਅਭਗਤ ਹਦਯ ਅਨੁਸਾਰਾ ॥
ਅਗੁਨ ਅਲੇਪ ਅਮਾਨ ਏਕਰਸ। ਰਾਮੁ ਸਗੁਨ ਭਏ ਭਗਤ ਪੇਮ ਬਸ ॥
ਰਾਮ ਸਦਾ ਸੇਵਕ ਰੁਚਿ ਰਾਖੀ। ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਸਾਧੁ ਸੁਰ ਸਾਖੀ ॥
ਅਸ ਜਿਯਁ ਜਾਨਿ ਤਜਹੁ ਕੁਟਿਲਾਈ। ਕਰਹੁ ਭਰਤ ਪਦ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸੁਹਾਈ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਭਗਤ ਪਰਹਿਤ ਨਿਰਤ ਪਰ ਦੁਖ ਦੁਖੀ ਦਯਾਲ।
ਭਗਤ ਸਿਰੋਮਨਿ ਭਰਤ ਤੇਂ ਜਨਿ ਡਰਪਹੁ ਸੁਰਪਾਲ ॥ ੨੧੯ ॥

ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧ ਪ੍ਰਭੁ ਸੁਰ ਹਿਤਕਾਰੀ। ਭਰਤ ਰਾਮ ਆਯਸ ਅਨੁਸਾਰੀ ॥
ਸ੍ਵਾਰਥ ਬਿਬਸ ਬਿਕਲ ਤੁਮ੍ਹ ਹੋਹੂ। ਭਰਤ ਦੋਸੁ ਨਹਿਂ ਰਾਉਰ ਮੋਹੂ ॥
ਸੁਨਿ ਸੁਰਬਰ ਸੁਰਗੁਰ ਬਰ ਬਾਨੀ। ਭਾ ਪ੍ਰਮੋਦੁ ਮਨ ਮਿਟੀ ਗਲਾਨੀ ॥
ਬਰਸ਼ਿ ਪ੍ਰਸੂਨ ਹਰਸ਼ਿ ਸੁਰਰਾਊ। ਲਗੇ ਸਰਾਹਨ ਭਰਤ ਸੁਭਾਊ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਭਰਤ ਚਲੇ ਮਗ ਜਾਹੀਂ। ਦਸਾ ਦੇਖਿ ਮੁਨਿ ਸਿਦ੍ਧ ਸਿਹਾਹੀਂ ॥
ਜਬਹਿਂ ਰਾਮੁ ਕਹਿ ਲੇਹਿਂ ਉਸਾਸਾ। ਉਮਗਤ ਪੇਮੁ ਮਨਹਁ ਚਹੁ ਪਾਸਾ ॥
ਦ੍ਰਵਹਿਂ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਕੁਲਿਸ ਪਸ਼ਾਨਾ। ਪੁਰਜਨ ਪੇਮੁ ਨ ਜਾਇ ਬਖਾਨਾ ॥
ਬੀਚ ਬਾਸ ਕਰਿ ਜਮੁਨਹਿਂ ਆਏ। ਨਿਰਖਿ ਨੀਰੁ ਲੋਚਨ ਜਲ ਛਾਏ ॥

ਦੋ. ਰਘੁਬਰ ਬਰਨ ਬਿਲੋਕਿ ਬਰ ਬਾਰਿ ਸਮੇਤ ਸਮਾਜ।
ਹੋਤ ਮਗਨ ਬਾਰਿਧਿ ਬਿਰਹ ਚਢ़ੇ ਬਿਬੇਕ ਜਹਾਜ ॥ ੨੨੦ ॥

ਜਮੁਨ ਤੀਰ ਤੇਹਿ ਦਿਨ ਕਰਿ ਬਾਸੂ। ਭਯਉ ਸਮਯ ਸਮ ਸਬਹਿ ਸੁਪਾਸੂ ॥
ਰਾਤਹਿਂ ਘਾਟ ਘਾਟ ਕੀ ਤਰਨੀ। ਆਈਂ ਅਗਨਿਤ ਜਾਹਿਂ ਨ ਬਰਨੀ ॥
ਪ੍ਰਾਤ ਪਾਰ ਭਏ ਏਕਹਿ ਖੇਂਵਾਁ। ਤੋਸ਼ੇ ਰਾਮਸਖਾ ਕੀ ਸੇਵਾਁ ॥
ਚਲੇ ਨਹਾਇ ਨਦਿਹਿ ਸਿਰ ਨਾਈ। ਸਾਥ ਨਿਸ਼ਾਦਨਾਥ ਦੋਉ ਭਾਈ ॥
ਆਗੇਂ ਮੁਨਿਬਰ ਬਾਹਨ ਆਛੇਂ। ਰਾਜਸਮਾਜ ਜਾਇ ਸਬੁ ਪਾਛੇਂ ॥
ਤੇਹਿਂ ਪਾਛੇਂ ਦੋਉ ਬਨ੍ਧੁ ਪਯਾਦੇਂ। ਭੂਸ਼ਨ ਬਸਨ ਬੇਸ਼ ਸੁਠਿ ਸਾਦੇਂ ॥
ਸੇਵਕ ਸੁਹ੍ਰਦ ਸਚਿਵਸੁਤ ਸਾਥਾ। ਸੁਮਿਰਤ ਲਖਨੁ ਸੀਯ ਰਘੁਨਾਥਾ ॥
ਜਹਁ ਜਹਁ ਰਾਮ ਬਾਸ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮਾ। ਤਹਁ ਤਹਁ ਕਰਹਿਂ ਸਪ੍ਰੇਮ ਪ੍ਰਨਾਮਾ ॥

ਦੋ. ਮਗਬਾਸੀ ਨਰ ਨਾਰਿ ਸੁਨਿ ਧਾਮ ਕਾਮ ਤਜਿ ਧਾਇ।
ਦੇਖਿ ਸਰੂਪ ਸਨੇਹ ਸਬ ਮੁਦਿਤ ਜਨਮ ਫਲੁ ਪਾਇ ॥ ੨੨੧ ॥

ਕਹਹਿਂ ਸਪੇਮ ਏਕ ਏਕ ਪਾਹੀਂ। ਰਾਮੁ ਲਖਨੁ ਸਖਿ ਹੋਹਿਂ ਕਿ ਨਾਹੀਂ ॥
ਬਯ ਬਪੁ ਬਰਨ ਰੂਪ ਸੋਇ ਆਲੀ। ਸੀਲੁ ਸਨੇਹੁ ਸਰਿਸ ਸਮ ਚਾਲੀ ॥
ਬੇਸ਼ੁ ਨ ਸੋ ਸਖਿ ਸੀਯ ਨ ਸਙ੍ਗਾ। ਆਗੇਂ ਅਨੀ ਚਲੀ ਚਤੁਰਙ੍ਗਾ ॥
ਨਹਿਂ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਮੁਖ ਮਾਨਸ ਖੇਦਾ। ਸਖਿ ਸਨ੍ਦੇਹੁ ਹੋਇ ਏਹਿਂ ਭੇਦਾ ॥
ਤਾਸੁ ਤਰਕ ਤਿਯਗਨ ਮਨ ਮਾਨੀ। ਕਹਹਿਂ ਸਕਲ ਤੇਹਿ ਸਮ ਨ ਸਯਾਨੀ ॥
ਤੇਹਿ ਸਰਾਹਿ ਬਾਨੀ ਫੁਰਿ ਪੂਜੀ। ਬੋਲੀ ਮਧੁਰ ਬਚਨ ਤਿਯ ਦੂਜੀ ॥
ਕਹਿ ਸਪੇਮ ਸਬ ਕਥਾਪ੍ਰਸਙ੍ਗੂ। ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਰਾਮ ਰਾਜ ਰਸ ਭਙ੍ਗੂ ॥
ਭਰਤਹਿ ਬਹੁਰਿ ਸਰਾਹਨ ਲਾਗੀ। ਸੀਲ ਸਨੇਹ ਸੁਭਾਯ ਸੁਭਾਗੀ ॥

ਦੋ. ਚਲਤ ਪਯਾਦੇਂ ਖਾਤ ਫਲ ਪਿਤਾ ਦੀਨ੍ਹ ਤਜਿ ਰਾਜੁ।
ਜਾਤ ਮਨਾਵਨ ਰਘੁਬਰਹਿ ਭਰਤ ਸਰਿਸ ਕੋ ਆਜੁ ॥ ੨੨੨ ॥

ਭਾਯਪ ਭਗਤਿ ਭਰਤ ਆਚਰਨੂ। ਕਹਤ ਸੁਨਤ ਦੁਖ ਦੂਸ਼ਨ ਹਰਨੂ ॥
ਜੋ ਕਛੁ ਕਹਬ ਥੋਰ ਸਖਿ ਸੋਈ। ਰਾਮ ਬਨ੍ਧੁ ਅਸ ਕਾਹੇ ਨ ਹੋਈ ॥
ਹਮ ਸਬ ਸਾਨੁਜ ਭਰਤਹਿ ਦੇਖੇਂ। ਭਇਨ੍ਹ ਧਨ੍ਯ ਜੁਬਤੀ ਜਨ ਲੇਖੇਂ ॥
ਸੁਨਿ ਗੁਨ ਦੇਖਿ ਦਸਾ ਪਛਿਤਾਹੀਂ। ਕੈਕਇ ਜਨਨਿ ਜੋਗੁ ਸੁਤੁ ਨਾਹੀਂ ॥
ਕੋਉ ਕਹ ਦੂਸ਼ਨੁ ਰਾਨਿਹਿ ਨਾਹਿਨ। ਬਿਧਿ ਸਬੁ ਕੀਨ੍ਹ ਹਮਹਿ ਜੋ ਦਾਹਿਨ ॥
ਕਹਁ ਹਮ ਲੋਕ ਬੇਦ ਬਿਧਿ ਹੀਨੀ। ਲਘੁ ਤਿਯ ਕੁਲ ਕਰਤੂਤਿ ਮਲੀਨੀ ॥
ਬਸਹਿਂ ਕੁਦੇਸ ਕੁਗਾਁਵ ਕੁਬਾਮਾ। ਕਹਁ ਯਹ ਦਰਸੁ ਪੁਨ੍ਯ ਪਰਿਨਾਮਾ ॥
ਅਸ ਅਨਨ੍ਦੁ ਅਚਿਰਿਜੁ ਪ੍ਰਤਿ ਗ੍ਰਾਮਾ। ਜਨੁ ਮਰੁਭੂਮਿ ਕਲਪਤਰੁ ਜਾਮਾ ॥

ਦੋ. ਭਰਤ ਦਰਸੁ ਦੇਖਤ ਖੁਲੇਉ ਮਗ ਲੋਗਨ੍ਹ ਕਰ ਭਾਗੁ।
ਜਨੁ ਸਿਙ੍ਘਲਬਾਸਿਨ੍ਹ ਭਯਉ ਬਿਧਿ ਬਸ ਸੁਲਭ ਪ੍ਰਯਾਗੁ ॥ ੨੨੩ ॥

ਨਿਜ ਗੁਨ ਸਹਿਤ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗਾਥਾ। ਸੁਨਤ ਜਾਹਿਂ ਸੁਮਿਰਤ ਰਘੁਨਾਥਾ ॥
ਤੀਰਥ ਮੁਨਿ ਆਸ਼੍ਰਮ ਸੁਰਧਾਮਾ। ਨਿਰਖਿ ਨਿਮਜ੍ਜਹਿਂ ਕਰਹਿਂ ਪ੍ਰਨਾਮਾ ॥
ਮਨਹੀਂ ਮਨ ਮਾਗਹਿਂ ਬਰੁ ਏਹੂ। ਸੀਯ ਰਾਮ ਪਦ ਪਦੁਮ ਸਨੇਹੂ ॥
ਮਿਲਹਿਂ ਕਿਰਾਤ ਕੋਲ ਬਨਬਾਸੀ। ਬੈਖਾਨਸ ਬਟੁ ਜਤੀ ਉਦਾਸੀ ॥
ਕਰਿ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਪੂਁਛਹਿਂ ਜੇਹਿਂ ਤੇਹੀ। ਕੇਹਿ ਬਨ ਲਖਨੁ ਰਾਮੁ ਬੈਦੇਹੀ ॥
ਤੇ ਪ੍ਰਭੁ ਸਮਾਚਾਰ ਸਬ ਕਹਹੀਂ। ਭਰਤਹਿ ਦੇਖਿ ਜਨਮ ਫਲੁ ਲਹਹੀਂ ॥
ਜੇ ਜਨ ਕਹਹਿਂ ਕੁਸਲ ਹਮ ਦੇਖੇ। ਤੇ ਪ੍ਰਿਯ ਰਾਮ ਲਖਨ ਸਮ ਲੇਖੇ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਬੂਝਤ ਸਬਹਿ ਸੁਬਾਨੀ। ਸੁਨਤ ਰਾਮ ਬਨਬਾਸ ਕਹਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਤੇਹਿ ਬਾਸਰ ਬਸਿ ਪ੍ਰਾਤਹੀਂ ਚਲੇ ਸੁਮਿਰਿ ਰਘੁਨਾਥ।
ਰਾਮ ਦਰਸ ਕੀ ਲਾਲਸਾ ਭਰਤ ਸਰਿਸ ਸਬ ਸਾਥ ॥ ੨੨੪ ॥

ਮਙ੍ਗਲ ਸਗੁਨ ਹੋਹਿਂ ਸਬ ਕਾਹੂ। ਫਰਕਹਿਂ ਸੁਖਦ ਬਿਲੋਚਨ ਬਾਹੂ ॥
ਭਰਤਹਿ ਸਹਿਤ ਸਮਾਜ ਉਛਾਹੂ। ਮਿਲਿਹਹਿਂ ਰਾਮੁ ਮਿਟਹਿ ਦੁਖ ਦਾਹੂ ॥
ਕਰਤ ਮਨੋਰਥ ਜਸ ਜਿਯਁ ਜਾਕੇ। ਜਾਹਿਂ ਸਨੇਹ ਸੁਰਾਁ ਸਬ ਛਾਕੇ ॥
ਸਿਥਿਲ ਅਙ੍ਗ ਪਗ ਮਗ ਡਗਿ ਡੋਲਹਿਂ। ਬਿਹਬਲ ਬਚਨ ਪੇਮ ਬਸ ਬੋਲਹਿਂ ॥
ਰਾਮਸਖਾਁ ਤੇਹਿ ਸਮਯ ਦੇਖਾਵਾ। ਸੈਲ ਸਿਰੋਮਨਿ ਸਹਜ ਸੁਹਾਵਾ ॥
ਜਾਸੁ ਸਮੀਪ ਸਰਿਤ ਪਯ ਤੀਰਾ। ਸੀਯ ਸਮੇਤ ਬਸਹਿਂ ਦੋਉ ਬੀਰਾ ॥
ਦੇਖਿ ਕਰਹਿਂ ਸਬ ਦਣ੍ਡ ਪ੍ਰਨਾਮਾ। ਕਹਿ ਜਯ ਜਾਨਕਿ ਜੀਵਨ ਰਾਮਾ ॥
ਪ੍ਰੇਮ ਮਗਨ ਅਸ ਰਾਜ ਸਮਾਜੂ। ਜਨੁ ਫਿਰਿ ਅਵਧ ਚਲੇ ਰਘੁਰਾਜੂ ॥

ਦੋ. ਭਰਤ ਪ੍ਰੇਮੁ ਤੇਹਿ ਸਮਯ ਜਸ ਤਸ ਕਹਿ ਸਕਇ ਨ ਸੇਸ਼ੁ।
ਕਬਿਹਿਂ ਅਗਮ ਜਿਮਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸੁਖੁ ਅਹ ਮਮ ਮਲਿਨ ਜਨੇਸ਼ੁ ॥ ੨੨੫।

ਸਕਲ ਸਨੇਹ ਸਿਥਿਲ ਰਘੁਬਰ ਕੇਂ। ਗਏ ਕੋਸ ਦੁਇ ਦਿਨਕਰ ਢਰਕੇਂ ॥
ਜਲੁ ਥਲੁ ਦੇਖਿ ਬਸੇ ਨਿਸਿ ਬੀਤੇਂ। ਕੀਨ੍ਹ ਗਵਨ ਰਘੁਨਾਥ ਪਿਰੀਤੇਂ ॥
ਉਹਾਁ ਰਾਮੁ ਰਜਨੀ ਅਵਸੇਸ਼ਾ। ਜਾਗੇ ਸੀਯਁ ਸਪਨ ਅਸ ਦੇਖਾ ॥
ਸਹਿਤ ਸਮਾਜ ਭਰਤ ਜਨੁ ਆਏ। ਨਾਥ ਬਿਯੋਗ ਤਾਪ ਤਨ ਤਾਏ ॥
ਸਕਲ ਮਲਿਨ ਮਨ ਦੀਨ ਦੁਖਾਰੀ। ਦੇਖੀਂ ਸਾਸੁ ਆਨ ਅਨੁਹਾਰੀ ॥
ਸੁਨਿ ਸਿਯ ਸਪਨ ਭਰੇ ਜਲ ਲੋਚਨ। ਭਏ ਸੋਚਬਸ ਸੋਚ ਬਿਮੋਚਨ ॥
ਲਖਨ ਸਪਨ ਯਹ ਨੀਕ ਨ ਹੋਈ। ਕਠਿਨ ਕੁਚਾਹ ਸੁਨਾਇਹਿ ਕੋਈ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਬਨ੍ਧੁ ਸਮੇਤ ਨਹਾਨੇ। ਪੂਜਿ ਪੁਰਾਰਿ ਸਾਧੁ ਸਨਮਾਨੇ ॥

ਛਂ. ਸਨਮਾਨਿ ਸੁਰ ਮੁਨਿ ਬਨ੍ਦਿ ਬੈਠੇ ਉਤ੍ਤਰ ਦਿਸਿ ਦੇਖਤ ਭਏ।
ਨਭ ਧੂਰਿ ਖਗ ਮਗ ਭੂਰਿ ਭਾਗੇ ਬਿਕਲ ਪ੍ਰਭੁ ਆਸ਼੍ਰਮ ਗਏ ॥
ਤੁਲਸੀ ਉਠੇ ਅਵਲੋਕਿ ਕਾਰਨੁ ਕਾਹ ਚਿਤ ਸਚਕਿਤ ਰਹੇ।
ਸਬ ਸਮਾਚਾਰ ਕਿਰਾਤ ਕੋਲਨ੍ਹਿ ਆਇ ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਕਹੇ ॥

ਦੋ. ਸੁਨਤ ਸੁਮਙ੍ਗਲ ਬੈਨ ਮਨ ਪ੍ਰਮੋਦ ਤਨ ਪੁਲਕ ਭਰ।
ਸਰਦ ਸਰੋਰੁਹ ਨੈਨ ਤੁਲਸੀ ਭਰੇ ਸਨੇਹ ਜਲ ॥ ੨੨੬ ॥

ਬਹੁਰਿ ਸੋਚਬਸ ਭੇ ਸਿਯਰਵਨੂ। ਕਾਰਨ ਕਵਨ ਭਰਤ ਆਗਵਨੂ ॥
ਏਕ ਆਇ ਅਸ ਕਹਾ ਬਹੋਰੀ। ਸੇਨ ਸਙ੍ਗ ਚਤੁਰਙ੍ਗ ਨ ਥੋਰੀ ॥
ਸੋ ਸੁਨਿ ਰਾਮਹਿ ਭਾ ਅਤਿ ਸੋਚੂ। ਇਤ ਪਿਤੁ ਬਚ ਇਤ ਬਨ੍ਧੁ ਸਕੋਚੂ ॥
ਭਰਤ ਸੁਭਾਉ ਸਮੁਝਿ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਪ੍ਰਭੁ ਚਿਤ ਹਿਤ ਥਿਤਿ ਪਾਵਤ ਨਾਹੀ ॥
ਸਮਾਧਾਨ ਤਬ ਭਾ ਯਹ ਜਾਨੇ। ਭਰਤੁ ਕਹੇ ਮਹੁਁ ਸਾਧੁ ਸਯਾਨੇ ॥
ਲਖਨ ਲਖੇਉ ਪ੍ਰਭੁ ਹਦਯਁ ਖਭਾਰੂ। ਕਹਤ ਸਮਯ ਸਮ ਨੀਤਿ ਬਿਚਾਰੂ ॥
ਬਿਨੁ ਪੂਁਛ ਕਛੁ ਕਹਉਁ ਗੋਸਾਈਂ। ਸੇਵਕੁ ਸਮਯਁ ਨ ਢੀਠ ਢਿਠਾਈ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਸਿਰੋਮਨਿ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਆਪਨਿ ਸਮੁਝਿ ਕਹਉਁ ਅਨੁਗਾਮੀ ॥

ਦੋ. ਨਾਥ ਸੁਹ੍ਰਦ ਸੁਠਿ ਸਰਲ ਚਿਤ ਸੀਲ ਸਨੇਹ ਨਿਧਾਨ ॥
ਸਬ ਪਰ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਜਿਯਁ ਜਾਨਿਅ ਆਪੁ ਸਮਾਨ ॥ ੨੨੭ ॥

ਬਿਸ਼ਈ ਜੀਵ ਪਾਇ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ। ਮੂਢ़ ਮੋਹ ਬਸ ਹੋਹਿਂ ਜਨਾਈ ॥
ਭਰਤੁ ਨੀਤਿ ਰਤ ਸਾਧੁ ਸੁਜਾਨਾ। ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਪ੍ਰੇਮ ਸਕਲ ਜਗੁ ਜਾਨਾ ॥
ਤੇਊ ਆਜੁ ਰਾਮ ਪਦੁ ਪਾਈ। ਚਲੇ ਧਰਮ ਮਰਜਾਦ ਮੇਟਾਈ ॥
ਕੁਟਿਲ ਕੁਬਨ੍ਧ ਕੁਅਵਸਰੁ ਤਾਕੀ। ਜਾਨਿ ਰਾਮ ਬਨਵਾਸ ਏਕਾਕੀ ॥
ਕਰਿ ਕੁਮਨ੍ਤ੍ਰੁ ਮਨ ਸਾਜਿ ਸਮਾਜੂ। ਆਏ ਕਰੈ ਅਕਣ੍ਟਕ ਰਾਜੂ ॥
ਕੋਟਿ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕਲਪਿ ਕੁਟਲਾਈ। ਆਏ ਦਲ ਬਟੋਰਿ ਦੋਉ ਭਾਈ ॥
ਜੌਂ ਜਿਯਁ ਹੋਤਿ ਨ ਕਪਟ ਕੁਚਾਲੀ। ਕੇਹਿ ਸੋਹਾਤਿ ਰਥ ਬਾਜਿ ਗਜਾਲੀ ॥
ਭਰਤਹਿ ਦੋਸੁ ਦੇਇ ਕੋ ਜਾਏਁ। ਜਗ ਬੌਰਾਇ ਰਾਜ ਪਦੁ ਪਾਏਁ ॥

ਦੋ. ਸਸਿ ਗੁਰ ਤਿਯ ਗਾਮੀ ਨਘੁਸ਼ੁ ਚਢ़ੇਉ ਭੂਮਿਸੁਰ ਜਾਨ।
ਲੋਕ ਬੇਦ ਤੇਂ ਬਿਮੁਖ ਭਾ ਅਧਮ ਨ ਬੇਨ ਸਮਾਨ ॥ ੨੨੮ ॥

ਸਹਸਬਾਹੁ ਸੁਰਨਾਥੁ ਤ੍ਰਿਸਙ੍ਕੂ। ਕੇਹਿ ਨ ਰਾਜਮਦ ਦੀਨ੍ਹ ਕਲਙ੍ਕੂ ॥
ਭਰਤ ਕੀਨ੍ਹ ਯਹ ਉਚਿਤ ਉਪਾਊ। ਰਿਪੁ ਰਿਨ ਰਞ੍ਚ ਨ ਰਾਖਬ ਕਾਊ ॥
ਏਕ ਕੀਨ੍ਹਿ ਨਹਿਂ ਭਰਤ ਭਲਾਈ। ਨਿਦਰੇ ਰਾਮੁ ਜਾਨਿ ਅਸਹਾਈ ॥
ਸਮੁਝਿ ਪਰਿਹਿ ਸੋਉ ਆਜੁ ਬਿਸੇਸ਼ੀ। ਸਮਰ ਸਰੋਸ਼ ਰਾਮ ਮੁਖੁ ਪੇਖੀ ॥
ਏਤਨਾ ਕਹਤ ਨੀਤਿ ਰਸ ਭੂਲਾ। ਰਨ ਰਸ ਬਿਟਪੁ ਪੁਲਕ ਮਿਸ ਫੂਲਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਬਨ੍ਦਿ ਸੀਸ ਰਜ ਰਾਖੀ। ਬੋਲੇ ਸਤ੍ਯ ਸਹਜ ਬਲੁ ਭਾਸ਼ੀ ॥
ਅਨੁਚਿਤ ਨਾਥ ਨ ਮਾਨਬ ਮੋਰਾ। ਭਰਤ ਹਮਹਿ ਉਪਚਾਰ ਨ ਥੋਰਾ ॥
ਕਹਁ ਲਗਿ ਸਹਿਅ ਰਹਿਅ ਮਨੁ ਮਾਰੇਂ। ਨਾਥ ਸਾਥ ਧਨੁ ਹਾਥ ਹਮਾਰੇਂ ॥

ਦੋ. ਛਤ੍ਰਿ ਜਾਤਿ ਰਘੁਕੁਲ ਜਨਮੁ ਰਾਮ ਅਨੁਗ ਜਗੁ ਜਾਨ।
ਲਾਤਹੁਁ ਮਾਰੇਂ ਚਢ़ਤਿ ਸਿਰ ਨੀਚ ਕੋ ਧੂਰਿ ਸਮਾਨ ॥ ੨੨੯ ॥

ਉਠਿ ਕਰ ਜੋਰਿ ਰਜਾਯਸੁ ਮਾਗਾ। ਮਨਹੁਁ ਬੀਰ ਰਸ ਸੋਵਤ ਜਾਗਾ ॥
ਬਾਁਧਿ ਜਟਾ ਸਿਰ ਕਸਿ ਕਟਿ ਭਾਥਾ। ਸਾਜਿ ਸਰਾਸਨੁ ਸਾਯਕੁ ਹਾਥਾ ॥
ਆਜੁ ਰਾਮ ਸੇਵਕ ਜਸੁ ਲੇਊਁ। ਭਰਤਹਿ ਸਮਰ ਸਿਖਾਵਨ ਦੇਊਁ ॥
ਰਾਮ ਨਿਰਾਦਰ ਕਰ ਫਲੁ ਪਾਈ। ਸੋਵਹੁਁ ਸਮਰ ਸੇਜ ਦੋਉ ਭਾਈ ॥
ਆਇ ਬਨਾ ਭਲ ਸਕਲ ਸਮਾਜੂ। ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਉਁ ਰਿਸ ਪਾਛਿਲ ਆਜੂ ॥
ਜਿਮਿ ਕਰਿ ਨਿਕਰ ਦਲਇ ਮਗਰਾਜੂ। ਲੇਇ ਲਪੇਟਿ ਲਵਾ ਜਿਮਿ ਬਾਜੂ ॥
ਤੈਸੇਹਿਂ ਭਰਤਹਿ ਸੇਨ ਸਮੇਤਾ। ਸਾਨੁਜ ਨਿਦਰਿ ਨਿਪਾਤਉਁ ਖੇਤਾ ॥
ਜੌਂ ਸਹਾਯ ਕਰ ਸਙ੍ਕਰੁ ਆਈ। ਤੌ ਮਾਰਉਁ ਰਨ ਰਾਮ ਦੋਹਾਈ ॥

ਦੋ. ਅਤਿ ਸਰੋਸ਼ ਮਾਖੇ ਲਖਨੁ ਲਖਿ ਸੁਨਿ ਸਪਥ ਪ੍ਰਵਾਨ।
ਸਭਯ ਲੋਕ ਸਬ ਲੋਕਪਤਿ ਚਾਹਤ ਭਭਰਿ ਭਗਾਨ ॥ ੨੩੦ ॥

ਜਗੁ ਭਯ ਮਗਨ ਗਗਨ ਭਇ ਬਾਨੀ। ਲਖਨ ਬਾਹੁਬਲੁ ਬਿਪੁਲ ਬਖਾਨੀ ॥
ਤਾਤ ਪ੍ਰਤਾਪ ਪ੍ਰਭਾਉ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ। ਕੋ ਕਹਿ ਸਕਇ ਕੋ ਜਾਨਨਿਹਾਰਾ ॥
ਅਨੁਚਿਤ ਉਚਿਤ ਕਾਜੁ ਕਿਛੁ ਹੋਊ। ਸਮੁਝਿ ਕਰਿਅ ਭਲ ਕਹ ਸਬੁ ਕੋਊ ॥
ਸਹਸਾ ਕਰਿ ਪਾਛੈਂ ਪਛਿਤਾਹੀਂ। ਕਹਹਿਂ ਬੇਦ ਬੁਧ ਤੇ ਬੁਧ ਨਾਹੀਂ ॥
ਸੁਨਿ ਸੁਰ ਬਚਨ ਲਖਨ ਸਕੁਚਾਨੇ। ਰਾਮ ਸੀਯਁ ਸਾਦਰ ਸਨਮਾਨੇ ॥
ਕਹੀ ਤਾਤ ਤੁਮ੍ਹ ਨੀਤਿ ਸੁਹਾਈ। ਸਬ ਤੇਂ ਕਠਿਨ ਰਾਜਮਦੁ ਭਾਈ ॥
ਜੋ ਅਚਵਁਤ ਨਪ ਮਾਤਹਿਂ ਤੇਈ। ਨਾਹਿਨ ਸਾਧੁਸਭਾ ਜੇਹਿਂ ਸੇਈ ॥
ਸੁਨਹੁ ਲਖਨ ਭਲ ਭਰਤ ਸਰੀਸਾ। ਬਿਧਿ ਪ੍ਰਪਞ੍ਚ ਮਹਁ ਸੁਨਾ ਨ ਦੀਸਾ ॥

ਦੋ. ਭਰਤਹਿ ਹੋਇ ਨ ਰਾਜਮਦੁ ਬਿਧਿ ਹਰਿ ਹਰ ਪਦ ਪਾਇ ॥
ਕਬਹੁਁ ਕਿ ਕਾਁਜੀ ਸੀਕਰਨਿ ਛੀਰਸਿਨ੍ਧੁ ਬਿਨਸਾਇ ॥ ੨੩੧ ॥

ਤਿਮਿਰੁ ਤਰੁਨ ਤਰਨਿਹਿ ਮਕੁ ਗਿਲਈ। ਗਗਨੁ ਮਗਨ ਮਕੁ ਮੇਘਹਿਂ ਮਿਲਈ ॥
ਗੋਪਦ ਜਲ ਬੂਡ़ਹਿਂ ਘਟਜੋਨੀ। ਸਹਜ ਛਮਾ ਬਰੁ ਛਾਡ़ੈ ਛੋਨੀ ॥
ਮਸਕ ਫੂਁਕ ਮਕੁ ਮੇਰੁ ਉਡ़ਾਈ। ਹੋਇ ਨ ਨਪਮਦੁ ਭਰਤਹਿ ਭਾਈ ॥
ਲਖਨ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਸਪਥ ਪਿਤੁ ਆਨਾ। ਸੁਚਿ ਸੁਬਨ੍ਧੁ ਨਹਿਂ ਭਰਤ ਸਮਾਨਾ ॥
ਸਗੁਨ ਖੀਰੁ ਅਵਗੁਨ ਜਲੁ ਤਾਤਾ। ਮਿਲਇ ਰਚਇ ਪਰਪਞ੍ਚੁ ਬਿਧਾਤਾ ॥
ਭਰਤੁ ਹਂਸ ਰਬਿਬਂਸ ਤਡ़ਾਗਾ। ਜਨਮਿ ਕੀਨ੍ਹ ਗੁਨ ਦੋਸ਼ ਬਿਭਾਗਾ ॥
ਗਹਿ ਗੁਨ ਪਯ ਤਜਿ ਅਵਗੁਨ ਬਾਰੀ। ਨਿਜ ਜਸ ਜਗਤ ਕੀਨ੍ਹਿ ਉਜਿਆਰੀ ॥
ਕਹਤ ਭਰਤ ਗੁਨ ਸੀਲੁ ਸੁਭਾਊ। ਪੇਮ ਪਯੋਧਿ ਮਗਨ ਰਘੁਰਾਊ ॥

ਦੋ. ਸੁਨਿ ਰਘੁਬਰ ਬਾਨੀ ਬਿਬੁਧ ਦੇਖਿ ਭਰਤ ਪਰ ਹੇਤੁ।
ਸਕਲ ਸਰਾਹਤ ਰਾਮ ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ ਕੋ ਕਪਾਨਿਕੇਤੁ ॥ ੨੩੨ ॥

ਜੌਂ ਨ ਹੋਤ ਜਗ ਜਨਮ ਭਰਤ ਕੋ। ਸਕਲ ਧਰਮ ਧੁਰ ਧਰਨਿ ਧਰਤ ਕੋ ॥
ਕਬਿ ਕੁਲ ਅਗਮ ਭਰਤ ਗੁਨ ਗਾਥਾ। ਕੋ ਜਾਨਇ ਤੁਮ੍ਹ ਬਿਨੁ ਰਘੁਨਾਥਾ ॥
ਲਖਨ ਰਾਮ ਸਿਯਁ ਸੁਨਿ ਸੁਰ ਬਾਨੀ। ਅਤਿ ਸੁਖੁ ਲਹੇਉ ਨ ਜਾਇ ਬਖਾਨੀ ॥
ਇਹਾਁ ਭਰਤੁ ਸਬ ਸਹਿਤ ਸਹਾਏ। ਮਨ੍ਦਾਕਿਨੀਂ ਪੁਨੀਤ ਨਹਾਏ ॥
ਸਰਿਤ ਸਮੀਪ ਰਾਖਿ ਸਬ ਲੋਗਾ। ਮਾਗਿ ਮਾਤੁ ਗੁਰ ਸਚਿਵ ਨਿਯੋਗਾ ॥
ਚਲੇ ਭਰਤੁ ਜਹਁ ਸਿਯ ਰਘੁਰਾਈ। ਸਾਥ ਨਿਸ਼ਾਦਨਾਥੁ ਲਘੁ ਭਾਈ ॥
ਸਮੁਝਿ ਮਾਤੁ ਕਰਤਬ ਸਕੁਚਾਹੀਂ। ਕਰਤ ਕੁਤਰਕ ਕੋਟਿ ਮਨ ਮਾਹੀਂ ॥
ਰਾਮੁ ਲਖਨੁ ਸਿਯ ਸੁਨਿ ਮਮ ਨਾਊਁ। ਉਠਿ ਜਨਿ ਅਨਤ ਜਾਹਿਂ ਤਜਿ ਠਾਊਁ ॥

ਦੋ. ਮਾਤੁ ਮਤੇ ਮਹੁਁ ਮਾਨਿ ਮੋਹਿ ਜੋ ਕਛੁ ਕਰਹਿਂ ਸੋ ਥੋਰ।
ਅਘ ਅਵਗੁਨ ਛਮਿ ਆਦਰਹਿਂ ਸਮੁਝਿ ਆਪਨੀ ਓਰ ॥ ੨੩੩ ॥

ਜੌਂ ਪਰਿਹਰਹਿਂ ਮਲਿਨ ਮਨੁ ਜਾਨੀ। ਜੌ ਸਨਮਾਨਹਿਂ ਸੇਵਕੁ ਮਾਨੀ ॥
ਮੋਰੇਂ ਸਰਨ ਰਾਮਹਿ ਕੀ ਪਨਹੀ। ਰਾਮ ਸੁਸ੍ਵਾਮਿ ਦੋਸੁ ਸਬ ਜਨਹੀ ॥
ਜਗ ਜਸ ਭਾਜਨ ਚਾਤਕ ਮੀਨਾ। ਨੇਮ ਪੇਮ ਨਿਜ ਨਿਪੁਨ ਨਬੀਨਾ ॥
ਅਸ ਮਨ ਗੁਨਤ ਚਲੇ ਮਗ ਜਾਤਾ। ਸਕੁਚ ਸਨੇਹਁ ਸਿਥਿਲ ਸਬ ਗਾਤਾ ॥
ਫੇਰਤ ਮਨਹੁਁ ਮਾਤੁ ਕਤ ਖੋਰੀ। ਚਲਤ ਭਗਤਿ ਬਲ ਧੀਰਜ ਧੋਰੀ ॥
ਜਬ ਸਮੁਝਤ ਰਘੁਨਾਥ ਸੁਭਾਊ। ਤਬ ਪਥ ਪਰਤ ਉਤਾਇਲ ਪਾਊ ॥
ਭਰਤ ਦਸਾ ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਕੈਸੀ। ਜਲ ਪ੍ਰਬਾਹਁ ਜਲ ਅਲਿ ਗਤਿ ਜੈਸੀ ॥
ਦੇਖਿ ਭਰਤ ਕਰ ਸੋਚੁ ਸਨੇਹੂ। ਭਾ ਨਿਸ਼ਾਦ ਤੇਹਿ ਸਮਯਁ ਬਿਦੇਹੂ ॥

ਦੋ. ਲਗੇ ਹੋਨ ਮਙ੍ਗਲ ਸਗੁਨ ਸੁਨਿ ਗੁਨਿ ਕਹਤ ਨਿਸ਼ਾਦੁ।
ਮਿਟਿਹਿ ਸੋਚੁ ਹੋਇਹਿ ਹਰਸ਼ੁ ਪੁਨਿ ਪਰਿਨਾਮ ਬਿਸ਼ਾਦੁ ॥ ੨੩੪ ॥

ਸੇਵਕ ਬਚਨ ਸਤ੍ਯ ਸਬ ਜਾਨੇ। ਆਸ਼੍ਰਮ ਨਿਕਟ ਜਾਇ ਨਿਅਰਾਨੇ ॥
ਭਰਤ ਦੀਖ ਬਨ ਸੈਲ ਸਮਾਜੂ। ਮੁਦਿਤ ਛੁਧਿਤ ਜਨੁ ਪਾਇ ਸੁਨਾਜੂ ॥
ਈਤਿ ਭੀਤਿ ਜਨੁ ਪ੍ਰਜਾ ਦੁਖਾਰੀ। ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਤਾਪ ਪੀਡ़ਿਤ ਗ੍ਰਹ ਮਾਰੀ ॥
ਜਾਇ ਸੁਰਾਜ ਸੁਦੇਸ ਸੁਖਾਰੀ। ਹੋਹਿਂ ਭਰਤ ਗਤਿ ਤੇਹਿ ਅਨੁਹਾਰੀ ॥
ਰਾਮ ਬਾਸ ਬਨ ਸਮ੍ਪਤਿ ਭ੍ਰਾਜਾ। ਸੁਖੀ ਪ੍ਰਜਾ ਜਨੁ ਪਾਇ ਸੁਰਾਜਾ ॥
ਸਚਿਵ ਬਿਰਾਗੁ ਬਿਬੇਕੁ ਨਰੇਸੂ। ਬਿਪਿਨ ਸੁਹਾਵਨ ਪਾਵਨ ਦੇਸੂ ॥
ਭਟ ਜਮ ਨਿਯਮ ਸੈਲ ਰਜਧਾਨੀ। ਸਾਨ੍ਤਿ ਸੁਮਤਿ ਸੁਚਿ ਸੁਨ੍ਦਰ ਰਾਨੀ ॥
ਸਕਲ ਅਙ੍ਗ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨ ਸੁਰਾਊ। ਰਾਮ ਚਰਨ ਆਸ਼੍ਰਿਤ ਚਿਤ ਚਾਊ ॥

ਦੋ. ਜੀਤਿ ਮੋਹ ਮਹਿਪਾਲੁ ਦਲ ਸਹਿਤ ਬਿਬੇਕ ਭੁਆਲੁ।
ਕਰਤ ਅਕਣ੍ਟਕ ਰਾਜੁ ਪੁਰਁ ਸੁਖ ਸਮ੍ਪਦਾ ਸੁਕਾਲੁ ॥ ੨੩੫ ॥

ਬਨ ਪ੍ਰਦੇਸ ਮੁਨਿ ਬਾਸ ਘਨੇਰੇ। ਜਨੁ ਪੁਰ ਨਗਰ ਗਾਉਁ ਗਨ ਖੇਰੇ ॥
ਬਿਪੁਲ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਬਿਹਗ ਮਗ ਨਾਨਾ। ਪ੍ਰਜਾ ਸਮਾਜੁ ਨ ਜਾਇ ਬਖਾਨਾ ॥
ਖਗਹਾ ਕਰਿ ਹਰਿ ਬਾਘ ਬਰਾਹਾ। ਦੇਖਿ ਮਹਿਸ਼ ਬਸ਼ ਸਾਜੁ ਸਰਾਹਾ ॥
ਬਯਰੁ ਬਿਹਾਇ ਚਰਹਿਂ ਏਕ ਸਙ੍ਗਾ। ਜਹਁ ਤਹਁ ਮਨਹੁਁ ਸੇਨ ਚਤੁਰਙ੍ਗਾ ॥
ਝਰਨਾ ਝਰਹਿਂ ਮਤ੍ਤ ਗਜ ਗਾਜਹਿਂ। ਮਨਹੁਁ ਨਿਸਾਨ ਬਿਬਿਧਿ ਬਿਧਿ ਬਾਜਹਿਂ ॥
ਚਕ ਚਕੋਰ ਚਾਤਕ ਸੁਕ ਪਿਕ ਗਨ। ਕੂਜਤ ਮਞ੍ਜੁ ਮਰਾਲ ਮੁਦਿਤ ਮਨ ॥
ਅਲਿਗਨ ਗਾਵਤ ਨਾਚਤ ਮੋਰਾ। ਜਨੁ ਸੁਰਾਜ ਮਙ੍ਗਲ ਚਹੁ ਓਰਾ ॥
ਬੇਲਿ ਬਿਟਪ ਤਨ ਸਫਲ ਸਫੂਲਾ। ਸਬ ਸਮਾਜੁ ਮੁਦ ਮਙ੍ਗਲ ਮੂਲਾ ॥
ਦੋ. ਰਾਮ ਸੈਲ ਸੋਭਾ ਨਿਰਖਿ ਭਰਤ ਹਦਯਁ ਅਤਿ ਪੇਮੁ।
ਤਾਪਸ ਤਪ ਫਲੁ ਪਾਇ ਜਿਮਿ ਸੁਖੀ ਸਿਰਾਨੇਂ ਨੇਮੁ ॥ ੨੩੬ ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਬੀਸਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਨਵਾਹ੍ਨਪਾਰਾਯਣ, ਪਾਁਚਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਤਬ ਕੇਵਟ ਊਁਚੇਂ ਚਢ़ਿ ਧਾਈ। ਕਹੇਉ ਭਰਤ ਸਨ ਭੁਜਾ ਉਠਾਈ ॥
ਨਾਥ ਦੇਖਿਅਹਿਂ ਬਿਟਪ ਬਿਸਾਲਾ। ਪਾਕਰਿ ਜਮ੍ਬੁ ਰਸਾਲ ਤਮਾਲਾ ॥
ਜਿਨ੍ਹ ਤਰੁਬਰਨ੍ਹ ਮਧ੍ਯ ਬਟੁ ਸੋਹਾ। ਮਞ੍ਜੁ ਬਿਸਾਲ ਦੇਖਿ ਮਨੁ ਮੋਹਾ ॥
ਨੀਲ ਸਘਨ ਪਲ੍ਲ੍ਵ ਫਲ ਲਾਲਾ। ਅਬਿਰਲ ਛਾਹਁ ਸੁਖਦ ਸਬ ਕਾਲਾ ॥
ਮਾਨਹੁਁ ਤਿਮਿਰ ਅਰੁਨਮਯ ਰਾਸੀ। ਬਿਰਚੀ ਬਿਧਿ ਸਁਕੇਲਿ ਸੁਸ਼ਮਾ ਸੀ ॥
ਏ ਤਰੁ ਸਰਿਤ ਸਮੀਪ ਗੋਸਾਁਈ। ਰਘੁਬਰ ਪਰਨਕੁਟੀ ਜਹਁ ਛਾਈ ॥
ਤੁਲਸੀ ਤਰੁਬਰ ਬਿਬਿਧ ਸੁਹਾਏ। ਕਹੁਁ ਕਹੁਁ ਸਿਯਁ ਕਹੁਁ ਲਖਨ ਲਗਾਏ ॥
ਬਟ ਛਾਯਾਁ ਬੇਦਿਕਾ ਬਨਾਈ। ਸਿਯਁ ਨਿਜ ਪਾਨਿ ਸਰੋਜ ਸੁਹਾਈ ॥

ਦੋ. ਜਹਾਁ ਬੈਠਿ ਮੁਨਿਗਨ ਸਹਿਤ ਨਿਤ ਸਿਯ ਰਾਮੁ ਸੁਜਾਨ।
ਸੁਨਹਿਂ ਕਥਾ ਇਤਿਹਾਸ ਸਬ ਆਗਮ ਨਿਗਮ ਪੁਰਾਨ ॥ ੨੩੭ ॥

ਸਖਾ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਬਿਟਪ ਨਿਹਾਰੀ। ਉਮਗੇ ਭਰਤ ਬਿਲੋਚਨ ਬਾਰੀ ॥
ਕਰਤ ਪ੍ਰਨਾਮ ਚਲੇ ਦੋਉ ਭਾਈ। ਕਹਤ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸਾਰਦ ਸਕੁਚਾਈ ॥
ਹਰਸ਼ਹਿਂ ਨਿਰਖਿ ਰਾਮ ਪਦ ਅਙ੍ਕਾ। ਮਾਨਹੁਁ ਪਾਰਸੁ ਪਾਯਉ ਰਙ੍ਕਾ ॥
ਰਜ ਸਿਰ ਧਰਿ ਹਿਯਁ ਨਯਨਨ੍ਹਿ ਲਾਵਹਿਂ। ਰਘੁਬਰ ਮਿਲਨ ਸਰਿਸ ਸੁਖ ਪਾਵਹਿਂ ॥
ਦੇਖਿ ਭਰਤ ਗਤਿ ਅਕਥ ਅਤੀਵਾ। ਪ੍ਰੇਮ ਮਗਨ ਮਗ ਖਗ ਜਡ़ ਜੀਵਾ ॥
ਸਖਹਿ ਸਨੇਹ ਬਿਬਸ ਮਗ ਭੂਲਾ। ਕਹਿ ਸੁਪਨ੍ਥ ਸੁਰ ਬਰਸ਼ਹਿਂ ਫੂਲਾ ॥
ਨਿਰਖਿ ਸਿਦ੍ਧ ਸਾਧਕ ਅਨੁਰਾਗੇ। ਸਹਜ ਸਨੇਹੁ ਸਰਾਹਨ ਲਾਗੇ ॥
ਹੋਤ ਨ ਭੂਤਲ ਭਾਉ ਭਰਤ ਕੋ। ਅਚਰ ਸਚਰ ਚਰ ਅਚਰ ਕਰਤ ਕੋ ॥

ਦੋ. ਪੇਮ ਅਮਿਅ ਮਨ੍ਦਰੁ ਬਿਰਹੁ ਭਰਤੁ ਪਯੋਧਿ ਗਁਭੀਰ।
ਮਥਿ ਪ੍ਰਗਟੇਉ ਸੁਰ ਸਾਧੁ ਹਿਤ ਕਪਾਸਿਨ੍ਧੁ ਰਘੁਬੀਰ ॥ ੨੩੮ ॥

ਸਖਾ ਸਮੇਤ ਮਨੋਹਰ ਜੋਟਾ। ਲਖੇਉ ਨ ਲਖਨ ਸਘਨ ਬਨ ਓਟਾ ॥
ਭਰਤ ਦੀਖ ਪ੍ਰਭੁ ਆਸ਼੍ਰਮੁ ਪਾਵਨ। ਸਕਲ ਸੁਮਙ੍ਗਲ ਸਦਨੁ ਸੁਹਾਵਨ ॥

ਕਰਤ ਪ੍ਰਬੇਸ ਮਿਟੇ ਦੁਖ ਦਾਵਾ। ਜਨੁ ਜੋਗੀਂ ਪਰਮਾਰਥੁ ਪਾਵਾ ॥
ਦੇਖੇ ਭਰਤ ਲਖਨ ਪ੍ਰਭੁ ਆਗੇ। ਪੂਁਛੇ ਬਚਨ ਕਹਤ ਅਨੁਰਾਗੇ ॥
ਸੀਸ ਜਟਾ ਕਟਿ ਮੁਨਿ ਪਟ ਬਾਁਧੇਂ। ਤੂਨ ਕਸੇਂ ਕਰ ਸਰੁ ਧਨੁ ਕਾਁਧੇਂ ॥
ਬੇਦੀ ਪਰ ਮੁਨਿ ਸਾਧੁ ਸਮਾਜੂ। ਸੀਯ ਸਹਿਤ ਰਾਜਤ ਰਘੁਰਾਜੂ ॥
ਬਲਕਲ ਬਸਨ ਜਟਿਲ ਤਨੁ ਸ੍ਯਾਮਾ। ਜਨੁ ਮੁਨਿ ਬੇਸ਼ ਕੀਨ੍ਹ ਰਤਿ ਕਾਮਾ ॥
ਕਰ ਕਮਲਨਿ ਧਨੁ ਸਾਯਕੁ ਫੇਰਤ। ਜਿਯ ਕੀ ਜਰਨਿ ਹਰਤ ਹਁਸਿ ਹੇਰਤ ॥

ਦੋ. ਲਸਤ ਮਞ੍ਜੁ ਮੁਨਿ ਮਣ੍ਡਲੀ ਮਧ੍ਯ ਸੀਯ ਰਘੁਚਨ੍ਦੁ।
ਗ੍ਯਾਨ ਸਭਾਁ ਜਨੁ ਤਨੁ ਧਰੇ ਭਗਤਿ ਸਚ੍ਚਿਦਾਨਨ੍ਦੁ ॥ ੨੩੯ ॥

ਸਾਨੁਜ ਸਖਾ ਸਮੇਤ ਮਗਨ ਮਨ। ਬਿਸਰੇ ਹਰਸ਼ ਸੋਕ ਸੁਖ ਦੁਖ ਗਨ ॥
ਪਾਹਿ ਨਾਥ ਕਹਿ ਪਾਹਿ ਗੋਸਾਈ। ਭੂਤਲ ਪਰੇ ਲਕੁਟ ਕੀ ਨਾਈ ॥
ਬਚਨ ਸਪੇਮ ਲਖਨ ਪਹਿਚਾਨੇ। ਕਰਤ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਭਰਤ ਜਿਯਁ ਜਾਨੇ ॥
ਬਨ੍ਧੁ ਸਨੇਹ ਸਰਸ ਏਹਿ ਓਰਾ। ਉਤ ਸਾਹਿਬ ਸੇਵਾ ਬਸ ਜੋਰਾ ॥
ਮਿਲਿ ਨ ਜਾਇ ਨਹਿਂ ਗੁਦਰਤ ਬਨਈ। ਸੁਕਬਿ ਲਖਨ ਮਨ ਕੀ ਗਤਿ ਭਨਈ ॥
ਰਹੇ ਰਾਖਿ ਸੇਵਾ ਪਰ ਭਾਰੂ। ਚਢ़ੀ ਚਙ੍ਗ ਜਨੁ ਖੈਞ੍ਚ ਖੇਲਾਰੂ ॥
ਕਹਤ ਸਪ੍ਰੇਮ ਨਾਇ ਮਹਿ ਮਾਥਾ। ਭਰਤ ਪ੍ਰਨਾਮ ਕਰਤ ਰਘੁਨਾਥਾ ॥
ਉਠੇ ਰਾਮੁ ਸੁਨਿ ਪੇਮ ਅਧੀਰਾ। ਕਹੁਁ ਪਟ ਕਹੁਁ ਨਿਸ਼ਙ੍ਗ ਧਨੁ ਤੀਰਾ ॥

ਦੋ. ਬਰਬਸ ਲਿਏ ਉਠਾਇ ਉਰ ਲਾਏ ਕਪਾਨਿਧਾਨ।
ਭਰਤ ਰਾਮ ਕੀ ਮਿਲਨਿ ਲਖਿ ਬਿਸਰੇ ਸਬਹਿ ਅਪਾਨ ॥ ੨੪੦ ॥

ਮਿਲਨਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਿਮਿ ਜਾਇ ਬਖਾਨੀ। ਕਬਿਕੁਲ ਅਗਮ ਕਰਮ ਮਨ ਬਾਨੀ ॥
ਪਰਮ ਪੇਮ ਪੂਰਨ ਦੋਉ ਭਾਈ। ਮਨ ਬੁਧਿ ਚਿਤ ਅਹਮਿਤਿ ਬਿਸਰਾਈ ॥
ਕਹਹੁ ਸੁਪੇਮ ਪ੍ਰਗਟ ਕੋ ਕਰਈ। ਕੇਹਿ ਛਾਯਾ ਕਬਿ ਮਤਿ ਅਨੁਸਰਈ ॥
ਕਬਿਹਿ ਅਰਥ ਆਖਰ ਬਲੁ ਸਾਁਚਾ। ਅਨੁਹਰਿ ਤਾਲ ਗਤਿਹਿ ਨਟੁ ਨਾਚਾ ॥
ਅਗਮ ਸਨੇਹ ਭਰਤ ਰਘੁਬਰ ਕੋ। ਜਹਁ ਨ ਜਾਇ ਮਨੁ ਬਿਧਿ ਹਰਿ ਹਰ ਕੋ ॥
ਸੋ ਮੈਂ ਕੁਮਤਿ ਕਹੌਂ ਕੇਹਿ ਭਾਁਤੀ। ਬਾਜ ਸੁਰਾਗ ਕਿ ਗਾਁਡਰ ਤਾਁਤੀ ॥
ਮਿਲਨਿ ਬਿਲੋਕਿ ਭਰਤ ਰਘੁਬਰ ਕੀ। ਸੁਰਗਨ ਸਭਯ ਧਕਧਕੀ ਧਰਕੀ ॥
ਸਮੁਝਾਏ ਸੁਰਗੁਰੁ ਜਡ़ ਜਾਗੇ। ਬਰਸ਼ਿ ਪ੍ਰਸੂਨ ਪ੍ਰਸਂਸਨ ਲਾਗੇ ॥

ਦੋ. ਮਿਲਿ ਸਪੇਮ ਰਿਪੁਸੂਦਨਹਿ ਕੇਵਟੁ ਭੇਣ੍ਟੇਉ ਰਾਮ।
ਭੂਰਿ ਭਾਯਁ ਭੇਣ੍ਟੇ ਭਰਤ ਲਛਿਮਨ ਕਰਤ ਪ੍ਰਨਾਮ ॥ ੨੪੧ ॥

ਭੇਣ੍ਟੇਉ ਲਖਨ ਲਲਕਿ ਲਘੁ ਭਾਈ। ਬਹੁਰਿ ਨਿਸ਼ਾਦੁ ਲੀਨ੍ਹ ਉਰ ਲਾਈ ॥
ਪੁਨਿ ਮੁਨਿਗਨ ਦੁਹੁਁ ਭਾਇਨ੍ਹ ਬਨ੍ਦੇ। ਅਭਿਮਤ ਆਸਿਸ਼ ਪਾਇ ਅਨਨ੍ਦੇ ॥
ਸਾਨੁਜ ਭਰਤ ਉਮਗਿ ਅਨੁਰਾਗਾ। ਧਰਿ ਸਿਰ ਸਿਯ ਪਦ ਪਦੁਮ ਪਰਾਗਾ ॥
ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਕਰਤ ਪ੍ਰਨਾਮ ਉਠਾਏ। ਸਿਰ ਕਰ ਕਮਲ ਪਰਸਿ ਬੈਠਾਏ ॥
ਸੀਯਁ ਅਸੀਸ ਦੀਨ੍ਹਿ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਮਗਨ ਸਨੇਹਁ ਦੇਹ ਸੁਧਿ ਨਾਹੀਂ ॥
ਸਬ ਬਿਧਿ ਸਾਨੁਕੂਲ ਲਖਿ ਸੀਤਾ। ਭੇ ਨਿਸੋਚ ਉਰ ਅਪਡਰ ਬੀਤਾ ॥
ਕੋਉ ਕਿਛੁ ਕਹਇ ਨ ਕੋਉ ਕਿਛੁ ਪੂਁਛਾ। ਪ੍ਰੇਮ ਭਰਾ ਮਨ ਨਿਜ ਗਤਿ ਛੂਁਛਾ ॥
ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਕੇਵਟੁ ਧੀਰਜੁ ਧਰਿ। ਜੋਰਿ ਪਾਨਿ ਬਿਨਵਤ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਕਰਿ ॥

ਦੋ. ਨਾਥ ਸਾਥ ਮੁਨਿਨਾਥ ਕੇ ਮਾਤੁ ਸਕਲ ਪੁਰ ਲੋਗ।
ਸੇਵਕ ਸੇਨਪ ਸਚਿਵ ਸਬ ਆਏ ਬਿਕਲ ਬਿਯੋਗ ॥ ੨੪੨ ॥

ਸੀਲਸਿਨ੍ਧੁ ਸੁਨਿ ਗੁਰ ਆਗਵਨੂ। ਸਿਯ ਸਮੀਪ ਰਾਖੇ ਰਿਪੁਦਵਨੂ ॥
ਚਲੇ ਸਬੇਗ ਰਾਮੁ ਤੇਹਿ ਕਾਲਾ। ਧੀਰ ਧਰਮ ਧੁਰ ਦੀਨਦਯਾਲਾ ॥
ਗੁਰਹਿ ਦੇਖਿ ਸਾਨੁਜ ਅਨੁਰਾਗੇ। ਦਣ੍ਡ ਪ੍ਰਨਾਮ ਕਰਨ ਪ੍ਰਭੁ ਲਾਗੇ ॥
ਮੁਨਿਬਰ ਧਾਇ ਲਿਏ ਉਰ ਲਾਈ। ਪ੍ਰੇਮ ਉਮਗਿ ਭੇਣ੍ਟੇ ਦੋਉ ਭਾਈ ॥
ਪ੍ਰੇਮ ਪੁਲਕਿ ਕੇਵਟ ਕਹਿ ਨਾਮੂ। ਕੀਨ੍ਹ ਦੂਰਿ ਤੇਂ ਦਣ੍ਡ ਪ੍ਰਨਾਮੂ ॥
ਰਾਮਸਖਾ ਰਿਸ਼ਿ ਬਰਬਸ ਭੇਣ੍ਟਾ। ਜਨੁ ਮਹਿ ਲੁਠਤ ਸਨੇਹ ਸਮੇਟਾ ॥
ਰਘੁਪਤਿ ਭਗਤਿ ਸੁਮਙ੍ਗਲ ਮੂਲਾ। ਨਭ ਸਰਾਹਿ ਸੁਰ ਬਰਿਸਹਿਂ ਫੂਲਾ ॥
ਏਹਿ ਸਮ ਨਿਪਟ ਨੀਚ ਕੋਉ ਨਾਹੀਂ। ਬਡ़ ਬਸਿਸ਼੍ਠ ਸਮ ਕੋ ਜਗ ਮਾਹੀਂ ॥

ਦੋ. ਜੇਹਿ ਲਖਿ ਲਖਨਹੁ ਤੇਂ ਅਧਿਕ ਮਿਲੇ ਮੁਦਿਤ ਮੁਨਿਰਾਉ।
ਸੋ ਸੀਤਾਪਤਿ ਭਜਨ ਕੋ ਪ੍ਰਗਟ ਪ੍ਰਤਾਪ ਪ੍ਰਭਾਉ ॥ ੨੪੩ ॥

ਆਰਤ ਲੋਗ ਰਾਮ ਸਬੁ ਜਾਨਾ। ਕਰੁਨਾਕਰ ਸੁਜਾਨ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਜੋ ਜੇਹਿ ਭਾਯਁ ਰਹਾ ਅਭਿਲਾਸ਼ੀ। ਤੇਹਿ ਤੇਹਿ ਕੈ ਤਸਿ ਤਸਿ ਰੁਖ ਰਾਖੀ ॥
ਸਾਨੁਜ ਮਿਲਿ ਪਲ ਮਹੁ ਸਬ ਕਾਹੂ। ਕੀਨ੍ਹ ਦੂਰਿ ਦੁਖੁ ਦਾਰੁਨ ਦਾਹੂ ॥
ਯਹ ਬਡ़ਿ ਬਾਤਁ ਰਾਮ ਕੈ ਨਾਹੀਂ। ਜਿਮਿ ਘਟ ਕੋਟਿ ਏਕ ਰਬਿ ਛਾਹੀਂ ॥
ਮਿਲਿ ਕੇਵਟਿਹਿ ਉਮਗਿ ਅਨੁਰਾਗਾ। ਪੁਰਜਨ ਸਕਲ ਸਰਾਹਹਿਂ ਭਾਗਾ ॥
ਦੇਖੀਂ ਰਾਮ ਦੁਖਿਤ ਮਹਤਾਰੀਂ। ਜਨੁ ਸੁਬੇਲਿ ਅਵਲੀਂ ਹਿਮ ਮਾਰੀਂ ॥
ਪ੍ਰਥਮ ਰਾਮ ਭੇਣ੍ਟੀ ਕੈਕੇਈ। ਸਰਲ ਸੁਭਾਯਁ ਭਗਤਿ ਮਤਿ ਭੇਈ ॥
ਪਗ ਪਰਿ ਕੀਨ੍ਹ ਪ੍ਰਬੋਧੁ ਬਹੋਰੀ। ਕਾਲ ਕਰਮ ਬਿਧਿ ਸਿਰ ਧਰਿ ਖੋਰੀ ॥

ਦੋ. ਭੇਟੀਂ ਰਘੁਬਰ ਮਾਤੁ ਸਬ ਕਰਿ ਪ੍ਰਬੋਧੁ ਪਰਿਤੋਸ਼ੁ ॥
ਅਮ੍ਬ ਈਸ ਆਧੀਨ ਜਗੁ ਕਾਹੁ ਨ ਦੇਇਅ ਦੋਸ਼ੁ ॥ ੨੪੪ ॥

ਗੁਰਤਿਯ ਪਦ ਬਨ੍ਦੇ ਦੁਹੁ ਭਾਈ। ਸਹਿਤ ਬਿਪ੍ਰਤਿਯ ਜੇ ਸਁਗ ਆਈ ॥
ਗਙ੍ਗ ਗੌਰਿ ਸਮ ਸਬ ਸਨਮਾਨੀਂ ॥ ਦੇਹਿਂ ਅਸੀਸ ਮੁਦਿਤ ਮਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਗਹਿ ਪਦ ਲਗੇ ਸੁਮਿਤ੍ਰਾ ਅਙ੍ਕਾ। ਜਨੁ ਭੇਟੀਂ ਸਮ੍ਪਤਿ ਅਤਿ ਰਙ੍ਕਾ ॥
ਪੁਨਿ ਜਨਨਿ ਚਰਨਨਿ ਦੋਉ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਪਰੇ ਪੇਮ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਸਬ ਗਾਤਾ ॥
ਅਤਿ ਅਨੁਰਾਗ ਅਮ੍ਬ ਉਰ ਲਾਏ। ਨਯਨ ਸਨੇਹ ਸਲਿਲ ਅਨ੍ਹਵਾਏ ॥
ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਕਰ ਹਰਸ਼ ਬਿਸ਼ਾਦੂ। ਕਿਮਿ ਕਬਿ ਕਹੈ ਮੂਕ ਜਿਮਿ ਸ੍ਵਾਦੂ ॥
ਮਿਲਿ ਜਨਨਹਿ ਸਾਨੁਜ ਰਘੁਰਾਊ। ਗੁਰ ਸਨ ਕਹੇਉ ਕਿ ਧਾਰਿਅ ਪਾਊ ॥
ਪੁਰਜਨ ਪਾਇ ਮੁਨੀਸ ਨਿਯੋਗੂ। ਜਲ ਥਲ ਤਕਿ ਤਕਿ ਉਤਰੇਉ ਲੋਗੂ ॥

ਦੋ. ਮਹਿਸੁਰ ਮਨ੍ਤ੍ਰੀ ਮਾਤੁ ਗੁਰ ਗਨੇ ਲੋਗ ਲਿਏ ਸਾਥ ॥
ਪਾਵਨ ਆਸ਼੍ਰਮ ਗਵਨੁ ਕਿਯ ਭਰਤ ਲਖਨ ਰਘੁਨਾਥ ॥ ੨੪੫ ॥

ਸੀਯ ਆਇ ਮੁਨਿਬਰ ਪਗ ਲਾਗੀ। ਉਚਿਤ ਅਸੀਸ ਲਹੀ ਮਨ ਮਾਗੀ ॥
ਗੁਰਪਤਿਨਿਹਿ ਮੁਨਿਤਿਯਨ੍ਹ ਸਮੇਤਾ। ਮਿਲੀ ਪੇਮੁ ਕਹਿ ਜਾਇ ਨ ਜੇਤਾ ॥
ਬਨ੍ਦਿ ਬਨ੍ਦਿ ਪਗ ਸਿਯ ਸਬਹੀ ਕੇ। ਆਸਿਰਬਚਨ ਲਹੇ ਪ੍ਰਿਯ ਜੀ ਕੇ ॥
ਸਾਸੁ ਸਕਲ ਜਬ ਸੀਯਁ ਨਿਹਾਰੀਂ। ਮੂਦੇ ਨਯਨ ਸਹਮਿ ਸੁਕੁਮਾਰੀਂ ॥
ਪਰੀਂ ਬਧਿਕ ਬਸ ਮਨਹੁਁ ਮਰਾਲੀਂ। ਕਾਹ ਕੀਨ੍ਹ ਕਰਤਾਰ ਕੁਚਾਲੀਂ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਸਿਯ ਨਿਰਖਿ ਨਿਪਟ ਦੁਖੁ ਪਾਵਾ। ਸੋ ਸਬੁ ਸਹਿਅ ਜੋ ਦੈਉ ਸਹਾਵਾ ॥
ਜਨਕਸੁਤਾ ਤਬ ਉਰ ਧਰਿ ਧੀਰਾ। ਨੀਲ ਨਲਿਨ ਲੋਯਨ ਭਰਿ ਨੀਰਾ ॥
ਮਿਲੀ ਸਕਲ ਸਾਸੁਨ੍ਹ ਸਿਯ ਜਾਈ। ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਕਰੁਨਾ ਮਹਿ ਛਾਈ ॥

ਦੋ. ਲਾਗਿ ਲਾਗਿ ਪਗ ਸਬਨਿ ਸਿਯ ਭੇਣ੍ਟਤਿ ਅਤਿ ਅਨੁਰਾਗ ॥
ਹਦਯਁ ਅਸੀਸਹਿਂ ਪੇਮ ਬਸ ਰਹਿਅਹੁ ਭਰੀ ਸੋਹਾਗ ॥ ੨੪੬ ॥

ਬਿਕਲ ਸਨੇਹਁ ਸੀਯ ਸਬ ਰਾਨੀਂ। ਬੈਠਨ ਸਬਹਿ ਕਹੇਉ ਗੁਰ ਗ੍ਯਾਨੀਂ ॥
ਕਹਿ ਜਗ ਗਤਿ ਮਾਯਿਕ ਮੁਨਿਨਾਥਾ। ਕਹੇ ਕਛੁਕ ਪਰਮਾਰਥ ਗਾਥਾ ॥
ਨਪ ਕਰ ਸੁਰਪੁਰ ਗਵਨੁ ਸੁਨਾਵਾ। ਸੁਨਿ ਰਘੁਨਾਥ ਦੁਸਹ ਦੁਖੁ ਪਾਵਾ ॥
ਮਰਨ ਹੇਤੁ ਨਿਜ ਨੇਹੁ ਬਿਚਾਰੀ। ਭੇ ਅਤਿ ਬਿਕਲ ਧੀਰ ਧੁਰ ਧਾਰੀ ॥
ਕੁਲਿਸ ਕਠੋਰ ਸੁਨਤ ਕਟੁ ਬਾਨੀ। ਬਿਲਪਤ ਲਖਨ ਸੀਯ ਸਬ ਰਾਨੀ ॥
ਸੋਕ ਬਿਕਲ ਅਤਿ ਸਕਲ ਸਮਾਜੂ। ਮਾਨਹੁਁ ਰਾਜੁ ਅਕਾਜੇਉ ਆਜੂ ॥
ਮੁਨਿਬਰ ਬਹੁਰਿ ਰਾਮ ਸਮੁਝਾਏ। ਸਹਿਤ ਸਮਾਜ ਸੁਸਰਿਤ ਨਹਾਏ ॥
ਬ੍ਰਤੁ ਨਿਰਮ੍ਬੁ ਤੇਹਿ ਦਿਨ ਪ੍ਰਭੁ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਮੁਨਿਹੁ ਕਹੇਂ ਜਲੁ ਕਾਹੁਁ ਨ ਲੀਨ੍ਹਾ ॥

ਦੋ. ਭੋਰੁ ਭਏਁ ਰਘੁਨਨ੍ਦਨਹਿ ਜੋ ਮੁਨਿ ਆਯਸੁ ਦੀਨ੍ਹ ॥
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਭਗਤਿ ਸਮੇਤ ਪ੍ਰਭੁ ਸੋ ਸਬੁ ਸਾਦਰੁ ਕੀਨ੍ਹ ॥ ੨੪੭ ॥

ਕਰਿ ਪਿਤੁ ਕ੍ਰਿਯਾ ਬੇਦ ਜਸਿ ਬਰਨੀ। ਭੇ ਪੁਨੀਤ ਪਾਤਕ ਤਮ ਤਰਨੀ ॥
ਜਾਸੁ ਨਾਮ ਪਾਵਕ ਅਘ ਤੂਲਾ। ਸੁਮਿਰਤ ਸਕਲ ਸੁਮਙ੍ਗਲ ਮੂਲਾ ॥
ਸੁਦ੍ਧ ਸੋ ਭਯਉ ਸਾਧੁ ਸਮ੍ਮਤ ਅਸ। ਤੀਰਥ ਆਵਾਹਨ ਸੁਰਸਰਿ ਜਸ ॥
ਸੁਦ੍ਧ ਭਏਁ ਦੁਇ ਬਾਸਰ ਬੀਤੇ। ਬੋਲੇ ਗੁਰ ਸਨ ਰਾਮ ਪਿਰੀਤੇ ॥
ਨਾਥ ਲੋਗ ਸਬ ਨਿਪਟ ਦੁਖਾਰੀ। ਕਨ੍ਦ ਮੂਲ ਫਲ ਅਮ੍ਬੁ ਅਹਾਰੀ ॥
ਸਾਨੁਜ ਭਰਤੁ ਸਚਿਵ ਸਬ ਮਾਤਾ। ਦੇਖਿ ਮੋਹਿ ਪਲ ਜਿਮਿ ਜੁਗ ਜਾਤਾ ॥
ਸਬ ਸਮੇਤ ਪੁਰ ਧਾਰਿਅ ਪਾਊ। ਆਪੁ ਇਹਾਁ ਅਮਰਾਵਤਿ ਰਾਊ ॥
ਬਹੁਤ ਕਹੇਉਁ ਸਬ ਕਿਯਉਁ ਢਿਠਾਈ। ਉਚਿਤ ਹੋਇ ਤਸ ਕਰਿਅ ਗੋਸਾਁਈ ॥

ਦੋ. ਧਰ੍ਮ ਸੇਤੁ ਕਰੁਨਾਯਤਨ ਕਸ ਨ ਕਹਹੁ ਅਸ ਰਾਮ।
ਲੋਗ ਦੁਖਿਤ ਦਿਨ ਦੁਇ ਦਰਸ ਦੇਖਿ ਲਹਹੁਁ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮ ॥ ੨੪੮ ॥

ਰਾਮ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਸਭਯ ਸਮਾਜੂ। ਜਨੁ ਜਲਨਿਧਿ ਮਹੁਁ ਬਿਕਲ ਜਹਾਜੂ ॥
ਸੁਨਿ ਗੁਰ ਗਿਰਾ ਸੁਮਙ੍ਗਲ ਮੂਲਾ। ਭਯਉ ਮਨਹੁਁ ਮਾਰੁਤ ਅਨੁਕੁਲਾ ॥
ਪਾਵਨ ਪਯਁ ਤਿਹੁਁ ਕਾਲ ਨਹਾਹੀਂ। ਜੋ ਬਿਲੋਕਿ ਅਙ੍ਘ ਓਘ ਨਸਾਹੀਂ ॥
ਮਙ੍ਗਲਮੂਰਤਿ ਲੋਚਨ ਭਰਿ ਭਰਿ। ਨਿਰਖਹਿਂ ਹਰਸ਼ਿ ਦਣ੍ਡਵਤ ਕਰਿ ਕਰਿ ॥
ਰਾਮ ਸੈਲ ਬਨ ਦੇਖਨ ਜਾਹੀਂ। ਜਹਁ ਸੁਖ ਸਕਲ ਸਕਲ ਦੁਖ ਨਾਹੀਂ ॥
ਝਰਨਾ ਝਰਿਹਿਂ ਸੁਧਾਸਮ ਬਾਰੀ। ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਤਾਪਹਰ ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਬਯਾਰੀ ॥
ਬਿਟਪ ਬੇਲਿ ਤਨ ਅਗਨਿਤ ਜਾਤੀ। ਫਲ ਪ੍ਰਸੂਨ ਪਲ੍ਲਵ ਬਹੁ ਭਾਁਤੀ ॥
ਸੁਨ੍ਦਰ ਸਿਲਾ ਸੁਖਦ ਤਰੁ ਛਾਹੀਂ। ਜਾਇ ਬਰਨਿ ਬਨ ਛਬਿ ਕੇਹਿ ਪਾਹੀਂ ॥

ਦੋ. ਸਰਨਿ ਸਰੋਰੁਹ ਜਲ ਬਿਹਗ ਕੂਜਤ ਗੁਞ੍ਜਤ ਭਙ੍ਗ।
ਬੈਰ ਬਿਗਤ ਬਿਹਰਤ ਬਿਪਿਨ ਮਗ ਬਿਹਙ੍ਗ ਬਹੁਰਙ੍ਗ ॥ ੨੪੯ ॥

ਕੋਲ ਕਿਰਾਤ ਭਿਲ੍ਲ ਬਨਬਾਸੀ। ਮਧੁ ਸੁਚਿ ਸੁਨ੍ਦਰ ਸ੍ਵਾਦੁ ਸੁਧਾ ਸੀ ॥
ਭਰਿ ਭਰਿ ਪਰਨ ਪੁਟੀਂ ਰਚਿ ਰੁਰੀ। ਕਨ੍ਦ ਮੂਲ ਫਲ ਅਙ੍ਕੁਰ ਜੂਰੀ ॥
ਸਬਹਿ ਦੇਹਿਂ ਕਰਿ ਬਿਨਯ ਪ੍ਰਨਾਮਾ। ਕਹਿ ਕਹਿ ਸ੍ਵਾਦ ਭੇਦ ਗੁਨ ਨਾਮਾ ॥
ਦੇਹਿਂ ਲੋਗ ਬਹੁ ਮੋਲ ਨ ਲੇਹੀਂ। ਫੇਰਤ ਰਾਮ ਦੋਹਾਈ ਦੇਹੀਂ ॥
ਕਹਹਿਂ ਸਨੇਹ ਮਗਨ ਮਦੁ ਬਾਨੀ। ਮਾਨਤ ਸਾਧੁ ਪੇਮ ਪਹਿਚਾਨੀ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਸੁਕਤੀ ਹਮ ਨੀਚ ਨਿਸ਼ਾਦਾ। ਪਾਵਾ ਦਰਸਨੁ ਰਾਮ ਪ੍ਰਸਾਦਾ ॥
ਹਮਹਿ ਅਗਮ ਅਤਿ ਦਰਸੁ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ। ਜਸ ਮਰੁ ਧਰਨਿ ਦੇਵਧੁਨਿ ਧਾਰਾ ॥
ਰਾਮ ਕਪਾਲ ਨਿਸ਼ਾਦ ਨੇਵਾਜਾ। ਪਰਿਜਨ ਪ੍ਰਜਉ ਚਹਿਅ ਜਸ ਰਾਜਾ ॥

ਦੋ. ਯਹ ਜਿਁਯਁ ਜਾਨਿ ਸਁਕੋਚੁ ਤਜਿ ਕਰਿਅ ਛੋਹੁ ਲਖਿ ਨੇਹੁ।
ਹਮਹਿ ਕਤਾਰਥ ਕਰਨ ਲਗਿ ਫਲ ਤਨ ਅਙ੍ਕੁਰ ਲੇਹੁ ॥ ੨੫੦ ॥

ਤੁਮ੍ਹ ਪ੍ਰਿਯ ਪਾਹੁਨੇ ਬਨ ਪਗੁ ਧਾਰੇ। ਸੇਵਾ ਜੋਗੁ ਨ ਭਾਗ ਹਮਾਰੇ ॥
ਦੇਬ ਕਾਹ ਹਮ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਗੋਸਾਁਈ। ਈਧਨੁ ਪਾਤ ਕਿਰਾਤ ਮਿਤਾਈ ॥
ਯਹ ਹਮਾਰਿ ਅਤਿ ਬਡ़ਿ ਸੇਵਕਾਈ। ਲੇਹਿ ਨ ਬਾਸਨ ਬਸਨ ਚੋਰਾਈ ॥
ਹਮ ਜਡ़ ਜੀਵ ਜੀਵ ਗਨ ਘਾਤੀ। ਕੁਟਿਲ ਕੁਚਾਲੀ ਕੁਮਤਿ ਕੁਜਾਤੀ ॥
ਪਾਪ ਕਰਤ ਨਿਸਿ ਬਾਸਰ ਜਾਹੀਂ। ਨਹਿਂ ਪਟ ਕਟਿ ਨਹਿ ਪੇਟ ਅਘਾਹੀਂ ॥
ਸਪੋਨੇਹੁਁ ਧਰਮ ਬੁਦ੍ਧਿ ਕਸ ਕਾਊ। ਯਹ ਰਘੁਨਨ੍ਦਨ ਦਰਸ ਪ੍ਰਭਾਊ ॥
ਜਬ ਤੇਂ ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਪਦੁਮ ਨਿਹਾਰੇ। ਮਿਟੇ ਦੁਸਹ ਦੁਖ ਦੋਸ਼ ਹਮਾਰੇ ॥
ਬਚਨ ਸੁਨਤ ਪੁਰਜਨ ਅਨੁਰਾਗੇ। ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਭਾਗ ਸਰਾਹਨ ਲਾਗੇ ॥

ਛਂ. ਲਾਗੇ ਸਰਾਹਨ ਭਾਗ ਸਬ ਅਨੁਰਾਗ ਬਚਨ ਸੁਨਾਵਹੀਂ।
ਬੋਲਨਿ ਮਿਲਨਿ ਸਿਯ ਰਾਮ ਚਰਨ ਸਨੇਹੁ ਲਖਿ ਸੁਖੁ ਪਾਵਹੀਂ ॥
ਨਰ ਨਾਰਿ ਨਿਦਰਹਿਂ ਨੇਹੁ ਨਿਜ ਸੁਨਿ ਕੋਲ ਭਿਲ੍ਲਨਿ ਕੀ ਗਿਰਾ।
ਤੁਲਸੀ ਕਪਾ ਰਘੁਬਂਸਮਨਿ ਕੀ ਲੋਹ ਲੈ ਲੌਕਾ ਤਿਰਾ ॥

ਸੋ. ਬਿਹਰਹਿਂ ਬਨ ਚਹੁ ਓਰ ਪ੍ਰਤਿਦਿਨ ਪ੍ਰਮੁਦਿਤ ਲੋਗ ਸਬ।
ਜਲ ਜ੍ਯੋਂ ਦਾਦੁਰ ਮੋਰ ਭਏ ਪੀਨ ਪਾਵਸ ਪ੍ਰਥਮ ॥ ੨੫੧ ॥

ਪੁਰ ਜਨ ਨਾਰਿ ਮਗਨ ਅਤਿ ਪ੍ਰੀਤੀ। ਬਾਸਰ ਜਾਹਿਂ ਪਲਕ ਸਮ ਬੀਤੀ ॥
ਸੀਯ ਸਾਸੁ ਪ੍ਰਤਿ ਬੇਸ਼ ਬਨਾਈ। ਸਾਦਰ ਕਰਇ ਸਰਿਸ ਸੇਵਕਾਈ ॥
ਲਖਾ ਨ ਮਰਮੁ ਰਾਮ ਬਿਨੁ ਕਾਹੂਁ। ਮਾਯਾ ਸਬ ਸਿਯ ਮਾਯਾ ਮਾਹੂਁ ॥
ਸੀਯਁ ਸਾਸੁ ਸੇਵਾ ਬਸ ਕੀਨ੍ਹੀਂ। ਤਿਨ੍ਹ ਲਹਿ ਸੁਖ ਸਿਖ ਆਸਿਸ਼ ਦੀਨ੍ਹੀਂ ॥
ਲਖਿ ਸਿਯ ਸਹਿਤ ਸਰਲ ਦੋਉ ਭਾਈ। ਕੁਟਿਲ ਰਾਨਿ ਪਛਿਤਾਨਿ ਅਘਾਈ ॥
ਅਵਨਿ ਜਮਹਿ ਜਾਚਤਿ ਕੈਕੇਈ। ਮਹਿ ਨ ਬੀਚੁ ਬਿਧਿ ਮੀਚੁ ਨ ਦੇਈ ॥
ਲੋਕਹੁਁ ਬੇਦ ਬਿਦਿਤ ਕਬਿ ਕਹਹੀਂ। ਰਾਮ ਬਿਮੁਖ ਥਲੁ ਨਰਕ ਨ ਲਹਹੀਂ ॥
ਯਹੁ ਸਂਸਉ ਸਬ ਕੇ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਰਾਮ ਗਵਨੁ ਬਿਧਿ ਅਵਧ ਕਿ ਨਾਹੀਂ ॥

ਦੋ. ਨਿਸਿ ਨ ਨੀਦ ਨਹਿਂ ਭੂਖ ਦਿਨ ਭਰਤੁ ਬਿਕਲ ਸੁਚਿ ਸੋਚ।
ਨੀਚ ਕੀਚ ਬਿਚ ਮਗਨ ਜਸ ਮੀਨਹਿ ਸਲਿਲ ਸਁਕੋਚ ॥ ੨੫੨ ॥

ਕੀਨ੍ਹੀ ਮਾਤੁ ਮਿਸ ਕਾਲ ਕੁਚਾਲੀ। ਈਤਿ ਭੀਤਿ ਜਸ ਪਾਕਤ ਸਾਲੀ ॥
ਕੇਹਿ ਬਿਧਿ ਹੋਇ ਰਾਮ ਅਭਿਸ਼ੇਕੂ। ਮੋਹਿ ਅਵਕਲਤ ਉਪਾਉ ਨ ਏਕੂ ॥
ਅਵਸਿ ਫਿਰਹਿਂ ਗੁਰ ਆਯਸੁ ਮਾਨੀ। ਮੁਨਿ ਪੁਨਿ ਕਹਬ ਰਾਮ ਰੁਚਿ ਜਾਨੀ ॥
ਮਾਤੁ ਕਹੇਹੁਁ ਬਹੁਰਹਿਂ ਰਘੁਰਾਊ। ਰਾਮ ਜਨਨਿ ਹਠ ਕਰਬਿ ਕਿ ਕਾਊ ॥
ਮੋਹਿ ਅਨੁਚਰ ਕਰ ਕੇਤਿਕ ਬਾਤਾ। ਤੇਹਿ ਮਹਁ ਕੁਸਮਉ ਬਾਮ ਬਿਧਾਤਾ ॥
ਜੌਂ ਹਠ ਕਰਉਁ ਤ ਨਿਪਟ ਕੁਕਰਮੂ। ਹਰਗਿਰਿ ਤੇਂ ਗੁਰੁ ਸੇਵਕ ਧਰਮੂ ॥
ਏਕਉ ਜੁਗੁਤਿ ਨ ਮਨ ਠਹਰਾਨੀ। ਸੋਚਤ ਭਰਤਹਿ ਰੈਨਿ ਬਿਹਾਨੀ ॥
ਪ੍ਰਾਤ ਨਹਾਇ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਸਿਰ ਨਾਈ। ਬੈਠਤ ਪਠਏ ਰਿਸ਼ਯਁ ਬੋਲਾਈ ॥

ਦੋ. ਗੁਰ ਪਦ ਕਮਲ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਕਰਿ ਬੈਠੇ ਆਯਸੁ ਪਾਇ।
ਬਿਪ੍ਰ ਮਹਾਜਨ ਸਚਿਵ ਸਬ ਜੁਰੇ ਸਭਾਸਦ ਆਇ ॥ ੨੫੩ ॥

ਬੋਲੇ ਮੁਨਿਬਰੁ ਸਮਯ ਸਮਾਨਾ। ਸੁਨਹੁ ਸਭਾਸਦ ਭਰਤ ਸੁਜਾਨਾ ॥
ਧਰਮ ਧੁਰੀਨ ਭਾਨੁਕੁਲ ਭਾਨੂ। ਰਾਜਾ ਰਾਮੁ ਸ੍ਵਬਸ ਭਗਵਾਨੂ ॥
ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧ ਪਾਲਕ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸੇਤੂ। ਰਾਮ ਜਨਮੁ ਜਗ ਮਙ੍ਗਲ ਹੇਤੂ ॥
ਗੁਰ ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਬਚਨ ਅਨੁਸਾਰੀ। ਖਲ ਦਲੁ ਦਲਨ ਦੇਵ ਹਿਤਕਾਰੀ ॥
ਨੀਤਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪਰਮਾਰਥ ਸ੍ਵਾਰਥੁ। ਕੋਉ ਨ ਰਾਮ ਸਮ ਜਾਨ ਜਥਾਰਥੁ ॥
ਬਿਧਿ ਹਰਿ ਹਰੁ ਸਸਿ ਰਬਿ ਦਿਸਿਪਾਲਾ। ਮਾਯਾ ਜੀਵ ਕਰਮ ਕੁਲਿ ਕਾਲਾ ॥
ਅਹਿਪ ਮਹਿਪ ਜਹਁ ਲਗਿ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ। ਜੋਗ ਸਿਦ੍ਧਿ ਨਿਗਮਾਗਮ ਗਾਈ ॥
ਕਰਿ ਬਿਚਾਰ ਜਿਁਯਁ ਦੇਖਹੁ ਨੀਕੇਂ। ਰਾਮ ਰਜਾਇ ਸੀਸ ਸਬਹੀ ਕੇਂ ॥

ਦੋ. ਰਾਖੇਂ ਰਾਮ ਰਜਾਇ ਰੁਖ ਹਮ ਸਬ ਕਰ ਹਿਤ ਹੋਇ।
ਸਮੁਝਿ ਸਯਾਨੇ ਕਰਹੁ ਅਬ ਸਬ ਮਿਲਿ ਸਮ੍ਮਤ ਸੋਇ ॥ ੨੫੪ ॥

ਸਬ ਕਹੁਁ ਸੁਖਦ ਰਾਮ ਅਭਿਸ਼ੇਕੂ। ਮਙ੍ਗਲ ਮੋਦ ਮੂਲ ਮਗ ਏਕੂ ॥
ਕੇਹਿ ਬਿਧਿ ਅਵਧ ਚਲਹਿਂ ਰਘੁਰਾਊ। ਕਹਹੁ ਸਮੁਝਿ ਸੋਇ ਕਰਿਅ ਉਪਾਊ ॥
ਸਬ ਸਾਦਰ ਸੁਨਿ ਮੁਨਿਬਰ ਬਾਨੀ। ਨਯ ਪਰਮਾਰਥ ਸ੍ਵਾਰਥ ਸਾਨੀ ॥
ਉਤਰੁ ਨ ਆਵ ਲੋਗ ਭਏ ਭੋਰੇ। ਤਬ ਸਿਰੁ ਨਾਇ ਭਰਤ ਕਰ ਜੋਰੇ ॥
ਭਾਨੁਬਂਸ ਭਏ ਭੂਪ ਘਨੇਰੇ। ਅਧਿਕ ਏਕ ਤੇਂ ਏਕ ਬਡ़ੇਰੇ ॥
ਜਨਮੁ ਹੇਤੁ ਸਬ ਕਹਁ ਪਿਤੁ ਮਾਤਾ। ਕਰਮ ਸੁਭਾਸੁਭ ਦੇਇ ਬਿਧਾਤਾ ॥
ਦਲਿ ਦੁਖ ਸਜਇ ਸਕਲ ਕਲ੍ਯਾਨਾ। ਅਸ ਅਸੀਸ ਰਾਉਰਿ ਜਗੁ ਜਾਨਾ ॥
ਸੋ ਗੋਸਾਇਁ ਬਿਧਿ ਗਤਿ ਜੇਹਿਂ ਛੇਙ੍ਕੀ। ਸਕਇ ਕੋ ਟਾਰਿ ਟੇਕ ਜੋ ਟੇਕੀ ॥

ਦੋ. ਬੂਝਿਅ ਮੋਹਿ ਉਪਾਉ ਅਬ ਸੋ ਸਬ ਮੋਰ ਅਭਾਗੁ।
ਸੁਨਿ ਸਨੇਹਮਯ ਬਚਨ ਗੁਰ ਉਰ ਉਮਗਾ ਅਨੁਰਾਗੁ ॥ ੨੫੫ ॥

ਤਾਤ ਬਾਤ ਫੁਰਿ ਰਾਮ ਕਪਾਹੀਂ। ਰਾਮ ਬਿਮੁਖ ਸਿਧਿ ਸਪਨੇਹੁਁ ਨਾਹੀਂ ॥
ਸਕੁਚਉਁ ਤਾਤ ਕਹਤ ਏਕ ਬਾਤਾ। ਅਰਧ ਤਜਹਿਂ ਬੁਧ ਸਰਬਸ ਜਾਤਾ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਕਾਨਨ ਗਵਨਹੁ ਦੋਉ ਭਾਈ। ਫੇਰਿਅਹਿਂ ਲਖਨ ਸੀਯ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਸੁਨਿ ਸੁਬਚਨ ਹਰਸ਼ੇ ਦੋਉ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਭੇ ਪ੍ਰਮੋਦ ਪਰਿਪੂਰਨ ਗਾਤਾ ॥
ਮਨ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਤਨ ਤੇਜੁ ਬਿਰਾਜਾ। ਜਨੁ ਜਿਯ ਰਾਉ ਰਾਮੁ ਭਏ ਰਾਜਾ ॥
ਬਹੁਤ ਲਾਭ ਲੋਗਨ੍ਹ ਲਘੁ ਹਾਨੀ। ਸਮ ਦੁਖ ਸੁਖ ਸਬ ਰੋਵਹਿਂ ਰਾਨੀ ॥
ਕਹਹਿਂ ਭਰਤੁ ਮੁਨਿ ਕਹਾ ਸੋ ਕੀਨ੍ਹੇ। ਫਲੁ ਜਗ ਜੀਵਨ੍ਹ ਅਭਿਮਤ ਦੀਨ੍ਹੇ ॥
ਕਾਨਨ ਕਰਉਁ ਜਨਮ ਭਰਿ ਬਾਸੂ। ਏਹਿਂ ਤੇਂ ਅਧਿਕ ਨ ਮੋਰ ਸੁਪਾਸੂ ॥

ਦੋ. ਅਁਤਰਜਾਮੀ ਰਾਮੁ ਸਿਯ ਤੁਮ੍ਹ ਸਰਬਗ੍ਯ ਸੁਜਾਨ।
ਜੋ ਫੁਰ ਕਹਹੁ ਤ ਨਾਥ ਨਿਜ ਕੀਜਿਅ ਬਚਨੁ ਪ੍ਰਵਾਨ ॥ ੨੫੬ ॥

ਭਰਤ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਦੇਖਿ ਸਨੇਹੂ। ਸਭਾ ਸਹਿਤ ਮੁਨਿ ਭਏ ਬਿਦੇਹੂ ॥
ਭਰਤ ਮਹਾ ਮਹਿਮਾ ਜਲਰਾਸੀ। ਮੁਨਿ ਮਤਿ ਠਾਢ़ਿ ਤੀਰ ਅਬਲਾ ਸੀ ॥
ਗਾ ਚਹ ਪਾਰ ਜਤਨੁ ਹਿਯਁ ਹੇਰਾ। ਪਾਵਤਿ ਨਾਵ ਨ ਬੋਹਿਤੁ ਬੇਰਾ ॥
ਔਰੁ ਕਰਿਹਿ ਕੋ ਭਰਤ ਬਡ़ਾਈ। ਸਰਸੀ ਸੀਪਿ ਕਿ ਸਿਨ੍ਧੁ ਸਮਾਈ ॥
ਭਰਤੁ ਮੁਨਿਹਿ ਮਨ ਭੀਤਰ ਭਾਏ। ਸਹਿਤ ਸਮਾਜ ਰਾਮ ਪਹਿਁ ਆਏ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਕਰਿ ਦੀਨ੍ਹ ਸੁਆਸਨੁ। ਬੈਠੇ ਸਬ ਸੁਨਿ ਮੁਨਿ ਅਨੁਸਾਸਨੁ ॥
ਬੋਲੇ ਮੁਨਿਬਰੁ ਬਚਨ ਬਿਚਾਰੀ। ਦੇਸ ਕਾਲ ਅਵਸਰ ਅਨੁਹਾਰੀ ॥
ਸੁਨਹੁ ਰਾਮ ਸਰਬਗ੍ਯ ਸੁਜਾਨਾ। ਧਰਮ ਨੀਤਿ ਗੁਨ ਗ੍ਯਾਨ ਨਿਧਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਸਬ ਕੇ ਉਰ ਅਨ੍ਤਰ ਬਸਹੁ ਜਾਨਹੁ ਭਾਉ ਕੁਭਾਉ।
ਪੁਰਜਨ ਜਨਨੀ ਭਰਤ ਹਿਤ ਹੋਇ ਸੋ ਕਹਿਅ ਉਪਾਉ ॥ ੨੫੭ ॥

ਆਰਤ ਕਹਹਿਂ ਬਿਚਾਰਿ ਨ ਕਾਊ। ਸੂਝ ਜੂਆਰਿਹਿ ਆਪਨ ਦਾਊ ॥
ਸੁਨਿ ਮੁਨਿ ਬਚਨ ਕਹਤ ਰਘੁਰਾਊ। ਨਾਥ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇਹਿ ਹਾਥ ਉਪਾਊ ॥
ਸਬ ਕਰ ਹਿਤ ਰੁਖ ਰਾਉਰਿ ਰਾਖੇਁ। ਆਯਸੁ ਕਿਏਁ ਮੁਦਿਤ ਫੁਰ ਭਾਸ਼ੇਂ ॥
ਪ੍ਰਥਮ ਜੋ ਆਯਸੁ ਮੋ ਕਹੁਁ ਹੋਈ। ਮਾਥੇਁ ਮਾਨਿ ਕਰੌ ਸਿਖ ਸੋਈ ॥
ਪੁਨਿ ਜੇਹਿ ਕਹਁ ਜਸ ਕਹਬ ਗੋਸਾਈਁ। ਸੋ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਘਟਿਹਿ ਸੇਵਕਾਈਁ ॥
ਕਹ ਮੁਨਿ ਰਾਮ ਸਤ੍ਯ ਤੁਮ੍ਹ ਭਾਸ਼ਾ। ਭਰਤ ਸਨੇਹਁ ਬਿਚਾਰੁ ਨ ਰਾਖਾ ॥
ਤੇਹਿ ਤੇਂ ਕਹਉਁ ਬਹੋਰਿ ਬਹੋਰੀ। ਭਰਤ ਭਗਤਿ ਬਸ ਭਇ ਮਤਿ ਮੋਰੀ ॥
ਮੋਰੇਁ ਜਾਨ ਭਰਤ ਰੁਚਿ ਰਾਖਿ। ਜੋ ਕੀਜਿਅ ਸੋ ਸੁਭ ਸਿਵ ਸਾਖੀ ॥

ਦੋ. ਭਰਤ ਬਿਨਯ ਸਾਦਰ ਸੁਨਿਅ ਕਰਿਅ ਬਿਚਾਰੁ ਬਹੋਰਿ।
ਕਰਬ ਸਾਧੁਮਤ ਲੋਕਮਤ ਨਪਨਯ ਨਿਗਮ ਨਿਚੋਰਿ ॥ ੨੫੮ ॥

ਗੁਰੁ ਅਨੁਰਾਗ ਭਰਤ ਪਰ ਦੇਖੀ। ਰਾਮ ਹ੍ਦਯਁ ਆਨਨ੍ਦੁ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਭਰਤਹਿ ਧਰਮ ਧੁਰਨ੍ਧਰ ਜਾਨੀ। ਨਿਜ ਸੇਵਕ ਤਨ ਮਾਨਸ ਬਾਨੀ ॥
ਬੋਲੇ ਗੁਰ ਆਯਸ ਅਨੁਕੂਲਾ। ਬਚਨ ਮਞ੍ਜੁ ਮਦੁ ਮਙ੍ਗਲਮੂਲਾ ॥
ਨਾਥ ਸਪਥ ਪਿਤੁ ਚਰਨ ਦੋਹਾਈ। ਭਯਉ ਨ ਭੁਅਨ ਭਰਤ ਸਮ ਭਾਈ ॥
ਜੇ ਗੁਰ ਪਦ ਅਮ੍ਬੁਜ ਅਨੁਰਾਗੀ। ਤੇ ਲੋਕਹੁਁ ਬੇਦਹੁਁ ਬਡ़ਭਾਗੀ ॥
ਰਾਉਰ ਜਾ ਪਰ ਅਸ ਅਨੁਰਾਗੂ। ਕੋ ਕਹਿ ਸਕਇ ਭਰਤ ਕਰ ਭਾਗੂ ॥
ਲਖਿ ਲਘੁ ਬਨ੍ਧੁ ਬੁਦ੍ਧਿ ਸਕੁਚਾਈ। ਕਰਤ ਬਦਨ ਪਰ ਭਰਤ ਬਡ़ਾਈ ॥
ਭਰਤੁ ਕਹਹੀਂ ਸੋਇ ਕਿਏਁ ਭਲਾਈ। ਅਸ ਕਹਿ ਰਾਮ ਰਹੇ ਅਰਗਾਈ ॥

ਦੋ. ਤਬ ਮੁਨਿ ਬੋਲੇ ਭਰਤ ਸਨ ਸਬ ਸਁਕੋਚੁ ਤਜਿ ਤਾਤ।
ਕਪਾਸਿਨ੍ਧੁ ਪ੍ਰਿਯ ਬਨ੍ਧੁ ਸਨ ਕਹਹੁ ਹਦਯ ਕੈ ਬਾਤ ॥ ੨੫੯ ॥

ਸੁਨਿ ਮੁਨਿ ਬਚਨ ਰਾਮ ਰੁਖ ਪਾਈ। ਗੁਰੁ ਸਾਹਿਬ ਅਨੁਕੂਲ ਅਘਾਈ ॥
ਲਖਿ ਅਪਨੇ ਸਿਰ ਸਬੁ ਛਰੁ ਭਾਰੂ। ਕਹਿ ਨ ਸਕਹਿਂ ਕਛੁ ਕਰਹਿਂ ਬਿਚਾਰੂ ॥
ਪੁਲਕਿ ਸਰੀਰ ਸਭਾਁ ਭਏ ਠਾਢੇਂ। ਨੀਰਜ ਨਯਨ ਨੇਹ ਜਲ ਬਾਢ़ੇਂ ॥
ਕਹਬ ਮੋਰ ਮੁਨਿਨਾਥ ਨਿਬਾਹਾ। ਏਹਿ ਤੇਂ ਅਧਿਕ ਕਹੌਂ ਮੈਂ ਕਾਹਾ।
ਮੈਂ ਜਾਨਉਁ ਨਿਜ ਨਾਥ ਸੁਭਾਊ। ਅਪਰਾਧਿਹੁ ਪਰ ਕੋਹ ਨ ਕਾਊ ॥
ਮੋ ਪਰ ਕਪਾ ਸਨੇਹ ਬਿਸੇਸ਼ੀ। ਖੇਲਤ ਖੁਨਿਸ ਨ ਕਬਹੂਁ ਦੇਖੀ ॥
ਸਿਸੁਪਨ ਤੇਮ ਪਰਿਹਰੇਉਁ ਨ ਸਙ੍ਗੂ। ਕਬਹੁਁ ਨ ਕੀਨ੍ਹ ਮੋਰ ਮਨ ਭਙ੍ਗੂ ॥
ਮੈਂ ਪ੍ਰਭੁ ਕਪਾ ਰੀਤਿ ਜਿਯਁ ਜੋਹੀ। ਹਾਰੇਹੁਁ ਖੇਲ ਜਿਤਾਵਹਿਂ ਮੋਹੀ ॥

ਦੋ. ਮਹੂਁ ਸਨੇਹ ਸਕੋਚ ਬਸ ਸਨਮੁਖ ਕਹੀ ਨ ਬੈਨ।
ਦਰਸਨ ਤਪਿਤ ਨ ਆਜੁ ਲਗਿ ਪੇਮ ਪਿਆਸੇ ਨੈਨ ॥ ੨੬੦ ॥

ਬਿਧਿ ਨ ਸਕੇਉ ਸਹਿ ਮੋਰ ਦੁਲਾਰਾ। ਨੀਚ ਬੀਚੁ ਜਨਨੀ ਮਿਸ ਪਾਰਾ।
ਯਹਉ ਕਹਤ ਮੋਹਿ ਆਜੁ ਨ ਸੋਭਾ। ਅਪਨੀਂ ਸਮੁਝਿ ਸਾਧੁ ਸੁਚਿ ਕੋ ਭਾ ॥
ਮਾਤੁ ਮਨ੍ਦਿ ਮੈਂ ਸਾਧੁ ਸੁਚਾਲੀ। ਉਰ ਅਸ ਆਨਤ ਕੋਟਿ ਕੁਚਾਲੀ ॥
ਫਰਇ ਕਿ ਕੋਦਵ ਬਾਲਿ ਸੁਸਾਲੀ। ਮੁਕੁਤਾ ਪ੍ਰਸਵ ਕਿ ਸਮ੍ਬੁਕ ਕਾਲੀ ॥
ਸਪਨੇਹੁਁ ਦੋਸਕ ਲੇਸੁ ਨ ਕਾਹੂ। ਮੋਰ ਅਭਾਗ ਉਦਧਿ ਅਵਗਾਹੂ ॥
ਬਿਨੁ ਸਮੁਝੇਂ ਨਿਜ ਅਘ ਪਰਿਪਾਕੂ। ਜਾਰਿਉਁ ਜਾਯਁ ਜਨਨਿ ਕਹਿ ਕਾਕੂ ॥
ਹਦਯਁ ਹੇਰਿ ਹਾਰੇਉਁ ਸਬ ਓਰਾ। ਏਕਹਿ ਭਾਁਤਿ ਭਲੇਹਿਂ ਭਲ ਮੋਰਾ ॥
ਗੁਰ ਗੋਸਾਇਁ ਸਾਹਿਬ ਸਿਯ ਰਾਮੂ। ਲਾਗਤ ਮੋਹਿ ਨੀਕ ਪਰਿਨਾਮੂ ॥

ਦੋ. ਸਾਧੁ ਸਭਾ ਗੁਰ ਪ੍ਰਭੁ ਨਿਕਟ ਕਹਉਁ ਸੁਥਲ ਸਤਿ ਭਾਉ।
ਪ੍ਰੇਮ ਪ੍ਰਪਞ੍ਚੁ ਕਿ ਝੂਠ ਫੁਰ ਜਾਨਹਿਂ ਮੁਨਿ ਰਘੁਰਾਉ ॥ ੨੬੧ ॥

ਭੂਪਤਿ ਮਰਨ ਪੇਮ ਪਨੁ ਰਾਖੀ। ਜਨਨੀ ਕੁਮਤਿ ਜਗਤੁ ਸਬੁ ਸਾਖੀ ॥
ਦੇਖਿ ਨ ਜਾਹਿ ਬਿਕਲ ਮਹਤਾਰੀ। ਜਰਹਿਂ ਦੁਸਹ ਜਰ ਪੁਰ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥
ਮਹੀਂ ਸਕਲ ਅਨਰਥ ਕਰ ਮੂਲਾ। ਸੋ ਸੁਨਿ ਸਮੁਝਿ ਸਹਿਉਁ ਸਬ ਸੂਲਾ ॥
ਸੁਨਿ ਬਨ ਗਵਨੁ ਕੀਨ੍ਹ ਰਘੁਨਾਥਾ। ਕਰਿ ਮੁਨਿ ਬੇਸ਼ ਲਖਨ ਸਿਯ ਸਾਥਾ ॥
ਬਿਨੁ ਪਾਨਹਿਨ੍ਹ ਪਯਾਦੇਹਿ ਪਾਏਁ। ਸਙ੍ਕਰੁ ਸਾਖਿ ਰਹੇਉਁ ਏਹਿ ਘਾਏਁ ॥
ਬਹੁਰਿ ਨਿਹਾਰ ਨਿਸ਼ਾਦ ਸਨੇਹੂ। ਕੁਲਿਸ ਕਠਿਨ ਉਰ ਭਯਉ ਨ ਬੇਹੂ ॥
ਅਬ ਸਬੁ ਆਁਖਿਨ੍ਹ ਦੇਖੇਉਁ ਆਈ। ਜਿਅਤ ਜੀਵ ਜਡ़ ਸਬਇ ਸਹਾਈ ॥
ਜਿਨ੍ਹਹਿ ਨਿਰਖਿ ਮਗ ਸਾਁਪਿਨਿ ਬੀਛੀ। ਤਜਹਿਂ ਬਿਸ਼ਮ ਬਿਸ਼ੁ ਤਾਮਸ ਤੀਛੀ ॥

ਦੋ. ਤੇਇ ਰਘੁਨਨ੍ਦਨੁ ਲਖਨੁ ਸਿਯ ਅਨਹਿਤ ਲਾਗੇ ਜਾਹਿ।
ਤਾਸੁ ਤਨਯ ਤਜਿ ਦੁਸਹ ਦੁਖ ਦੈਉ ਸਹਾਵਇ ਕਾਹਿ ॥ ੨੬੨ ॥

ਸੁਨਿ ਅਤਿ ਬਿਕਲ ਭਰਤ ਬਰ ਬਾਨੀ। ਆਰਤਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਿਨਯ ਨਯ ਸਾਨੀ ॥
ਸੋਕ ਮਗਨ ਸਬ ਸਭਾਁ ਖਭਾਰੂ। ਮਨਹੁਁ ਕਮਲ ਬਨ ਪਰੇਉ ਤੁਸਾਰੂ ॥
ਕਹਿ ਅਨੇਕ ਬਿਧਿ ਕਥਾ ਪੁਰਾਨੀ। ਭਰਤ ਪ੍ਰਬੋਧੁ ਕੀਨ੍ਹ ਮੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਬੋਲੇ ਉਚਿਤ ਬਚਨ ਰਘੁਨਨ੍ਦੂ। ਦਿਨਕਰ ਕੁਲ ਕੈਰਵ ਬਨ ਚਨ੍ਦੂ ॥
ਤਾਤ ਜਾਁਯ ਜਿਯਁ ਕਰਹੁ ਗਲਾਨੀ। ਈਸ ਅਧੀਨ ਜੀਵ ਗਤਿ ਜਾਨੀ ॥
ਤੀਨਿ ਕਾਲ ਤਿਭੁਅਨ ਮਤ ਮੋਰੇਂ। ਪੁਨ੍ਯਸਿਲੋਕ ਤਾਤ ਤਰ ਤੋਰੇ ॥
ਉਰ ਆਨਤ ਤੁਮ੍ਹ ਪਰ ਕੁਟਿਲਾਈ। ਜਾਇ ਲੋਕੁ ਪਰਲੋਕੁ ਨਸਾਈ ॥
ਦੋਸੁ ਦੇਹਿਂ ਜਨਨਿਹਿ ਜਡ़ ਤੇਈ। ਜਿਨ੍ਹ ਗੁਰ ਸਾਧੁ ਸਭਾ ਨਹਿਂ ਸੇਈ ॥

ਦੋ. ਮਿਟਿਹਹਿਂ ਪਾਪ ਪ੍ਰਪਞ੍ਚ ਸਬ ਅਖਿਲ ਅਮਙ੍ਗਲ ਭਾਰ।
ਲੋਕ ਸੁਜਸੁ ਪਰਲੋਕ ਸੁਖੁ ਸੁਮਿਰਤ ਨਾਮੁ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ॥ ੨੬੩ ॥

ਕਹਉਁ ਸੁਭਾਉ ਸਤ੍ਯ ਸਿਵ ਸਾਖੀ। ਭਰਤ ਭੂਮਿ ਰਹ ਰਾਉਰਿ ਰਾਖੀ ॥
ਤਾਤ ਕੁਤਰਕ ਕਰਹੁ ਜਨਿ ਜਾਏਁ। ਬੈਰ ਪੇਮ ਨਹਿ ਦੁਰਇ ਦੁਰਾਏਁ ॥
ਮੁਨਿ ਗਨ ਨਿਕਟ ਬਿਹਗ ਮਗ ਜਾਹੀਂ। ਬਾਧਕ ਬਧਿਕ ਬਿਲੋਕਿ ਪਰਾਹੀਂ ॥
ਹਿਤ ਅਨਹਿਤ ਪਸੁ ਪਚ੍ਛਿਉ ਜਾਨਾ। ਮਾਨੁਸ਼ ਤਨੁ ਗੁਨ ਗ੍ਯਾਨ ਨਿਧਾਨਾ ॥
ਤਾਤ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਮੈਂ ਜਾਨਉਁ ਨੀਕੇਂ। ਕਰੌਂ ਕਾਹ ਅਸਮਞ੍ਜਸ ਜੀਕੇਂ ॥
ਰਾਖੇਉ ਰਾਯਁ ਸਤ੍ਯ ਮੋਹਿ ਤ੍ਯਾਗੀ। ਤਨੁ ਪਰਿਹਰੇਉ ਪੇਮ ਪਨ ਲਾਗੀ ॥
ਤਾਸੁ ਬਚਨ ਮੇਟਤ ਮਨ ਸੋਚੂ। ਤੇਹਿ ਤੇਂ ਅਧਿਕ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਸਁਕੋਚੂ ॥
ਤਾ ਪਰ ਗੁਰ ਮੋਹਿ ਆਯਸੁ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਅਵਸਿ ਜੋ ਕਹਹੁ ਚਹਉਁ ਸੋਇ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥

ਦੋ. ਮਨੁ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਕਰਿ ਸਕੁਚ ਤਜਿ ਕਹਹੁ ਕਰੌਂ ਸੋਇ ਆਜੁ।
ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧ ਰਘੁਬਰ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਭਾ ਸੁਖੀ ਸਮਾਜੁ ॥ ੨੬੪ ॥

ਸੁਰ ਗਨ ਸਹਿਤ ਸਭਯ ਸੁਰਰਾਜੂ। ਸੋਚਹਿਂ ਚਾਹਤ ਹੋਨ ਅਕਾਜੂ ॥
ਬਨਤ ਉਪਾਉ ਕਰਤ ਕਛੁ ਨਾਹੀਂ। ਰਾਮ ਸਰਨ ਸਬ ਗੇ ਮਨ ਮਾਹੀਂ ॥
ਬਹੁਰਿ ਬਿਚਾਰਿ ਪਰਸ੍ਪਰ ਕਹਹੀਂ। ਰਘੁਪਤਿ ਭਗਤ ਭਗਤਿ ਬਸ ਅਹਹੀਂ।
ਸੁਧਿ ਕਰਿ ਅਮ੍ਬਰੀਸ਼ ਦੁਰਬਾਸਾ। ਭੇ ਸੁਰ ਸੁਰਪਤਿ ਨਿਪਟ ਨਿਰਾਸਾ ॥
ਸਹੇ ਸੁਰਨ੍ਹ ਬਹੁ ਕਾਲ ਬਿਸ਼ਾਦਾ। ਨਰਹਰਿ ਕਿਏ ਪ੍ਰਗਟ ਪ੍ਰਹਲਾਦਾ ॥
ਲਗਿ ਲਗਿ ਕਾਨ ਕਹਹਿਂ ਧੁਨਿ ਮਾਥਾ। ਅਬ ਸੁਰ ਕਾਜ ਭਰਤ ਕੇ ਹਾਥਾ ॥
ਆਨ ਉਪਾਉ ਨ ਦੇਖਿਅ ਦੇਵਾ। ਮਾਨਤ ਰਾਮੁ ਸੁਸੇਵਕ ਸੇਵਾ ॥
ਹਿਯਁ ਸਪੇਮ ਸੁਮਿਰਹੁ ਸਬ ਭਰਤਹਿ। ਨਿਜ ਗੁਨ ਸੀਲ ਰਾਮ ਬਸ ਕਰਤਹਿ ॥

ਦੋ. ਸੁਨਿ ਸੁਰ ਮਤ ਸੁਰਗੁਰ ਕਹੇਉ ਭਲ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਬਡ़ ਭਾਗੁ।
ਸਕਲ ਸੁਮਙ੍ਗਲ ਮੂਲ ਜਗ ਭਰਤ ਚਰਨ ਅਨੁਰਾਗੁ ॥ ੨੬੫ ॥

ਸੀਤਾਪਤਿ ਸੇਵਕ ਸੇਵਕਾਈ। ਕਾਮਧੇਨੁ ਸਯ ਸਰਿਸ ਸੁਹਾਈ ॥
ਭਰਤ ਭਗਤਿ ਤੁਮ੍ਹਰੇਂ ਮਨ ਆਈ। ਤਜਹੁ ਸੋਚੁ ਬਿਧਿ ਬਾਤ ਬਨਾਈ ॥
ਦੇਖੁ ਦੇਵਪਤਿ ਭਰਤ ਪ੍ਰਭਾਊ। ਸਹਜ ਸੁਭਾਯਁ ਬਿਬਸ ਰਘੁਰਾਊ ॥
ਮਨ ਥਿਰ ਕਰਹੁ ਦੇਵ ਡਰੁ ਨਾਹੀਂ। ਭਰਤਹਿ ਜਾਨਿ ਰਾਮ ਪਰਿਛਾਹੀਂ ॥
ਸੁਨੋ ਸੁਰਗੁਰ ਸੁਰ ਸਮ੍ਮਤ ਸੋਚੂ। ਅਨ੍ਤਰਜਾਮੀ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਸਕੋਚੂ ॥
ਨਿਜ ਸਿਰ ਭਾਰੁ ਭਰਤ ਜਿਯਁ ਜਾਨਾ। ਕਰਤ ਕੋਟਿ ਬਿਧਿ ਉਰ ਅਨੁਮਾਨਾ ॥
ਕਰਿ ਬਿਚਾਰੁ ਮਨ ਦੀਨ੍ਹੀ ਠੀਕਾ। ਰਾਮ ਰਜਾਯਸ ਆਪਨ ਨੀਕਾ ॥
ਨਿਜ ਪਨ ਤਜਿ ਰਾਖੇਉ ਪਨੁ ਮੋਰਾ। ਛੋਹੁ ਸਨੇਹੁ ਕੀਨ੍ਹ ਨਹਿਂ ਥੋਰਾ ॥

ਦੋ. ਕੀਨ੍ਹ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਅਮਿਤ ਅਤਿ ਸਬ ਬਿਧਿ ਸੀਤਾਨਾਥ।
ਕਰਿ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਬੋਲੇ ਭਰਤੁ ਜੋਰਿ ਜਲਜ ਜੁਗ ਹਾਥ ॥ ੨੬੬ ॥

ਕਹੌਂ ਕਹਾਵੌਂ ਕਾ ਅਬ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਕਪਾ ਅਮ੍ਬੁਨਿਧਿ ਅਨ੍ਤਰਜਾਮੀ ॥
ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਸਾਹਿਬ ਅਨੁਕੂਲਾ। ਮਿਟੀ ਮਲਿਨ ਮਨ ਕਲਪਿਤ ਸੂਲਾ ॥
ਅਪਡਰ ਡਰੇਉਁ ਨ ਸੋਚ ਸਮੂਲੇਂ। ਰਬਿਹਿ ਨ ਦੋਸੁ ਦੇਵ ਦਿਸਿ ਭੂਲੇਂ ॥
ਮੋਰ ਅਭਾਗੁ ਮਾਤੁ ਕੁਟਿਲਾਈ। ਬਿਧਿ ਗਤਿ ਬਿਸ਼ਮ ਕਾਲ ਕਠਿਨਾਈ ॥
ਪਾਉ ਰੋਪਿ ਸਬ ਮਿਲਿ ਮੋਹਿ ਘਾਲਾ। ਪ੍ਰਨਤਪਾਲ ਪਨ ਆਪਨ ਪਾਲਾ ॥
ਯਹ ਨਇ ਰੀਤਿ ਨ ਰਾਉਰਿ ਹੋਈ। ਲੋਕਹੁਁ ਬੇਦ ਬਿਦਿਤ ਨਹਿਂ ਗੋਈ ॥
ਜਗੁ ਅਨਭਲ ਭਲ ਏਕੁ ਗੋਸਾਈਂ। ਕਹਿਅ ਹੋਇ ਭਲ ਕਾਸੁ ਭਲਾਈਂ ॥
ਦੇਉ ਦੇਵਤਰੁ ਸਰਿਸ ਸੁਭਾਊ। ਸਨਮੁਖ ਬਿਮੁਖ ਨ ਕਾਹੁਹਿ ਕਾਊ ॥

ਦੋ. ਜਾਇ ਨਿਕਟ ਪਹਿਚਾਨਿ ਤਰੁ ਛਾਹਁ ਸਮਨਿ ਸਬ ਸੋਚ।
ਮਾਗਤ ਅਭਿਮਤ ਪਾਵ ਜਗ ਰਾਉ ਰਙ੍ਕੁ ਭਲ ਪੋਚ ॥ ੨੬੭ ॥

ਲਖਿ ਸਬ ਬਿਧਿ ਗੁਰ ਸ੍ਵਾਮਿ ਸਨੇਹੂ। ਮਿਟੇਉ ਛੋਭੁ ਨਹਿਂ ਮਨ ਸਨ੍ਦੇਹੂ ॥
ਅਬ ਕਰੁਨਾਕਰ ਕੀਜਿਅ ਸੋਈ। ਜਨ ਹਿਤ ਪ੍ਰਭੁ ਚਿਤ ਛੋਭੁ ਨ ਹੋਈ ॥
ਜੋ ਸੇਵਕੁ ਸਾਹਿਬਹਿ ਸਁਕੋਚੀ। ਨਿਜ ਹਿਤ ਚਹਇ ਤਾਸੁ ਮਤਿ ਪੋਚੀ ॥
ਸੇਵਕ ਹਿਤ ਸਾਹਿਬ ਸੇਵਕਾਈ। ਕਰੈ ਸਕਲ ਸੁਖ ਲੋਭ ਬਿਹਾਈ ॥
ਸ੍ਵਾਰਥੁ ਨਾਥ ਫਿਰੇਂ ਸਬਹੀ ਕਾ। ਕਿਏਁ ਰਜਾਇ ਕੋਟਿ ਬਿਧਿ ਨੀਕਾ ॥
ਯਹ ਸ੍ਵਾਰਥ ਪਰਮਾਰਥ ਸਾਰੁ। ਸਕਲ ਸੁਕਤ ਫਲ ਸੁਗਤਿ ਸਿਙ੍ਗਾਰੁ ॥
ਦੇਵ ਏਕ ਬਿਨਤੀ ਸੁਨਿ ਮੋਰੀ। ਉਚਿਤ ਹੋਇ ਤਸ ਕਰਬ ਬਹੋਰੀ ॥
ਤਿਲਕ ਸਮਾਜੁ ਸਾਜਿ ਸਬੁ ਆਨਾ। ਕਰਿਅ ਸੁਫਲ ਪ੍ਰਭੁ ਜੌਂ ਮਨੁ ਮਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਸਾਨੁਜ ਪਠਇਅ ਮੋਹਿ ਬਨ ਕੀਜਿਅ ਸਬਹਿ ਸਨਾਥ।
ਨਤਰੁ ਫੇਰਿਅਹਿਂ ਬਨ੍ਧੁ ਦੋਉ ਨਾਥ ਚਲੌਂ ਮੈਂ ਸਾਥ ॥ ੨੬੮ ॥

ਨਤਰੁ ਜਾਹਿਂ ਬਨ ਤੀਨਿਉ ਭਾਈ। ਬਹੁਰਿਅ ਸੀਯ ਸਹਿਤ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਮਨ ਹੋਈ। ਕਰੁਨਾ ਸਾਗਰ ਕੀਜਿਅ ਸੋਈ ॥
ਦੇਵਁ ਦੀਨ੍ਹ ਸਬੁ ਮੋਹਿ ਅਭਾਰੁ। ਮੋਰੇਂ ਨੀਤਿ ਨ ਧਰਮ ਬਿਚਾਰੁ ॥
ਕਹਉਁ ਬਚਨ ਸਬ ਸ੍ਵਾਰਥ ਹੇਤੂ। ਰਹਤ ਨ ਆਰਤ ਕੇਂ ਚਿਤ ਚੇਤੂ ॥
ਉਤਰੁ ਦੇਇ ਸੁਨਿ ਸ੍ਵਾਮਿ ਰਜਾਈ। ਸੋ ਸੇਵਕੁ ਲਖਿ ਲਾਜ ਲਜਾਈ ॥
ਅਸ ਮੈਂ ਅਵਗੁਨ ਉਦਧਿ ਅਗਾਧੂ। ਸ੍ਵਾਮਿ ਸਨੇਹਁ ਸਰਾਹਤ ਸਾਧੂ ॥
ਅਬ ਕਪਾਲ ਮੋਹਿ ਸੋ ਮਤ ਭਾਵਾ। ਸਕੁਚ ਸ੍ਵਾਮਿ ਮਨ ਜਾਇਁ ਨ ਪਾਵਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਸਪਥ ਕਹਉਁ ਸਤਿ ਭਾਊ। ਜਗ ਮਙ੍ਗਲ ਹਿਤ ਏਕ ਉਪਾਊ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਮਨ ਸਕੁਚ ਤਜਿ ਜੋ ਜੇਹਿ ਆਯਸੁ ਦੇਬ।
ਸੋ ਸਿਰ ਧਰਿ ਧਰਿ ਕਰਿਹਿ ਸਬੁ ਮਿਟਿਹਿ ਅਨਟ ਅਵਰੇਬ ॥ ੨੬੯ ॥

ਭਰਤ ਬਚਨ ਸੁਚਿ ਸੁਨਿ ਸੁਰ ਹਰਸ਼ੇ। ਸਾਧੁ ਸਰਾਹਿ ਸੁਮਨ ਸੁਰ ਬਰਸ਼ੇ ॥
ਅਸਮਞ੍ਜਸ ਬਸ ਅਵਧ ਨੇਵਾਸੀ। ਪ੍ਰਮੁਦਿਤ ਮਨ ਤਾਪਸ ਬਨਬਾਸੀ ॥
ਚੁਪਹਿਂ ਰਹੇ ਰਘੁਨਾਥ ਸਁਕੋਚੀ। ਪ੍ਰਭੁ ਗਤਿ ਦੇਖਿ ਸਭਾ ਸਬ ਸੋਚੀ ॥
ਜਨਕ ਦੂਤ ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਆਏ। ਮੁਨਿ ਬਸਿਸ਼੍ਠਁ ਸੁਨਿ ਬੇਗਿ ਬੋਲਾਏ ॥
ਕਰਿ ਪ੍ਰਨਾਮ ਤਿਨ੍ਹ ਰਾਮੁ ਨਿਹਾਰੇ। ਬੇਸ਼ੁ ਦੇਖਿ ਭਏ ਨਿਪਟ ਦੁਖਾਰੇ ॥
ਦੂਤਨ੍ਹ ਮੁਨਿਬਰ ਬੂਝੀ ਬਾਤਾ। ਕਹਹੁ ਬਿਦੇਹ ਭੂਪ ਕੁਸਲਾਤਾ ॥
ਸੁਨਿ ਸਕੁਚਾਇ ਨਾਇ ਮਹਿ ਮਾਥਾ। ਬੋਲੇ ਚਰ ਬਰ ਜੋਰੇਂ ਹਾਥਾ ॥
ਬੂਝਬ ਰਾਉਰ ਸਾਦਰ ਸਾਈਂ। ਕੁਸਲ ਹੇਤੁ ਸੋ ਭਯਉ ਗੋਸਾਈਂ ॥

ਦੋ. ਨਾਹਿ ਤ ਕੋਸਲ ਨਾਥ ਕੇਂ ਸਾਥ ਕੁਸਲ ਗਇ ਨਾਥ।
ਮਿਥਿਲਾ ਅਵਧ ਬਿਸੇਸ਼ ਤੇਂ ਜਗੁ ਸਬ ਭਯਉ ਅਨਾਥ ॥ ੨੭੦ ॥

ਕੋਸਲਪਤਿ ਗਤਿ ਸੁਨਿ ਜਨਕੌਰਾ। ਭੇ ਸਬ ਲੋਕ ਸੋਕ ਬਸ ਬੌਰਾ ॥
ਜੇਹਿਂ ਦੇਖੇ ਤੇਹਿ ਸਮਯ ਬਿਦੇਹੂ। ਨਾਮੁ ਸਤ੍ਯ ਅਸ ਲਾਗ ਨ ਕੇਹੂ ॥
ਰਾਨਿ ਕੁਚਾਲਿ ਸੁਨਤ ਨਰਪਾਲਹਿ। ਸੂਝ ਨ ਕਛੁ ਜਸ ਮਨਿ ਬਿਨੁ ਬ੍ਯਾਲਹਿ ॥
ਭਰਤ ਰਾਜ ਰਘੁਬਰ ਬਨਬਾਸੂ। ਭਾ ਮਿਥਿਲੇਸਹਿ ਹਦਯਁ ਹਰਾਁਸੂ ॥
ਨਪ ਬੂਝੇ ਬੁਧ ਸਚਿਵ ਸਮਾਜੂ। ਕਹਹੁ ਬਿਚਾਰਿ ਉਚਿਤ ਕਾ ਆਜੂ ॥
ਸਮੁਝਿ ਅਵਧ ਅਸਮਞ੍ਜਸ ਦੋਊ। ਚਲਿਅ ਕਿ ਰਹਿਅ ਨ ਕਹ ਕਛੁ ਕੋਊ ॥
ਨਪਹਿ ਧੀਰ ਧਰਿ ਹਦਯਁ ਬਿਚਾਰੀ। ਪਠਏ ਅਵਧ ਚਤੁਰ ਚਰ ਚਾਰੀ ॥
ਬੂਝਿ ਭਰਤ ਸਤਿ ਭਾਉ ਕੁਭਾਊ। ਆਏਹੁ ਬੇਗਿ ਨ ਹੋਇ ਲਖਾਊ ॥

ਦੋ. ਗਏ ਅਵਧ ਚਰ ਭਰਤ ਗਤਿ ਬੂਝਿ ਦੇਖਿ ਕਰਤੂਤਿ।
ਚਲੇ ਚਿਤ੍ਰਕੂਟਹਿ ਭਰਤੁ ਚਾਰ ਚਲੇ ਤੇਰਹੂਤਿ ॥ ੨੭੧ ॥

ਦੂਤਨ੍ਹ ਆਇ ਭਰਤ ਕਇ ਕਰਨੀ। ਜਨਕ ਸਮਾਜ ਜਥਾਮਤਿ ਬਰਨੀ ॥
ਸੁਨਿ ਗੁਰ ਪਰਿਜਨ ਸਚਿਵ ਮਹੀਪਤਿ। ਭੇ ਸਬ ਸੋਚ ਸਨੇਹਁ ਬਿਕਲ ਅਤਿ ॥
ਧਰਿ ਧੀਰਜੁ ਕਰਿ ਭਰਤ ਬਡ़ਾਈ। ਲਿਏ ਸੁਭਟ ਸਾਹਨੀ ਬੋਲਾਈ ॥
ਘਰ ਪੁਰ ਦੇਸ ਰਾਖਿ ਰਖਵਾਰੇ। ਹਯ ਗਯ ਰਥ ਬਹੁ ਜਾਨ ਸਁਵਾਰੇ ॥
ਦੁਘਰੀ ਸਾਧਿ ਚਲੇ ਤਤਕਾਲਾ। ਕਿਏ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮੁ ਨ ਮਗ ਮਹੀਪਾਲਾ ॥
ਭੋਰਹਿਂ ਆਜੁ ਨਹਾਇ ਪ੍ਰਯਾਗਾ। ਚਲੇ ਜਮੁਨ ਉਤਰਨ ਸਬੁ ਲਾਗਾ ॥
ਖਬਰਿ ਲੇਨ ਹਮ ਪਠਏ ਨਾਥਾ। ਤਿਨ੍ਹ ਕਹਿ ਅਸ ਮਹਿ ਨਾਯਉ ਮਾਥਾ ॥
ਸਾਥ ਕਿਰਾਤ ਛ ਸਾਤਕ ਦੀਨ੍ਹੇ। ਮੁਨਿਬਰ ਤੁਰਤ ਬਿਦਾ ਚਰ ਕੀਨ੍ਹੇ ॥

ਦੋ. ਸੁਨਤ ਜਨਕ ਆਗਵਨੁ ਸਬੁ ਹਰਸ਼ੇਉ ਅਵਧ ਸਮਾਜੁ।
ਰਘੁਨਨ੍ਦਨਹਿ ਸਕੋਚੁ ਬਡ़ ਸੋਚ ਬਿਬਸ ਸੁਰਰਾਜੁ ॥ ੨੭੨ ॥

ਗਰਇ ਗਲਾਨਿ ਕੁਟਿਲ ਕੈਕੇਈ। ਕਾਹਿ ਕਹੈ ਕੇਹਿ ਦੂਸ਼ਨੁ ਦੇਈ ॥
ਅਸ ਮਨ ਆਨਿ ਮੁਦਿਤ ਨਰ ਨਾਰੀ। ਭਯਉ ਬਹੋਰਿ ਰਹਬ ਦਿਨ ਚਾਰੀ ॥
ਏਹਿ ਪ੍ਰਕਾਰ ਗਤ ਬਾਸਰ ਸੋਊ। ਪ੍ਰਾਤ ਨਹਾਨ ਲਾਗ ਸਬੁ ਕੋਊ ॥
ਕਰਿ ਮਜ੍ਜਨੁ ਪੂਜਹਿਂ ਨਰ ਨਾਰੀ। ਗਨਪ ਗੌਰਿ ਤਿਪੁਰਾਰਿ ਤਮਾਰੀ ॥
ਰਮਾ ਰਮਨ ਪਦ ਬਨ੍ਦਿ ਬਹੋਰੀ। ਬਿਨਵਹਿਂ ਅਞ੍ਜੁਲਿ ਅਞ੍ਚਲ ਜੋਰੀ ॥
ਰਾਜਾ ਰਾਮੁ ਜਾਨਕੀ ਰਾਨੀ। ਆਨਁਦ ਅਵਧਿ ਅਵਧ ਰਜਧਾਨੀ ॥
ਸੁਬਸ ਬਸਉ ਫਿਰਿ ਸਹਿਤ ਸਮਾਜਾ। ਭਰਤਹਿ ਰਾਮੁ ਕਰਹੁਁ ਜੁਬਰਾਜਾ ॥
ਏਹਿ ਸੁਖ ਸੁਧਾਁ ਸੀਞ੍ਚੀ ਸਬ ਕਾਹੂ। ਦੇਵ ਦੇਹੁ ਜਗ ਜੀਵਨ ਲਾਹੂ ॥

ਦੋ. ਗੁਰ ਸਮਾਜ ਭਾਇਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਰਾਮ ਰਾਜੁ ਪੁਰ ਹੋਉ।
ਅਛਤ ਰਾਮ ਰਾਜਾ ਅਵਧ ਮਰਿਅ ਮਾਗ ਸਬੁ ਕੋਉ ॥ ੨੭੩ ॥

ਸੁਨਿ ਸਨੇਹਮਯ ਪੁਰਜਨ ਬਾਨੀ। ਨਿਨ੍ਦਹਿਂ ਜੋਗ ਬਿਰਤਿ ਮੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਨਿਤ੍ਯਕਰਮ ਕਰਿ ਪੁਰਜਨ। ਰਾਮਹਿ ਕਰਹਿਂ ਪ੍ਰਨਾਮ ਪੁਲਕਿ ਤਨ ॥
ਊਁਚ ਨੀਚ ਮਧ੍ਯਮ ਨਰ ਨਾਰੀ। ਲਹਹਿਂ ਦਰਸੁ ਨਿਜ ਨਿਜ ਅਨੁਹਾਰੀ ॥
ਸਾਵਧਾਨ ਸਬਹੀ ਸਨਮਾਨਹਿਂ। ਸਕਲ ਸਰਾਹਤ ਕਪਾਨਿਧਾਨਹਿਂ ॥
ਲਰਿਕਾਇਹਿ ਤੇ ਰਘੁਬਰ ਬਾਨੀ। ਪਾਲਤ ਨੀਤਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪਹਿਚਾਨੀ ॥
ਸੀਲ ਸਕੋਚ ਸਿਨ੍ਧੁ ਰਘੁਰਾਊ। ਸੁਮੁਖ ਸੁਲੋਚਨ ਸਰਲ ਸੁਭਾਊ ॥
ਕਹਤ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗਨ ਅਨੁਰਾਗੇ। ਸਬ ਨਿਜ ਭਾਗ ਸਰਾਹਨ ਲਾਗੇ ॥
ਹਮ ਸਮ ਪੁਨ੍ਯ ਪੁਞ੍ਜ ਜਗ ਥੋਰੇ। ਜਿਨ੍ਹਹਿ ਰਾਮੁ ਜਾਨਤ ਕਰਿ ਮੋਰੇ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰੇਮ ਮਗਨ ਤੇਹਿ ਸਮਯ ਸਬ ਸੁਨਿ ਆਵਤ ਮਿਥਿਲੇਸੁ।
ਸਹਿਤ ਸਭਾ ਸਮ੍ਭ੍ਰਮ ਉਠੇਉ ਰਬਿਕੁਲ ਕਮਲ ਦਿਨੇਸੁ ॥ ੨੭੪ ॥

ਭਾਇ ਸਚਿਵ ਗੁਰ ਪੁਰਜਨ ਸਾਥਾ। ਆਗੇਂ ਗਵਨੁ ਕੀਨ੍ਹ ਰਘੁਨਾਥਾ ॥
ਗਿਰਿਬਰੁ ਦੀਖ ਜਨਕਪਤਿ ਜਬਹੀਂ। ਕਰਿ ਪ੍ਰਨਾਮ ਰਥ ਤ੍ਯਾਗੇਉ ਤਬਹੀਂ ॥
ਰਾਮ ਦਰਸ ਲਾਲਸਾ ਉਛਾਹੂ। ਪਥ ਸ਼੍ਰਮ ਲੇਸੁ ਕਲੇਸੁ ਨ ਕਾਹੂ ॥
ਮਨ ਤਹਁ ਜਹਁ ਰਘੁਬਰ ਬੈਦੇਹੀ। ਬਿਨੁ ਮਨ ਤਨ ਦੁਖ ਸੁਖ ਸੁਧਿ ਕੇਹੀ ॥
ਆਵਤ ਜਨਕੁ ਚਲੇ ਏਹਿ ਭਾਁਤੀ। ਸਹਿਤ ਸਮਾਜ ਪ੍ਰੇਮ ਮਤਿ ਮਾਤੀ ॥
ਆਏ ਨਿਕਟ ਦੇਖਿ ਅਨੁਰਾਗੇ। ਸਾਦਰ ਮਿਲਨ ਪਰਸਪਰ ਲਾਗੇ ॥
ਲਗੇ ਜਨਕ ਮੁਨਿਜਨ ਪਦ ਬਨ੍ਦਨ। ਰਿਸ਼ਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਕੀਨ੍ਹ ਰਘੁਨਨ੍ਦਨ ॥
ਭਾਇਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਰਾਮੁ ਮਿਲਿ ਰਾਜਹਿ। ਚਲੇ ਲਵਾਇ ਸਮੇਤ ਸਮਾਜਹਿ ॥

ਦੋ. ਆਸ਼੍ਰਮ ਸਾਗਰ ਸਾਨ੍ਤ ਰਸ ਪੂਰਨ ਪਾਵਨ ਪਾਥੁ।
ਸੇਨ ਮਨਹੁਁ ਕਰੁਨਾ ਸਰਿਤ ਲਿਏਁ ਜਾਹਿਂ ਰਘੁਨਾਥੁ ॥ ੨੭੫ ॥

ਬੋਰਤਿ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਾਗ ਕਰਾਰੇ। ਬਚਨ ਸਸੋਕ ਮਿਲਤ ਨਦ ਨਾਰੇ ॥
ਸੋਚ ਉਸਾਸ ਸਮੀਰ ਤਂਰਗਾ। ਧੀਰਜ ਤਟ ਤਰੁਬਰ ਕਰ ਭਙ੍ਗਾ ॥
ਬਿਸ਼ਮ ਬਿਸ਼ਾਦ ਤੋਰਾਵਤਿ ਧਾਰਾ। ਭਯ ਭ੍ਰਮ ਭਵਁਰ ਅਬਰ੍ਤ ਅਪਾਰਾ ॥
ਕੇਵਟ ਬੁਧ ਬਿਦ੍ਯਾ ਬਡ़ਿ ਨਾਵਾ। ਸਕਹਿਂ ਨ ਖੇਇ ਐਕ ਨਹਿਂ ਆਵਾ ॥
ਬਨਚਰ ਕੋਲ ਕਿਰਾਤ ਬਿਚਾਰੇ। ਥਕੇ ਬਿਲੋਕਿ ਪਥਿਕ ਹਿਯਁ ਹਾਰੇ ॥
ਆਸ਼੍ਰਮ ਉਦਧਿ ਮਿਲੀ ਜਬ ਜਾਈ। ਮਨਹੁਁ ਉਠੇਉ ਅਮ੍ਬੁਧਿ ਅਕੁਲਾਈ ॥
ਸੋਕ ਬਿਕਲ ਦੋਉ ਰਾਜ ਸਮਾਜਾ। ਰਹਾ ਨ ਗ੍ਯਾਨੁ ਨ ਧੀਰਜੁ ਲਾਜਾ ॥
ਭੂਪ ਰੂਪ ਗੁਨ ਸੀਲ ਸਰਾਹੀ। ਰੋਵਹਿਂ ਸੋਕ ਸਿਨ੍ਧੁ ਅਵਗਾਹੀ ॥

ਛਂ. ਅਵਗਾਹਿ ਸੋਕ ਸਮੁਦ੍ਰ ਸੋਚਹਿਂ ਨਾਰਿ ਨਰ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਮਹਾ।
ਦੈ ਦੋਸ਼ ਸਕਲ ਸਰੋਸ਼ ਬੋਲਹਿਂ ਬਾਮ ਬਿਧਿ ਕੀਨ੍ਹੋ ਕਹਾ ॥
ਸੁਰ ਸਿਦ੍ਧ ਤਾਪਸ ਜੋਗਿਜਨ ਮੁਨਿ ਦੇਖਿ ਦਸਾ ਬਿਦੇਹ ਕੀ।
ਤੁਲਸੀ ਨ ਸਮਰਥੁ ਕੋਉ ਜੋ ਤਰਿ ਸਕੈ ਸਰਿਤ ਸਨੇਹ ਕੀ ॥

ਸੋ. ਕਿਏ ਅਮਿਤ ਉਪਦੇਸ ਜਹਁ ਤਹਁ ਲੋਗਨ੍ਹ ਮੁਨਿਬਰਨ੍ਹ।
ਧੀਰਜੁ ਧਰਿਅ ਨਰੇਸ ਕਹੇਉ ਬਸਿਸ਼੍ਠ ਬਿਦੇਹ ਸਨ ॥ ੨੭੬ ॥

ਜਾਸੁ ਗ੍ਯਾਨੁ ਰਬਿ ਭਵ ਨਿਸਿ ਨਾਸਾ। ਬਚਨ ਕਿਰਨ ਮੁਨਿ ਕਮਲ ਬਿਕਾਸਾ ॥
ਤੇਹਿ ਕਿ ਮੋਹ ਮਮਤਾ ਨਿਅਰਾਈ। ਯਹ ਸਿਯ ਰਾਮ ਸਨੇਹ ਬਡ़ਾਈ ॥
ਬਿਸ਼ਈ ਸਾਧਕ ਸਿਦ੍ਧ ਸਯਾਨੇ। ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਜੀਵ ਜਗ ਬੇਦ ਬਖਾਨੇ ॥
ਰਾਮ ਸਨੇਹ ਸਰਸ ਮਨ ਜਾਸੂ। ਸਾਧੁ ਸਭਾਁ ਬਡ़ ਆਦਰ ਤਾਸੂ ॥
ਸੋਹ ਨ ਰਾਮ ਪੇਮ ਬਿਨੁ ਗ੍ਯਾਨੂ। ਕਰਨਧਾਰ ਬਿਨੁ ਜਿਮਿ ਜਲਜਾਨੂ ॥
ਮੁਨਿ ਬਹੁਬਿਧਿ ਬਿਦੇਹੁ ਸਮੁਝਾਏ। ਰਾਮਘਾਟ ਸਬ ਲੋਗ ਨਹਾਏ ॥
ਸਕਲ ਸੋਕ ਸਙ੍ਕੁਲ ਨਰ ਨਾਰੀ। ਸੋ ਬਾਸਰੁ ਬੀਤੇਉ ਬਿਨੁ ਬਾਰੀ ॥
ਪਸੁ ਖਗ ਮਗਨ੍ਹ ਨ ਕੀਨ੍ਹ ਅਹਾਰੂ। ਪ੍ਰਿਯ ਪਰਿਜਨ ਕਰ ਕੌਨ ਬਿਚਾਰੂ ॥

ਦੋ. ਦੋਉ ਸਮਾਜ ਨਿਮਿਰਾਜੁ ਰਘੁਰਾਜੁ ਨਹਾਨੇ ਪ੍ਰਾਤ।
ਬੈਠੇ ਸਬ ਬਟ ਬਿਟਪ ਤਰ ਮਨ ਮਲੀਨ ਕਸ ਗਾਤ ॥ ੨੭੭ ॥

ਜੇ ਮਹਿਸੁਰ ਦਸਰਥ ਪੁਰ ਬਾਸੀ। ਜੇ ਮਿਥਿਲਾਪਤਿ ਨਗਰ ਨਿਵਾਸੀ ॥
ਹਂਸ ਬਂਸ ਗੁਰ ਜਨਕ ਪੁਰੋਧਾ। ਜਿਨ੍ਹ ਜਗ ਮਗੁ ਪਰਮਾਰਥੁ ਸੋਧਾ ॥
ਲਗੇ ਕਹਨ ਉਪਦੇਸ ਅਨੇਕਾ। ਸਹਿਤ ਧਰਮ ਨਯ ਬਿਰਤਿ ਬਿਬੇਕਾ ॥
ਕੌਸਿਕ ਕਹਿ ਕਹਿ ਕਥਾ ਪੁਰਾਨੀਂ। ਸਮੁਝਾਈ ਸਬ ਸਭਾ ਸੁਬਾਨੀਂ ॥
ਤਬ ਰਘੁਨਾਥ ਕੋਸਿਕਹਿ ਕਹੇਊ। ਨਾਥ ਕਾਲਿ ਜਲ ਬਿਨੁ ਸਬੁ ਰਹੇਊ ॥
ਮੁਨਿ ਕਹ ਉਚਿਤ ਕਹਤ ਰਘੁਰਾਈ। ਗਯਉ ਬੀਤਿ ਦਿਨ ਪਹਰ ਅਢ़ਾਈ ॥
ਰਿਸ਼ਿ ਰੁਖ ਲਖਿ ਕਹ ਤੇਰਹੁਤਿਰਾਜੂ। ਇਹਾਁ ਉਚਿਤ ਨਹਿਂ ਅਸਨ ਅਨਾਜੂ ॥
ਕਹਾ ਭੂਪ ਭਲ ਸਬਹਿ ਸੋਹਾਨਾ। ਪਾਇ ਰਜਾਯਸੁ ਚਲੇ ਨਹਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਫਲ ਫੂਲ ਦਲ ਮੂਲ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰ।
ਲਇ ਆਏ ਬਨਚਰ ਬਿਪੁਲ ਭਰਿ ਭਰਿ ਕਾਁਵਰਿ ਭਾਰ ॥ ੨੭੮ ॥

ਕਾਮਦ ਮੇ ਗਿਰਿ ਰਾਮ ਪ੍ਰਸਾਦਾ। ਅਵਲੋਕਤ ਅਪਹਰਤ ਬਿਸ਼ਾਦਾ ॥
ਸਰ ਸਰਿਤਾ ਬਨ ਭੂਮਿ ਬਿਭਾਗਾ। ਜਨੁ ਉਮਗਤ ਆਨਁਦ ਅਨੁਰਾਗਾ ॥
ਬੇਲਿ ਬਿਟਪ ਸਬ ਸਫਲ ਸਫੂਲਾ। ਬੋਲਤ ਖਗ ਮਗ ਅਲਿ ਅਨੁਕੂਲਾ ॥
ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਬਨ ਅਧਿਕ ਉਛਾਹੂ। ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਸਮੀਰ ਸੁਖਦ ਸਬ ਕਾਹੂ ॥
ਜਾਇ ਨ ਬਰਨਿ ਮਨੋਹਰਤਾਈ। ਜਨੁ ਮਹਿ ਕਰਤਿ ਜਨਕ ਪਹੁਨਾਈ ॥
ਤਬ ਸਬ ਲੋਗ ਨਹਾਇ ਨਹਾਈ। ਰਾਮ ਜਨਕ ਮੁਨਿ ਆਯਸੁ ਪਾਈ ॥
ਦੇਖਿ ਦੇਖਿ ਤਰੁਬਰ ਅਨੁਰਾਗੇ। ਜਹਁ ਤਹਁ ਪੁਰਜਨ ਉਤਰਨ ਲਾਗੇ ॥
ਦਲ ਫਲ ਮੂਲ ਕਨ੍ਦ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ। ਪਾਵਨ ਸੁਨ੍ਦਰ ਸੁਧਾ ਸਮਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਸਾਦਰ ਸਬ ਕਹਁ ਰਾਮਗੁਰ ਪਠਏ ਭਰਿ ਭਰਿ ਭਾਰ।
ਪੂਜਿ ਪਿਤਰ ਸੁਰ ਅਤਿਥਿ ਗੁਰ ਲਗੇ ਕਰਨ ਫਰਹਾਰ ॥ ੨੭੯ ॥

ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਬਾਸਰ ਬੀਤੇ ਚਾਰੀ। ਰਾਮੁ ਨਿਰਖਿ ਨਰ ਨਾਰਿ ਸੁਖਾਰੀ ॥
ਦੁਹੁ ਸਮਾਜ ਅਸਿ ਰੁਚਿ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਬਿਨੁ ਸਿਯ ਰਾਮ ਫਿਰਬ ਭਲ ਨਾਹੀਂ ॥
ਸੀਤਾ ਰਾਮ ਸਙ੍ਗ ਬਨਬਾਸੂ। ਕੋਟਿ ਅਮਰਪੁਰ ਸਰਿਸ ਸੁਪਾਸੂ ॥
ਪਰਿਹਰਿ ਲਖਨ ਰਾਮੁ ਬੈਦੇਹੀ। ਜੇਹਿ ਘਰੁ ਭਾਵ ਬਾਮ ਬਿਧਿ ਤੇਹੀ ॥
ਦਾਹਿਨ ਦਇਉ ਹੋਇ ਜਬ ਸਬਹੀ। ਰਾਮ ਸਮੀਪ ਬਸਿਅ ਬਨ ਤਬਹੀ ॥
ਮਨ੍ਦਾਕਿਨਿ ਮਜ੍ਜਨੁ ਤਿਹੁ ਕਾਲਾ। ਰਾਮ ਦਰਸੁ ਮੁਦ ਮਙ੍ਗਲ ਮਾਲਾ ॥
ਅਟਨੁ ਰਾਮ ਗਿਰਿ ਬਨ ਤਾਪਸ ਥਲ। ਅਸਨੁ ਅਮਿਅ ਸਮ ਕਨ੍ਦ ਮੂਲ ਫਲ ॥
ਸੁਖ ਸਮੇਤ ਸਮ੍ਬਤ ਦੁਇ ਸਾਤਾ। ਪਲ ਸਮ ਹੋਹਿਂ ਨ ਜਨਿਅਹਿਂ ਜਾਤਾ ॥

ਦੋ. ਏਹਿ ਸੁਖ ਜੋਗ ਨ ਲੋਗ ਸਬ ਕਹਹਿਂ ਕਹਾਁ ਅਸ ਭਾਗੁ ॥
ਸਹਜ ਸੁਭਾਯਁ ਸਮਾਜ ਦੁਹੁ ਰਾਮ ਚਰਨ ਅਨੁਰਾਗੁ ॥ ੨੮੦ ॥

ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਸਕਲ ਮਨੋਰਥ ਕਰਹੀਂ। ਬਚਨ ਸਪ੍ਰੇਮ ਸੁਨਤ ਮਨ ਹਰਹੀਂ ॥
ਸੀਯ ਮਾਤੁ ਤੇਹਿ ਸਮਯ ਪਠਾਈਂ। ਦਾਸੀਂ ਦੇਖਿ ਸੁਅਵਸਰੁ ਆਈਂ ॥
ਸਾਵਕਾਸ ਸੁਨਿ ਸਬ ਸਿਯ ਸਾਸੂ। ਆਯਉ ਜਨਕਰਾਜ ਰਨਿਵਾਸੂ ॥
ਕੌਸਲ੍ਯਾਁ ਸਾਦਰ ਸਨਮਾਨੀ। ਆਸਨ ਦਿਏ ਸਮਯ ਸਮ ਆਨੀ ॥
ਸੀਲੁ ਸਨੇਹ ਸਕਲ ਦੁਹੁ ਓਰਾ। ਦ੍ਰਵਹਿਂ ਦੇਖਿ ਸੁਨਿ ਕੁਲਿਸ ਕਠੋਰਾ ॥
ਪੁਲਕ ਸਿਥਿਲ ਤਨ ਬਾਰਿ ਬਿਲੋਚਨ। ਮਹਿ ਨਖ ਲਿਖਨ ਲਗੀਂ ਸਬ ਸੋਚਨ ॥
ਸਬ ਸਿਯ ਰਾਮ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਿ ਸਿ ਮੂਰਤੀ। ਜਨੁ ਕਰੁਨਾ ਬਹੁ ਬੇਸ਼ ਬਿਸੂਰਤਿ ॥
ਸੀਯ ਮਾਤੁ ਕਹ ਬਿਧਿ ਬੁਧਿ ਬਾਁਕੀ। ਜੋ ਪਯ ਫੇਨੁ ਫੋਰ ਪਬਿ ਟਾਁਕੀ ॥

ਦੋ. ਸੁਨਿਅ ਸੁਧਾ ਦੇਖਿਅਹਿਂ ਗਰਲ ਸਬ ਕਰਤੂਤਿ ਕਰਾਲ।
ਜਹਁ ਤਹਁ ਕਾਕ ਉਲੂਕ ਬਕ ਮਾਨਸ ਸਕਤ ਮਰਾਲ ॥ ੨੮੧ ॥

ਸੁਨਿ ਸਸੋਚ ਕਹ ਦੇਬਿ ਸੁਮਿਤ੍ਰਾ। ਬਿਧਿ ਗਤਿ ਬਡ़ਿ ਬਿਪਰੀਤ ਬਿਚਿਤ੍ਰਾ ॥
ਜੋ ਸਜਿ ਪਾਲਇ ਹਰਇ ਬਹੋਰੀ। ਬਾਲ ਕੇਲਿ ਸਮ ਬਿਧਿ ਮਤਿ ਭੋਰੀ ॥
ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਕਹ ਦੋਸੁ ਨ ਕਾਹੂ। ਕਰਮ ਬਿਬਸ ਦੁਖ ਸੁਖ ਛਤਿ ਲਾਹੂ ॥
ਕਠਿਨ ਕਰਮ ਗਤਿ ਜਾਨ ਬਿਧਾਤਾ। ਜੋ ਸੁਭ ਅਸੁਭ ਸਕਲ ਫਲ ਦਾਤਾ ॥
ਈਸ ਰਜਾਇ ਸੀਸ ਸਬਹੀ ਕੇਂ। ਉਤਪਤਿ ਥਿਤਿ ਲਯ ਬਿਸ਼ਹੁ ਅਮੀ ਕੇਂ ॥
ਦੇਬਿ ਮੋਹ ਬਸ ਸੋਚਿਅ ਬਾਦੀ। ਬਿਧਿ ਪ੍ਰਪਞ੍ਚੁ ਅਸ ਅਚਲ ਅਨਾਦੀ ॥
ਭੂਪਤਿ ਜਿਅਬ ਮਰਬ ਉਰ ਆਨੀ। ਸੋਚਿਅ ਸਖਿ ਲਖਿ ਨਿਜ ਹਿਤ ਹਾਨੀ ॥
ਸੀਯ ਮਾਤੁ ਕਹ ਸਤ੍ਯ ਸੁਬਾਨੀ। ਸੁਕਤੀ ਅਵਧਿ ਅਵਧਪਤਿ ਰਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਲਖਨੁ ਰਾਮ ਸਿਯ ਜਾਹੁਁ ਬਨ ਭਲ ਪਰਿਨਾਮ ਨ ਪੋਚੁ।
ਗਹਬਰਿ ਹਿਯਁ ਕਹ ਕੌਸਿਲਾ ਮੋਹਿ ਭਰਤ ਕਰ ਸੋਚੁ ॥ ੨੮੨ ॥

ਈਸ ਪ੍ਰਸਾਦ ਅਸੀਸ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ। ਸੁਤ ਸੁਤਬਧੂ ਦੇਵਸਰਿ ਬਾਰੀ ॥
ਰਾਮ ਸਪਥ ਮੈਂ ਕੀਨ੍ਹ ਨ ਕਾਊ। ਸੋ ਕਰਿ ਕਹਉਁ ਸਖੀ ਸਤਿ ਭਾਊ ॥
ਭਰਤ ਸੀਲ ਗੁਨ ਬਿਨਯ ਬਡ़ਾਈ। ਭਾਯਪ ਭਗਤਿ ਭਰੋਸ ਭਲਾਈ ॥
ਕਹਤ ਸਾਰਦਹੁ ਕਰ ਮਤਿ ਹੀਚੇ। ਸਾਗਰ ਸੀਪ ਕਿ ਜਾਹਿਂ ਉਲੀਚੇ ॥
ਜਾਨਉਁ ਸਦਾ ਭਰਤ ਕੁਲਦੀਪਾ। ਬਾਰ ਬਾਰ ਮੋਹਿ ਕਹੇਉ ਮਹੀਪਾ ॥
ਕਸੇਂ ਕਨਕੁ ਮਨਿ ਪਾਰਿਖਿ ਪਾਏਁ। ਪੁਰੁਸ਼ ਪਰਿਖਿਅਹਿਂ ਸਮਯਁ ਸੁਭਾਏਁ।
ਅਨੁਚਿਤ ਆਜੁ ਕਹਬ ਅਸ ਮੋਰਾ। ਸੋਕ ਸਨੇਹਁ ਸਯਾਨਪ ਥੋਰਾ ॥
ਸੁਨਿ ਸੁਰਸਰਿ ਸਮ ਪਾਵਨਿ ਬਾਨੀ। ਭਈਂ ਸਨੇਹ ਬਿਕਲ ਸਬ ਰਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਕਹ ਧੀਰ ਧਰਿ ਸੁਨਹੁ ਦੇਬਿ ਮਿਥਿਲੇਸਿ।
ਕੋ ਬਿਬੇਕਨਿਧਿ ਬਲ੍ਲਭਹਿ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸਕਇ ਉਪਦੇਸਿ ॥ ੨੮੩ ॥

ਰਾਨਿ ਰਾਯ ਸਨ ਅਵਸਰੁ ਪਾਈ। ਅਪਨੀ ਭਾਁਤਿ ਕਹਬ ਸਮੁਝਾਈ ॥
ਰਖਿਅਹਿਂ ਲਖਨੁ ਭਰਤੁ ਗਬਨਹਿਂ ਬਨ। ਜੌਂ ਯਹ ਮਤ ਮਾਨੈ ਮਹੀਪ ਮਨ ॥
ਤੌ ਭਲ ਜਤਨੁ ਕਰਬ ਸੁਬਿਚਾਰੀ। ਮੋਰੇਂ ਸੌਚੁ ਭਰਤ ਕਰ ਭਾਰੀ ॥
ਗੂਢ़ ਸਨੇਹ ਭਰਤ ਮਨ ਮਾਹੀ। ਰਹੇਂ ਨੀਕ ਮੋਹਿ ਲਾਗਤ ਨਾਹੀਂ ॥
ਲਖਿ ਸੁਭਾਉ ਸੁਨਿ ਸਰਲ ਸੁਬਾਨੀ। ਸਬ ਭਇ ਮਗਨ ਕਰੁਨ ਰਸ ਰਾਨੀ ॥
ਨਭ ਪ੍ਰਸੂਨ ਝਰਿ ਧਨ੍ਯ ਧਨ੍ਯ ਧੁਨਿ। ਸਿਥਿਲ ਸਨੇਹਁ ਸਿਦ੍ਧ ਜੋਗੀ ਮੁਨਿ ॥
ਸਬੁ ਰਨਿਵਾਸੁ ਬਿਥਕਿ ਲਖਿ ਰਹੇਊ। ਤਬ ਧਰਿ ਧੀਰ ਸੁਮਿਤ੍ਰਾਁ ਕਹੇਊ ॥
ਦੇਬਿ ਦਣ੍ਡ ਜੁਗ ਜਾਮਿਨਿ ਬੀਤੀ। ਰਾਮ ਮਾਤੁ ਸੁਨੀ ਉਠੀ ਸਪ੍ਰੀਤੀ ॥

ਦੋ. ਬੇਗਿ ਪਾਉ ਧਾਰਿਅ ਥਲਹਿ ਕਹ ਸਨੇਹਁ ਸਤਿਭਾਯ।
ਹਮਰੇਂ ਤੌ ਅਬ ਈਸ ਗਤਿ ਕੇ ਮਿਥਿਲੇਸ ਸਹਾਯ ॥ ੨੮੪ ॥

ਲਖਿ ਸਨੇਹ ਸੁਨਿ ਬਚਨ ਬਿਨੀਤਾ। ਜਨਕਪ੍ਰਿਯਾ ਗਹ ਪਾਯ ਪੁਨੀਤਾ ॥
ਦੇਬਿ ਉਚਿਤ ਅਸਿ ਬਿਨਯ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ। ਦਸਰਥ ਘਰਿਨਿ ਰਾਮ ਮਹਤਾਰੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਅਪਨੇ ਨੀਚਹੁ ਆਦਰਹੀਂ। ਅਗਿਨਿ ਧੂਮ ਗਿਰਿ ਸਿਰ ਤਿਨੁ ਧਰਹੀਂ ॥
ਸੇਵਕੁ ਰਾਉ ਕਰਮ ਮਨ ਬਾਨੀ। ਸਦਾ ਸਹਾਯ ਮਹੇਸੁ ਭਵਾਨੀ ॥
ਰਉਰੇ ਅਙ੍ਗ ਜੋਗੁ ਜਗ ਕੋ ਹੈ। ਦੀਪ ਸਹਾਯ ਕਿ ਦਿਨਕਰ ਸੋਹੈ ॥
ਰਾਮੁ ਜਾਇ ਬਨੁ ਕਰਿ ਸੁਰ ਕਾਜੂ। ਅਚਲ ਅਵਧਪੁਰ ਕਰਿਹਹਿਂ ਰਾਜੂ ॥
ਅਮਰ ਨਾਗ ਨਰ ਰਾਮ ਬਾਹੁਬਲ। ਸੁਖ ਬਸਿਹਹਿਂ ਅਪਨੇਂ ਅਪਨੇ ਥਲ ॥
ਯਹ ਸਬ ਜਾਗਬਲਿਕ ਕਹਿ ਰਾਖਾ। ਦੇਬਿ ਨ ਹੋਇ ਮੁਧਾ ਮੁਨਿ ਭਾਸ਼ਾ ॥

ਦੋ. ਅਸ ਕਹਿ ਪਗ ਪਰਿ ਪੇਮ ਅਤਿ ਸਿਯ ਹਿਤ ਬਿਨਯ ਸੁਨਾਇ ॥
ਸਿਯ ਸਮੇਤ ਸਿਯਮਾਤੁ ਤਬ ਚਲੀ ਸੁਆਯਸੁ ਪਾਇ ॥ ੨੮੫ ॥

ਪ੍ਰਿਯ ਪਰਿਜਨਹਿ ਮਿਲੀ ਬੈਦੇਹੀ। ਜੋ ਜੇਹਿ ਜੋਗੁ ਭਾਁਤਿ ਤੇਹਿ ਤੇਹੀ ॥
ਤਾਪਸ ਬੇਸ਼ ਜਾਨਕੀ ਦੇਖੀ। ਭਾ ਸਬੁ ਬਿਕਲ ਬਿਸ਼ਾਦ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਜਨਕ ਰਾਮ ਗੁਰ ਆਯਸੁ ਪਾਈ। ਚਲੇ ਥਲਹਿ ਸਿਯ ਦੇਖੀ ਆਈ ॥
ਲੀਨ੍ਹਿ ਲਾਇ ਉਰ ਜਨਕ ਜਾਨਕੀ। ਪਾਹੁਨ ਪਾਵਨ ਪੇਮ ਪ੍ਰਾਨ ਕੀ ॥
ਉਰ ਉਮਗੇਉ ਅਮ੍ਬੁਧਿ ਅਨੁਰਾਗੂ। ਭਯਉ ਭੂਪ ਮਨੁ ਮਨਹੁਁ ਪਯਾਗੂ ॥
ਸਿਯ ਸਨੇਹ ਬਟੁ ਬਾਢ़ਤ ਜੋਹਾ। ਤਾ ਪਰ ਰਾਮ ਪੇਮ ਸਿਸੁ ਸੋਹਾ ॥
ਚਿਰਜੀਵੀ ਮੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਕਲ ਜਨੁ। ਬੂਡ़ਤ ਲਹੇਉ ਬਾਲ ਅਵਲਮ੍ਬਨੁ ॥
ਮੋਹ ਮਗਨ ਮਤਿ ਨਹਿਂ ਬਿਦੇਹ ਕੀ। ਮਹਿਮਾ ਸਿਯ ਰਘੁਬਰ ਸਨੇਹ ਕੀ ॥

ਦੋ. ਸਿਯ ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਸਨੇਹ ਬਸ ਬਿਕਲ ਨ ਸਕੀ ਸਁਭਾਰਿ।
ਧਰਨਿਸੁਤਾਁ ਧੀਰਜੁ ਧਰੇਉ ਸਮਉ ਸੁਧਰਮੁ ਬਿਚਾਰਿ ॥ ੨੮੬ ॥

ਤਾਪਸ ਬੇਸ਼ ਜਨਕ ਸਿਯ ਦੇਖੀ। ਭਯਉ ਪੇਮੁ ਪਰਿਤੋਸ਼ੁ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਪੁਤ੍ਰਿ ਪਵਿਤ੍ਰ ਕਿਏ ਕੁਲ ਦੋਊ। ਸੁਜਸ ਧਵਲ ਜਗੁ ਕਹ ਸਬੁ ਕੋਊ ॥
ਜਿਤਿ ਸੁਰਸਰਿ ਕੀਰਤਿ ਸਰਿ ਤੋਰੀ। ਗਵਨੁ ਕੀਨ੍ਹ ਬਿਧਿ ਅਣ੍ਡ ਕਰੋਰੀ ॥
ਗਙ੍ਗ ਅਵਨਿ ਥਲ ਤੀਨਿ ਬਡ़ੇਰੇ। ਏਹਿਂ ਕਿਏ ਸਾਧੁ ਸਮਾਜ ਘਨੇਰੇ ॥
ਪਿਤੁ ਕਹ ਸਤ੍ਯ ਸਨੇਹਁ ਸੁਬਾਨੀ। ਸੀਯ ਸਕੁਚ ਮਹੁਁ ਮਨਹੁਁ ਸਮਾਨੀ ॥
ਪੁਨਿ ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਲੀਨ੍ਹ ਉਰ ਲਾਈ। ਸਿਖ ਆਸਿਸ਼ ਹਿਤ ਦੀਨ੍ਹਿ ਸੁਹਾਈ ॥
ਕਹਤਿ ਨ ਸੀਯ ਸਕੁਚਿ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਇਹਾਁ ਬਸਬ ਰਜਨੀਂ ਭਲ ਨਾਹੀਂ ॥
ਲਖਿ ਰੁਖ ਰਾਨਿ ਜਨਾਯਉ ਰਾਊ। ਹਦਯਁ ਸਰਾਹਤ ਸੀਲੁ ਸੁਭਾਊ ॥

ਦੋ. ਬਾਰ ਬਾਰ ਮਿਲਿ ਭੇਣ੍ਟ ਸਿਯ ਬਿਦਾ ਕੀਨ੍ਹ ਸਨਮਾਨਿ।
ਕਹੀ ਸਮਯ ਸਿਰ ਭਰਤ ਗਤਿ ਰਾਨਿ ਸੁਬਾਨਿ ਸਯਾਨਿ ॥ ੨੮੭ ॥

ਸੁਨਿ ਭੂਪਾਲ ਭਰਤ ਬ੍ਯਵਹਾਰੂ। ਸੋਨ ਸੁਗਨ੍ਧ ਸੁਧਾ ਸਸਿ ਸਾਰੂ ॥
ਮੂਦੇ ਸਜਲ ਨਯਨ ਪੁਲਕੇ ਤਨ। ਸੁਜਸੁ ਸਰਾਹਨ ਲਗੇ ਮੁਦਿਤ ਮਨ ॥
ਸਾਵਧਾਨ ਸੁਨੁ ਸੁਮੁਖਿ ਸੁਲੋਚਨਿ। ਭਰਤ ਕਥਾ ਭਵ ਬਨ੍ਧ ਬਿਮੋਚਨਿ ॥
ਧਰਮ ਰਾਜਨਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਿਚਾਰੂ। ਇਹਾਁ ਜਥਾਮਤਿ ਮੋਰ ਪ੍ਰਚਾਰੂ ॥
ਸੋ ਮਤਿ ਮੋਰਿ ਭਰਤ ਮਹਿਮਾਹੀ। ਕਹੈ ਕਾਹ ਛਲਿ ਛੁਅਤਿ ਨ ਛਾਁਹੀ ॥
ਬਿਧਿ ਗਨਪਤਿ ਅਹਿਪਤਿ ਸਿਵ ਸਾਰਦ। ਕਬਿ ਕੋਬਿਦ ਬੁਧ ਬੁਦ੍ਧਿ ਬਿਸਾਰਦ ॥
ਭਰਤ ਚਰਿਤ ਕੀਰਤਿ ਕਰਤੂਤੀ। ਧਰਮ ਸੀਲ ਗੁਨ ਬਿਮਲ ਬਿਭੂਤੀ ॥
ਸਮੁਝਤ ਸੁਨਤ ਸੁਖਦ ਸਬ ਕਾਹੂ। ਸੁਚਿ ਸੁਰਸਰਿ ਰੁਚਿ ਨਿਦਰ ਸੁਧਾਹੂ ॥

ਦੋ. ਨਿਰਵਧਿ ਗੁਨ ਨਿਰੁਪਮ ਪੁਰੁਸ਼ੁ ਭਰਤੁ ਭਰਤ ਸਮ ਜਾਨਿ।
ਕਹਿਅ ਸੁਮੇਰੁ ਕਿ ਸੇਰ ਸਮ ਕਬਿਕੁਲ ਮਤਿ ਸਕੁਚਾਨਿ ॥ ੨੮੮ ॥

ਅਗਮ ਸਬਹਿ ਬਰਨਤ ਬਰਬਰਨੀ। ਜਿਮਿ ਜਲਹੀਨ ਮੀਨ ਗਮੁ ਧਰਨੀ ॥
ਭਰਤ ਅਮਿਤ ਮਹਿਮਾ ਸੁਨੁ ਰਾਨੀ। ਜਾਨਹਿਂ ਰਾਮੁ ਨ ਸਕਹਿਂ ਬਖਾਨੀ ॥
ਬਰਨਿ ਸਪ੍ਰੇਮ ਭਰਤ ਅਨੁਭਾਊ। ਤਿਯ ਜਿਯ ਕੀ ਰੁਚਿ ਲਖਿ ਕਹ ਰਾਊ ॥
ਬਹੁਰਹਿਂ ਲਖਨੁ ਭਰਤੁ ਬਨ ਜਾਹੀਂ। ਸਬ ਕਰ ਭਲ ਸਬ ਕੇ ਮਨ ਮਾਹੀਂ ॥
ਦੇਬਿ ਪਰਨ੍ਤੁ ਭਰਤ ਰਘੁਬਰ ਕੀ। ਪ੍ਰੀਤਿ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਜਾਇ ਨਹਿਂ ਤਰਕੀ ॥
ਭਰਤੁ ਅਵਧਿ ਸਨੇਹ ਮਮਤਾ ਕੀ। ਜਦ੍ਯਪਿ ਰਾਮੁ ਸੀਮ ਸਮਤਾ ਕੀ ॥
ਪਰਮਾਰਥ ਸ੍ਵਾਰਥ ਸੁਖ ਸਾਰੇ। ਭਰਤ ਨ ਸਪਨੇਹੁਁ ਮਨਹੁਁ ਨਿਹਾਰੇ ॥
ਸਾਧਨ ਸਿਦ੍ਧ ਰਾਮ ਪਗ ਨੇਹੂ ॥ ਮੋਹਿ ਲਖਿ ਪਰਤ ਭਰਤ ਮਤ ਏਹੂ ॥

ਦੋ. ਭੋਰੇਹੁਁ ਭਰਤ ਨ ਪੇਲਿਹਹਿਂ ਮਨਸਹੁਁ ਰਾਮ ਰਜਾਇ।
ਕਰਿਅ ਨ ਸੋਚੁ ਸਨੇਹ ਬਸ ਕਹੇਉ ਭੂਪ ਬਿਲਖਾਇ ॥ ੨੮੯ ॥

ਰਾਮ ਭਰਤ ਗੁਨ ਗਨਤ ਸਪ੍ਰੀਤੀ। ਨਿਸਿ ਦਮ੍ਪਤਿਹਿ ਪਲਕ ਸਮ ਬੀਤੀ ॥
ਰਾਜ ਸਮਾਜ ਪ੍ਰਾਤ ਜੁਗ ਜਾਗੇ। ਨ੍ਹਾਇ ਨ੍ਹਾਇ ਸੁਰ ਪੂਜਨ ਲਾਗੇ ॥
ਗੇ ਨਹਾਇ ਗੁਰ ਪਹੀਂ ਰਘੁਰਾਈ। ਬਨ੍ਦਿ ਚਰਨ ਬੋਲੇ ਰੁਖ ਪਾਈ ॥
ਨਾਥ ਭਰਤੁ ਪੁਰਜਨ ਮਹਤਾਰੀ। ਸੋਕ ਬਿਕਲ ਬਨਬਾਸ ਦੁਖਾਰੀ ॥
ਸਹਿਤ ਸਮਾਜ ਰਾਉ ਮਿਥਿਲੇਸੂ। ਬਹੁਤ ਦਿਵਸ ਭਏ ਸਹਤ ਕਲੇਸੂ ॥
ਉਚਿਤ ਹੋਇ ਸੋਇ ਕੀਜਿਅ ਨਾਥਾ। ਹਿਤ ਸਬਹੀ ਕਰ ਰੌਰੇਂ ਹਾਥਾ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਅਤਿ ਸਕੁਚੇ ਰਘੁਰਾਊ। ਮੁਨਿ ਪੁਲਕੇ ਲਖਿ ਸੀਲੁ ਸੁਭਾਊ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਬਿਨੁ ਰਾਮ ਸਕਲ ਸੁਖ ਸਾਜਾ। ਨਰਕ ਸਰਿਸ ਦੁਹੁ ਰਾਜ ਸਮਾਜਾ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰਾਨ ਪ੍ਰਾਨ ਕੇ ਜੀਵ ਕੇ ਜਿਵ ਸੁਖ ਕੇ ਸੁਖ ਰਾਮ।
ਤੁਮ੍ਹ ਤਜਿ ਤਾਤ ਸੋਹਾਤ ਗਹ ਜਿਨ੍ਹਹਿ ਤਿਨ੍ਹਹਿਂ ਬਿਧਿ ਬਾਮ ॥ ੨੯੦ ॥

ਸੋ ਸੁਖੁ ਕਰਮੁ ਧਰਮੁ ਜਰਿ ਜਾਊ। ਜਹਁ ਨ ਰਾਮ ਪਦ ਪਙ੍ਕਜ ਭਾਊ ॥
ਜੋਗੁ ਕੁਜੋਗੁ ਗ੍ਯਾਨੁ ਅਗ੍ਯਾਨੂ। ਜਹਁ ਨਹਿਂ ਰਾਮ ਪੇਮ ਪਰਧਾਨੂ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਬਿਨੁ ਦੁਖੀ ਸੁਖੀ ਤੁਮ੍ਹ ਤੇਹੀਂ। ਤੁਮ੍ਹ ਜਾਨਹੁ ਜਿਯ ਜੋ ਜੇਹਿ ਕੇਹੀਂ ॥
ਰਾਉਰ ਆਯਸੁ ਸਿਰ ਸਬਹੀ ਕੇਂ। ਬਿਦਿਤ ਕਪਾਲਹਿ ਗਤਿ ਸਬ ਨੀਕੇਂ ॥
ਆਪੁ ਆਸ਼੍ਰਮਹਿ ਧਾਰਿਅ ਪਾਊ। ਭਯਉ ਸਨੇਹ ਸਿਥਿਲ ਮੁਨਿਰਾਊ ॥
ਕਰਿ ਪ੍ਰਨਾਮ ਤਬ ਰਾਮੁ ਸਿਧਾਏ। ਰਿਸ਼ਿ ਧਰਿ ਧੀਰ ਜਨਕ ਪਹਿਂ ਆਏ ॥
ਰਾਮ ਬਚਨ ਗੁਰੁ ਨਪਹਿ ਸੁਨਾਏ। ਸੀਲ ਸਨੇਹ ਸੁਭਾਯਁ ਸੁਹਾਏ ॥
ਮਹਾਰਾਜ ਅਬ ਕੀਜਿਅ ਸੋਈ। ਸਬ ਕਰ ਧਰਮ ਸਹਿਤ ਹਿਤ ਹੋਈ।

ਦੋ. ਗ੍ਯਾਨ ਨਿਧਾਨ ਸੁਜਾਨ ਸੁਚਿ ਧਰਮ ਧੀਰ ਨਰਪਾਲ।
ਤੁਮ੍ਹ ਬਿਨੁ ਅਸਮਞ੍ਜਸ ਸਮਨ ਕੋ ਸਮਰਥ ਏਹਿ ਕਾਲ ॥ ੨੯੧ ॥

ਸੁਨਿ ਮੁਨਿ ਬਚਨ ਜਨਕ ਅਨੁਰਾਗੇ। ਲਖਿ ਗਤਿ ਗ੍ਯਾਨੁ ਬਿਰਾਗੁ ਬਿਰਾਗੇ ॥
ਸਿਥਿਲ ਸਨੇਹਁ ਗੁਨਤ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਆਏ ਇਹਾਁ ਕੀਨ੍ਹ ਭਲ ਨਾਹੀ ॥
ਰਾਮਹਿ ਰਾਯਁ ਕਹੇਉ ਬਨ ਜਾਨਾ। ਕੀਨ੍ਹ ਆਪੁ ਪ੍ਰਿਯ ਪ੍ਰੇਮ ਪ੍ਰਵਾਨਾ ॥
ਹਮ ਅਬ ਬਨ ਤੇਂ ਬਨਹਿ ਪਠਾਈ। ਪ੍ਰਮੁਦਿਤ ਫਿਰਬ ਬਿਬੇਕ ਬਡ़ਾਈ ॥
ਤਾਪਸ ਮੁਨਿ ਮਹਿਸੁਰ ਸੁਨਿ ਦੇਖੀ। ਭਏ ਪ੍ਰੇਮ ਬਸ ਬਿਕਲ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਸਮਉ ਸਮੁਝਿ ਧਰਿ ਧੀਰਜੁ ਰਾਜਾ। ਚਲੇ ਭਰਤ ਪਹਿਂ ਸਹਿਤ ਸਮਾਜਾ ॥
ਭਰਤ ਆਇ ਆਗੇਂ ਭਇ ਲੀਨ੍ਹੇ। ਅਵਸਰ ਸਰਿਸ ਸੁਆਸਨ ਦੀਨ੍ਹੇ ॥
ਤਾਤ ਭਰਤ ਕਹ ਤੇਰਹੁਤਿ ਰਾਊ। ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਬਿਦਿਤ ਰਘੁਬੀਰ ਸੁਭਾਊ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਸਤ੍ਯਬ੍ਰਤ ਧਰਮ ਰਤ ਸਬ ਕਰ ਸੀਲੁ ਸਨੇਹੁ ॥
ਸਙ੍ਕਟ ਸਹਤ ਸਕੋਚ ਬਸ ਕਹਿਅ ਜੋ ਆਯਸੁ ਦੇਹੁ ॥ ੨੯੨ ॥

ਸੁਨਿ ਤਨ ਪੁਲਕਿ ਨਯਨ ਭਰਿ ਬਾਰੀ। ਬੋਲੇ ਭਰਤੁ ਧੀਰ ਧਰਿ ਭਾਰੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਿਯ ਪੂਜ੍ਯ ਪਿਤਾ ਸਮ ਆਪੂ। ਕੁਲਗੁਰੁ ਸਮ ਹਿਤ ਮਾਯ ਨ ਬਾਪੂ ॥
ਕੌਸਿਕਾਦਿ ਮੁਨਿ ਸਚਿਵ ਸਮਾਜੂ। ਗ੍ਯਾਨ ਅਮ੍ਬੁਨਿਧਿ ਆਪੁਨੁ ਆਜੂ ॥
ਸਿਸੁ ਸੇਵਕ ਆਯਸੁ ਅਨੁਗਾਮੀ। ਜਾਨਿ ਮੋਹਿ ਸਿਖ ਦੇਇਅ ਸ੍ਵਾਮੀ ॥
ਏਹਿਂ ਸਮਾਜ ਥਲ ਬੂਝਬ ਰਾਉਰ। ਮੌਨ ਮਲਿਨ ਮੈਂ ਬੋਲਬ ਬਾਉਰ ॥
ਛੋਟੇ ਬਦਨ ਕਹਉਁ ਬਡ़ਿ ਬਾਤਾ। ਛਮਬ ਤਾਤ ਲਖਿ ਬਾਮ ਬਿਧਾਤਾ ॥
ਆਗਮ ਨਿਗਮ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧ ਪੁਰਾਨਾ। ਸੇਵਾਧਰਮੁ ਕਠਿਨ ਜਗੁ ਜਾਨਾ ॥
ਸ੍ਵਾਮਿ ਧਰਮ ਸ੍ਵਾਰਥਹਿ ਬਿਰੋਧੂ। ਬੈਰੁ ਅਨ੍ਧ ਪ੍ਰੇਮਹਿ ਨ ਪ੍ਰਬੋਧੂ ॥

ਦੋ. ਰਾਖਿ ਰਾਮ ਰੁਖ ਧਰਮੁ ਬ੍ਰਤੁ ਪਰਾਧੀਨ ਮੋਹਿ ਜਾਨਿ।
ਸਬ ਕੇਂ ਸਮ੍ਮਤ ਸਰ੍ਬ ਹਿਤ ਕਰਿਅ ਪੇਮੁ ਪਹਿਚਾਨਿ ॥ ੨੯੩ ॥

ਭਰਤ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਦੇਖਿ ਸੁਭਾਊ। ਸਹਿਤ ਸਮਾਜ ਸਰਾਹਤ ਰਾਊ ॥
ਸੁਗਮ ਅਗਮ ਮਦੁ ਮਞ੍ਜੁ ਕਠੋਰੇ। ਅਰਥੁ ਅਮਿਤ ਅਤਿ ਆਖਰ ਥੋਰੇ ॥
ਜ੍ਯੌ ਮੁਖ ਮੁਕੁਰ ਮੁਕੁਰੁ ਨਿਜ ਪਾਨੀ। ਗਹਿ ਨ ਜਾਇ ਅਸ ਅਦਭੁਤ ਬਾਨੀ ॥
ਭੂਪ ਭਰਤ ਮੁਨਿ ਸਹਿਤ ਸਮਾਜੂ। ਗੇ ਜਹਁ ਬਿਬੁਧ ਕੁਮੁਦ ਦ੍ਵਿਜਰਾਜੂ ॥
ਸੁਨਿ ਸੁਧਿ ਸੋਚ ਬਿਕਲ ਸਬ ਲੋਗਾ। ਮਨਹੁਁ ਮੀਨਗਨ ਨਵ ਜਲ ਜੋਗਾ ॥
ਦੇਵਁ ਪ੍ਰਥਮ ਕੁਲਗੁਰ ਗਤਿ ਦੇਖੀ। ਨਿਰਖਿ ਬਿਦੇਹ ਸਨੇਹ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਰਾਮ ਭਗਤਿਮਯ ਭਰਤੁ ਨਿਹਾਰੇ। ਸੁਰ ਸ੍ਵਾਰਥੀ ਹਹਰਿ ਹਿਯਁ ਹਾਰੇ ॥
ਸਬ ਕੋਉ ਰਾਮ ਪੇਮਮਯ ਪੇਖਾ। ਭਉ ਅਲੇਖ ਸੋਚ ਬਸ ਲੇਖਾ ॥

ਦੋ. ਰਾਮੁ ਸਨੇਹ ਸਕੋਚ ਬਸ ਕਹ ਸਸੋਚ ਸੁਰਰਾਜ।
ਰਚਹੁ ਪ੍ਰਪਞ੍ਚਹਿ ਪਞ੍ਚ ਮਿਲਿ ਨਾਹਿਂ ਤ ਭਯਉ ਅਕਾਜੁ ॥ ੨੯੪ ॥

ਸੁਰਨ੍ਹ ਸੁਮਿਰਿ ਸਾਰਦਾ ਸਰਾਹੀ। ਦੇਬਿ ਦੇਵ ਸਰਨਾਗਤ ਪਾਹੀ ॥
ਫੇਰਿ ਭਰਤ ਮਤਿ ਕਰਿ ਨਿਜ ਮਾਯਾ। ਪਾਲੁ ਬਿਬੁਧ ਕੁਲ ਕਰਿ ਛਲ ਛਾਯਾ ॥
ਬਿਬੁਧ ਬਿਨਯ ਸੁਨਿ ਦੇਬਿ ਸਯਾਨੀ। ਬੋਲੀ ਸੁਰ ਸ੍ਵਾਰਥ ਜਡ़ ਜਾਨੀ ॥
ਮੋ ਸਨ ਕਹਹੁ ਭਰਤ ਮਤਿ ਫੇਰੂ। ਲੋਚਨ ਸਹਸ ਨ ਸੂਝ ਸੁਮੇਰੂ ॥
ਬਿਧਿ ਹਰਿ ਹਰ ਮਾਯਾ ਬਡ़ਿ ਭਾਰੀ। ਸੋਉ ਨ ਭਰਤ ਮਤਿ ਸਕਇ ਨਿਹਾਰੀ ॥
ਸੋ ਮਤਿ ਮੋਹਿ ਕਹਤ ਕਰੁ ਭੋਰੀ। ਚਨ੍ਦਿਨਿ ਕਰ ਕਿ ਚਣ੍ਡਕਰ ਚੋਰੀ ॥
ਭਰਤ ਹਦਯਁ ਸਿਯ ਰਾਮ ਨਿਵਾਸੂ। ਤਹਁ ਕਿ ਤਿਮਿਰ ਜਹਁ ਤਰਨਿ ਪ੍ਰਕਾਸੂ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਸਾਰਦ ਗਇ ਬਿਧਿ ਲੋਕਾ। ਬਿਬੁਧ ਬਿਕਲ ਨਿਸਿ ਮਾਨਹੁਁ ਕੋਕਾ ॥

ਦੋ. ਸੁਰ ਸ੍ਵਾਰਥੀ ਮਲੀਨ ਮਨ ਕੀਨ੍ਹ ਕੁਮਨ੍ਤ੍ਰ ਕੁਠਾਟੁ ॥
ਰਚਿ ਪ੍ਰਪਞ੍ਚ ਮਾਯਾ ਪ੍ਰਬਲ ਭਯ ਭ੍ਰਮ ਅਰਤਿ ਉਚਾਟੁ ॥ ੨੯੫ ॥

ਕਰਿ ਕੁਚਾਲਿ ਸੋਚਤ ਸੁਰਰਾਜੂ। ਭਰਤ ਹਾਥ ਸਬੁ ਕਾਜੁ ਅਕਾਜੂ ॥
ਗਏ ਜਨਕੁ ਰਘੁਨਾਥ ਸਮੀਪਾ। ਸਨਮਾਨੇ ਸਬ ਰਬਿਕੁਲ ਦੀਪਾ ॥
ਸਮਯ ਸਮਾਜ ਧਰਮ ਅਬਿਰੋਧਾ। ਬੋਲੇ ਤਬ ਰਘੁਬਂਸ ਪੁਰੋਧਾ ॥
ਜਨਕ ਭਰਤ ਸਮ੍ਬਾਦੁ ਸੁਨਾਈ। ਭਰਤ ਕਹਾਉਤਿ ਕਹੀ ਸੁਹਾਈ ॥
ਤਾਤ ਰਾਮ ਜਸ ਆਯਸੁ ਦੇਹੂ। ਸੋ ਸਬੁ ਕਰੈ ਮੋਰ ਮਤ ਏਹੂ ॥
ਸੁਨਿ ਰਘੁਨਾਥ ਜੋਰਿ ਜੁਗ ਪਾਨੀ। ਬੋਲੇ ਸਤ੍ਯ ਸਰਲ ਮਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਬਿਦ੍ਯਮਾਨ ਆਪੁਨਿ ਮਿਥਿਲੇਸੂ। ਮੋਰ ਕਹਬ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਭਦੇਸੂ ॥
ਰਾਉਰ ਰਾਯ ਰਜਾਯਸੁ ਹੋਈ। ਰਾਉਰਿ ਸਪਥ ਸਹੀ ਸਿਰ ਸੋਈ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਸਪਥ ਸੁਨਿ ਮੁਨਿ ਜਨਕੁ ਸਕੁਚੇ ਸਭਾ ਸਮੇਤ।
ਸਕਲ ਬਿਲੋਕਤ ਭਰਤ ਮੁਖੁ ਬਨਇ ਨ ਉਤਰੁ ਦੇਤ ॥ ੨੯੬ ॥

ਸਭਾ ਸਕੁਚ ਬਸ ਭਰਤ ਨਿਹਾਰੀ। ਰਾਮਬਨ੍ਧੁ ਧਰਿ ਧੀਰਜੁ ਭਾਰੀ ॥
ਕੁਸਮਉ ਦੇਖਿ ਸਨੇਹੁ ਸਁਭਾਰਾ। ਬਢ़ਤ ਬਿਨ੍ਧਿ ਜਿਮਿ ਘਟਜ ਨਿਵਾਰਾ ॥
ਸੋਕ ਕਨਕਲੋਚਨ ਮਤਿ ਛੋਨੀ। ਹਰੀ ਬਿਮਲ ਗੁਨ ਗਨ ਜਗਜੋਨੀ ॥
ਭਰਤ ਬਿਬੇਕ ਬਰਾਹਁ ਬਿਸਾਲਾ। ਅਨਾਯਾਸ ਉਧਰੀ ਤੇਹਿ ਕਾਲਾ ॥
ਕਰਿ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਸਬ ਕਹਁ ਕਰ ਜੋਰੇ। ਰਾਮੁ ਰਾਉ ਗੁਰ ਸਾਧੁ ਨਿਹੋਰੇ ॥
ਛਮਬ ਆਜੁ ਅਤਿ ਅਨੁਚਿਤ ਮੋਰਾ। ਕਹਉਁ ਬਦਨ ਮਦੁ ਬਚਨ ਕਠੋਰਾ ॥
ਹਿਯਁ ਸੁਮਿਰੀ ਸਾਰਦਾ ਸੁਹਾਈ। ਮਾਨਸ ਤੇਂ ਮੁਖ ਪਙ੍ਕਜ ਆਈ ॥
ਬਿਮਲ ਬਿਬੇਕ ਧਰਮ ਨਯ ਸਾਲੀ। ਭਰਤ ਭਾਰਤੀ ਮਞ੍ਜੁ ਮਰਾਲੀ ॥

ਦੋ. ਨਿਰਖਿ ਬਿਬੇਕ ਬਿਲੋਚਨਨ੍ਹਿ ਸਿਥਿਲ ਸਨੇਹਁ ਸਮਾਜੁ।
ਕਰਿ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਬੋਲੇ ਭਰਤੁ ਸੁਮਿਰਿ ਸੀਯ ਰਘੁਰਾਜੁ ॥ ੨੯੭ ॥

ਪ੍ਰਭੁ ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਸੁਹ੍ਰਦ ਗੁਰ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਪੂਜ੍ਯ ਪਰਮ ਹਿਤ ਅਤਂਰਜਾਮੀ ॥
ਸਰਲ ਸੁਸਾਹਿਬੁ ਸੀਲ ਨਿਧਾਨੂ। ਪ੍ਰਨਤਪਾਲ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਸੁਜਾਨੂ ॥
ਸਮਰਥ ਸਰਨਾਗਤ ਹਿਤਕਾਰੀ। ਗੁਨਗਾਹਕੁ ਅਵਗੁਨ ਅਘ ਹਾਰੀ ॥
ਸ੍ਵਾਮਿ ਗੋਸਾਁਇਹਿ ਸਰਿਸ ਗੋਸਾਈ। ਮੋਹਿ ਸਮਾਨ ਮੈਂ ਸਾਇਁ ਦੋਹਾਈ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਪਿਤੁ ਬਚਨ ਮੋਹ ਬਸ ਪੇਲੀ। ਆਯਉਁ ਇਹਾਁ ਸਮਾਜੁ ਸਕੇਲੀ ॥
ਜਗ ਭਲ ਪੋਚ ਊਁਚ ਅਰੁ ਨੀਚੂ। ਅਮਿਅ ਅਮਰਪਦ ਮਾਹੁਰੁ ਮੀਚੂ ॥
ਰਾਮ ਰਜਾਇ ਮੇਟ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਦੇਖਾ ਸੁਨਾ ਕਤਹੁਁ ਕੋਉ ਨਾਹੀਂ ॥
ਸੋ ਮੈਂ ਸਬ ਬਿਧਿ ਕੀਨ੍ਹਿ ਢਿਠਾਈ। ਪ੍ਰਭੁ ਮਾਨੀ ਸਨੇਹ ਸੇਵਕਾਈ ॥

ਦੋ. ਕਪਾਁ ਭਲਾਈ ਆਪਨੀ ਨਾਥ ਕੀਨ੍ਹ ਭਲ ਮੋਰ।
ਦੂਸ਼ਨ ਭੇ ਭੂਸ਼ਨ ਸਰਿਸ ਸੁਜਸੁ ਚਾਰੁ ਚਹੁ ਓਰ ॥ ੨੯੮ ॥

ਰਾਉਰਿ ਰੀਤਿ ਸੁਬਾਨਿ ਬਡ़ਾਈ। ਜਗਤ ਬਿਦਿਤ ਨਿਗਮਾਗਮ ਗਾਈ ॥
ਕੂਰ ਕੁਟਿਲ ਖਲ ਕੁਮਤਿ ਕਲਙ੍ਕੀ। ਨੀਚ ਨਿਸੀਲ ਨਿਰੀਸ ਨਿਸਙ੍ਕੀ ॥
ਤੇਉ ਸੁਨਿ ਸਰਨ ਸਾਮੁਹੇਂ ਆਏ। ਸਕਤ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਕਿਹੇਂ ਅਪਨਾਏ ॥
ਦੇਖਿ ਦੋਸ਼ ਕਬਹੁਁ ਨ ਉਰ ਆਨੇ। ਸੁਨਿ ਗੁਨ ਸਾਧੁ ਸਮਾਜ ਬਖਾਨੇ ॥
ਕੋ ਸਾਹਿਬ ਸੇਵਕਹਿ ਨੇਵਾਜੀ। ਆਪੁ ਸਮਾਜ ਸਾਜ ਸਬ ਸਾਜੀ ॥
ਨਿਜ ਕਰਤੂਤਿ ਨ ਸਮੁਝਿਅ ਸਪਨੇਂ। ਸੇਵਕ ਸਕੁਚ ਸੋਚੁ ਉਰ ਅਪਨੇਂ ॥
ਸੋ ਗੋਸਾਇਁ ਨਹਿ ਦੂਸਰ ਕੋਪੀ। ਭੁਜਾ ਉਠਾਇ ਕਹਉਁ ਪਨ ਰੋਪੀ ॥
ਪਸੁ ਨਾਚਤ ਸੁਕ ਪਾਠ ਪ੍ਰਬੀਨਾ। ਗੁਨ ਗਤਿ ਨਟ ਪਾਠਕ ਆਧੀਨਾ ॥

ਦੋ. ਯੋਂ ਸੁਧਾਰਿ ਸਨਮਾਨਿ ਜਨ ਕਿਏ ਸਾਧੁ ਸਿਰਮੋਰ।
ਕੋ ਕਪਾਲ ਬਿਨੁ ਪਾਲਿਹੈ ਬਿਰਿਦਾਵਲਿ ਬਰਜੋਰ ॥ ੨੯੯ ॥

ਸੋਕ ਸਨੇਹਁ ਕਿ ਬਾਲ ਸੁਭਾਏਁ। ਆਯਉਁ ਲਾਇ ਰਜਾਯਸੁ ਬਾਏਁ ॥
ਤਬਹੁਁ ਕਪਾਲ ਹੇਰਿ ਨਿਜ ਓਰਾ। ਸਬਹਿ ਭਾਁਤਿ ਭਲ ਮਾਨੇਉ ਮੋਰਾ ॥
ਦੇਖੇਉਁ ਪਾਯ ਸੁਮਙ੍ਗਲ ਮੂਲਾ। ਜਾਨੇਉਁ ਸ੍ਵਾਮਿ ਸਹਜ ਅਨੁਕੂਲਾ ॥
ਬਡ़ੇਂ ਸਮਾਜ ਬਿਲੋਕੇਉਁ ਭਾਗੂ। ਬਡ़ੀਂ ਚੂਕ ਸਾਹਿਬ ਅਨੁਰਾਗੂ ॥
ਕਪਾ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਅਙ੍ਗੁ ਅਘਾਈ। ਕੀਨ੍ਹਿ ਕਪਾਨਿਧਿ ਸਬ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਰਾਖਾ ਮੋਰ ਦੁਲਾਰ ਗੋਸਾਈਂ। ਅਪਨੇਂ ਸੀਲ ਸੁਭਾਯਁ ਭਲਾਈਂ ॥
ਨਾਥ ਨਿਪਟ ਮੈਂ ਕੀਨ੍ਹਿ ਢਿਠਾਈ। ਸ੍ਵਾਮਿ ਸਮਾਜ ਸਕੋਚ ਬਿਹਾਈ ॥
ਅਬਿਨਯ ਬਿਨਯ ਜਥਾਰੁਚਿ ਬਾਨੀ। ਛਮਿਹਿ ਦੇਉ ਅਤਿ ਆਰਤਿ ਜਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਸੁਹ੍ਰਦ ਸੁਜਾਨ ਸੁਸਾਹਿਬਹਿ ਬਹੁਤ ਕਹਬ ਬਡ़ਿ ਖੋਰਿ।
ਆਯਸੁ ਦੇਇਅ ਦੇਵ ਅਬ ਸਬਇ ਸੁਧਾਰੀ ਮੋਰਿ ॥ ੩੦੦ ॥

ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਪਦੁਮ ਪਰਾਗ ਦੋਹਾਈ। ਸਤ੍ਯ ਸੁਕਤ ਸੁਖ ਸੀਵਁ ਸੁਹਾਈ ॥
ਸੋ ਕਰਿ ਕਹਉਁ ਹਿਏ ਅਪਨੇ ਕੀ। ਰੁਚਿ ਜਾਗਤ ਸੋਵਤ ਸਪਨੇ ਕੀ ॥
ਸਹਜ ਸਨੇਹਁ ਸ੍ਵਾਮਿ ਸੇਵਕਾਈ। ਸ੍ਵਾਰਥ ਛਲ ਫਲ ਚਾਰਿ ਬਿਹਾਈ ॥
ਅਗ੍ਯਾ ਸਮ ਨ ਸੁਸਾਹਿਬ ਸੇਵਾ। ਸੋ ਪ੍ਰਸਾਦੁ ਜਨ ਪਾਵੈ ਦੇਵਾ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਪ੍ਰੇਮ ਬਿਬਸ ਭਏ ਭਾਰੀ। ਪੁਲਕ ਸਰੀਰ ਬਿਲੋਚਨ ਬਾਰੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਕਮਲ ਗਹੇ ਅਕੁਲਾਈ। ਸਮਉ ਸਨੇਹੁ ਨ ਸੋ ਕਹਿ ਜਾਈ ॥
ਕਪਾਸਿਨ੍ਧੁ ਸਨਮਾਨਿ ਸੁਬਾਨੀ। ਬੈਠਾਏ ਸਮੀਪ ਗਹਿ ਪਾਨੀ ॥
ਭਰਤ ਬਿਨਯ ਸੁਨਿ ਦੇਖਿ ਸੁਭਾਊ। ਸਿਥਿਲ ਸਨੇਹਁ ਸਭਾ ਰਘੁਰਾਊ ॥

ਛਂ. ਰਘੁਰਾਉ ਸਿਥਿਲ ਸਨੇਹਁ ਸਾਧੁ ਸਮਾਜ ਮੁਨਿ ਮਿਥਿਲਾ ਧਨੀ।
ਮਨ ਮਹੁਁ ਸਰਾਹਤ ਭਰਤ ਭਾਯਪ ਭਗਤਿ ਕੀ ਮਹਿਮਾ ਘਨੀ ॥
ਭਰਤਹਿ ਪ੍ਰਸਂਸਤ ਬਿਬੁਧ ਬਰਸ਼ਤ ਸੁਮਨ ਮਾਨਸ ਮਲਿਨ ਸੇ।
ਤੁਲਸੀ ਬਿਕਲ ਸਬ ਲੋਗ ਸੁਨਿ ਸਕੁਚੇ ਨਿਸਾਗਮ ਨਲਿਨ ਸੇ ॥

ਸੋ. ਦੇਖਿ ਦੁਖਾਰੀ ਦੀਨ ਦੁਹੁ ਸਮਾਜ ਨਰ ਨਾਰਿ ਸਬ।
ਮਘਵਾ ਮਹਾ ਮਲੀਨ ਮੁਏ ਮਾਰਿ ਮਙ੍ਗਲ ਚਹਤ ॥ ੩੦੧ ॥

ਕਪਟ ਕੁਚਾਲਿ ਸੀਵਁ ਸੁਰਰਾਜੂ। ਪਰ ਅਕਾਜ ਪ੍ਰਿਯ ਆਪਨ ਕਾਜੂ ॥
ਕਾਕ ਸਮਾਨ ਪਾਕਰਿਪੁ ਰੀਤੀ। ਛਲੀ ਮਲੀਨ ਕਤਹੁਁ ਨ ਪ੍ਰਤੀਤੀ ॥
ਪ੍ਰਥਮ ਕੁਮਤ ਕਰਿ ਕਪਟੁ ਸਁਕੇਲਾ। ਸੋ ਉਚਾਟੁ ਸਬ ਕੇਂ ਸਿਰ ਮੇਲਾ ॥
ਸੁਰਮਾਯਾਁ ਸਬ ਲੋਗ ਬਿਮੋਹੇ। ਰਾਮ ਪ੍ਰੇਮ ਅਤਿਸਯ ਨ ਬਿਛੋਹੇ ॥
ਭਯ ਉਚਾਟ ਬਸ ਮਨ ਥਿਰ ਨਾਹੀਂ। ਛਨ ਬਨ ਰੁਚਿ ਛਨ ਸਦਨ ਸੋਹਾਹੀਂ ॥
ਦੁਬਿਧ ਮਨੋਗਤਿ ਪ੍ਰਜਾ ਦੁਖਾਰੀ। ਸਰਿਤ ਸਿਨ੍ਧੁ ਸਙ੍ਗਮ ਜਨੁ ਬਾਰੀ ॥
ਦੁਚਿਤ ਕਤਹੁਁ ਪਰਿਤੋਸ਼ੁ ਨ ਲਹਹੀਂ। ਏਕ ਏਕ ਸਨ ਮਰਮੁ ਨ ਕਹਹੀਂ ॥
ਲਖਿ ਹਿਯਁ ਹਁਸਿ ਕਹ ਕਪਾਨਿਧਾਨੂ। ਸਰਿਸ ਸ੍ਵਾਨ ਮਘਵਾਨ ਜੁਬਾਨੂ ॥

ਦੋ. ਭਰਤੁ ਜਨਕੁ ਮੁਨਿਜਨ ਸਚਿਵ ਸਾਧੁ ਸਚੇਤ ਬਿਹਾਇ।
ਲਾਗਿ ਦੇਵਮਾਯਾ ਸਬਹਿ ਜਥਾਜੋਗੁ ਜਨੁ ਪਾਇ ॥ ੩੦੨ ॥

ਕਪਾਸਿਨ੍ਧੁ ਲਖਿ ਲੋਗ ਦੁਖਾਰੇ। ਨਿਜ ਸਨੇਹਁ ਸੁਰਪਤਿ ਛਲ ਭਾਰੇ ॥
ਸਭਾ ਰਾਉ ਗੁਰ ਮਹਿਸੁਰ ਮਨ੍ਤ੍ਰੀ। ਭਰਤ ਭਗਤਿ ਸਬ ਕੈ ਮਤਿ ਜਨ੍ਤ੍ਰੀ ॥
ਰਾਮਹਿ ਚਿਤਵਤ ਚਿਤ੍ਰ ਲਿਖੇ ਸੇ। ਸਕੁਚਤ ਬੋਲਤ ਬਚਨ ਸਿਖੇ ਸੇ ॥
ਭਰਤ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨਤਿ ਬਿਨਯ ਬਡ़ਾਈ। ਸੁਨਤ ਸੁਖਦ ਬਰਨਤ ਕਠਿਨਾਈ ॥
ਜਾਸੁ ਬਿਲੋਕਿ ਭਗਤਿ ਲਵਲੇਸੂ। ਪ੍ਰੇਮ ਮਗਨ ਮੁਨਿਗਨ ਮਿਥਿਲੇਸੂ ॥
ਮਹਿਮਾ ਤਾਸੁ ਕਹੈ ਕਿਮਿ ਤੁਲਸੀ। ਭਗਤਿ ਸੁਭਾਯਁ ਸੁਮਤਿ ਹਿਯਁ ਹੁਲਸੀ ॥
ਆਪੁ ਛੋਟਿ ਮਹਿਮਾ ਬਡ़ਿ ਜਾਨੀ। ਕਬਿਕੁਲ ਕਾਨਿ ਮਾਨਿ ਸਕੁਚਾਨੀ ॥
ਕਹਿ ਨ ਸਕਤਿ ਗੁਨ ਰੁਚਿ ਅਧਿਕਾਈ। ਮਤਿ ਗਤਿ ਬਾਲ ਬਚਨ ਕੀ ਨਾਈ ॥

ਦੋ. ਭਰਤ ਬਿਮਲ ਜਸੁ ਬਿਮਲ ਬਿਧੁ ਸੁਮਤਿ ਚਕੋਰਕੁਮਾਰਿ।
ਉਦਿਤ ਬਿਮਲ ਜਨ ਹਦਯ ਨਭ ਏਕਟਕ ਰਹੀ ਨਿਹਾਰਿ ॥ ੩੦੩ ॥

ਭਰਤ ਸੁਭਾਉ ਨ ਸੁਗਮ ਨਿਗਮਹੂਁ। ਲਘੁ ਮਤਿ ਚਾਪਲਤਾ ਕਬਿ ਛਮਹੂਁ ॥
ਕਹਤ ਸੁਨਤ ਸਤਿ ਭਾਉ ਭਰਤ ਕੋ। ਸੀਯ ਰਾਮ ਪਦ ਹੋਇ ਨ ਰਤ ਕੋ ॥
ਸੁਮਿਰਤ ਭਰਤਹਿ ਪ੍ਰੇਮੁ ਰਾਮ ਕੋ। ਜੇਹਿ ਨ ਸੁਲਭ ਤੇਹਿ ਸਰਿਸ ਬਾਮ ਕੋ ॥
ਦੇਖਿ ਦਯਾਲ ਦਸਾ ਸਬਹੀ ਕੀ। ਰਾਮ ਸੁਜਾਨ ਜਾਨਿ ਜਨ ਜੀ ਕੀ ॥
ਧਰਮ ਧੁਰੀਨ ਧੀਰ ਨਯ ਨਾਗਰ। ਸਤ੍ਯ ਸਨੇਹ ਸੀਲ ਸੁਖ ਸਾਗਰ ॥
ਦੇਸੁ ਕਾਲ ਲਖਿ ਸਮਉ ਸਮਾਜੂ। ਨੀਤਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪਾਲਕ ਰਘੁਰਾਜੂ ॥
ਬੋਲੇ ਬਚਨ ਬਾਨਿ ਸਰਬਸੁ ਸੇ। ਹਿਤ ਪਰਿਨਾਮ ਸੁਨਤ ਸਸਿ ਰਸੁ ਸੇ ॥
ਤਾਤ ਭਰਤ ਤੁਮ੍ਹ ਧਰਮ ਧੁਰੀਨਾ। ਲੋਕ ਬੇਦ ਬਿਦ ਪ੍ਰੇਮ ਪ੍ਰਬੀਨਾ ॥

ਦੋ. ਕਰਮ ਬਚਨ ਮਾਨਸ ਬਿਮਲ ਤੁਮ੍ਹ ਸਮਾਨ ਤੁਮ੍ਹ ਤਾਤ।
ਗੁਰ ਸਮਾਜ ਲਘੁ ਬਨ੍ਧੁ ਗੁਨ ਕੁਸਮਯਁ ਕਿਮਿ ਕਹਿ ਜਾਤ ॥ ੩੦੪ ॥

ਜਾਨਹੁ ਤਾਤ ਤਰਨਿ ਕੁਲ ਰੀਤੀ। ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧ ਪਿਤੁ ਕੀਰਤਿ ਪ੍ਰੀਤੀ ॥
ਸਮਉ ਸਮਾਜੁ ਲਾਜ ਗੁਰੁਜਨ ਕੀ। ਉਦਾਸੀਨ ਹਿਤ ਅਨਹਿਤ ਮਨ ਕੀ ॥
ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਬਿਦਿਤ ਸਬਹੀ ਕਰ ਕਰਮੂ। ਆਪਨ ਮੋਰ ਪਰਮ ਹਿਤ ਧਰਮੂ ॥
ਮੋਹਿ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਭਰੋਸ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ। ਤਦਪਿ ਕਹਉਁ ਅਵਸਰ ਅਨੁਸਾਰਾ ॥
ਤਾਤ ਤਾਤ ਬਿਨੁ ਬਾਤ ਹਮਾਰੀ। ਕੇਵਲ ਗੁਰੁਕੁਲ ਕਪਾਁ ਸਁਭਾਰੀ ॥
ਨਤਰੁ ਪ੍ਰਜਾ ਪਰਿਜਨ ਪਰਿਵਾਰੂ। ਹਮਹਿ ਸਹਿਤ ਸਬੁ ਹੋਤ ਖੁਆਰੂ ॥
ਜੌਂ ਬਿਨੁ ਅਵਸਰ ਅਥਵਁ ਦਿਨੇਸੂ। ਜਗ ਕੇਹਿ ਕਹਹੁ ਨ ਹੋਇ ਕਲੇਸੂ ॥
ਤਸ ਉਤਪਾਤੁ ਤਾਤ ਬਿਧਿ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਮੁਨਿ ਮਿਥਿਲੇਸ ਰਾਖਿ ਸਬੁ ਲੀਨ੍ਹਾ ॥

ਦੋ. ਰਾਜ ਕਾਜ ਸਬ ਲਾਜ ਪਤਿ ਧਰਮ ਧਰਨਿ ਧਨ ਧਾਮ।
ਗੁਰ ਪ੍ਰਭਾਉ ਪਾਲਿਹਿ ਸਬਹਿ ਭਲ ਹੋਇਹਿ ਪਰਿਨਾਮ ॥ ੩੦੫ ॥

ਸਹਿਤ ਸਮਾਜ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਹਮਾਰਾ। ਘਰ ਬਨ ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਰਖਵਾਰਾ ॥
ਮਾਤੁ ਪਿਤਾ ਗੁਰ ਸ੍ਵਾਮਿ ਨਿਦੇਸੂ। ਸਕਲ ਧਰਮ ਧਰਨੀਧਰ ਸੇਸੂ ॥
ਸੋ ਤੁਮ੍ਹ ਕਰਹੁ ਕਰਾਵਹੁ ਮੋਹੂ। ਤਾਤ ਤਰਨਿਕੁਲ ਪਾਲਕ ਹੋਹੂ ॥
ਸਾਧਕ ਏਕ ਸਕਲ ਸਿਧਿ ਦੇਨੀ। ਕੀਰਤਿ ਸੁਗਤਿ ਭੂਤਿਮਯ ਬੇਨੀ ॥
ਸੋ ਬਿਚਾਰਿ ਸਹਿ ਸਙ੍ਕਟੁ ਭਾਰੀ। ਕਰਹੁ ਪ੍ਰਜਾ ਪਰਿਵਾਰੁ ਸੁਖਾਰੀ ॥
ਬਾਁਟੀ ਬਿਪਤਿ ਸਬਹਿਂ ਮੋਹਿ ਭਾਈ। ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਅਵਧਿ ਭਰਿ ਬਡ़ਿ ਕਠਿਨਾਈ ॥
ਜਾਨਿ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਮਦੁ ਕਹਉਁ ਕਠੋਰਾ। ਕੁਸਮਯਁ ਤਾਤ ਨ ਅਨੁਚਿਤ ਮੋਰਾ ॥
ਹੋਹਿਂ ਕੁਠਾਯਁ ਸੁਬਨ੍ਧੁ ਸੁਹਾਏ। ਓਡ़ਿਅਹਿਂ ਹਾਥ ਅਸਨਿਹੁ ਕੇ ਘਾਏ ॥

ਦੋ. ਸੇਵਕ ਕਰ ਪਦ ਨਯਨ ਸੇ ਮੁਖ ਸੋ ਸਾਹਿਬੁ ਹੋਇ।
ਤੁਲਸੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਿ ਰੀਤਿ ਸੁਨਿ ਸੁਕਬਿ ਸਰਾਹਹਿਂ ਸੋਇ ॥ ੩੦੬ ॥

ਸਭਾ ਸਕਲ ਸੁਨਿ ਰਘੁਬਰ ਬਾਨੀ। ਪ੍ਰੇਮ ਪਯੋਧਿ ਅਮਿਅ ਜਨੁ ਸਾਨੀ ॥
ਸਿਥਿਲ ਸਮਾਜ ਸਨੇਹ ਸਮਾਧੀ। ਦੇਖਿ ਦਸਾ ਚੁਪ ਸਾਰਦ ਸਾਧੀ ॥
ਭਰਤਹਿ ਭਯਉ ਪਰਮ ਸਨ੍ਤੋਸ਼ੂ। ਸਨਮੁਖ ਸ੍ਵਾਮਿ ਬਿਮੁਖ ਦੁਖ ਦੋਸ਼ੂ ॥
ਮੁਖ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਮਨ ਮਿਟਾ ਬਿਸ਼ਾਦੂ। ਭਾ ਜਨੁ ਗੂਁਗੇਹਿ ਗਿਰਾ ਪ੍ਰਸਾਦੂ ॥
ਕੀਨ੍ਹ ਸਪ੍ਰੇਮ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਬਹੋਰੀ। ਬੋਲੇ ਪਾਨਿ ਪਙ੍ਕਰੁਹ ਜੋਰੀ ॥
ਨਾਥ ਭਯਉ ਸੁਖੁ ਸਾਥ ਗਏ ਕੋ। ਲਹੇਉਁ ਲਾਹੁ ਜਗ ਜਨਮੁ ਭਏ ਕੋ ॥
ਅਬ ਕਪਾਲ ਜਸ ਆਯਸੁ ਹੋਈ। ਕਰੌਂ ਸੀਸ ਧਰਿ ਸਾਦਰ ਸੋਈ ॥
ਸੋ ਅਵਲਮ੍ਬ ਦੇਵ ਮੋਹਿ ਦੇਈ। ਅਵਧਿ ਪਾਰੁ ਪਾਵੌਂ ਜੇਹਿ ਸੇਈ ॥

ਦੋ. ਦੇਵ ਦੇਵ ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਹਿਤ ਗੁਰ ਅਨੁਸਾਸਨੁ ਪਾਇ।
ਆਨੇਉਁ ਸਬ ਤੀਰਥ ਸਲਿਲੁ ਤੇਹਿ ਕਹਁ ਕਾਹ ਰਜਾਇ ॥ ੩੦੭ ॥

ਏਕੁ ਮਨੋਰਥੁ ਬਡ़ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਸਭਯਁ ਸਕੋਚ ਜਾਤ ਕਹਿ ਨਾਹੀਂ ॥
ਕਹਹੁ ਤਾਤ ਪ੍ਰਭੁ ਆਯਸੁ ਪਾਈ। ਬੋਲੇ ਬਾਨਿ ਸਨੇਹ ਸੁਹਾਈ ॥
ਚਿਤ੍ਰਕੂਟ ਸੁਚਿ ਥਲ ਤੀਰਥ ਬਨ। ਖਗ ਮਗ ਸਰ ਸਰਿ ਨਿਰ੍ਝਰ ਗਿਰਿਗਨ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਅਙ੍ਕਿਤ ਅਵਨਿ ਬਿਸੇਸ਼ੀ। ਆਯਸੁ ਹੋਇ ਤ ਆਵੌਂ ਦੇਖੀ ॥
ਅਵਸਿ ਅਤ੍ਰਿ ਆਯਸੁ ਸਿਰ ਧਰਹੂ। ਤਾਤ ਬਿਗਤਭਯ ਕਾਨਨ ਚਰਹੂ ॥
ਮੁਨਿ ਪ੍ਰਸਾਦ ਬਨੁ ਮਙ੍ਗਲ ਦਾਤਾ। ਪਾਵਨ ਪਰਮ ਸੁਹਾਵਨ ਭ੍ਰਾਤਾ ॥
ਰਿਸ਼ਿਨਾਯਕੁ ਜਹਁ ਆਯਸੁ ਦੇਹੀਂ। ਰਾਖੇਹੁ ਤੀਰਥ ਜਲੁ ਥਲ ਤੇਹੀਂ ॥
ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬਚਨ ਭਰਤ ਸੁਖ ਪਾਵਾ। ਮੁਨਿ ਪਦ ਕਮਲ ਮੁਦਿਤ ਸਿਰੁ ਨਾਵਾ ॥

ਦੋ. ਭਰਤ ਰਾਮ ਸਮ੍ਬਾਦੁ ਸੁਨਿ ਸਕਲ ਸੁਮਙ੍ਗਲ ਮੂਲ।
ਸੁਰ ਸ੍ਵਾਰਥੀ ਸਰਾਹਿ ਕੁਲ ਬਰਸ਼ਤ ਸੁਰਤਰੁ ਫੂਲ ॥ ੩੦੮ ॥

ਧਨ੍ਯ ਭਰਤ ਜਯ ਰਾਮ ਗੋਸਾਈਂ। ਕਹਤ ਦੇਵ ਹਰਸ਼ਤ ਬਰਿਆਈ।
ਮੁਨਿ ਮਿਥਿਲੇਸ ਸਭਾਁ ਸਬ ਕਾਹੂ। ਭਰਤ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਭਯਉ ਉਛਾਹੂ ॥
ਭਰਤ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗ੍ਰਾਮ ਸਨੇਹੂ। ਪੁਲਕਿ ਪ੍ਰਸਂਸਤ ਰਾਉ ਬਿਦੇਹੂ ॥
ਸੇਵਕ ਸ੍ਵਾਮਿ ਸੁਭਾਉ ਸੁਹਾਵਨ। ਨੇਮੁ ਪੇਮੁ ਅਤਿ ਪਾਵਨ ਪਾਵਨ ॥
ਮਤਿ ਅਨੁਸਾਰ ਸਰਾਹਨ ਲਾਗੇ। ਸਚਿਵ ਸਭਾਸਦ ਸਬ ਅਨੁਰਾਗੇ ॥
ਸੁਨਿ ਸੁਨਿ ਰਾਮ ਭਰਤ ਸਮ੍ਬਾਦੂ। ਦੁਹੁ ਸਮਾਜ ਹਿਯਁ ਹਰਸ਼ੁ ਬਿਸ਼ਾਦੂ ॥
ਰਾਮ ਮਾਤੁ ਦੁਖੁ ਸੁਖੁ ਸਮ ਜਾਨੀ। ਕਹਿ ਗੁਨ ਰਾਮ ਪ੍ਰਬੋਧੀਂ ਰਾਨੀ ॥
ਏਕ ਕਹਹਿਂ ਰਘੁਬੀਰ ਬਡ़ਾਈ। ਏਕ ਸਰਾਹਤ ਭਰਤ ਭਲਾਈ ॥

ਦੋ. ਅਤ੍ਰਿ ਕਹੇਉ ਤਬ ਭਰਤ ਸਨ ਸੈਲ ਸਮੀਪ ਸੁਕੂਪ।
ਰਾਖਿਅ ਤੀਰਥ ਤੋਯ ਤਹਁ ਪਾਵਨ ਅਮਿਅ ਅਨੂਪ ॥ ੩੦੯ ॥

ਭਰਤ ਅਤ੍ਰਿ ਅਨੁਸਾਸਨ ਪਾਈ। ਜਲ ਭਾਜਨ ਸਬ ਦਿਏ ਚਲਾਈ ॥
ਸਾਨੁਜ ਆਪੁ ਅਤ੍ਰਿ ਮੁਨਿ ਸਾਧੂ। ਸਹਿਤ ਗਏ ਜਹਁ ਕੂਪ ਅਗਾਧੂ ॥
ਪਾਵਨ ਪਾਥ ਪੁਨ੍ਯਥਲ ਰਾਖਾ। ਪ੍ਰਮੁਦਿਤ ਪ੍ਰੇਮ ਅਤ੍ਰਿ ਅਸ ਭਾਸ਼ਾ ॥
ਤਾਤ ਅਨਾਦਿ ਸਿਦ੍ਧ ਥਲ ਏਹੂ। ਲੋਪੇਉ ਕਾਲ ਬਿਦਿਤ ਨਹਿਂ ਕੇਹੂ ॥
ਤਬ ਸੇਵਕਨ੍ਹ ਸਰਸ ਥਲੁ ਦੇਖਾ। ਕਿਨ੍ਹ ਸੁਜਲ ਹਿਤ ਕੂਪ ਬਿਸੇਸ਼ਾ ॥
ਬਿਧਿ ਬਸ ਭਯਉ ਬਿਸ੍ਵ ਉਪਕਾਰੂ। ਸੁਗਮ ਅਗਮ ਅਤਿ ਧਰਮ ਬਿਚਾਰੂ ॥
ਭਰਤਕੂਪ ਅਬ ਕਹਿਹਹਿਂ ਲੋਗਾ। ਅਤਿ ਪਾਵਨ ਤੀਰਥ ਜਲ ਜੋਗਾ ॥
ਪ੍ਰੇਮ ਸਨੇਮ ਨਿਮਜ੍ਜਤ ਪ੍ਰਾਨੀ। ਹੋਇਹਹਿਂ ਬਿਮਲ ਕਰਮ ਮਨ ਬਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਕਹਤ ਕੂਪ ਮਹਿਮਾ ਸਕਲ ਗਏ ਜਹਾਁ ਰਘੁਰਾਉ।
ਅਤ੍ਰਿ ਸੁਨਾਯਉ ਰਘੁਬਰਹਿ ਤੀਰਥ ਪੁਨ੍ਯ ਪ੍ਰਭਾਉ ॥ ੩੧੦ ॥

ਕਹਤ ਧਰਮ ਇਤਿਹਾਸ ਸਪ੍ਰੀਤੀ। ਭਯਉ ਭੋਰੁ ਨਿਸਿ ਸੋ ਸੁਖ ਬੀਤੀ ॥
ਨਿਤ੍ਯ ਨਿਬਾਹਿ ਭਰਤ ਦੋਉ ਭਾਈ। ਰਾਮ ਅਤ੍ਰਿ ਗੁਰ ਆਯਸੁ ਪਾਈ ॥
ਸਹਿਤ ਸਮਾਜ ਸਾਜ ਸਬ ਸਾਦੇਂ। ਚਲੇ ਰਾਮ ਬਨ ਅਟਨ ਪਯਾਦੇਂ ॥
ਕੋਮਲ ਚਰਨ ਚਲਤ ਬਿਨੁ ਪਨਹੀਂ। ਭਇ ਮਦੁ ਭੂਮਿ ਸਕੁਚਿ ਮਨ ਮਨਹੀਂ ॥
ਕੁਸ ਕਣ੍ਟਕ ਕਾਁਕਰੀਂ ਕੁਰਾਈਂ। ਕਟੁਕ ਕਠੋਰ ਕੁਬਸ੍ਤੁ ਦੁਰਾਈਂ ॥
ਮਹਿ ਮਞ੍ਜੁਲ ਮਦੁ ਮਾਰਗ ਕੀਨ੍ਹੇ। ਬਹਤ ਸਮੀਰ ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਸੁਖ ਲੀਨ੍ਹੇ ॥
ਸੁਮਨ ਬਰਸ਼ਿ ਸੁਰ ਘਨ ਕਰਿ ਛਾਹੀਂ। ਬਿਟਪ ਫੂਲਿ ਫਲਿ ਤਨ ਮਦੁਤਾਹੀਂ ॥
ਮਗ ਬਿਲੋਕਿ ਖਗ ਬੋਲਿ ਸੁਬਾਨੀ। ਸੇਵਹਿਂ ਸਕਲ ਰਾਮ ਪ੍ਰਿਯ ਜਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਸੁਲਭ ਸਿਦ੍ਧਿ ਸਬ ਪ੍ਰਾਕਤਹੁ ਰਾਮ ਕਹਤ ਜਮੁਹਾਤ।
ਰਾਮ ਪ੍ਰਾਨ ਪ੍ਰਿਯ ਭਰਤ ਕਹੁਁ ਯਹ ਨ ਹੋਇ ਬਡ़ਿ ਬਾਤ ॥ ੩੧੧ ॥

ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਭਰਤੁ ਫਿਰਤ ਬਨ ਮਾਹੀਂ। ਨੇਮੁ ਪ੍ਰੇਮੁ ਲਖਿ ਮੁਨਿ ਸਕੁਚਾਹੀਂ ॥
ਪੁਨ੍ਯ ਜਲਾਸ਼੍ਰਯ ਭੂਮਿ ਬਿਭਾਗਾ। ਖਗ ਮਗ ਤਰੁ ਤਨ ਗਿਰਿ ਬਨ ਬਾਗਾ ॥
ਚਾਰੁ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਪਬਿਤ੍ਰ ਬਿਸੇਸ਼ੀ। ਬੂਝਤ ਭਰਤੁ ਦਿਬ੍ਯ ਸਬ ਦੇਖੀ ॥
ਸੁਨਿ ਮਨ ਮੁਦਿਤ ਕਹਤ ਰਿਸ਼ਿਰਾਊ। ਹੇਤੁ ਨਾਮ ਗੁਨ ਪੁਨ੍ਯ ਪ੍ਰਭਾਊ ॥
ਕਤਹੁਁ ਨਿਮਜ੍ਜਨ ਕਤਹੁਁ ਪ੍ਰਨਾਮਾ। ਕਤਹੁਁ ਬਿਲੋਕਤ ਮਨ ਅਭਿਰਾਮਾ ॥
ਕਤਹੁਁ ਬੈਠਿ ਮੁਨਿ ਆਯਸੁ ਪਾਈ। ਸੁਮਿਰਤ ਸੀਯ ਸਹਿਤ ਦੋਉ ਭਾਈ ॥
ਦੇਖਿ ਸੁਭਾਉ ਸਨੇਹੁ ਸੁਸੇਵਾ। ਦੇਹਿਂ ਅਸੀਸ ਮੁਦਿਤ ਬਨਦੇਵਾ ॥
ਫਿਰਹਿਂ ਗਏਁ ਦਿਨੁ ਪਹਰ ਅਢ़ਾਈ। ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਕਮਲ ਬਿਲੋਕਹਿਂ ਆਈ ॥

ਦੋ. ਦੇਖੇ ਥਲ ਤੀਰਥ ਸਕਲ ਭਰਤ ਪਾਁਚ ਦਿਨ ਮਾਝ।
ਕਹਤ ਸੁਨਤ ਹਰਿ ਹਰ ਸੁਜਸੁ ਗਯਉ ਦਿਵਸੁ ਭਇ ਸਾਁਝ ॥ ੩੧੨ ॥

ਭੋਰ ਨ੍ਹਾਇ ਸਬੁ ਜੁਰਾ ਸਮਾਜੂ। ਭਰਤ ਭੂਮਿਸੁਰ ਤੇਰਹੁਤਿ ਰਾਜੂ ॥
ਭਲ ਦਿਨ ਆਜੁ ਜਾਨਿ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਰਾਮੁ ਕਪਾਲ ਕਹਤ ਸਕੁਚਾਹੀਂ ॥
ਗੁਰ ਨਪ ਭਰਤ ਸਭਾ ਅਵਲੋਕੀ। ਸਕੁਚਿ ਰਾਮ ਫਿਰਿ ਅਵਨਿ ਬਿਲੋਕੀ ॥
ਸੀਲ ਸਰਾਹਿ ਸਭਾ ਸਬ ਸੋਚੀ। ਕਹੁਁ ਨ ਰਾਮ ਸਮ ਸ੍ਵਾਮਿ ਸਁਕੋਚੀ ॥
ਭਰਤ ਸੁਜਾਨ ਰਾਮ ਰੁਖ ਦੇਖੀ। ਉਠਿ ਸਪ੍ਰੇਮ ਧਰਿ ਧੀਰ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਕਰਿ ਦਣ੍ਡਵਤ ਕਹਤ ਕਰ ਜੋਰੀ। ਰਾਖੀਂ ਨਾਥ ਸਕਲ ਰੁਚਿ ਮੋਰੀ ॥
ਮੋਹਿ ਲਗਿ ਸਹੇਉ ਸਬਹਿਂ ਸਨ੍ਤਾਪੂ। ਬਹੁਤ ਭਾਁਤਿ ਦੁਖੁ ਪਾਵਾ ਆਪੂ ॥
ਅਬ ਗੋਸਾਇਁ ਮੋਹਿ ਦੇਉ ਰਜਾਈ। ਸੇਵੌਂ ਅਵਧ ਅਵਧਿ ਭਰਿ ਜਾਈ ॥

ਦੋ. ਜੇਹਿਂ ਉਪਾਯ ਪੁਨਿ ਪਾਯ ਜਨੁ ਦੇਖੈ ਦੀਨਦਯਾਲ।
ਸੋ ਸਿਖ ਦੇਇਅ ਅਵਧਿ ਲਗਿ ਕੋਸਲਪਾਲ ਕਪਾਲ ॥ ੩੧੩ ॥

ਪੁਰਜਨ ਪਰਿਜਨ ਪ੍ਰਜਾ ਗੋਸਾਈ। ਸਬ ਸੁਚਿ ਸਰਸ ਸਨੇਹਁ ਸਗਾਈ ॥
ਰਾਉਰ ਬਦਿ ਭਲ ਭਵ ਦੁਖ ਦਾਹੂ। ਪ੍ਰਭੁ ਬਿਨੁ ਬਾਦਿ ਪਰਮ ਪਦ ਲਾਹੂ ॥
ਸ੍ਵਾਮਿ ਸੁਜਾਨੁ ਜਾਨਿ ਸਬ ਹੀ ਕੀ। ਰੁਚਿ ਲਾਲਸਾ ਰਹਨਿ ਜਨ ਜੀ ਕੀ ॥
ਪ੍ਰਨਤਪਾਲੁ ਪਾਲਿਹਿ ਸਬ ਕਾਹੂ। ਦੇਉ ਦੁਹੂ ਦਿਸਿ ਓਰ ਨਿਬਾਹੂ ॥
ਅਸ ਮੋਹਿ ਸਬ ਬਿਧਿ ਭੂਰਿ ਭਰੋਸੋ। ਕਿਏਁ ਬਿਚਾਰੁ ਨ ਸੋਚੁ ਖਰੋ ਸੋ ॥
ਆਰਤਿ ਮੋਰ ਨਾਥ ਕਰ ਛੋਹੂ। ਦੁਹੁਁ ਮਿਲਿ ਕੀਨ੍ਹ ਢੀਠੁ ਹਠਿ ਮੋਹੂ ॥
ਯਹ ਬਡ़ ਦੋਸ਼ੁ ਦੂਰਿ ਕਰਿ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਤਜਿ ਸਕੋਚ ਸਿਖਇਅ ਅਨੁਗਾਮੀ ॥
ਭਰਤ ਬਿਨਯ ਸੁਨਿ ਸਬਹਿਂ ਪ੍ਰਸਂਸੀ। ਖੀਰ ਨੀਰ ਬਿਬਰਨ ਗਤਿ ਹਂਸੀ ॥

ਦੋ. ਦੀਨਬਨ੍ਧੁ ਸੁਨਿ ਬਨ੍ਧੁ ਕੇ ਬਚਨ ਦੀਨ ਛਲਹੀਨ।
ਦੇਸ ਕਾਲ ਅਵਸਰ ਸਰਿਸ ਬੋਲੇ ਰਾਮੁ ਪ੍ਰਬੀਨ ॥ ੩੧੪ ॥

ਤਾਤ ਤੁਮ੍ਹਾਰਿ ਮੋਰਿ ਪਰਿਜਨ ਕੀ। ਚਿਨ੍ਤਾ ਗੁਰਹਿ ਨਪਹਿ ਘਰ ਬਨ ਕੀ ॥
ਮਾਥੇ ਪਰ ਗੁਰ ਮੁਨਿ ਮਿਥਿਲੇਸੂ। ਹਮਹਿ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸਪਨੇਹੁਁ ਨ ਕਲੇਸੂ ॥
ਮੋਰ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਪਰਮ ਪੁਰੁਸ਼ਾਰਥੁ। ਸ੍ਵਾਰਥੁ ਸੁਜਸੁ ਧਰਮੁ ਪਰਮਾਰਥੁ ॥
ਪਿਤੁ ਆਯਸੁ ਪਾਲਿਹਿਂ ਦੁਹੁ ਭਾਈ। ਲੋਕ ਬੇਦ ਭਲ ਭੂਪ ਭਲਾਈ ॥
ਗੁਰ ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਸ੍ਵਾਮਿ ਸਿਖ ਪਾਲੇਂ। ਚਲੇਹੁਁ ਕੁਮਗ ਪਗ ਪਰਹਿਂ ਨ ਖਾਲੇਂ ॥
ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਸਬ ਸੋਚ ਬਿਹਾਈ। ਪਾਲਹੁ ਅਵਧ ਅਵਧਿ ਭਰਿ ਜਾਈ ॥
ਦੇਸੁ ਕੋਸੁ ਪਰਿਜਨ ਪਰਿਵਾਰੂ। ਗੁਰ ਪਦ ਰਜਹਿਂ ਲਾਗ ਛਰੁਭਾਰੂ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਮੁਨਿ ਮਾਤੁ ਸਚਿਵ ਸਿਖ ਮਾਨੀ। ਪਾਲੇਹੁ ਪੁਹੁਮਿ ਪ੍ਰਜਾ ਰਜਧਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਮੁਖਿਆ ਮੁਖੁ ਸੋ ਚਾਹਿਐ ਖਾਨ ਪਾਨ ਕਹੁਁ ਏਕ।
ਪਾਲਇ ਪੋਸ਼ਇ ਸਕਲ ਅਁਗ ਤੁਲਸੀ ਸਹਿਤ ਬਿਬੇਕ ॥ ੩੧੫ ॥

ਰਾਜਧਰਮ ਸਰਬਸੁ ਏਤਨੋਈ। ਜਿਮਿ ਮਨ ਮਾਹਁ ਮਨੋਰਥ ਗੋਈ ॥
ਬਨ੍ਧੁ ਪ੍ਰਬੋਧੁ ਕੀਨ੍ਹ ਬਹੁ ਭਾਁਤੀ। ਬਿਨੁ ਅਧਾਰ ਮਨ ਤੋਸ਼ੁ ਨ ਸਾਁਤੀ ॥
ਭਰਤ ਸੀਲ ਗੁਰ ਸਚਿਵ ਸਮਾਜੂ। ਸਕੁਚ ਸਨੇਹ ਬਿਬਸ ਰਘੁਰਾਜੂ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਕਰਿ ਕਪਾ ਪਾਁਵਰੀਂ ਦੀਨ੍ਹੀਂ। ਸਾਦਰ ਭਰਤ ਸੀਸ ਧਰਿ ਲੀਨ੍ਹੀਂ ॥
ਚਰਨਪੀਠ ਕਰੁਨਾਨਿਧਾਨ ਕੇ। ਜਨੁ ਜੁਗ ਜਾਮਿਕ ਪ੍ਰਜਾ ਪ੍ਰਾਨ ਕੇ ॥
ਸਮ੍ਪੁਟ ਭਰਤ ਸਨੇਹ ਰਤਨ ਕੇ। ਆਖਰ ਜੁਗ ਜੁਨ ਜੀਵ ਜਤਨ ਕੇ ॥
ਕੁਲ ਕਪਾਟ ਕਰ ਕੁਸਲ ਕਰਮ ਕੇ। ਬਿਮਲ ਨਯਨ ਸੇਵਾ ਸੁਧਰਮ ਕੇ ॥
ਭਰਤ ਮੁਦਿਤ ਅਵਲਮ੍ਬ ਲਹੇ ਤੇਂ। ਅਸ ਸੁਖ ਜਸ ਸਿਯ ਰਾਮੁ ਰਹੇ ਤੇਂ ॥

ਦੋ. ਮਾਗੇਉ ਬਿਦਾ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਕਰਿ ਰਾਮ ਲਿਏ ਉਰ ਲਾਇ।
ਲੋਗ ਉਚਾਟੇ ਅਮਰਪਤਿ ਕੁਟਿਲ ਕੁਅਵਸਰੁ ਪਾਇ ॥ ੩੧੬ ॥

ਸੋ ਕੁਚਾਲਿ ਸਬ ਕਹਁ ਭਇ ਨੀਕੀ। ਅਵਧਿ ਆਸ ਸਮ ਜੀਵਨਿ ਜੀ ਕੀ ॥
ਨਤਰੁ ਲਖਨ ਸਿਯ ਸਮ ਬਿਯੋਗਾ। ਹਹਰਿ ਮਰਤ ਸਬ ਲੋਗ ਕੁਰੋਗਾ ॥
ਰਾਮਕਪਾਁ ਅਵਰੇਬ ਸੁਧਾਰੀ। ਬਿਬੁਧ ਧਾਰਿ ਭਇ ਗੁਨਦ ਗੋਹਾਰੀ ॥
ਭੇਣ੍ਟਤ ਭੁਜ ਭਰਿ ਭਾਇ ਭਰਤ ਸੋ। ਰਾਮ ਪ੍ਰੇਮ ਰਸੁ ਕਹਿ ਨ ਪਰਤ ਸੋ ॥
ਤਨ ਮਨ ਬਚਨ ਉਮਗ ਅਨੁਰਾਗਾ। ਧੀਰ ਧੁਰਨ੍ਧਰ ਧੀਰਜੁ ਤ੍ਯਾਗਾ ॥
ਬਾਰਿਜ ਲੋਚਨ ਮੋਚਤ ਬਾਰੀ। ਦੇਖਿ ਦਸਾ ਸੁਰ ਸਭਾ ਦੁਖਾਰੀ ॥
ਮੁਨਿਗਨ ਗੁਰ ਧੁਰ ਧੀਰ ਜਨਕ ਸੇ। ਗ੍ਯਾਨ ਅਨਲ ਮਨ ਕਸੇਂ ਕਨਕ ਸੇ ॥
ਜੇ ਬਿਰਞ੍ਚਿ ਨਿਰਲੇਪ ਉਪਾਏ। ਪਦੁਮ ਪਤ੍ਰ ਜਿਮਿ ਜਗ ਜਲ ਜਾਏ ॥

ਦੋ. ਤੇਉ ਬਿਲੋਕਿ ਰਘੁਬਰ ਭਰਤ ਪ੍ਰੀਤਿ ਅਨੂਪ ਅਪਾਰ।
ਭਏ ਮਗਨ ਮਨ ਤਨ ਬਚਨ ਸਹਿਤ ਬਿਰਾਗ ਬਿਚਾਰ ॥ ੩੧੭ ॥

ਜਹਾਁ ਜਨਕ ਗੁਰ ਮਤਿ ਭੋਰੀ। ਪ੍ਰਾਕਤ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਹਤ ਬਡ़ਿ ਖੋਰੀ ॥
ਬਰਨਤ ਰਘੁਬਰ ਭਰਤ ਬਿਯੋਗੂ। ਸੁਨਿ ਕਠੋਰ ਕਬਿ ਜਾਨਿਹਿ ਲੋਗੂ ॥
ਸੋ ਸਕੋਚ ਰਸੁ ਅਕਥ ਸੁਬਾਨੀ। ਸਮਉ ਸਨੇਹੁ ਸੁਮਿਰਿ ਸਕੁਚਾਨੀ ॥
ਭੇਣ੍ਟਿ ਭਰਤ ਰਘੁਬਰ ਸਮੁਝਾਏ। ਪੁਨਿ ਰਿਪੁਦਵਨੁ ਹਰਸ਼ਿ ਹਿਯਁ ਲਾਏ ॥
ਸੇਵਕ ਸਚਿਵ ਭਰਤ ਰੁਖ ਪਾਈ। ਨਿਜ ਨਿਜ ਕਾਜ ਲਗੇ ਸਬ ਜਾਈ ॥
ਸੁਨਿ ਦਾਰੁਨ ਦੁਖੁ ਦੁਹੂਁ ਸਮਾਜਾ। ਲਗੇ ਚਲਨ ਕੇ ਸਾਜਨ ਸਾਜਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਪਦੁਮ ਬਨ੍ਦਿ ਦੋਉ ਭਾਈ। ਚਲੇ ਸੀਸ ਧਰਿ ਰਾਮ ਰਜਾਈ ॥
ਮੁਨਿ ਤਾਪਸ ਬਨਦੇਵ ਨਿਹੋਰੀ। ਸਬ ਸਨਮਾਨਿ ਬਹੋਰਿ ਬਹੋਰੀ ॥

ਦੋ. ਲਖਨਹਿ ਭੇਣ੍ਟਿ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਕਰਿ ਸਿਰ ਧਰਿ ਸਿਯ ਪਦ ਧੂਰਿ।
ਚਲੇ ਸਪ੍ਰੇਮ ਅਸੀਸ ਸੁਨਿ ਸਕਲ ਸੁਮਙ੍ਗਲ ਮੂਰਿ ॥ ੩੧੮ ॥

ਸਾਨੁਜ ਰਾਮ ਨਪਹਿ ਸਿਰ ਨਾਈ। ਕੀਨ੍ਹਿ ਬਹੁਤ ਬਿਧਿ ਬਿਨਯ ਬਡ़ਾਈ ॥
ਦੇਵ ਦਯਾ ਬਸ ਬਡ़ ਦੁਖੁ ਪਾਯਉ। ਸਹਿਤ ਸਮਾਜ ਕਾਨਨਹਿਂ ਆਯਉ ॥
ਪੁਰ ਪਗੁ ਧਾਰਿਅ ਦੇਇ ਅਸੀਸਾ। ਕੀਨ੍ਹ ਧੀਰ ਧਰਿ ਗਵਨੁ ਮਹੀਸਾ ॥
ਮੁਨਿ ਮਹਿਦੇਵ ਸਾਧੁ ਸਨਮਾਨੇ। ਬਿਦਾ ਕਿਏ ਹਰਿ ਹਰ ਸਮ ਜਾਨੇ ॥
ਸਾਸੁ ਸਮੀਪ ਗਏ ਦੋਉ ਭਾਈ। ਫਿਰੇ ਬਨ੍ਦਿ ਪਗ ਆਸਿਸ਼ ਪਾਈ ॥
ਕੌਸਿਕ ਬਾਮਦੇਵ ਜਾਬਾਲੀ। ਪੁਰਜਨ ਪਰਿਜਨ ਸਚਿਵ ਸੁਚਾਲੀ ॥
ਜਥਾ ਜੋਗੁ ਕਰਿ ਬਿਨਯ ਪ੍ਰਨਾਮਾ। ਬਿਦਾ ਕਿਏ ਸਬ ਸਾਨੁਜ ਰਾਮਾ ॥
ਨਾਰਿ ਪੁਰੁਸ਼ ਲਘੁ ਮਧ੍ਯ ਬਡ़ੇਰੇ। ਸਬ ਸਨਮਾਨਿ ਕਪਾਨਿਧਿ ਫੇਰੇ ॥

ਦੋ. ਭਰਤ ਮਾਤੁ ਪਦ ਬਨ੍ਦਿ ਪ੍ਰਭੁ ਸੁਚਿ ਸਨੇਹਁ ਮਿਲਿ ਭੇਣ੍ਟਿ।
ਬਿਦਾ ਕੀਨ੍ਹ ਸਜਿ ਪਾਲਕੀ ਸਕੁਚ ਸੋਚ ਸਬ ਮੇਟਿ ॥ ੩੧੯ ॥

ਪਰਿਜਨ ਮਾਤੁ ਪਿਤਹਿ ਮਿਲਿ ਸੀਤਾ। ਫਿਰੀ ਪ੍ਰਾਨਪ੍ਰਿਯ ਪ੍ਰੇਮ ਪੁਨੀਤਾ ॥
ਕਰਿ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਭੇਣ੍ਟੀ ਸਬ ਸਾਸੂ। ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਹਤ ਕਬਿ ਹਿਯਁ ਨ ਹੁਲਾਸੂ ॥
ਸੁਨਿ ਸਿਖ ਅਭਿਮਤ ਆਸਿਸ਼ ਪਾਈ। ਰਹੀ ਸੀਯ ਦੁਹੁ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸਮਾਈ ॥
ਰਘੁਪਤਿ ਪਟੁ ਪਾਲਕੀਂ ਮਗਾਈਂ। ਕਰਿ ਪ੍ਰਬੋਧੁ ਸਬ ਮਾਤੁ ਚਢ़ਾਈ ॥
ਬਾਰ ਬਾਰ ਹਿਲਿ ਮਿਲਿ ਦੁਹੁ ਭਾਈ। ਸਮ ਸਨੇਹਁ ਜਨਨੀ ਪਹੁਁਚਾਈ ॥
ਸਾਜਿ ਬਾਜਿ ਗਜ ਬਾਹਨ ਨਾਨਾ। ਭਰਤ ਭੂਪ ਦਲ ਕੀਨ੍ਹ ਪਯਾਨਾ ॥
ਹਦਯਁ ਰਾਮੁ ਸਿਯ ਲਖਨ ਸਮੇਤਾ। ਚਲੇ ਜਾਹਿਂ ਸਬ ਲੋਗ ਅਚੇਤਾ ॥
ਬਸਹ ਬਾਜਿ ਗਜ ਪਸੁ ਹਿਯਁ ਹਾਰੇਂ। ਚਲੇ ਜਾਹਿਂ ਪਰਬਸ ਮਨ ਮਾਰੇਂ ॥

ਦੋ. ਗੁਰ ਗੁਰਤਿਯ ਪਦ ਬਨ੍ਦਿ ਪ੍ਰਭੁ ਸੀਤਾ ਲਖਨ ਸਮੇਤ।
ਫਿਰੇ ਹਰਸ਼ ਬਿਸਮਯ ਸਹਿਤ ਆਏ ਪਰਨ ਨਿਕੇਤ ॥ ੩੨੦ ॥

ਬਿਦਾ ਕੀਨ੍ਹ ਸਨਮਾਨਿ ਨਿਸ਼ਾਦੂ। ਚਲੇਉ ਹਦਯਁ ਬਡ़ ਬਿਰਹ ਬਿਸ਼ਾਦੂ ॥
ਕੋਲ ਕਿਰਾਤ ਭਿਲ੍ਲ ਬਨਚਾਰੀ। ਫੇਰੇ ਫਿਰੇ ਜੋਹਾਰਿ ਜੋਹਾਰੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਸਿਯ ਲਖਨ ਬੈਠਿ ਬਟ ਛਾਹੀਂ। ਪ੍ਰਿਯ ਪਰਿਜਨ ਬਿਯੋਗ ਬਿਲਖਾਹੀਂ ॥
ਭਰਤ ਸਨੇਹ ਸੁਭਾਉ ਸੁਬਾਨੀ। ਪ੍ਰਿਯਾ ਅਨੁਜ ਸਨ ਕਹਤ ਬਖਾਨੀ ॥
ਪ੍ਰੀਤਿ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਬਚਨ ਮਨ ਕਰਨੀ। ਸ਼੍ਰੀਮੁਖ ਰਾਮ ਪ੍ਰੇਮ ਬਸ ਬਰਨੀ ॥
ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਖਗ ਮਗ ਜਲ ਮੀਨਾ। ਚਿਤ੍ਰਕੂਟ ਚਰ ਅਚਰ ਮਲੀਨਾ ॥
ਬਿਬੁਧ ਬਿਲੋਕਿ ਦਸਾ ਰਘੁਬਰ ਕੀ। ਬਰਸ਼ਿ ਸੁਮਨ ਕਹਿ ਗਤਿ ਘਰ ਘਰ ਕੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਨਾਮੁ ਕਰਿ ਦੀਨ੍ਹ ਭਰੋਸੋ। ਚਲੇ ਮੁਦਿਤ ਮਨ ਡਰ ਨ ਖਰੋ ਸੋ ॥

ਦੋ. ਸਾਨੁਜ ਸੀਯ ਸਮੇਤ ਪ੍ਰਭੁ ਰਾਜਤ ਪਰਨ ਕੁਟੀਰ।
ਭਗਤਿ ਗ੍ਯਾਨੁ ਬੈਰਾਗ੍ਯ ਜਨੁ ਸੋਹਤ ਧਰੇਂ ਸਰੀਰ ॥ ੩੨੧ ॥

ਮੁਨਿ ਮਹਿਸੁਰ ਗੁਰ ਭਰਤ ਭੁਆਲੂ। ਰਾਮ ਬਿਰਹਁ ਸਬੁ ਸਾਜੁ ਬਿਹਾਲੂ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਗੁਨ ਗ੍ਰਾਮ ਗਨਤ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਸਬ ਚੁਪਚਾਪ ਚਲੇ ਮਗ ਜਾਹੀਂ ॥
ਜਮੁਨਾ ਉਤਰਿ ਪਾਰ ਸਬੁ ਭਯਊ। ਸੋ ਬਾਸਰੁ ਬਿਨੁ ਭੋਜਨ ਗਯਊ ॥
ਉਤਰਿ ਦੇਵਸਰਿ ਦੂਸਰ ਬਾਸੂ। ਰਾਮਸਖਾਁ ਸਬ ਕੀਨ੍ਹ ਸੁਪਾਸੂ ॥
ਸਈ ਉਤਰਿ ਗੋਮਤੀਂ ਨਹਾਏ। ਚੌਥੇਂ ਦਿਵਸ ਅਵਧਪੁਰ ਆਏ।
ਜਨਕੁ ਰਹੇ ਪੁਰ ਬਾਸਰ ਚਾਰੀ। ਰਾਜ ਕਾਜ ਸਬ ਸਾਜ ਸਁਭਾਰੀ ॥
ਸੌਮ੍ਪਿ ਸਚਿਵ ਗੁਰ ਭਰਤਹਿ ਰਾਜੂ। ਤੇਰਹੁਤਿ ਚਲੇ ਸਾਜਿ ਸਬੁ ਸਾਜੂ ॥
ਨਗਰ ਨਾਰਿ ਨਰ ਗੁਰ ਸਿਖ ਮਾਨੀ। ਬਸੇ ਸੁਖੇਨ ਰਾਮ ਰਜਧਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਦਰਸ ਲਗਿ ਲੋਗ ਸਬ ਕਰਤ ਨੇਮ ਉਪਬਾਸ।
ਤਜਿ ਤਜਿ ਭੂਸ਼ਨ ਭੋਗ ਸੁਖ ਜਿਅਤ ਅਵਧਿ ਕੀਂ ਆਸ ॥ ੩੨੨ ॥

ਸਚਿਵ ਸੁਸੇਵਕ ਭਰਤ ਪ੍ਰਬੋਧੇ। ਨਿਜ ਨਿਜ ਕਾਜ ਪਾਇ ਪਾਇ ਸਿਖ ਓਧੇ ॥
ਪੁਨਿ ਸਿਖ ਦੀਨ੍ਹ ਬੋਲਿ ਲਘੁ ਭਾਈ। ਸੌਮ੍ਪੀ ਸਕਲ ਮਾਤੁ ਸੇਵਕਾਈ ॥
ਭੂਸੁਰ ਬੋਲਿ ਭਰਤ ਕਰ ਜੋਰੇ। ਕਰਿ ਪ੍ਰਨਾਮ ਬਯ ਬਿਨਯ ਨਿਹੋਰੇ ॥
ਊਁਚ ਨੀਚ ਕਾਰਜੁ ਭਲ ਪੋਚੂ। ਆਯਸੁ ਦੇਬ ਨ ਕਰਬ ਸਁਕੋਚੂ ॥
ਪਰਿਜਨ ਪੁਰਜਨ ਪ੍ਰਜਾ ਬੋਲਾਏ। ਸਮਾਧਾਨੁ ਕਰਿ ਸੁਬਸ ਬਸਾਏ ॥
ਸਾਨੁਜ ਗੇ ਗੁਰ ਗੇਹਁ ਬਹੋਰੀ। ਕਰਿ ਦਣ੍ਡਵਤ ਕਹਤ ਕਰ ਜੋਰੀ ॥
ਆਯਸੁ ਹੋਇ ਤ ਰਹੌਂ ਸਨੇਮਾ। ਬੋਲੇ ਮੁਨਿ ਤਨ ਪੁਲਕਿ ਸਪੇਮਾ ॥
ਸਮੁਝਵ ਕਹਬ ਕਰਬ ਤੁਮ੍ਹ ਜੋਈ। ਧਰਮ ਸਾਰੁ ਜਗ ਹੋਇਹਿ ਸੋਈ ॥

ਦੋ. ਸੁਨਿ ਸਿਖ ਪਾਇ ਅਸੀਸ ਬਡ़ਿ ਗਨਕ ਬੋਲਿ ਦਿਨੁ ਸਾਧਿ।
ਸਿਙ੍ਘਾਸਨ ਪ੍ਰਭੁ ਪਾਦੁਕਾ ਬੈਠਾਰੇ ਨਿਰੁਪਾਧਿ ॥ ੩੨੩ ॥

ਰਾਮ ਮਾਤੁ ਗੁਰ ਪਦ ਸਿਰੁ ਨਾਈ। ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਪੀਠ ਰਜਾਯਸੁ ਪਾਈ ॥
ਨਨ੍ਦਿਗਾਵਁ ਕਰਿ ਪਰਨ ਕੁਟੀਰਾ। ਕੀਨ੍ਹ ਨਿਵਾਸੁ ਧਰਮ ਧੁਰ ਧੀਰਾ ॥
ਜਟਾਜੂਟ ਸਿਰ ਮੁਨਿਪਟ ਧਾਰੀ। ਮਹਿ ਖਨਿ ਕੁਸ ਸਾਁਥਰੀ ਸਁਵਾਰੀ ॥
ਅਸਨ ਬਸਨ ਬਾਸਨ ਬ੍ਰਤ ਨੇਮਾ। ਕਰਤ ਕਠਿਨ ਰਿਸ਼ਿਧਰਮ ਸਪ੍ਰੇਮਾ ॥
ਭੂਸ਼ਨ ਬਸਨ ਭੋਗ ਸੁਖ ਭੂਰੀ। ਮਨ ਤਨ ਬਚਨ ਤਜੇ ਤਿਨ ਤੂਰੀ ॥
ਅਵਧ ਰਾਜੁ ਸੁਰ ਰਾਜੁ ਸਿਹਾਈ। ਦਸਰਥ ਧਨੁ ਸੁਨਿ ਧਨਦੁ ਲਜਾਈ ॥
ਤੇਹਿਂ ਪੁਰ ਬਸਤ ਭਰਤ ਬਿਨੁ ਰਾਗਾ। ਚਞ੍ਚਰੀਕ ਜਿਮਿ ਚਮ੍ਪਕ ਬਾਗਾ ॥
ਰਮਾ ਬਿਲਾਸੁ ਰਾਮ ਅਨੁਰਾਗੀ। ਤਜਤ ਬਮਨ ਜਿਮਿ ਜਨ ਬਡ़ਭਾਗੀ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਪੇਮ ਭਾਜਨ ਭਰਤੁ ਬਡ़ੇ ਨ ਏਹਿਂ ਕਰਤੂਤਿ।
ਚਾਤਕ ਹਂਸ ਸਰਾਹਿਅਤ ਟੇਙ੍ਕ ਬਿਬੇਕ ਬਿਭੂਤਿ ॥ ੩੨੪ ॥

ਦੇਹ ਦਿਨਹੁਁ ਦਿਨ ਦੂਬਰਿ ਹੋਈ। ਘਟਇ ਤੇਜੁ ਬਲੁ ਮੁਖਛਬਿ ਸੋਈ ॥
ਨਿਤ ਨਵ ਰਾਮ ਪ੍ਰੇਮ ਪਨੁ ਪੀਨਾ। ਬਢ़ਤ ਧਰਮ ਦਲੁ ਮਨੁ ਨ ਮਲੀਨਾ ॥
ਜਿਮਿ ਜਲੁ ਨਿਘਟਤ ਸਰਦ ਪ੍ਰਕਾਸੇ। ਬਿਲਸਤ ਬੇਤਸ ਬਨਜ ਬਿਕਾਸੇ ॥
ਸਮ ਦਮ ਸਞ੍ਜਮ ਨਿਯਮ ਉਪਾਸਾ। ਨਖਤ ਭਰਤ ਹਿਯ ਬਿਮਲ ਅਕਾਸਾ ॥
ਧ੍ਰੁਵ ਬਿਸ੍ਵਾਸ ਅਵਧਿ ਰਾਕਾ ਸੀ। ਸ੍ਵਾਮਿ ਸੁਰਤਿ ਸੁਰਬੀਥਿ ਬਿਕਾਸੀ ॥
ਰਾਮ ਪੇਮ ਬਿਧੁ ਅਚਲ ਅਦੋਸ਼ਾ। ਸਹਿਤ ਸਮਾਜ ਸੋਹ ਨਿਤ ਚੋਖਾ ॥
ਭਰਤ ਰਹਨਿ ਸਮੁਝਨਿ ਕਰਤੂਤੀ। ਭਗਤਿ ਬਿਰਤਿ ਗੁਨ ਬਿਮਲ ਬਿਭੂਤੀ ॥
ਬਰਨਤ ਸਕਲ ਸੁਕਚਿ ਸਕੁਚਾਹੀਂ। ਸੇਸ ਗਨੇਸ ਗਿਰਾ ਗਮੁ ਨਾਹੀਂ ॥

ਦੋ. ਨਿਤ ਪੂਜਤ ਪ੍ਰਭੁ ਪਾਁਵਰੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਹਦਯਁ ਸਮਾਤਿ ॥
ਮਾਗਿ ਮਾਗਿ ਆਯਸੁ ਕਰਤ ਰਾਜ ਕਾਜ ਬਹੁ ਭਾਁਤਿ ॥ ੩੨੫ ॥

ਪੁਲਕ ਗਾਤ ਹਿਯਁ ਸਿਯ ਰਘੁਬੀਰੂ। ਜੀਹ ਨਾਮੁ ਜਪ ਲੋਚਨ ਨੀਰੂ ॥
ਲਖਨ ਰਾਮ ਸਿਯ ਕਾਨਨ ਬਸਹੀਂ। ਭਰਤੁ ਭਵਨ ਬਸਿ ਤਪ ਤਨੁ ਕਸਹੀਂ ॥
ਦੋਉ ਦਿਸਿ ਸਮੁਝਿ ਕਹਤ ਸਬੁ ਲੋਗੂ। ਸਬ ਬਿਧਿ ਭਰਤ ਸਰਾਹਨ ਜੋਗੂ ॥
ਸੁਨਿ ਬ੍ਰਤ ਨੇਮ ਸਾਧੁ ਸਕੁਚਾਹੀਂ। ਦੇਖਿ ਦਸਾ ਮੁਨਿਰਾਜ ਲਜਾਹੀਂ ॥
ਪਰਮ ਪੁਨੀਤ ਭਰਤ ਆਚਰਨੂ। ਮਧੁਰ ਮਞ੍ਜੁ ਮੁਦ ਮਙ੍ਗਲ ਕਰਨੂ ॥
ਹਰਨ ਕਠਿਨ ਕਲਿ ਕਲੁਸ਼ ਕਲੇਸੂ। ਮਹਾਮੋਹ ਨਿਸਿ ਦਲਨ ਦਿਨੇਸੂ ॥
ਪਾਪ ਪੁਞ੍ਜ ਕੁਞ੍ਜਰ ਮਗਰਾਜੂ। ਸਮਨ ਸਕਲ ਸਨ੍ਤਾਪ ਸਮਾਜੂ।
ਜਨ ਰਞ੍ਜਨ ਭਞ੍ਜਨ ਭਵ ਭਾਰੂ। ਰਾਮ ਸਨੇਹ ਸੁਧਾਕਰ ਸਾਰੂ ॥

ਛਂ. ਸਿਯ ਰਾਮ ਪ੍ਰੇਮ ਪਿਯੂਸ਼ ਪੂਰਨ ਹੋਤ ਜਨਮੁ ਨ ਭਰਤ ਕੋ।
ਮੁਨਿ ਮਨ ਅਗਮ ਜਮ ਨਿਯਮ ਸਮ ਦਮ ਬਿਸ਼ਮ ਬ੍ਰਤ ਆਚਰਤ ਕੋ ॥
ਦੁਖ ਦਾਹ ਦਾਰਿਦ ਦਮ੍ਭ ਦੂਸ਼ਨ ਸੁਜਸ ਮਿਸ ਅਪਹਰਤ ਕੋ।
ਕਲਿਕਾਲ ਤੁਲਸੀ ਸੇ ਸਠਨ੍ਹਿ ਹਠਿ ਰਾਮ ਸਨਮੁਖ ਕਰਤ ਕੋ ॥

ਸੋ. ਭਰਤ ਚਰਿਤ ਕਰਿ ਨੇਮੁ ਤੁਲਸੀ ਜੋ ਸਾਦਰ ਸੁਨਹਿਂ।
ਸੀਯ ਰਾਮ ਪਦ ਪੇਮੁ ਅਵਸਿ ਹੋਇ ਭਵ ਰਸ ਬਿਰਤਿ ॥ ੩੨੬ ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਇਕ੍ਕੀਸਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਰਾਮਚਰਿਤਮਾਨਸੇ ਸਕਲਕਲਿਕਲੁਸ਼ਵਿਧ੍ਵਂਸਨੇ
ਦ੍ਵਿਤੀਯਃ ਸੋਪਾਨਃ ਸਮਾਪ੍ਤਃ।
————
(ਅਯੋਧ੍ਯਾਕਾਣ੍ਡ ਸਮਾਪ੍ਤ)