ਉਤ੍ਤਰਕਾਣ੍ਡ | UttarKand in Gurmukhi

ਸ਼੍ਰੀ ਗਣੇਸ਼ਾਯ ਨਮਃ
ਸ਼੍ਰੀਜਾਨਕੀਵਲ੍ਲਭੋ ਵਿਜਯਤੇ
ਸ਼੍ਰੀਰਾਮਚਰਿਤਮਾਨਸ
ਸਪ੍ਤਮ ਸੋਪਾਨ
(ਉਤ੍ਤਰਕਾਣ੍ਡ)

ਸ਼੍ਲੋਕ
ਕੇਕੀਕਣ੍ਠਾਭਨੀਲਂ ਸੁਰਵਰਵਿਲਸਦ੍ਵਿਪ੍ਰਪਾਦਾਬ੍ਜਚਿਹ੍ਨਂ
ਸ਼ੋਭਾਢ੍ਯਂ ਪੀਤਵਸ੍ਤ੍ਰਂ ਸਰਸਿਜਨਯਨਂ ਸਰ੍ਵਦਾ ਸੁਪ੍ਰਸਨ੍ਨਮ੍।
ਪਾਣੌ ਨਾਰਾਚਚਾਪਂ ਕਪਿਨਿਕਰਯੁਤਂ ਬਨ੍ਧੁਨਾ ਸੇਵ੍ਯਮਾਨਂ
ਨੌਮੀਡ੍ਯਂ ਜਾਨਕੀਸ਼ਂ ਰਘੁਵਰਮਨਿਸ਼ਂ ਪੁਸ਼੍ਪਕਾਰੂਢਰਾਮਮ੍ ॥ ੧ ॥

ਕੋਸਲੇਨ੍ਦ੍ਰਪਦਕਞ੍ਜਮਞ੍ਜੁਲੌ ਕੋਮਲਾਵਜਮਹੇਸ਼ਵਨ੍ਦਿਤੌ।
ਜਾਨਕੀਕਰਸਰੋਜਲਾਲਿਤੌ ਚਿਨ੍ਤਕਸ੍ਯ ਮਨਭਙ੍ਗਸਡ੍ਗਿਨੌ ॥ ੨ ॥

ਕੁਨ੍ਦਇਨ੍ਦੁਦਰਗੌਰਸੁਨ੍ਦਰਂ ਅਮ੍ਬਿਕਾਪਤਿਮਭੀਸ਼੍ਟਸਿਦ੍ਧਿਦਮ੍।
ਕਾਰੁਣੀਕਕਲਕਞ੍ਜਲੋਚਨਂ ਨੌਮਿ ਸ਼ਙ੍ਕਰਮਨਙ੍ਗਮੋਚਨਮ੍ ॥ ੩ ॥

ਦੋ. ਰਹਾ ਏਕ ਦਿਨ ਅਵਧਿ ਕਰ ਅਤਿ ਆਰਤ ਪੁਰ ਲੋਗ।
ਜਹਁ ਤਹਁ ਸੋਚਹਿਂ ਨਾਰਿ ਨਰ ਕਸ ਤਨ ਰਾਮ ਬਿਯੋਗ ॥
ਸਗੁਨ ਹੋਹਿਂ ਸੁਨ੍ਦਰ ਸਕਲ ਮਨ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਸਬ ਕੇਰ।
ਪ੍ਰਭੁ ਆਗਵਨ ਜਨਾਵ ਜਨੁ ਨਗਰ ਰਮ੍ਯ ਚਹੁਁ ਫੇਰ ॥
ਕੌਸਲ੍ਯਾਦਿ ਮਾਤੁ ਸਬ ਮਨ ਅਨਨ੍ਦ ਅਸ ਹੋਇ।
ਆਯਉ ਪ੍ਰਭੁ ਸ਼੍ਰੀ ਅਨੁਜ ਜੁਤ ਕਹਨ ਚਹਤ ਅਬ ਕੋਇ ॥
ਭਰਤ ਨਯਨ ਭੁਜ ਦਚ੍ਛਿਨ ਫਰਕਤ ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰ।
ਜਾਨਿ ਸਗੁਨ ਮਨ ਹਰਸ਼ ਅਤਿ ਲਾਗੇ ਕਰਨ ਬਿਚਾਰ ॥
ਰਹੇਉ ਏਕ ਦਿਨ ਅਵਧਿ ਅਧਾਰਾ। ਸਮੁਝਤ ਮਨ ਦੁਖ ਭਯਉ ਅਪਾਰਾ ॥
ਕਾਰਨ ਕਵਨ ਨਾਥ ਨਹਿਂ ਆਯਉ। ਜਾਨਿ ਕੁਟਿਲ ਕਿਧੌਂ ਮੋਹਿ ਬਿਸਰਾਯਉ ॥
ਅਹਹ ਧਨ੍ਯ ਲਛਿਮਨ ਬਡ़ਭਾਗੀ। ਰਾਮ ਪਦਾਰਬਿਨ੍ਦੁ ਅਨੁਰਾਗੀ ॥
ਕਪਟੀ ਕੁਟਿਲ ਮੋਹਿ ਪ੍ਰਭੁ ਚੀਨ੍ਹਾ। ਤਾਤੇ ਨਾਥ ਸਙ੍ਗ ਨਹਿਂ ਲੀਨ੍ਹਾ ॥
ਜੌਂ ਕਰਨੀ ਸਮੁਝੈ ਪ੍ਰਭੁ ਮੋਰੀ। ਨਹਿਂ ਨਿਸ੍ਤਾਰ ਕਲਪ ਸਤ ਕੋਰੀ ॥
ਜਨ ਅਵਗੁਨ ਪ੍ਰਭੁ ਮਾਨ ਨ ਕਾਊ। ਦੀਨ ਬਨ੍ਧੁ ਅਤਿ ਮਦੁਲ ਸੁਭਾਊ ॥
ਮੋਰਿ ਜਿਯਁ ਭਰੋਸ ਦਢ़ ਸੋਈ। ਮਿਲਿਹਹਿਂ ਰਾਮ ਸਗੁਨ ਸੁਭ ਹੋਈ ॥
ਬੀਤੇਂ ਅਵਧਿ ਰਹਹਿ ਜੌਂ ਪ੍ਰਾਨਾ। ਅਧਮ ਕਵਨ ਜਗ ਮੋਹਿ ਸਮਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਬਿਰਹ ਸਾਗਰ ਮਹਁ ਭਰਤ ਮਗਨ ਮਨ ਹੋਤ।
ਬਿਪ੍ਰ ਰੂਪ ਧਰਿ ਪਵਨ ਸੁਤ ਆਇ ਗਯਉ ਜਨੁ ਪੋਤ ॥ ੧(ਕ) ॥

ਬੈਠਿ ਦੇਖਿ ਕੁਸਾਸਨ ਜਟਾ ਮੁਕੁਟ ਕਸ ਗਾਤ।
ਰਾਮ ਰਾਮ ਰਘੁਪਤਿ ਜਪਤ ਸ੍ਤ੍ਰਵਤ ਨਯਨ ਜਲਜਾਤ ॥ ੧(ਖ) ॥

ਦੇਖਤ ਹਨੂਮਾਨ ਅਤਿ ਹਰਸ਼ੇਉ। ਪੁਲਕ ਗਾਤ ਲੋਚਨ ਜਲ ਬਰਸ਼ੇਉ ॥
ਮਨ ਮਹਁ ਬਹੁਤ ਭਾਁਤਿ ਸੁਖ ਮਾਨੀ। ਬੋਲੇਉ ਸ਼੍ਰਵਨ ਸੁਧਾ ਸਮ ਬਾਨੀ ॥
ਜਾਸੁ ਬਿਰਹਁ ਸੋਚਹੁ ਦਿਨ ਰਾਤੀ। ਰਟਹੁ ਨਿਰਨ੍ਤਰ ਗੁਨ ਗਨ ਪਾਁਤੀ ॥
ਰਘੁਕੁਲ ਤਿਲਕ ਸੁਜਨ ਸੁਖਦਾਤਾ। ਆਯਉ ਕੁਸਲ ਦੇਵ ਮੁਨਿ ਤ੍ਰਾਤਾ ॥
ਰਿਪੁ ਰਨ ਜੀਤਿ ਸੁਜਸ ਸੁਰ ਗਾਵਤ। ਸੀਤਾ ਸਹਿਤ ਅਨੁਜ ਪ੍ਰਭੁ ਆਵਤ ॥
ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਬਿਸਰੇ ਸਬ ਦੂਖਾ। ਤਸ਼ਾਵਨ੍ਤ ਜਿਮਿ ਪਾਇ ਪਿਯੂਸ਼ਾ ॥
ਕੋ ਤੁਮ੍ਹ ਤਾਤ ਕਹਾਁ ਤੇ ਆਏ। ਮੋਹਿ ਪਰਮ ਪ੍ਰਿਯ ਬਚਨ ਸੁਨਾਏ ॥
ਮਾਰੁਤ ਸੁਤ ਮੈਂ ਕਪਿ ਹਨੁਮਾਨਾ। ਨਾਮੁ ਮੋਰ ਸੁਨੁ ਕਪਾਨਿਧਾਨਾ ॥
ਦੀਨਬਨ੍ਧੁ ਰਘੁਪਤਿ ਕਰ ਕਿਙ੍ਕਰ। ਸੁਨਤ ਭਰਤ ਭੇਣ੍ਟੇਉ ਉਠਿ ਸਾਦਰ ॥
ਮਿਲਤ ਪ੍ਰੇਮ ਨਹਿਂ ਹਦਯਁ ਸਮਾਤਾ। ਨਯਨ ਸ੍ਤ੍ਰਵਤ ਜਲ ਪੁਲਕਿਤ ਗਾਤਾ ॥
ਕਪਿ ਤਵ ਦਰਸ ਸਕਲ ਦੁਖ ਬੀਤੇ। ਮਿਲੇ ਆਜੁ ਮੋਹਿ ਰਾਮ ਪਿਰੀਤੇ ॥
ਬਾਰ ਬਾਰ ਬੂਝੀ ਕੁਸਲਾਤਾ। ਤੋ ਕਹੁਁ ਦੇਉਁ ਕਾਹ ਸੁਨੁ ਭ੍ਰਾਤਾ ॥
ਏਹਿ ਸਨ੍ਦੇਸ ਸਰਿਸ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਕਰਿ ਬਿਚਾਰ ਦੇਖੇਉਁ ਕਛੁ ਨਾਹੀਂ ॥
ਨਾਹਿਨ ਤਾਤ ਉਰਿਨ ਮੈਂ ਤੋਹੀ। ਅਬ ਪ੍ਰਭੁ ਚਰਿਤ ਸੁਨਾਵਹੁ ਮੋਹੀ ॥
ਤਬ ਹਨੁਮਨ੍ਤ ਨਾਇ ਪਦ ਮਾਥਾ। ਕਹੇ ਸਕਲ ਰਘੁਪਤਿ ਗੁਨ ਗਾਥਾ ॥
ਕਹੁ ਕਪਿ ਕਬਹੁਁ ਕਪਾਲ ਗੋਸਾਈਂ। ਸੁਮਿਰਹਿਂ ਮੋਹਿ ਦਾਸ ਕੀ ਨਾਈਂ ॥

ਛਂ. ਨਿਜ ਦਾਸ ਜ੍ਯੋਂ ਰਘੁਬਂਸਭੂਸ਼ਨ ਕਬਹੁਁ ਮਮ ਸੁਮਿਰਨ ਕਰ੍ ਯੋ।
ਸੁਨਿ ਭਰਤ ਬਚਨ ਬਿਨੀਤ ਅਤਿ ਕਪਿ ਪੁਲਕਿਤ ਤਨ ਚਰਨਨ੍ਹਿ ਪਰ੍ ਯੋ ॥
ਰਘੁਬੀਰ ਨਿਜ ਮੁਖ ਜਾਸੁ ਗੁਨ ਗਨ ਕਹਤ ਅਗ ਜਗ ਨਾਥ ਜੋ।
ਕਾਹੇ ਨ ਹੋਇ ਬਿਨੀਤ ਪਰਮ ਪੁਨੀਤ ਸਦਗੁਨ ਸਿਨ੍ਧੁ ਸੋ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਪ੍ਰਾਨ ਪ੍ਰਿਯ ਨਾਥ ਤੁਮ੍ਹ ਸਤ੍ਯ ਬਚਨ ਮਮ ਤਾਤ।
ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਮਿਲਤ ਭਰਤ ਸੁਨਿ ਹਰਸ਼ ਨ ਹਦਯਁ ਸਮਾਤ ॥ ੨(ਕ) ॥

ਸੋ. ਭਰਤ ਚਰਨ ਸਿਰੁ ਨਾਇ ਤੁਰਿਤ ਗਯਉ ਕਪਿ ਰਾਮ ਪਹਿਂ।
ਕਹੀ ਕੁਸਲ ਸਬ ਜਾਇ ਹਰਸ਼ਿ ਚਲੇਉ ਪ੍ਰਭੁ ਜਾਨ ਚਢ़ਿ ॥ ੨(ਖ) ॥

ਹਰਸ਼ਿ ਭਰਤ ਕੋਸਲਪੁਰ ਆਏ। ਸਮਾਚਾਰ ਸਬ ਗੁਰਹਿ ਸੁਨਾਏ ॥
ਪੁਨਿ ਮਨ੍ਦਿਰ ਮਹਁ ਬਾਤ ਜਨਾਈ। ਆਵਤ ਨਗਰ ਕੁਸਲ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਸੁਨਤ ਸਕਲ ਜਨਨੀਂ ਉਠਿ ਧਾਈਂ। ਕਹਿ ਪ੍ਰਭੁ ਕੁਸਲ ਭਰਤ ਸਮੁਝਾਈ ॥
ਸਮਾਚਾਰ ਪੁਰਬਾਸਿਨ੍ਹ ਪਾਏ। ਨਰ ਅਰੁ ਨਾਰਿ ਹਰਸ਼ਿ ਸਬ ਧਾਏ ॥
ਦਧਿ ਦੁਰ੍ਬਾ ਰੋਚਨ ਫਲ ਫੂਲਾ। ਨਵ ਤੁਲਸੀ ਦਲ ਮਙ੍ਗਲ ਮੂਲਾ ॥
ਭਰਿ ਭਰਿ ਹੇਮ ਥਾਰ ਭਾਮਿਨੀ। ਗਾਵਤ ਚਲਿਂ ਸਿਨ੍ਧੁ ਸਿਨ੍ਧੁਰਗਾਮਿਨੀ ॥
ਜੇ ਜੈਸੇਹਿਂ ਤੈਸੇਹਿਂ ਉਟਿ ਧਾਵਹਿਂ। ਬਾਲ ਬਦ੍ਧ ਕਹਁ ਸਙ੍ਗ ਨ ਲਾਵਹਿਂ ॥
ਏਕ ਏਕਨ੍ਹ ਕਹਁ ਬੂਝਹਿਂ ਭਾਈ। ਤੁਮ੍ਹ ਦੇਖੇ ਦਯਾਲ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਅਵਧਪੁਰੀ ਪ੍ਰਭੁ ਆਵਤ ਜਾਨੀ। ਭਈ ਸਕਲ ਸੋਭਾ ਕੈ ਖਾਨੀ ॥
ਬਹਇ ਸੁਹਾਵਨ ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਸਮੀਰਾ। ਭਇ ਸਰਜੂ ਅਤਿ ਨਿਰ੍ਮਲ ਨੀਰਾ ॥

ਦੋ. ਹਰਸ਼ਿਤ ਗੁਰ ਪਰਿਜਨ ਅਨੁਜ ਭੂਸੁਰ ਬਨ੍ਦ ਸਮੇਤ।
ਚਲੇ ਭਰਤ ਮਨ ਪ੍ਰੇਮ ਅਤਿ ਸਨ੍ਮੁਖ ਕਪਾਨਿਕੇਤ ॥ ੩(ਕ) ॥

ਬਹੁਤਕ ਚਢ़ੀ ਅਟਾਰਿਨ੍ਹ ਨਿਰਖਹਿਂ ਗਗਨ ਬਿਮਾਨ।
ਦੇਖਿ ਮਧੁਰ ਸੁਰ ਹਰਸ਼ਿਤ ਕਰਹਿਂ ਸੁਮਙ੍ਗਲ ਗਾਨ ॥ ੩(ਖ) ॥

ਰਾਕਾ ਸਸਿ ਰਘੁਪਤਿ ਪੁਰ ਸਿਨ੍ਧੁ ਦੇਖਿ ਹਰਸ਼ਾਨ।
ਬਢ़ਯੋ ਕੋਲਾਹਲ ਕਰਤ ਜਨੁ ਨਾਰਿ ਤਰਙ੍ਗ ਸਮਾਨ ॥ ੩(ਗ) ॥

ਇਹਾਁ ਭਾਨੁਕੁਲ ਕਮਲ ਦਿਵਾਕਰ। ਕਪਿਨ੍ਹ ਦੇਖਾਵਤ ਨਗਰ ਮਨੋਹਰ ॥
ਸੁਨੁ ਕਪੀਸ ਅਙ੍ਗਦ ਲਙ੍ਕੇਸਾ। ਪਾਵਨ ਪੁਰੀ ਰੁਚਿਰ ਯਹ ਦੇਸਾ ॥
ਜਦ੍ਯਪਿ ਸਬ ਬੈਕੁਣ੍ਠ ਬਖਾਨਾ। ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਬਿਦਿਤ ਜਗੁ ਜਾਨਾ ॥
ਅਵਧਪੁਰੀ ਸਮ ਪ੍ਰਿਯ ਨਹਿਂ ਸੋਊ। ਯਹ ਪ੍ਰਸਙ੍ਗ ਜਾਨਇ ਕੋਉ ਕੋਊ ॥
ਜਨ੍ਮਭੂਮਿ ਮਮ ਪੁਰੀ ਸੁਹਾਵਨਿ। ਉਤ੍ਤਰ ਦਿਸਿ ਬਹ ਸਰਜੂ ਪਾਵਨਿ ॥
ਜਾ ਮਜ੍ਜਨ ਤੇ ਬਿਨਹਿਂ ਪ੍ਰਯਾਸਾ। ਮਮ ਸਮੀਪ ਨਰ ਪਾਵਹਿਂ ਬਾਸਾ ॥
ਅਤਿ ਪ੍ਰਿਯ ਮੋਹਿ ਇਹਾਁ ਕੇ ਬਾਸੀ। ਮਮ ਧਾਮਦਾ ਪੁਰੀ ਸੁਖ ਰਾਸੀ ॥
ਹਰਸ਼ੇ ਸਬ ਕਪਿ ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬਾਨੀ। ਧਨ੍ਯ ਅਵਧ ਜੋ ਰਾਮ ਬਖਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਆਵਤ ਦੇਖਿ ਲੋਗ ਸਬ ਕਪਾਸਿਨ੍ਧੁ ਭਗਵਾਨ।
ਨਗਰ ਨਿਕਟ ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰੇਰੇਉ ਉਤਰੇਉ ਭੂਮਿ ਬਿਮਾਨ ॥ ੪(ਕ) ॥

ਉਤਰਿ ਕਹੇਉ ਪ੍ਰਭੁ ਪੁਸ਼੍ਪਕਹਿ ਤੁਮ੍ਹ ਕੁਬੇਰ ਪਹਿਂ ਜਾਹੁ।
ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਰਾਮ ਚਲੇਉ ਸੋ ਹਰਸ਼ੁ ਬਿਰਹੁ ਅਤਿ ਤਾਹੁ ॥ ੪(ਖ) ॥

ਆਏ ਭਰਤ ਸਙ੍ਗ ਸਬ ਲੋਗਾ। ਕਸ ਤਨ ਸ਼੍ਰੀਰਘੁਬੀਰ ਬਿਯੋਗਾ ॥
ਬਾਮਦੇਵ ਬਸਿਸ਼੍ਠ ਮੁਨਿਨਾਯਕ। ਦੇਖੇ ਪ੍ਰਭੁ ਮਹਿ ਧਰਿ ਧਨੁ ਸਾਯਕ ॥
ਧਾਇ ਧਰੇ ਗੁਰ ਚਰਨ ਸਰੋਰੁਹ। ਅਨੁਜ ਸਹਿਤ ਅਤਿ ਪੁਲਕ ਤਨੋਰੁਹ ॥
ਭੇਣ੍ਟਿ ਕੁਸਲ ਬੂਝੀ ਮੁਨਿਰਾਯਾ। ਹਮਰੇਂ ਕੁਸਲ ਤੁਮ੍ਹਾਰਿਹਿਂ ਦਾਯਾ ॥
ਸਕਲ ਦ੍ਵਿਜਨ੍ਹ ਮਿਲਿ ਨਾਯਉ ਮਾਥਾ। ਧਰ੍ਮ ਧੁਰਨ੍ਧਰ ਰਘੁਕੁਲਨਾਥਾ ॥
ਗਹੇ ਭਰਤ ਪੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਪਙ੍ਕਜ। ਨਮਤ ਜਿਨ੍ਹਹਿ ਸੁਰ ਮੁਨਿ ਸਙ੍ਕਰ ਅਜ ॥
ਪਰੇ ਭੂਮਿ ਨਹਿਂ ਉਠਤ ਉਠਾਏ। ਬਰ ਕਰਿ ਕਪਾਸਿਨ੍ਧੁ ਉਰ ਲਾਏ ॥
ਸ੍ਯਾਮਲ ਗਾਤ ਰੋਮ ਭਏ ਠਾਢ़ੇ। ਨਵ ਰਾਜੀਵ ਨਯਨ ਜਲ ਬਾਢ़ੇ ॥

ਛਂ. ਰਾਜੀਵ ਲੋਚਨ ਸ੍ਤ੍ਰਵਤ ਜਲ ਤਨ ਲਲਿਤ ਪੁਲਕਾਵਲਿ ਬਨੀ।
ਅਤਿ ਪ੍ਰੇਮ ਹਦਯਁ ਲਗਾਇ ਅਨੁਜਹਿ ਮਿਲੇ ਪ੍ਰਭੁ ਤ੍ਰਿਭੁਅਨ ਧਨੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਮਿਲਤ ਅਨੁਜਹਿ ਸੋਹ ਮੋ ਪਹਿਂ ਜਾਤਿ ਨਹਿਂ ਉਪਮਾ ਕਹੀ।
ਜਨੁ ਪ੍ਰੇਮ ਅਰੁ ਸਿਙ੍ਗਾਰ ਤਨੁ ਧਰਿ ਮਿਲੇ ਬਰ ਸੁਸ਼ਮਾ ਲਹੀ ॥ ੧ ॥

ਬੂਝਤ ਕਪਾਨਿਧਿ ਕੁਸਲ ਭਰਤਹਿ ਬਚਨ ਬੇਗਿ ਨ ਆਵਈ।
ਸੁਨੁ ਸਿਵਾ ਸੋ ਸੁਖ ਬਚਨ ਮਨ ਤੇ ਭਿਨ੍ਨ ਜਾਨ ਜੋ ਪਾਵਈ ॥
ਅਬ ਕੁਸਲ ਕੌਸਲਨਾਥ ਆਰਤ ਜਾਨਿ ਜਨ ਦਰਸਨ ਦਿਯੋ।
ਬੂਡ़ਤ ਬਿਰਹ ਬਾਰੀਸ ਕਪਾਨਿਧਾਨ ਮੋਹਿ ਕਰ ਗਹਿ ਲਿਯੋ ॥ ੨ ॥

ਦੋ. ਪੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਹਰਸ਼ਿ ਸਤ੍ਰੁਹਨ ਭੇਣ੍ਟੇ ਹਦਯਁ ਲਗਾਇ।
ਲਛਿਮਨ ਭਰਤ ਮਿਲੇ ਤਬ ਪਰਮ ਪ੍ਰੇਮ ਦੋਉ ਭਾਇ ॥ ੫ ॥

ਭਰਤਾਨੁਜ ਲਛਿਮਨ ਪੁਨਿ ਭੇਣ੍ਟੇ। ਦੁਸਹ ਬਿਰਹ ਸਮ੍ਭਵ ਦੁਖ ਮੇਟੇ ॥
ਸੀਤਾ ਚਰਨ ਭਰਤ ਸਿਰੁ ਨਾਵਾ। ਅਨੁਜ ਸਮੇਤ ਪਰਮ ਸੁਖ ਪਾਵਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਬਿਲੋਕਿ ਹਰਸ਼ੇ ਪੁਰਬਾਸੀ। ਜਨਿਤ ਬਿਯੋਗ ਬਿਪਤਿ ਸਬ ਨਾਸੀ ॥
ਪ੍ਰੇਮਾਤੁਰ ਸਬ ਲੋਗ ਨਿਹਾਰੀ। ਕੌਤੁਕ ਕੀਨ੍ਹ ਕਪਾਲ ਖਰਾਰੀ ॥
ਅਮਿਤ ਰੂਪ ਪ੍ਰਗਟੇ ਤੇਹਿ ਕਾਲਾ। ਜਥਾਜੋਗ ਮਿਲੇ ਸਬਹਿ ਕਪਾਲਾ ॥
ਕਪਾਦਸ਼੍ਟਿ ਰਘੁਬੀਰ ਬਿਲੋਕੀ। ਕਿਏ ਸਕਲ ਨਰ ਨਾਰਿ ਬਿਸੋਕੀ ॥
ਛਨ ਮਹਿਂ ਸਬਹਿ ਮਿਲੇ ਭਗਵਾਨਾ। ਉਮਾ ਮਰਮ ਯਹ ਕਾਹੁਁ ਨ ਜਾਨਾ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਸਬਹਿ ਸੁਖੀ ਕਰਿ ਰਾਮਾ। ਆਗੇਂ ਚਲੇ ਸੀਲ ਗੁਨ ਧਾਮਾ ॥
ਕੌਸਲ੍ਯਾਦਿ ਮਾਤੁ ਸਬ ਧਾਈ। ਨਿਰਖਿ ਬਚ੍ਛ ਜਨੁ ਧੇਨੁ ਲਵਾਈ ॥

ਛਂ. ਜਨੁ ਧੇਨੁ ਬਾਲਕ ਬਚ੍ਛ ਤਜਿ ਗਹਁ ਚਰਨ ਬਨ ਪਰਬਸ ਗਈਂ।
ਦਿਨ ਅਨ੍ਤ ਪੁਰ ਰੁਖ ਸ੍ਤ੍ਰਵਤ ਥਨ ਹੁਙ੍ਕਾਰ ਕਰਿ ਧਾਵਤ ਭਈ ॥
ਅਤਿ ਪ੍ਰੇਮ ਸਬ ਮਾਤੁ ਭੇਟੀਂ ਬਚਨ ਮਦੁ ਬਹੁਬਿਧਿ ਕਹੇ।
ਗਇ ਬਿਸ਼ਮ ਬਿਯੋਗ ਭਵ ਤਿਨ੍ਹ ਹਰਸ਼ ਸੁਖ ਅਗਨਿਤ ਲਹੇ ॥

ਦੋ. ਭੇਟੇਉ ਤਨਯ ਸੁਮਿਤ੍ਰਾਁ ਰਾਮ ਚਰਨ ਰਤਿ ਜਾਨਿ।
ਰਾਮਹਿ ਮਿਲਤ ਕੈਕੇਈ ਹਦਯਁ ਬਹੁਤ ਸਕੁਚਾਨਿ ॥ ੬(ਕ) ॥

ਲਛਿਮਨ ਸਬ ਮਾਤਨ੍ਹ ਮਿਲਿ ਹਰਸ਼ੇ ਆਸਿਸ਼ ਪਾਇ।
ਕੈਕੇਇ ਕਹਁ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਮਿਲੇ ਮਨ ਕਰ ਛੋਭੁ ਨ ਜਾਇ ॥ ੬ ॥

ਸਾਸੁਨ੍ਹ ਸਬਨਿ ਮਿਲੀ ਬੈਦੇਹੀ। ਚਰਨਨ੍ਹਿ ਲਾਗਿ ਹਰਸ਼ੁ ਅਤਿ ਤੇਹੀ ॥
ਦੇਹਿਂ ਅਸੀਸ ਬੂਝਿ ਕੁਸਲਾਤਾ। ਹੋਇ ਅਚਲ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਅਹਿਵਾਤਾ ॥
ਸਬ ਰਘੁਪਤਿ ਮੁਖ ਕਮਲ ਬਿਲੋਕਹਿਂ। ਮਙ੍ਗਲ ਜਾਨਿ ਨਯਨ ਜਲ ਰੋਕਹਿਂ ॥
ਕਨਕ ਥਾਰ ਆਰਤਿ ਉਤਾਰਹਿਂ। ਬਾਰ ਬਾਰ ਪ੍ਰਭੁ ਗਾਤ ਨਿਹਾਰਹਿਂ ॥
ਨਾਨਾ ਭਾਁਤਿ ਨਿਛਾਵਰਿ ਕਰਹੀਂ। ਪਰਮਾਨਨ੍ਦ ਹਰਸ਼ ਉਰ ਭਰਹੀਂ ॥
ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਰਘੁਬੀਰਹਿ। ਚਿਤਵਤਿ ਕਪਾਸਿਨ੍ਧੁ ਰਨਧੀਰਹਿ ॥
ਹਦਯਁ ਬਿਚਾਰਤਿ ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰਾ। ਕਵਨ ਭਾਁਤਿ ਲਙ੍ਕਾਪਤਿ ਮਾਰਾ ॥
ਅਤਿ ਸੁਕੁਮਾਰ ਜੁਗਲ ਮੇਰੇ ਬਾਰੇ। ਨਿਸਿਚਰ ਸੁਭਟ ਮਹਾਬਲ ਭਾਰੇ ॥

ਦੋ. ਲਛਿਮਨ ਅਰੁ ਸੀਤਾ ਸਹਿਤ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਬਿਲੋਕਤਿ ਮਾਤੁ।
ਪਰਮਾਨਨ੍ਦ ਮਗਨ ਮਨ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਪੁਲਕਿਤ ਗਾਤੁ ॥ ੭ ॥

ਲਙ੍ਕਾਪਤਿ ਕਪੀਸ ਨਲ ਨੀਲਾ। ਜਾਮਵਨ੍ਤ ਅਙ੍ਗਦ ਸੁਭਸੀਲਾ ॥
ਹਨੁਮਦਾਦਿ ਸਬ ਬਾਨਰ ਬੀਰਾ। ਧਰੇ ਮਨੋਹਰ ਮਨੁਜ ਸਰੀਰਾ ॥
ਭਰਤ ਸਨੇਹ ਸੀਲ ਬ੍ਰਤ ਨੇਮਾ। ਸਾਦਰ ਸਬ ਬਰਨਹਿਂ ਅਤਿ ਪ੍ਰੇਮਾ ॥
ਦੇਖਿ ਨਗਰਬਾਸਿਨ੍ਹ ਕੈ ਰੀਤੀ। ਸਕਲ ਸਰਾਹਹਿ ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਪ੍ਰੀਤੀ ॥
ਪੁਨਿ ਰਘੁਪਤਿ ਸਬ ਸਖਾ ਬੋਲਾਏ। ਮੁਨਿ ਪਦ ਲਾਗਹੁ ਸਕਲ ਸਿਖਾਏ ॥
ਗੁਰ ਬਸਿਸ਼੍ਟ ਕੁਲਪੂਜ੍ਯ ਹਮਾਰੇ। ਇਨ੍ਹ ਕੀ ਕਪਾਁ ਦਨੁਜ ਰਨ ਮਾਰੇ ॥
ਏ ਸਬ ਸਖਾ ਸੁਨਹੁ ਮੁਨਿ ਮੇਰੇ। ਭਏ ਸਮਰ ਸਾਗਰ ਕਹਁ ਬੇਰੇ ॥
ਮਮ ਹਿਤ ਲਾਗਿ ਜਨ੍ਮ ਇਨ੍ਹ ਹਾਰੇ। ਭਰਤਹੁ ਤੇ ਮੋਹਿ ਅਧਿਕ ਪਿਆਰੇ ॥
ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬਚਨ ਮਗਨ ਸਬ ਭਏ। ਨਿਮਿਸ਼ ਨਿਮਿਸ਼ ਉਪਜਤ ਸੁਖ ਨਏ ॥

ਦੋ. ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਕੇ ਚਰਨਨ੍ਹਿ ਪੁਨਿ ਤਿਨ੍ਹ ਨਾਯਉ ਮਾਥ ॥
ਆਸਿਸ਼ ਦੀਨ੍ਹੇ ਹਰਸ਼ਿ ਤੁਮ੍ਹ ਪ੍ਰਿਯ ਮਮ ਜਿਮਿ ਰਘੁਨਾਥ ॥ ੮(ਕ) ॥

ਸੁਮਨ ਬਸ਼੍ਟਿ ਨਭ ਸਙ੍ਕੁਲ ਭਵਨ ਚਲੇ ਸੁਖਕਨ੍ਦ।
ਚਢ़ੀ ਅਟਾਰਿਨ੍ਹ ਦੇਖਹਿਂ ਨਗਰ ਨਾਰਿ ਨਰ ਬਨ੍ਦ ॥ ੮(ਖ) ॥

ਕਞ੍ਚਨ ਕਲਸ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਸਁਵਾਰੇ। ਸਬਹਿਂ ਧਰੇ ਸਜਿ ਨਿਜ ਨਿਜ ਦ੍ਵਾਰੇ ॥
ਬਨ੍ਦਨਵਾਰ ਪਤਾਕਾ ਕੇਤੂ। ਸਬਨ੍ਹਿ ਬਨਾਏ ਮਙ੍ਗਲ ਹੇਤੂ ॥
ਬੀਥੀਂ ਸਕਲ ਸੁਗਨ੍ਧ ਸਿਞ੍ਚਾਈ। ਗਜਮਨਿ ਰਚਿ ਬਹੁ ਚੌਕ ਪੁਰਾਈ ॥
ਨਾਨਾ ਭਾਁਤਿ ਸੁਮਙ੍ਗਲ ਸਾਜੇ। ਹਰਸ਼ਿ ਨਗਰ ਨਿਸਾਨ ਬਹੁ ਬਾਜੇ ॥
ਜਹਁ ਤਹਁ ਨਾਰਿ ਨਿਛਾਵਰ ਕਰਹੀਂ। ਦੇਹਿਂ ਅਸੀਸ ਹਰਸ਼ ਉਰ ਭਰਹੀਂ ॥
ਕਞ੍ਚਨ ਥਾਰ ਆਰਤੀ ਨਾਨਾ। ਜੁਬਤੀ ਸਜੇਂ ਕਰਹਿਂ ਸੁਭ ਗਾਨਾ ॥
ਕਰਹਿਂ ਆਰਤੀ ਆਰਤਿਹਰ ਕੇਂ। ਰਘੁਕੁਲ ਕਮਲ ਬਿਪਿਨ ਦਿਨਕਰ ਕੇਂ ॥
ਪੁਰ ਸੋਭਾ ਸਮ੍ਪਤਿ ਕਲ੍ਯਾਨਾ। ਨਿਗਮ ਸੇਸ਼ ਸਾਰਦਾ ਬਖਾਨਾ ॥
ਤੇਉ ਯਹ ਚਰਿਤ ਦੇਖਿ ਠਗਿ ਰਹਹੀਂ। ਉਮਾ ਤਾਸੁ ਗੁਨ ਨਰ ਕਿਮਿ ਕਹਹੀਂ ॥

ਦੋ. ਨਾਰਿ ਕੁਮੁਦਿਨੀਂ ਅਵਧ ਸਰ ਰਘੁਪਤਿ ਬਿਰਹ ਦਿਨੇਸ।
ਅਸ੍ਤ ਭਏਁ ਬਿਗਸਤ ਭਈਂ ਨਿਰਖਿ ਰਾਮ ਰਾਕੇਸ ॥ ੯(ਕ) ॥

ਹੋਹਿਂ ਸਗੁਨ ਸੁਭ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਿ ਬਾਜਹਿਂ ਗਗਨ ਨਿਸਾਨ।
ਪੁਰ ਨਰ ਨਾਰਿ ਸਨਾਥ ਕਰਿ ਭਵਨ ਚਲੇ ਭਗਵਾਨ ॥ ੯(ਖ) ॥

ਪ੍ਰਭੁ ਜਾਨੀ ਕੈਕੇਈ ਲਜਾਨੀ। ਪ੍ਰਥਮ ਤਾਸੁ ਗਹ ਗਏ ਭਵਾਨੀ ॥
ਤਾਹਿ ਪ੍ਰਬੋਧਿ ਬਹੁਤ ਸੁਖ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਪੁਨਿ ਨਿਜ ਭਵਨ ਗਵਨ ਹਰਿ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਕਪਾਸਿਨ੍ਧੁ ਜਬ ਮਨ੍ਦਿਰ ਗਏ। ਪੁਰ ਨਰ ਨਾਰਿ ਸੁਖੀ ਸਬ ਭਏ ॥
ਗੁਰ ਬਸਿਸ਼੍ਟ ਦ੍ਵਿਜ ਲਿਏ ਬੁਲਾਈ। ਆਜੁ ਸੁਘਰੀ ਸੁਦਿਨ ਸਮੁਦਾਈ ॥
ਸਬ ਦ੍ਵਿਜ ਦੇਹੁ ਹਰਸ਼ਿ ਅਨੁਸਾਸਨ। ਰਾਮਚਨ੍ਦ੍ਰ ਬੈਠਹਿਂ ਸਿਙ੍ਘਾਸਨ ॥
ਮੁਨਿ ਬਸਿਸ਼੍ਟ ਕੇ ਬਚਨ ਸੁਹਾਏ। ਸੁਨਤ ਸਕਲ ਬਿਪ੍ਰਨ੍ਹ ਅਤਿ ਭਾਏ ॥
ਕਹਹਿਂ ਬਚਨ ਮਦੁ ਬਿਪ੍ਰ ਅਨੇਕਾ। ਜਗ ਅਭਿਰਾਮ ਰਾਮ ਅਭਿਸ਼ੇਕਾ ॥
ਅਬ ਮੁਨਿਬਰ ਬਿਲਮ੍ਬ ਨਹਿਂ ਕੀਜੇ। ਮਹਾਰਾਜ ਕਹਁ ਤਿਲਕ ਕਰੀਜੈ ॥

ਦੋ. ਤਬ ਮੁਨਿ ਕਹੇਉ ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰ ਸਨ ਸੁਨਤ ਚਲੇਉ ਹਰਸ਼ਾਇ।
ਰਥ ਅਨੇਕ ਬਹੁ ਬਾਜਿ ਗਜ ਤੁਰਤ ਸਁਵਾਰੇ ਜਾਇ ॥ ੧੦(ਕ) ॥

ਜਹਁ ਤਹਁ ਧਾਵਨ ਪਠਇ ਪੁਨਿ ਮਙ੍ਗਲ ਦ੍ਰਬ੍ਯ ਮਗਾਇ।
ਹਰਸ਼ ਸਮੇਤ ਬਸਿਸ਼੍ਟ ਪਦ ਪੁਨਿ ਸਿਰੁ ਨਾਯਉ ਆਇ ॥ ੧੦(ਖ) ॥

ਨਵਾਨ੍ਹਪਾਰਾਯਣ, ਆਠਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਅਵਧਪੁਰੀ ਅਤਿ ਰੁਚਿਰ ਬਨਾਈ। ਦੇਵਨ੍ਹ ਸੁਮਨ ਬਸ਼੍ਟਿ ਝਰਿ ਲਾਈ ॥
ਰਾਮ ਕਹਾ ਸੇਵਕਨ੍ਹ ਬੁਲਾਈ। ਪ੍ਰਥਮ ਸਖਨ੍ਹ ਅਨ੍ਹਵਾਵਹੁ ਜਾਈ ॥
ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਜਹਁ ਤਹਁ ਜਨ ਧਾਏ। ਸੁਗ੍ਰੀਵਾਦਿ ਤੁਰਤ ਅਨ੍ਹਵਾਏ ॥
ਪੁਨਿ ਕਰੁਨਾਨਿਧਿ ਭਰਤੁ ਹਁਕਾਰੇ। ਨਿਜ ਕਰ ਰਾਮ ਜਟਾ ਨਿਰੁਆਰੇ ॥
ਅਨ੍ਹਵਾਏ ਪ੍ਰਭੁ ਤੀਨਿਉ ਭਾਈ। ਭਗਤ ਬਛਲ ਕਪਾਲ ਰਘੁਰਾਈ ॥
ਭਰਤ ਭਾਗ੍ਯ ਪ੍ਰਭੁ ਕੋਮਲਤਾਈ। ਸੇਸ਼ ਕੋਟਿ ਸਤ ਸਕਹਿਂ ਨ ਗਾਈ ॥
ਪੁਨਿ ਨਿਜ ਜਟਾ ਰਾਮ ਬਿਬਰਾਏ। ਗੁਰ ਅਨੁਸਾਸਨ ਮਾਗਿ ਨਹਾਏ ॥
ਕਰਿ ਮਜ੍ਜਨ ਪ੍ਰਭੁ ਭੂਸ਼ਨ ਸਾਜੇ। ਅਙ੍ਗ ਅਨਙ੍ਗ ਦੇਖਿ ਸਤ ਲਾਜੇ ॥

ਦੋ. ਸਾਸੁਨ੍ਹ ਸਾਦਰ ਜਾਨਕਿਹਿ ਮਜ੍ਜਨ ਤੁਰਤ ਕਰਾਇ।
ਦਿਬ੍ਯ ਬਸਨ ਬਰ ਭੂਸ਼ਨ ਅਁਗ ਅਁਗ ਸਜੇ ਬਨਾਇ ॥ ੧੧(ਕ) ॥

ਰਾਮ ਬਾਮ ਦਿਸਿ ਸੋਭਤਿ ਰਮਾ ਰੂਪ ਗੁਨ ਖਾਨਿ।
ਦੇਖਿ ਮਾਤੁ ਸਬ ਹਰਸ਼ੀਂ ਜਨ੍ਮ ਸੁਫਲ ਨਿਜ ਜਾਨਿ ॥ ੧੧(ਖ) ॥

ਸੁਨੁ ਖਗੇਸ ਤੇਹਿ ਅਵਸਰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਿਵ ਮੁਨਿ ਬਨ੍ਦ।
ਚਢ़ਿ ਬਿਮਾਨ ਆਏ ਸਬ ਸੁਰ ਦੇਖਨ ਸੁਖਕਨ੍ਦ ॥ ੧੧(ਗ) ॥

ਪ੍ਰਭੁ ਬਿਲੋਕਿ ਮੁਨਿ ਮਨ ਅਨੁਰਾਗਾ। ਤੁਰਤ ਦਿਬ੍ਯ ਸਿਙ੍ਘਾਸਨ ਮਾਗਾ ॥
ਰਬਿ ਸਮ ਤੇਜ ਸੋ ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਈ। ਬੈਠੇ ਰਾਮ ਦ੍ਵਿਜਨ੍ਹ ਸਿਰੁ ਨਾਈ ॥
ਜਨਕਸੁਤਾ ਸਮੇਤ ਰਘੁਰਾਈ। ਪੇਖਿ ਪ੍ਰਹਰਸ਼ੇ ਮੁਨਿ ਸਮੁਦਾਈ ॥
ਬੇਦ ਮਨ੍ਤ੍ਰ ਤਬ ਦ੍ਵਿਜਨ੍ਹ ਉਚਾਰੇ। ਨਭ ਸੁਰ ਮੁਨਿ ਜਯ ਜਯਤਿ ਪੁਕਾਰੇ ॥
ਪ੍ਰਥਮ ਤਿਲਕ ਬਸਿਸ਼੍ਟ ਮੁਨਿ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਪੁਨਿ ਸਬ ਬਿਪ੍ਰਨ੍ਹ ਆਯਸੁ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਸੁਤ ਬਿਲੋਕਿ ਹਰਸ਼ੀਂ ਮਹਤਾਰੀ। ਬਾਰ ਬਾਰ ਆਰਤੀ ਉਤਾਰੀ ॥
ਬਿਪ੍ਰਨ੍ਹ ਦਾਨ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਿ ਦੀਨ੍ਹੇ। ਜਾਚਕ ਸਕਲ ਅਜਾਚਕ ਕੀਨ੍ਹੇ ॥
ਸਿਙ੍ਘਾਸਨ ਪਰ ਤ੍ਰਿਭੁਅਨ ਸਾਈ। ਦੇਖਿ ਸੁਰਨ੍ਹ ਦੁਨ੍ਦੁਭੀਂ ਬਜਾਈਂ ॥

ਛਂ. ਨਭ ਦੁਨ੍ਦੁਭੀਂ ਬਾਜਹਿਂ ਬਿਪੁਲ ਗਨ੍ਧਰ੍ਬ ਕਿਂਨਰ ਗਾਵਹੀਂ।
ਨਾਚਹਿਂ ਅਪਛਰਾ ਬਨ੍ਦ ਪਰਮਾਨਨ੍ਦ ਸੁਰ ਮੁਨਿ ਪਾਵਹੀਂ ॥
ਭਰਤਾਦਿ ਅਨੁਜ ਬਿਭੀਸ਼ਨਾਙ੍ਗਦ ਹਨੁਮਦਾਦਿ ਸਮੇਤ ਤੇ।
ਗਹੇਂ ਛਤ੍ਰ ਚਾਮਰ ਬ੍ਯਜਨ ਧਨੁ ਅਸਿ ਚਰ੍ਮ ਸਕ੍ਤਿ ਬਿਰਾਜਤੇ ॥ ੧ ॥

ਸ਼੍ਰੀ ਸਹਿਤ ਦਿਨਕਰ ਬਂਸ ਬੂਸ਼ਨ ਕਾਮ ਬਹੁ ਛਬਿ ਸੋਹਈ।
ਨਵ ਅਮ੍ਬੁਧਰ ਬਰ ਗਾਤ ਅਮ੍ਬਰ ਪੀਤ ਸੁਰ ਮਨ ਮੋਹਈ ॥
ਮੁਕੁਟਾਙ੍ਗਦਾਦਿ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਭੂਸ਼ਨ ਅਙ੍ਗ ਅਙ੍ਗਨ੍ਹਿ ਪ੍ਰਤਿ ਸਜੇ।
ਅਮ੍ਭੋਜ ਨਯਨ ਬਿਸਾਲ ਉਰ ਭੁਜ ਧਨ੍ਯ ਨਰ ਨਿਰਖਨ੍ਤਿ ਜੇ ॥ ੨ ॥

ਦੋ. ਵਹ ਸੋਭਾ ਸਮਾਜ ਸੁਖ ਕਹਤ ਨ ਬਨਇ ਖਗੇਸ।
ਬਰਨਹਿਂ ਸਾਰਦ ਸੇਸ਼ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸੋ ਰਸ ਜਾਨ ਮਹੇਸ ॥ ੧੨(ਕ) ॥

ਭਿਨ੍ਨ ਭਿਨ੍ਨ ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਕਰਿ ਗਏ ਸੁਰ ਨਿਜ ਨਿਜ ਧਾਮ।
ਬਨ੍ਦੀ ਬੇਸ਼ ਬੇਦ ਤਬ ਆਏ ਜਹਁ ਸ਼੍ਰੀਰਾਮ ॥ ੧੨(ਖ) ॥

ਪ੍ਰਭੁ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਕੀਨ੍ਹ ਅਤਿ ਆਦਰ ਕਪਾਨਿਧਾਨ।
ਲਖੇਉ ਨ ਕਾਹੂਁ ਮਰਮ ਕਛੁ ਲਗੇ ਕਰਨ ਗੁਨ ਗਾਨ ॥ ੧੨(ਗ) ॥

ਛਂ. ਜਯ ਸਗੁਨ ਨਿਰ੍ਗੁਨ ਰੂਪ ਅਨੂਪ ਭੂਪ ਸਿਰੋਮਨੇ।
ਦਸਕਨ੍ਧਰਾਦਿ ਪ੍ਰਚਣ੍ਡ ਨਿਸਿਚਰ ਪ੍ਰਬਲ ਖਲ ਭੁਜ ਬਲ ਹਨੇ ॥
ਅਵਤਾਰ ਨਰ ਸਂਸਾਰ ਭਾਰ ਬਿਭਞ੍ਜਿ ਦਾਰੁਨ ਦੁਖ ਦਹੇ।
ਜਯ ਪ੍ਰਨਤਪਾਲ ਦਯਾਲ ਪ੍ਰਭੁ ਸਞ੍ਜੁਕ੍ਤ ਸਕ੍ਤਿ ਨਮਾਮਹੇ ॥ ੧ ॥

ਤਵ ਬਿਸ਼ਮ ਮਾਯਾ ਬਸ ਸੁਰਾਸੁਰ ਨਾਗ ਨਰ ਅਗ ਜਗ ਹਰੇ।
ਭਵ ਪਨ੍ਥ ਭ੍ਰਮਤ ਅਮਿਤ ਦਿਵਸ ਨਿਸਿ ਕਾਲ ਕਰ੍ਮ ਗੁਨਨਿ ਭਰੇ ॥
ਜੇ ਨਾਥ ਕਰਿ ਕਰੁਨਾ ਬਿਲੋਕੇ ਤ੍ਰਿਬਿਧਿ ਦੁਖ ਤੇ ਨਿਰ੍ਬਹੇ।
ਭਵ ਖੇਦ ਛੇਦਨ ਦਚ੍ਛ ਹਮ ਕਹੁਁ ਰਚ੍ਛ ਰਾਮ ਨਮਾਮਹੇ ॥ ੨ ॥

ਜੇ ਗ੍ਯਾਨ ਮਾਨ ਬਿਮਤ੍ਤ ਤਵ ਭਵ ਹਰਨਿ ਭਕ੍ਤਿ ਨ ਆਦਰੀ।
ਤੇ ਪਾਇ ਸੁਰ ਦੁਰ੍ਲਭ ਪਦਾਦਪਿ ਪਰਤ ਹਮ ਦੇਖਤ ਹਰੀ ॥
ਬਿਸ੍ਵਾਸ ਕਰਿ ਸਬ ਆਸ ਪਰਿਹਰਿ ਦਾਸ ਤਵ ਜੇ ਹੋਇ ਰਹੇ।
ਜਪਿ ਨਾਮ ਤਵ ਬਿਨੁ ਸ਼੍ਰਮ ਤਰਹਿਂ ਭਵ ਨਾਥ ਸੋ ਸਮਰਾਮਹੇ ॥ ੩ ॥

ਜੇ ਚਰਨ ਸਿਵ ਅਜ ਪੂਜ੍ਯ ਰਜ ਸੁਭ ਪਰਸਿ ਮੁਨਿਪਤਿਨੀ ਤਰੀ।
ਨਖ ਨਿਰ੍ਗਤਾ ਮੁਨਿ ਬਨ੍ਦਿਤਾ ਤ੍ਰੇਲੋਕ ਪਾਵਨਿ ਸੁਰਸਰੀ ॥
ਧ੍ਵਜ ਕੁਲਿਸ ਅਙ੍ਕੁਸ ਕਞ੍ਜ ਜੁਤ ਬਨ ਫਿਰਤ ਕਣ੍ਟਕ ਕਿਨ ਲਹੇ।
ਪਦ ਕਞ੍ਜ ਦ੍ਵਨ੍ਦ ਮੁਕੁਨ੍ਦ ਰਾਮ ਰਮੇਸ ਨਿਤ੍ਯ ਭਜਾਮਹੇ ॥ ੪ ॥

ਅਬ੍ਯਕ੍ਤਮੂਲਮਨਾਦਿ ਤਰੁ ਤ੍ਵਚ ਚਾਰਿ ਨਿਗਮਾਗਮ ਭਨੇ।
ਸ਼ਟ ਕਨ੍ਧ ਸਾਖਾ ਪਞ੍ਚ ਬੀਸ ਅਨੇਕ ਪਰ੍ਨ ਸੁਮਨ ਘਨੇ ॥
ਫਲ ਜੁਗਲ ਬਿਧਿ ਕਟੁ ਮਧੁਰ ਬੇਲਿ ਅਕੇਲਿ ਜੇਹਿ ਆਸ਼੍ਰਿਤ ਰਹੇ।
ਪਲ੍ਲਵਤ ਫੂਲਤ ਨਵਲ ਨਿਤ ਸਂਸਾਰ ਬਿਟਪ ਨਮਾਮਹੇ ॥ ੫ ॥

ਜੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਅਜਮਦ੍ਵੈਤਮਨੁਭਵਗਮ੍ਯ ਮਨਪਰ ਧ੍ਯਾਵਹੀਂ।
ਤੇ ਕਹਹੁਁ ਜਾਨਹੁਁ ਨਾਥ ਹਮ ਤਵ ਸਗੁਨ ਜਸ ਨਿਤ ਗਾਵਹੀਂ ॥
ਕਰੁਨਾਯਤਨ ਪ੍ਰਭੁ ਸਦਗੁਨਾਕਰ ਦੇਵ ਯਹ ਬਰ ਮਾਗਹੀਂ।
ਮਨ ਬਚਨ ਕਰ੍ਮ ਬਿਕਾਰ ਤਜਿ ਤਵ ਚਰਨ ਹਮ ਅਨੁਰਾਗਹੀਂ ॥ ੬ ॥

ਦੋ. ਸਬ ਕੇ ਦੇਖਤ ਬੇਦਨ੍ਹ ਬਿਨਤੀ ਕੀਨ੍ਹਿ ਉਦਾਰ।
ਅਨ੍ਤਰ੍ਧਾਨ ਭਏ ਪੁਨਿ ਗਏ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਆਗਾਰ ॥ ੧੩(ਕ) ॥

ਬੈਨਤੇਯ ਸੁਨੁ ਸਮ੍ਭੁ ਤਬ ਆਏ ਜਹਁ ਰਘੁਬੀਰ।
ਬਿਨਯ ਕਰਤ ਗਦਗਦ ਗਿਰਾ ਪੂਰਿਤ ਪੁਲਕ ਸਰੀਰ ॥ ੧੩(ਖ) ॥

ਛਂ. ਜਯ ਰਾਮ ਰਮਾਰਮਨਂ ਸਮਨਂ। ਭਵ ਤਾਪ ਭਯਾਕੁਲ ਪਾਹਿ ਜਨਂ ॥
ਅਵਧੇਸ ਸੁਰੇਸ ਰਮੇਸ ਬਿਭੋ। ਸਰਨਾਗਤ ਮਾਗਤ ਪਾਹਿ ਪ੍ਰਭੋ ॥ ੧ ॥

ਦਸਸੀਸ ਬਿਨਾਸਨ ਬੀਸ ਭੁਜਾ। ਕਤ ਦੂਰਿ ਮਹਾ ਮਹਿ ਭੂਰਿ ਰੁਜਾ ॥
ਰਜਨੀਚਰ ਬਨ੍ਦ ਪਤਙ੍ਗ ਰਹੇ। ਸਰ ਪਾਵਕ ਤੇਜ ਪ੍ਰਚਣ੍ਡ ਦਹੇ ॥ ੨ ॥

ਮਹਿ ਮਣ੍ਡਲ ਮਣ੍ਡਨ ਚਾਰੁਤਰਂ। ਧਤ ਸਾਯਕ ਚਾਪ ਨਿਸ਼ਙ੍ਗ ਬਰਂ ॥
ਮਦ ਮੋਹ ਮਹਾ ਮਮਤਾ ਰਜਨੀ। ਤਮ ਪੁਞ੍ਜ ਦਿਵਾਕਰ ਤੇਜ ਅਨੀ ॥ ੩ ॥

ਮਨਜਾਤ ਕਿਰਾਤ ਨਿਪਾਤ ਕਿਏ। ਮਗ ਲੋਗ ਕੁਭੋਗ ਸਰੇਨ ਹਿਏ ॥
ਹਤਿ ਨਾਥ ਅਨਾਥਨਿ ਪਾਹਿ ਹਰੇ। ਬਿਸ਼ਯਾ ਬਨ ਪਾਵਁਰ ਭੂਲਿ ਪਰੇ ॥ ੪ ॥

ਬਹੁ ਰੋਗ ਬਿਯੋਗਨ੍ਹਿ ਲੋਗ ਹਏ। ਭਵਦਙ੍ਘ੍ਰਿ ਨਿਰਾਦਰ ਕੇ ਫਲ ਏ ॥
ਭਵ ਸਿਨ੍ਧੁ ਅਗਾਧ ਪਰੇ ਨਰ ਤੇ। ਪਦ ਪਙ੍ਕਜ ਪ੍ਰੇਮ ਨ ਜੇ ਕਰਤੇ ॥ ੫ ॥

ਅਤਿ ਦੀਨ ਮਲੀਨ ਦੁਖੀ ਨਿਤਹੀਂ। ਜਿਨ੍ਹ ਕੇ ਪਦ ਪਙ੍ਕਜ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨਹੀਂ ॥
ਅਵਲਮ੍ਬ ਭਵਨ੍ਤ ਕਥਾ ਜਿਨ੍ਹ ਕੇ ॥ ਪ੍ਰਿਯ ਸਨ੍ਤ ਅਨਨ੍ਤ ਸਦਾ ਤਿਨ੍ਹ ਕੇਂ ॥ ੬ ॥

ਨਹਿਂ ਰਾਗ ਨ ਲੋਭ ਨ ਮਾਨ ਮਦਾ ॥ ਤਿਨ੍ਹ ਕੇਂ ਸਮ ਬੈਭਵ ਵਾ ਬਿਪਦਾ ॥
ਏਹਿ ਤੇ ਤਵ ਸੇਵਕ ਹੋਤ ਮੁਦਾ। ਮੁਨਿ ਤ੍ਯਾਗਤ ਜੋਗ ਭਰੋਸ ਸਦਾ ॥ ੭ ॥

ਕਰਿ ਪ੍ਰੇਮ ਨਿਰਨ੍ਤਰ ਨੇਮ ਲਿਏਁ। ਪਦ ਪਙ੍ਕਜ ਸੇਵਤ ਸੁਦ੍ਧ ਹਿਏਁ ॥
ਸਮ ਮਾਨਿ ਨਿਰਾਦਰ ਆਦਰਹੀ। ਸਬ ਸਨ੍ਤ ਸੁਖੀ ਬਿਚਰਨ੍ਤਿ ਮਹੀ ॥ ੮ ॥

ਮੁਨਿ ਮਾਨਸ ਪਙ੍ਕਜ ਭਙ੍ਗ ਭਜੇ। ਰਘੁਬੀਰ ਮਹਾ ਰਨਧੀਰ ਅਜੇ ॥
ਤਵ ਨਾਮ ਜਪਾਮਿ ਨਮਾਮਿ ਹਰੀ। ਭਵ ਰੋਗ ਮਹਾਗਦ ਮਾਨ ਅਰੀ ॥ ੯ ॥

ਗੁਨ ਸੀਲ ਕਪਾ ਪਰਮਾਯਤਨਂ। ਪ੍ਰਨਮਾਮਿ ਨਿਰਨ੍ਤਰ ਸ਼੍ਰੀਰਮਨਂ ॥
ਰਘੁਨਨ੍ਦ ਨਿਕਨ੍ਦਯ ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਘਨਂ। ਮਹਿਪਾਲ ਬਿਲੋਕਯ ਦੀਨ ਜਨਂ ॥ ੧੦ ॥

ਦੋ. ਬਾਰ ਬਾਰ ਬਰ ਮਾਗਉਁ ਹਰਸ਼ਿ ਦੇਹੁ ਸ਼੍ਰੀਰਙ੍ਗ।
ਪਦ ਸਰੋਜ ਅਨਪਾਯਨੀ ਭਗਤਿ ਸਦਾ ਸਤਸਙ੍ਗ ॥ ੧੪(ਕ) ॥

ਬਰਨਿ ਉਮਾਪਤਿ ਰਾਮ ਗੁਨ ਹਰਸ਼ਿ ਗਏ ਕੈਲਾਸ।
ਤਬ ਪ੍ਰਭੁ ਕਪਿਨ੍ਹ ਦਿਵਾਏ ਸਬ ਬਿਧਿ ਸੁਖਪ੍ਰਦ ਬਾਸ ॥ ੧੪(ਖ) ॥

ਸੁਨੁ ਖਗਪਤਿ ਯਹ ਕਥਾ ਪਾਵਨੀ। ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਤਾਪ ਭਵ ਭਯ ਦਾਵਨੀ ॥
ਮਹਾਰਾਜ ਕਰ ਸੁਭ ਅਭਿਸ਼ੇਕਾ। ਸੁਨਤ ਲਹਹਿਂ ਨਰ ਬਿਰਤਿ ਬਿਬੇਕਾ ॥
ਜੇ ਸਕਾਮ ਨਰ ਸੁਨਹਿਂ ਜੇ ਗਾਵਹਿਂ। ਸੁਖ ਸਮ੍ਪਤਿ ਨਾਨਾ ਬਿਧਿ ਪਾਵਹਿਂ ॥
ਸੁਰ ਦੁਰ੍ਲਭ ਸੁਖ ਕਰਿ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਅਨ੍ਤਕਾਲ ਰਘੁਪਤਿ ਪੁਰ ਜਾਹੀਂ ॥
ਸੁਨਹਿਂ ਬਿਮੁਕ੍ਤ ਬਿਰਤ ਅਰੁ ਬਿਸ਼ਈ। ਲਹਹਿਂ ਭਗਤਿ ਗਤਿ ਸਮ੍ਪਤਿ ਨਈ ॥
ਖਗਪਤਿ ਰਾਮ ਕਥਾ ਮੈਂ ਬਰਨੀ। ਸ੍ਵਮਤਿ ਬਿਲਾਸ ਤ੍ਰਾਸ ਦੁਖ ਹਰਨੀ ॥
ਬਿਰਤਿ ਬਿਬੇਕ ਭਗਤਿ ਦਢ़ ਕਰਨੀ। ਮੋਹ ਨਦੀ ਕਹਁ ਸੁਨ੍ਦਰ ਤਰਨੀ ॥
ਨਿਤ ਨਵ ਮਙ੍ਗਲ ਕੌਸਲਪੁਰੀ। ਹਰਸ਼ਿਤ ਰਹਹਿਂ ਲੋਗ ਸਬ ਕੁਰੀ ॥
ਨਿਤ ਨਇ ਪ੍ਰੀਤਿ ਰਾਮ ਪਦ ਪਙ੍ਕਜ। ਸਬਕੇਂ ਜਿਨ੍ਹਹਿ ਨਮਤ ਸਿਵ ਮੁਨਿ ਅਜ ॥
ਮਙ੍ਗਨ ਬਹੁ ਪ੍ਰਕਾਰ ਪਹਿਰਾਏ। ਦ੍ਵਿਜਨ੍ਹ ਦਾਨ ਨਾਨਾ ਬਿਧਿ ਪਾਏ ॥

ਦੋ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਨ੍ਦ ਮਗਨ ਕਪਿ ਸਬ ਕੇਂ ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਪ੍ਰੀਤਿ।
ਜਾਤ ਨ ਜਾਨੇ ਦਿਵਸ ਤਿਨ੍ਹ ਗਏ ਮਾਸ ਸ਼ਟ ਬੀਤਿ ॥ ੧੫ ॥

ਬਿਸਰੇ ਗਹ ਸਪਨੇਹੁਁ ਸੁਧਿ ਨਾਹੀਂ। ਜਿਮਿ ਪਰਦ੍ਰੋਹ ਸਨ੍ਤ ਮਨ ਮਾਹੀ ॥
ਤਬ ਰਘੁਪਤਿ ਸਬ ਸਖਾ ਬੋਲਾਏ। ਆਇ ਸਬਨ੍ਹਿ ਸਾਦਰ ਸਿਰੁ ਨਾਏ ॥
ਪਰਮ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸਮੀਪ ਬੈਠਾਰੇ। ਭਗਤ ਸੁਖਦ ਮਦੁ ਬਚਨ ਉਚਾਰੇ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਅਤਿ ਕੀਨ੍ਹ ਮੋਰਿ ਸੇਵਕਾਈ। ਮੁਖ ਪਰ ਕੇਹਿ ਬਿਧਿ ਕਰੌਂ ਬਡ़ਾਈ ॥
ਤਾਤੇ ਮੋਹਿ ਤੁਮ੍ਹ ਅਤਿ ਪ੍ਰਿਯ ਲਾਗੇ। ਮਮ ਹਿਤ ਲਾਗਿ ਭਵਨ ਸੁਖ ਤ੍ਯਾਗੇ ॥
ਅਨੁਜ ਰਾਜ ਸਮ੍ਪਤਿ ਬੈਦੇਹੀ। ਦੇਹ ਗੇਹ ਪਰਿਵਾਰ ਸਨੇਹੀ ॥
ਸਬ ਮਮ ਪ੍ਰਿਯ ਨਹਿਂ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸਮਾਨਾ। ਮਸ਼ਾ ਨ ਕਹਉਁ ਮੋਰ ਯਹ ਬਾਨਾ ॥
ਸਬ ਕੇ ਪ੍ਰਿਯ ਸੇਵਕ ਯਹ ਨੀਤੀ। ਮੋਰੇਂ ਅਧਿਕ ਦਾਸ ਪਰ ਪ੍ਰੀਤੀ ॥

ਦੋ. ਅਬ ਗਹ ਜਾਹੁ ਸਖਾ ਸਬ ਭਜੇਹੁ ਮੋਹਿ ਦਢ़ ਨੇਮ।
ਸਦਾ ਸਰ੍ਬਗਤ ਸਰ੍ਬਹਿਤ ਜਾਨਿ ਕਰੇਹੁ ਅਤਿ ਪ੍ਰੇਮ ॥ ੧੬ ॥

ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬਚਨ ਮਗਨ ਸਬ ਭਏ। ਕੋ ਹਮ ਕਹਾਁ ਬਿਸਰਿ ਤਨ ਗਏ ॥
ਏਕਟਕ ਰਹੇ ਜੋਰਿ ਕਰ ਆਗੇ। ਸਕਹਿਂ ਨ ਕਛੁ ਕਹਿ ਅਤਿ ਅਨੁਰਾਗੇ ॥
ਪਰਮ ਪ੍ਰੇਮ ਤਿਨ੍ਹ ਕਰ ਪ੍ਰਭੁ ਦੇਖਾ। ਕਹਾ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਿ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਸੇਸ਼ਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਸਨ੍ਮੁਖ ਕਛੁ ਕਹਨ ਨ ਪਾਰਹਿਂ। ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਚਰਨ ਸਰੋਜ ਨਿਹਾਰਹਿਂ ॥
ਤਬ ਪ੍ਰਭੁ ਭੂਸ਼ਨ ਬਸਨ ਮਗਾਏ। ਨਾਨਾ ਰਙ੍ਗ ਅਨੂਪ ਸੁਹਾਏ ॥
ਸੁਗ੍ਰੀਵਹਿ ਪ੍ਰਥਮਹਿਂ ਪਹਿਰਾਏ। ਬਸਨ ਭਰਤ ਨਿਜ ਹਾਥ ਬਨਾਏ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਲਛਿਮਨ ਪਹਿਰਾਏ। ਲਙ੍ਕਾਪਤਿ ਰਘੁਪਤਿ ਮਨ ਭਾਏ ॥
ਅਙ੍ਗਦ ਬੈਠ ਰਹਾ ਨਹਿਂ ਡੋਲਾ। ਪ੍ਰੀਤਿ ਦੇਖਿ ਪ੍ਰਭੁ ਤਾਹਿ ਨ ਬੋਲਾ ॥

ਦੋ. ਜਾਮਵਨ੍ਤ ਨੀਲਾਦਿ ਸਬ ਪਹਿਰਾਏ ਰਘੁਨਾਥ।
ਹਿਯਁ ਧਰਿ ਰਾਮ ਰੂਪ ਸਬ ਚਲੇ ਨਾਇ ਪਦ ਮਾਥ ॥ ੧੭(ਕ) ॥

ਤਬ ਅਙ੍ਗਦ ਉਠਿ ਨਾਇ ਸਿਰੁ ਸਜਲ ਨਯਨ ਕਰ ਜੋਰਿ।
ਅਤਿ ਬਿਨੀਤ ਬੋਲੇਉ ਬਚਨ ਮਨਹੁਁ ਪ੍ਰੇਮ ਰਸ ਬੋਰਿ ॥ ੧੭(ਖ) ॥

ਸੁਨੁ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਕਪਾ ਸੁਖ ਸਿਨ੍ਧੋ। ਦੀਨ ਦਯਾਕਰ ਆਰਤ ਬਨ੍ਧੋ ॥
ਮਰਤੀ ਬੇਰ ਨਾਥ ਮੋਹਿ ਬਾਲੀ। ਗਯਉ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇਹਿ ਕੋਞ੍ਛੇਂ ਘਾਲੀ ॥
ਅਸਰਨ ਸਰਨ ਬਿਰਦੁ ਸਮ੍ਭਾਰੀ। ਮੋਹਿ ਜਨਿ ਤਜਹੁ ਭਗਤ ਹਿਤਕਾਰੀ ॥
ਮੋਰੇਂ ਤੁਮ੍ਹ ਪ੍ਰਭੁ ਗੁਰ ਪਿਤੁ ਮਾਤਾ। ਜਾਉਁ ਕਹਾਁ ਤਜਿ ਪਦ ਜਲਜਾਤਾ ॥
ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਬਿਚਾਰਿ ਕਹਹੁ ਨਰਨਾਹਾ। ਪ੍ਰਭੁ ਤਜਿ ਭਵਨ ਕਾਜ ਮਮ ਕਾਹਾ ॥
ਬਾਲਕ ਗ੍ਯਾਨ ਬੁਦ੍ਧਿ ਬਲ ਹੀਨਾ। ਰਾਖਹੁ ਸਰਨ ਨਾਥ ਜਨ ਦੀਨਾ ॥
ਨੀਚਿ ਟਹਲ ਗਹ ਕੈ ਸਬ ਕਰਿਹਉਁ। ਪਦ ਪਙ੍ਕਜ ਬਿਲੋਕਿ ਭਵ ਤਰਿਹਉਁ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਚਰਨ ਪਰੇਉ ਪ੍ਰਭੁ ਪਾਹੀ। ਅਬ ਜਨਿ ਨਾਥ ਕਹਹੁ ਗਹ ਜਾਹੀ ॥

ਦੋ. ਅਙ੍ਗਦ ਬਚਨ ਬਿਨੀਤ ਸੁਨਿ ਰਘੁਪਤਿ ਕਰੁਨਾ ਸੀਂਵ।
ਪ੍ਰਭੁ ਉਠਾਇ ਉਰ ਲਾਯਉ ਸਜਲ ਨਯਨ ਰਾਜੀਵ ॥ ੧੮(ਕ) ॥

ਨਿਜ ਉਰ ਮਾਲ ਬਸਨ ਮਨਿ ਬਾਲਿਤਨਯ ਪਹਿਰਾਇ।
ਬਿਦਾ ਕੀਨ੍ਹਿ ਭਗਵਾਨ ਤਬ ਬਹੁ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸਮੁਝਾਇ ॥ ੧੮(ਖ) ॥

ਭਰਤ ਅਨੁਜ ਸੌਮਿਤ੍ਰ ਸਮੇਤਾ। ਪਠਵਨ ਚਲੇ ਭਗਤ ਕਤ ਚੇਤਾ ॥
ਅਙ੍ਗਦ ਹਦਯਁ ਪ੍ਰੇਮ ਨਹਿਂ ਥੋਰਾ। ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਚਿਤਵ ਰਾਮ ਕੀਂ ਓਰਾ ॥
ਬਾਰ ਬਾਰ ਕਰ ਦਣ੍ਡ ਪ੍ਰਨਾਮਾ। ਮਨ ਅਸ ਰਹਨ ਕਹਹਿਂ ਮੋਹਿ ਰਾਮਾ ॥
ਰਾਮ ਬਿਲੋਕਨਿ ਬੋਲਨਿ ਚਲਨੀ। ਸੁਮਿਰਿ ਸੁਮਿਰਿ ਸੋਚਤ ਹਁਸਿ ਮਿਲਨੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਰੁਖ ਦੇਖਿ ਬਿਨਯ ਬਹੁ ਭਾਸ਼ੀ। ਚਲੇਉ ਹਦਯਁ ਪਦ ਪਙ੍ਕਜ ਰਾਖੀ ॥
ਅਤਿ ਆਦਰ ਸਬ ਕਪਿ ਪਹੁਁਚਾਏ। ਭਾਇਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਭਰਤ ਪੁਨਿ ਆਏ ॥
ਤਬ ਸੁਗ੍ਰੀਵ ਚਰਨ ਗਹਿ ਨਾਨਾ। ਭਾਁਤਿ ਬਿਨਯ ਕੀਨ੍ਹੇ ਹਨੁਮਾਨਾ ॥
ਦਿਨ ਦਸ ਕਰਿ ਰਘੁਪਤਿ ਪਦ ਸੇਵਾ। ਪੁਨਿ ਤਵ ਚਰਨ ਦੇਖਿਹਉਁ ਦੇਵਾ ॥
ਪੁਨ੍ਯ ਪੁਞ੍ਜ ਤੁਮ੍ਹ ਪਵਨਕੁਮਾਰਾ। ਸੇਵਹੁ ਜਾਇ ਕਪਾ ਆਗਾਰਾ ॥
ਅਸ ਕਹਿ ਕਪਿ ਸਬ ਚਲੇ ਤੁਰਨ੍ਤਾ। ਅਙ੍ਗਦ ਕਹਇ ਸੁਨਹੁ ਹਨੁਮਨ੍ਤਾ ॥

ਦੋ. ਕਹੇਹੁ ਦਣ੍ਡਵਤ ਪ੍ਰਭੁ ਸੈਂ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਕਹਉਁ ਕਰ ਜੋਰਿ।
ਬਾਰ ਬਾਰ ਰਘੁਨਾਯਕਹਿ ਸੁਰਤਿ ਕਰਾਏਹੁ ਮੋਰਿ ॥ ੧੯(ਕ) ॥

ਅਸ ਕਹਿ ਚਲੇਉ ਬਾਲਿਸੁਤ ਫਿਰਿ ਆਯਉ ਹਨੁਮਨ੍ਤ।
ਤਾਸੁ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪ੍ਰਭੁ ਸਨ ਕਹਿ ਮਗਨ ਭਏ ਭਗਵਨ੍ਤ ॥ !੯(ਖ) ॥

ਕੁਲਿਸਹੁ ਚਾਹਿ ਕਠੋਰ ਅਤਿ ਕੋਮਲ ਕੁਸੁਮਹੁ ਚਾਹਿ।
ਚਿਤ੍ਤ ਖਗੇਸ ਰਾਮ ਕਰ ਸਮੁਝਿ ਪਰਇ ਕਹੁ ਕਾਹਿ ॥ ੧੯(ਗ) ॥

ਪੁਨਿ ਕਪਾਲ ਲਿਯੋ ਬੋਲਿ ਨਿਸ਼ਾਦਾ। ਦੀਨ੍ਹੇ ਭੂਸ਼ਨ ਬਸਨ ਪ੍ਰਸਾਦਾ ॥
ਜਾਹੁ ਭਵਨ ਮਮ ਸੁਮਿਰਨ ਕਰੇਹੂ। ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਧਰ੍ਮ ਅਨੁਸਰੇਹੂ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਮਮ ਸਖਾ ਭਰਤ ਸਮ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਸਦਾ ਰਹੇਹੁ ਪੁਰ ਆਵਤ ਜਾਤਾ ॥
ਬਚਨ ਸੁਨਤ ਉਪਜਾ ਸੁਖ ਭਾਰੀ। ਪਰੇਉ ਚਰਨ ਭਰਿ ਲੋਚਨ ਬਾਰੀ ॥
ਚਰਨ ਨਲਿਨ ਉਰ ਧਰਿ ਗਹ ਆਵਾ। ਪ੍ਰਭੁ ਸੁਭਾਉ ਪਰਿਜਨਨ੍ਹਿ ਸੁਨਾਵਾ ॥
ਰਘੁਪਤਿ ਚਰਿਤ ਦੇਖਿ ਪੁਰਬਾਸੀ। ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਕਹਹਿਂ ਧਨ੍ਯ ਸੁਖਰਾਸੀ ॥
ਰਾਮ ਰਾਜ ਬੈਣ੍ਠੇਂ ਤ੍ਰੇਲੋਕਾ। ਹਰਸ਼ਿਤ ਭਏ ਗਏ ਸਬ ਸੋਕਾ ॥
ਬਯਰੁ ਨ ਕਰ ਕਾਹੂ ਸਨ ਕੋਈ। ਰਾਮ ਪ੍ਰਤਾਪ ਬਿਸ਼ਮਤਾ ਖੋਈ ॥

ਦੋ. ਬਰਨਾਸ਼੍ਰਮ ਨਿਜ ਨਿਜ ਧਰਮ ਬਨਿਰਤ ਬੇਦ ਪਥ ਲੋਗ।
ਚਲਹਿਂ ਸਦਾ ਪਾਵਹਿਂ ਸੁਖਹਿ ਨਹਿਂ ਭਯ ਸੋਕ ਨ ਰੋਗ ॥ ੨੦ ॥

ਦੈਹਿਕ ਦੈਵਿਕ ਭੌਤਿਕ ਤਾਪਾ। ਰਾਮ ਰਾਜ ਨਹਿਂ ਕਾਹੁਹਿ ਬ੍ਯਾਪਾ ॥
ਸਬ ਨਰ ਕਰਹਿਂ ਪਰਸ੍ਪਰ ਪ੍ਰੀਤੀ। ਚਲਹਿਂ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮ ਨਿਰਤ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਨੀਤੀ ॥
ਚਾਰਿਉ ਚਰਨ ਧਰ੍ਮ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਪੂਰਿ ਰਹਾ ਸਪਨੇਹੁਁ ਅਘ ਨਾਹੀਂ ॥
ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਰਤ ਨਰ ਅਰੁ ਨਾਰੀ। ਸਕਲ ਪਰਮ ਗਤਿ ਕੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ॥
ਅਲ੍ਪਮਤ੍ਯੁ ਨਹਿਂ ਕਵਨਿਉ ਪੀਰਾ। ਸਬ ਸੁਨ੍ਦਰ ਸਬ ਬਿਰੁਜ ਸਰੀਰਾ ॥
ਨਹਿਂ ਦਰਿਦ੍ਰ ਕੋਉ ਦੁਖੀ ਨ ਦੀਨਾ। ਨਹਿਂ ਕੋਉ ਅਬੁਧ ਨ ਲਚ੍ਛਨ ਹੀਨਾ ॥
ਸਬ ਨਿਰ੍ਦਮ੍ਭ ਧਰ੍ਮਰਤ ਪੁਨੀ। ਨਰ ਅਰੁ ਨਾਰਿ ਚਤੁਰ ਸਬ ਗੁਨੀ ॥
ਸਬ ਗੁਨਗ੍ਯ ਪਣ੍ਡਿਤ ਸਬ ਗ੍ਯਾਨੀ। ਸਬ ਕਤਗ੍ਯ ਨਹਿਂ ਕਪਟ ਸਯਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਰਾਜ ਨਭਗੇਸ ਸੁਨੁ ਸਚਰਾਚਰ ਜਗ ਮਾਹਿਂ ॥
ਕਾਲ ਕਰ੍ਮ ਸੁਭਾਵ ਗੁਨ ਕਤ ਦੁਖ ਕਾਹੁਹਿ ਨਾਹਿਂ ॥ ੨੧ ॥

ਭੂਮਿ ਸਪ੍ਤ ਸਾਗਰ ਮੇਖਲਾ। ਏਕ ਭੂਪ ਰਘੁਪਤਿ ਕੋਸਲਾ ॥
ਭੁਅਨ ਅਨੇਕ ਰੋਮ ਪ੍ਰਤਿ ਜਾਸੂ। ਯਹ ਪ੍ਰਭੁਤਾ ਕਛੁ ਬਹੁਤ ਨ ਤਾਸੂ ॥
ਸੋ ਮਹਿਮਾ ਸਮੁਝਤ ਪ੍ਰਭੁ ਕੇਰੀ। ਯਹ ਬਰਨਤ ਹੀਨਤਾ ਘਨੇਰੀ ॥
ਸੋਉ ਮਹਿਮਾ ਖਗੇਸ ਜਿਨ੍ਹ ਜਾਨੀ। ਫਿਰੀ ਏਹਿਂ ਚਰਿਤ ਤਿਨ੍ਹਹੁਁ ਰਤਿ ਮਾਨੀ ॥
ਸੋਉ ਜਾਨੇ ਕਰ ਫਲ ਯਹ ਲੀਲਾ। ਕਹਹਿਂ ਮਹਾ ਮੁਨਿਬਰ ਦਮਸੀਲਾ ॥
ਰਾਮ ਰਾਜ ਕਰ ਸੁਖ ਸਮ੍ਪਦਾ। ਬਰਨਿ ਨ ਸਕਇ ਫਨੀਸ ਸਾਰਦਾ ॥
ਸਬ ਉਦਾਰ ਸਬ ਪਰ ਉਪਕਾਰੀ। ਬਿਪ੍ਰ ਚਰਨ ਸੇਵਕ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥
ਏਕਨਾਰਿ ਬ੍ਰਤ ਰਤ ਸਬ ਝਾਰੀ। ਤੇ ਮਨ ਬਚ ਕ੍ਰਮ ਪਤਿ ਹਿਤਕਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਦਣ੍ਡ ਜਤਿਨ੍ਹ ਕਰ ਭੇਦ ਜਹਁ ਨਰ੍ਤਕ ਨਤ੍ਯ ਸਮਾਜ।
ਜੀਤਹੁ ਮਨਹਿ ਸੁਨਿਅ ਅਸ ਰਾਮਚਨ੍ਦ੍ਰ ਕੇਂ ਰਾਜ ॥ ੨੨ ॥

ਫੂਲਹਿਂ ਫਰਹਿਂ ਸਦਾ ਤਰੁ ਕਾਨਨ। ਰਹਹਿ ਏਕ ਸਁਗ ਗਜ ਪਞ੍ਚਾਨਨ ॥
ਖਗ ਮਗ ਸਹਜ ਬਯਰੁ ਬਿਸਰਾਈ। ਸਬਨ੍ਹਿ ਪਰਸ੍ਪਰ ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਢ़ਾਈ ॥
ਕੂਜਹਿਂ ਖਗ ਮਗ ਨਾਨਾ ਬਨ੍ਦਾ। ਅਭਯ ਚਰਹਿਂ ਬਨ ਕਰਹਿਂ ਅਨਨ੍ਦਾ ॥
ਸੀਤਲ ਸੁਰਭਿ ਪਵਨ ਬਹ ਮਨ੍ਦਾ। ਗੂਞ੍ਜਤ ਅਲਿ ਲੈ ਚਲਿ ਮਕਰਨ੍ਦਾ ॥
ਲਤਾ ਬਿਟਪ ਮਾਗੇਂ ਮਧੁ ਚਵਹੀਂ। ਮਨਭਾਵਤੋ ਧੇਨੁ ਪਯ ਸ੍ਤ੍ਰਵਹੀਂ ॥
ਸਸਿ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨ ਸਦਾ ਰਹ ਧਰਨੀ। ਤ੍ਰੇਤਾਁ ਭਇ ਕਤਜੁਗ ਕੈ ਕਰਨੀ ॥
ਪ੍ਰਗਟੀਂ ਗਿਰਿਨ੍ਹ ਬਿਬਿਧ ਮਨਿ ਖਾਨੀ। ਜਗਦਾਤਮਾ ਭੂਪ ਜਗ ਜਾਨੀ ॥
ਸਰਿਤਾ ਸਕਲ ਬਹਹਿਂ ਬਰ ਬਾਰੀ। ਸੀਤਲ ਅਮਲ ਸ੍ਵਾਦ ਸੁਖਕਾਰੀ ॥
ਸਾਗਰ ਨਿਜ ਮਰਜਾਦਾਁ ਰਹਹੀਂ। ਡਾਰਹਿਂ ਰਤ੍ਨ ਤਟਨ੍ਹਿ ਨਰ ਲਹਹੀਂ ॥
ਸਰਸਿਜ ਸਙ੍ਕੁਲ ਸਕਲ ਤਡ़ਾਗਾ। ਅਤਿ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਦਸ ਦਿਸਾ ਬਿਭਾਗਾ ॥

ਦੋ. ਬਿਧੁ ਮਹਿ ਪੂਰ ਮਯੂਖਨ੍ਹਿ ਰਬਿ ਤਪ ਜੇਤਨੇਹਿ ਕਾਜ।
ਮਾਗੇਂ ਬਾਰਿਦ ਦੇਹਿਂ ਜਲ ਰਾਮਚਨ੍ਦ੍ਰ ਕੇ ਰਾਜ ॥ ੨੩ ॥

ਕੋਟਿਨ੍ਹ ਬਾਜਿਮੇਧ ਪ੍ਰਭੁ ਕੀਨ੍ਹੇ। ਦਾਨ ਅਨੇਕ ਦ੍ਵਿਜਨ੍ਹ ਕਹਁ ਦੀਨ੍ਹੇ ॥
ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਪਥ ਪਾਲਕ ਧਰ੍ਮ ਧੁਰਨ੍ਧਰ। ਗੁਨਾਤੀਤ ਅਰੁ ਭੋਗ ਪੁਰਨ੍ਦਰ ॥
ਪਤਿ ਅਨੁਕੂਲ ਸਦਾ ਰਹ ਸੀਤਾ। ਸੋਭਾ ਖਾਨਿ ਸੁਸੀਲ ਬਿਨੀਤਾ ॥
ਜਾਨਤਿ ਕਪਾਸਿਨ੍ਧੁ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ। ਸੇਵਤਿ ਚਰਨ ਕਮਲ ਮਨ ਲਾਈ ॥
ਜਦ੍ਯਪਿ ਗਹਁ ਸੇਵਕ ਸੇਵਕਿਨੀ। ਬਿਪੁਲ ਸਦਾ ਸੇਵਾ ਬਿਧਿ ਗੁਨੀ ॥
ਨਿਜ ਕਰ ਗਹ ਪਰਿਚਰਜਾ ਕਰਈ। ਰਾਮਚਨ੍ਦ੍ਰ ਆਯਸੁ ਅਨੁਸਰਈ ॥
ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਕਪਾਸਿਨ੍ਧੁ ਸੁਖ ਮਾਨਇ। ਸੋਇ ਕਰ ਸ਼੍ਰੀ ਸੇਵਾ ਬਿਧਿ ਜਾਨਇ ॥
ਕੌਸਲ੍ਯਾਦਿ ਸਾਸੁ ਗਹ ਮਾਹੀਂ। ਸੇਵਇ ਸਬਨ੍ਹਿ ਮਾਨ ਮਦ ਨਾਹੀਂ ॥
ਉਮਾ ਰਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿ ਬਨ੍ਦਿਤਾ। ਜਗਦਮ੍ਬਾ ਸਨ੍ਤਤਮਨਿਨ੍ਦਿਤਾ ॥

ਦੋ. ਜਾਸੁ ਕਪਾ ਕਟਾਚ੍ਛੁ ਸੁਰ ਚਾਹਤ ਚਿਤਵ ਨ ਸੋਇ।
ਰਾਮ ਪਦਾਰਬਿਨ੍ਦ ਰਤਿ ਕਰਤਿ ਸੁਭਾਵਹਿ ਖੋਇ ॥ ੨੪ ॥

ਸੇਵਹਿਂ ਸਾਨਕੂਲ ਸਬ ਭਾਈ। ਰਾਮ ਚਰਨ ਰਤਿ ਅਤਿ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਮੁਖ ਕਮਲ ਬਿਲੋਕਤ ਰਹਹੀਂ। ਕਬਹੁਁ ਕਪਾਲ ਹਮਹਿ ਕਛੁ ਕਹਹੀਂ ॥
ਰਾਮ ਕਰਹਿਂ ਭ੍ਰਾਤਨ੍ਹ ਪਰ ਪ੍ਰੀਤੀ। ਨਾਨਾ ਭਾਁਤਿ ਸਿਖਾਵਹਿਂ ਨੀਤੀ ॥
ਹਰਸ਼ਿਤ ਰਹਹਿਂ ਨਗਰ ਕੇ ਲੋਗਾ। ਕਰਹਿਂ ਸਕਲ ਸੁਰ ਦੁਰ੍ਲਭ ਭੋਗਾ ॥
ਅਹਨਿਸਿ ਬਿਧਿਹਿ ਮਨਾਵਤ ਰਹਹੀਂ। ਸ਼੍ਰੀਰਘੁਬੀਰ ਚਰਨ ਰਤਿ ਚਹਹੀਂ ॥
ਦੁਇ ਸੁਤ ਸੁਨ੍ਦਰ ਸੀਤਾਁ ਜਾਏ। ਲਵ ਕੁਸ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨਨ੍ਹ ਗਾਏ ॥
ਦੋਉ ਬਿਜਈ ਬਿਨਈ ਗੁਨ ਮਨ੍ਦਿਰ। ਹਰਿ ਪ੍ਰਤਿਬਿਮ੍ਬ ਮਨਹੁਁ ਅਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰ ॥
ਦੁਇ ਦੁਇ ਸੁਤ ਸਬ ਭ੍ਰਾਤਨ੍ਹ ਕੇਰੇ। ਭਏ ਰੂਪ ਗੁਨ ਸੀਲ ਘਨੇਰੇ ॥

ਦੋ. ਗ੍ਯਾਨ ਗਿਰਾ ਗੋਤੀਤ ਅਜ ਮਾਯਾ ਮਨ ਗੁਨ ਪਾਰ।
ਸੋਇ ਸਚ੍ਚਿਦਾਨਨ੍ਦ ਘਨ ਕਰ ਨਰ ਚਰਿਤ ਉਦਾਰ ॥ ੨੫ ॥

ਪ੍ਰਾਤਕਾਲ ਸਰਊ ਕਰਿ ਮਜ੍ਜਨ। ਬੈਠਹਿਂ ਸਭਾਁ ਸਙ੍ਗ ਦ੍ਵਿਜ ਸਜ੍ਜਨ ॥
ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਬਸਿਸ਼੍ਟ ਬਖਾਨਹਿਂ। ਸੁਨਹਿਂ ਰਾਮ ਜਦ੍ਯਪਿ ਸਬ ਜਾਨਹਿਂ ॥
ਅਨੁਜਨ੍ਹ ਸਞ੍ਜੁਤ ਭੋਜਨ ਕਰਹੀਂ। ਦੇਖਿ ਸਕਲ ਜਨਨੀਂ ਸੁਖ ਭਰਹੀਂ ॥
ਭਰਤ ਸਤ੍ਰੁਹਨ ਦੋਨਉ ਭਾਈ। ਸਹਿਤ ਪਵਨਸੁਤ ਉਪਬਨ ਜਾਈ ॥
ਬੂਝਹਿਂ ਬੈਠਿ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗਾਹਾ। ਕਹ ਹਨੁਮਾਨ ਸੁਮਤਿ ਅਵਗਾਹਾ ॥
ਸੁਨਤ ਬਿਮਲ ਗੁਨ ਅਤਿ ਸੁਖ ਪਾਵਹਿਂ। ਬਹੁਰਿ ਬਹੁਰਿ ਕਰਿ ਬਿਨਯ ਕਹਾਵਹਿਂ ॥
ਸਬ ਕੇਂ ਗਹ ਗਹ ਹੋਹਿਂ ਪੁਰਾਨਾ। ਰਾਮਚਰਿਤ ਪਾਵਨ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ ॥
ਨਰ ਅਰੁ ਨਾਰਿ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗਾਨਹਿਂ। ਕਰਹਿਂ ਦਿਵਸ ਨਿਸਿ ਜਾਤ ਨ ਜਾਨਹਿਂ ॥

ਦੋ. ਅਵਧਪੁਰੀ ਬਾਸਿਨ੍ਹ ਕਰ ਸੁਖ ਸਮ੍ਪਦਾ ਸਮਾਜ।
ਸਹਸ ਸੇਸ਼ ਨਹਿਂ ਕਹਿ ਸਕਹਿਂ ਜਹਁ ਨਪ ਰਾਮ ਬਿਰਾਜ ॥ ੨੬ ॥

ਨਾਰਦਾਦਿ ਸਨਕਾਦਿ ਮੁਨੀਸਾ। ਦਰਸਨ ਲਾਗਿ ਕੋਸਲਾਧੀਸਾ ॥
ਦਿਨ ਪ੍ਰਤਿ ਸਕਲ ਅਜੋਧ੍ਯਾ ਆਵਹਿਂ। ਦੇਖਿ ਨਗਰੁ ਬਿਰਾਗੁ ਬਿਸਰਾਵਹਿਂ ॥
ਜਾਤਰੂਪ ਮਨਿ ਰਚਿਤ ਅਟਾਰੀਂ। ਨਾਨਾ ਰਙ੍ਗ ਰੁਚਿਰ ਗਚ ਢਾਰੀਂ ॥
ਪੁਰ ਚਹੁਁ ਪਾਸ ਕੋਟ ਅਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰ। ਰਚੇ ਕਁਗੂਰਾ ਰਙ੍ਗ ਰਙ੍ਗ ਬਰ ॥
ਨਵ ਗ੍ਰਹ ਨਿਕਰ ਅਨੀਕ ਬਨਾਈ। ਜਨੁ ਘੇਰੀ ਅਮਰਾਵਤਿ ਆਈ ॥
ਮਹਿ ਬਹੁ ਰਙ੍ਗ ਰਚਿਤ ਗਚ ਕਾਁਚਾ। ਜੋ ਬਿਲੋਕਿ ਮੁਨਿਬਰ ਮਨ ਨਾਚਾ ॥
ਧਵਲ ਧਾਮ ਊਪਰ ਨਭ ਚੁਮ੍ਬਤ। ਕਲਸ ਮਨਹੁਁ ਰਬਿ ਸਸਿ ਦੁਤਿ ਨਿਨ੍ਦਤ ॥
ਬਹੁ ਮਨਿ ਰਚਿਤ ਝਰੋਖਾ ਭ੍ਰਾਜਹਿਂ। ਗਹ ਗਹ ਪ੍ਰਤਿ ਮਨਿ ਦੀਪ ਬਿਰਾਜਹਿਂ ॥

ਛਂ. ਮਨਿ ਦੀਪ ਰਾਜਹਿਂ ਭਵਨ ਭ੍ਰਾਜਹਿਂ ਦੇਹਰੀਂ ਬਿਦ੍ਰੁਮ ਰਚੀ।
ਮਨਿ ਖਮ੍ਭ ਭੀਤਿ ਬਿਰਞ੍ਚਿ ਬਿਰਚੀ ਕਨਕ ਮਨਿ ਮਰਕਤ ਖਚੀ ॥
ਸੁਨ੍ਦਰ ਮਨੋਹਰ ਮਨ੍ਦਿਰਾਯਤ ਅਜਿਰ ਰੁਚਿਰ ਫਟਿਕ ਰਚੇ।
ਪ੍ਰਤਿ ਦ੍ਵਾਰ ਦ੍ਵਾਰ ਕਪਾਟ ਪੁਰਟ ਬਨਾਇ ਬਹੁ ਬਜ੍ਰਨ੍ਹਿ ਖਚੇ ॥

ਦੋ. ਚਾਰੁ ਚਿਤ੍ਰਸਾਲਾ ਗਹ ਗਹ ਪ੍ਰਤਿ ਲਿਖੇ ਬਨਾਇ।
ਰਾਮ ਚਰਿਤ ਜੇ ਨਿਰਖ ਮੁਨਿ ਤੇ ਮਨ ਲੇਹਿਂ ਚੋਰਾਇ ॥ ੨੭ ॥

ਸੁਮਨ ਬਾਟਿਕਾ ਸਬਹਿਂ ਲਗਾਈ। ਬਿਬਿਧ ਭਾਁਤਿ ਕਰਿ ਜਤਨ ਬਨਾਈ ॥
ਲਤਾ ਲਲਿਤ ਬਹੁ ਜਾਤਿ ਸੁਹਾਈ। ਫੂਲਹਿਂ ਸਦਾ ਬਂਸਤ ਕਿ ਨਾਈ ॥
ਗੁਞ੍ਜਤ ਮਧੁਕਰ ਮੁਖਰ ਮਨੋਹਰ। ਮਾਰੁਤ ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਸਦਾ ਬਹ ਸੁਨ੍ਦਰ ॥
ਨਾਨਾ ਖਗ ਬਾਲਕਨ੍ਹਿ ਜਿਆਏ। ਬੋਲਤ ਮਧੁਰ ਉਡ़ਾਤ ਸੁਹਾਏ ॥
ਮੋਰ ਹਂਸ ਸਾਰਸ ਪਾਰਾਵਤ। ਭਵਨਨਿ ਪਰ ਸੋਭਾ ਅਤਿ ਪਾਵਤ ॥
ਜਹਁ ਤਹਁ ਦੇਖਹਿਂ ਨਿਜ ਪਰਿਛਾਹੀਂ। ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਕੂਜਹਿਂ ਨਤ੍ਯ ਕਰਾਹੀਂ ॥
ਸੁਕ ਸਾਰਿਕਾ ਪਢ़ਾਵਹਿਂ ਬਾਲਕ। ਕਹਹੁ ਰਾਮ ਰਘੁਪਤਿ ਜਨਪਾਲਕ ॥
ਰਾਜ ਦੁਆਰ ਸਕਲ ਬਿਧਿ ਚਾਰੂ। ਬੀਥੀਂ ਚੌਹਟ ਰੂਚਿਰ ਬਜਾਰੂ ॥

ਛਂ. ਬਾਜਾਰ ਰੁਚਿਰ ਨ ਬਨਇ ਬਰਨਤ ਬਸ੍ਤੁ ਬਿਨੁ ਗਥ ਪਾਇਏ।
ਜਹਁ ਭੂਪ ਰਮਾਨਿਵਾਸ ਤਹਁ ਕੀ ਸਮ੍ਪਦਾ ਕਿਮਿ ਗਾਇਏ ॥
ਬੈਠੇ ਬਜਾਜ ਸਰਾਫ ਬਨਿਕ ਅਨੇਕ ਮਨਹੁਁ ਕੁਬੇਰ ਤੇ।
ਸਬ ਸੁਖੀ ਸਬ ਸਚ੍ਚਰਿਤ ਸੁਨ੍ਦਰ ਨਾਰਿ ਨਰ ਸਿਸੁ ਜਰਠ ਜੇ ॥

ਦੋ. ਉਤ੍ਤਰ ਦਿਸਿ ਸਰਜੂ ਬਹ ਨਿਰ੍ਮਲ ਜਲ ਗਮ੍ਭੀਰ।
ਬਾਁਧੇ ਘਾਟ ਮਨੋਹਰ ਸ੍ਵਲ੍ਪ ਪਙ੍ਕ ਨਹਿਂ ਤੀਰ ॥ ੨੮ ॥

ਦੂਰਿ ਫਰਾਕ ਰੁਚਿਰ ਸੋ ਘਾਟਾ। ਜਹਁ ਜਲ ਪਿਅਹਿਂ ਬਾਜਿ ਗਜ ਠਾਟਾ ॥
ਪਨਿਘਟ ਪਰਮ ਮਨੋਹਰ ਨਾਨਾ। ਤਹਾਁ ਨ ਪੁਰੁਸ਼ ਕਰਹਿਂ ਅਸ੍ਨਾਨਾ ॥
ਰਾਜਘਾਟ ਸਬ ਬਿਧਿ ਸੁਨ੍ਦਰ ਬਰ। ਮਜ੍ਜਹਿਂ ਤਹਾਁ ਬਰਨ ਚਾਰਿਉ ਨਰ ॥
ਤੀਰ ਤੀਰ ਦੇਵਨ੍ਹ ਕੇ ਮਨ੍ਦਿਰ। ਚਹੁਁ ਦਿਸਿ ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਉਪਬਨ ਸੁਨ੍ਦਰ ॥
ਕਹੁਁ ਕਹੁਁ ਸਰਿਤਾ ਤੀਰ ਉਦਾਸੀ। ਬਸਹਿਂ ਗ੍ਯਾਨ ਰਤ ਮੁਨਿ ਸਂਨ੍ਯਾਸੀ ॥
ਤੀਰ ਤੀਰ ਤੁਲਸਿਕਾ ਸੁਹਾਈ। ਬਨ੍ਦ ਬਨ੍ਦ ਬਹੁ ਮੁਨਿਨ੍ਹ ਲਗਾਈ ॥
ਪੁਰ ਸੋਭਾ ਕਛੁ ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਈ। ਬਾਹੇਰ ਨਗਰ ਪਰਮ ਰੁਚਿਰਾਈ ॥
ਦੇਖਤ ਪੁਰੀ ਅਖਿਲ ਅਘ ਭਾਗਾ। ਬਨ ਉਪਬਨ ਬਾਪਿਕਾ ਤਡ़ਾਗਾ ॥

ਛਂ. ਬਾਪੀਂ ਤਡ़ਾਗ ਅਨੂਪ ਕੂਪ ਮਨੋਹਰਾਯਤ ਸੋਹਹੀਂ।
ਸੋਪਾਨ ਸੁਨ੍ਦਰ ਨੀਰ ਨਿਰ੍ਮਲ ਦੇਖਿ ਸੁਰ ਮੁਨਿ ਮੋਹਹੀਂ ॥
ਬਹੁ ਰਙ੍ਗ ਕਞ੍ਜ ਅਨੇਕ ਖਗ ਕੂਜਹਿਂ ਮਧੁਪ ਗੁਞ੍ਜਾਰਹੀਂ।
ਆਰਾਮ ਰਮ੍ਯ ਪਿਕਾਦਿ ਖਗ ਰਵ ਜਨੁ ਪਥਿਕ ਹਙ੍ਕਾਰਹੀਂ ॥

ਦੋ. ਰਮਾਨਾਥ ਜਹਁ ਰਾਜਾ ਸੋ ਪੁਰ ਬਰਨਿ ਕਿ ਜਾਇ।
ਅਨਿਮਾਦਿਕ ਸੁਖ ਸਮ੍ਪਦਾ ਰਹੀਂ ਅਵਧ ਸਬ ਛਾਇ ॥ ੨੯ ॥

ਜਹਁ ਤਹਁ ਨਰ ਰਘੁਪਤਿ ਗੁਨ ਗਾਵਹਿਂ। ਬੈਠਿ ਪਰਸਪਰ ਇਹਇ ਸਿਖਾਵਹਿਂ ॥
ਭਜਹੁ ਪ੍ਰਨਤ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਕ ਰਾਮਹਿ। ਸੋਭਾ ਸੀਲ ਰੂਪ ਗੁਨ ਧਾਮਹਿ ॥
ਜਲਜ ਬਿਲੋਚਨ ਸ੍ਯਾਮਲ ਗਾਤਹਿ। ਪਲਕ ਨਯਨ ਇਵ ਸੇਵਕ ਤ੍ਰਾਤਹਿ ॥
ਧਤ ਸਰ ਰੁਚਿਰ ਚਾਪ ਤੂਨੀਰਹਿ। ਸਨ੍ਤ ਕਞ੍ਜ ਬਨ ਰਬਿ ਰਨਧੀਰਹਿ ॥
ਕਾਲ ਕਰਾਲ ਬ੍ਯਾਲ ਖਗਰਾਜਹਿ। ਨਮਤ ਰਾਮ ਅਕਾਮ ਮਮਤਾ ਜਹਿ ॥
ਲੋਭ ਮੋਹ ਮਗਜੂਥ ਕਿਰਾਤਹਿ। ਮਨਸਿਜ ਕਰਿ ਹਰਿ ਜਨ ਸੁਖਦਾਤਹਿ ॥
ਸਂਸਯ ਸੋਕ ਨਿਬਿਡ़ ਤਮ ਭਾਨੁਹਿ। ਦਨੁਜ ਗਹਨ ਘਨ ਦਹਨ ਕਸਾਨੁਹਿ ॥
ਜਨਕਸੁਤਾ ਸਮੇਤ ਰਘੁਬੀਰਹਿ। ਕਸ ਨ ਭਜਹੁ ਭਞ੍ਜਨ ਭਵ ਭੀਰਹਿ ॥
ਬਹੁ ਬਾਸਨਾ ਮਸਕ ਹਿਮ ਰਾਸਿਹਿ। ਸਦਾ ਏਕਰਸ ਅਜ ਅਬਿਨਾਸਿਹਿ ॥
ਮੁਨਿ ਰਞ੍ਜਨ ਭਞ੍ਜਨ ਮਹਿ ਭਾਰਹਿ। ਤੁਲਸਿਦਾਸ ਕੇ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਉਦਾਰਹਿ ॥

ਦੋ. ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਨਗਰ ਨਾਰਿ ਨਰ ਕਰਹਿਂ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗਾਨ।
ਸਾਨੁਕੂਲ ਸਬ ਪਰ ਰਹਹਿਂ ਸਨ੍ਤਤ ਕਪਾਨਿਧਾਨ ॥ ੩੦ ॥

ਜਬ ਤੇ ਰਾਮ ਪ੍ਰਤਾਪ ਖਗੇਸਾ। ਉਦਿਤ ਭਯਉ ਅਤਿ ਪ੍ਰਬਲ ਦਿਨੇਸਾ ॥
ਪੂਰਿ ਪ੍ਰਕਾਸ ਰਹੇਉ ਤਿਹੁਁ ਲੋਕਾ। ਬਹੁਤੇਨ੍ਹ ਸੁਖ ਬਹੁਤਨ ਮਨ ਸੋਕਾ ॥
ਜਿਨ੍ਹਹਿ ਸੋਕ ਤੇ ਕਹਉਁ ਬਖਾਨੀ। ਪ੍ਰਥਮ ਅਬਿਦ੍ਯਾ ਨਿਸਾ ਨਸਾਨੀ ॥
ਅਘ ਉਲੂਕ ਜਹਁ ਤਹਾਁ ਲੁਕਾਨੇ। ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਕੈਰਵ ਸਕੁਚਾਨੇ ॥
ਬਿਬਿਧ ਕਰ੍ਮ ਗੁਨ ਕਾਲ ਸੁਭਾਊ। ਏ ਚਕੋਰ ਸੁਖ ਲਹਹਿਂ ਨ ਕਾਊ ॥
ਮਤ੍ਸਰ ਮਾਨ ਮੋਹ ਮਦ ਚੋਰਾ। ਇਨ੍ਹ ਕਰ ਹੁਨਰ ਨ ਕਵਨਿਹੁਁ ਓਰਾ ॥
ਧਰਮ ਤਡ़ਾਗ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਗ੍ਯਾਨਾ। ਏ ਪਙ੍ਕਜ ਬਿਕਸੇ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ ॥
ਸੁਖ ਸਨ੍ਤੋਸ਼ ਬਿਰਾਗ ਬਿਬੇਕਾ। ਬਿਗਤ ਸੋਕ ਏ ਕੋਕ ਅਨੇਕਾ ॥

ਦੋ. ਯਹ ਪ੍ਰਤਾਪ ਰਬਿ ਜਾਕੇਂ ਉਰ ਜਬ ਕਰਇ ਪ੍ਰਕਾਸ।
ਪਛਿਲੇ ਬਾਢ़ਹਿਂ ਪ੍ਰਥਮ ਜੇ ਕਹੇ ਤੇ ਪਾਵਹਿਂ ਨਾਸ ॥ ੩੧ ॥

ਭ੍ਰਾਤਨ੍ਹ ਸਹਿਤ ਰਾਮੁ ਏਕ ਬਾਰਾ। ਸਙ੍ਗ ਪਰਮ ਪ੍ਰਿਯ ਪਵਨਕੁਮਾਰਾ ॥
ਸੁਨ੍ਦਰ ਉਪਬਨ ਦੇਖਨ ਗਏ। ਸਬ ਤਰੁ ਕੁਸੁਮਿਤ ਪਲ੍ਲਵ ਨਏ ॥
ਜਾਨਿ ਸਮਯ ਸਨਕਾਦਿਕ ਆਏ। ਤੇਜ ਪੁਞ੍ਜ ਗੁਨ ਸੀਲ ਸੁਹਾਏ ॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਨ੍ਦ ਸਦਾ ਲਯਲੀਨਾ। ਦੇਖਤ ਬਾਲਕ ਬਹੁਕਾਲੀਨਾ ॥
ਰੂਪ ਧਰੇਂ ਜਨੁ ਚਾਰਿਉ ਬੇਦਾ। ਸਮਦਰਸੀ ਮੁਨਿ ਬਿਗਤ ਬਿਭੇਦਾ ॥
ਆਸਾ ਬਸਨ ਬ੍ਯਸਨ ਯਹ ਤਿਨ੍ਹਹੀਂ। ਰਘੁਪਤਿ ਚਰਿਤ ਹੋਇ ਤਹਁ ਸੁਨਹੀਂ ॥
ਤਹਾਁ ਰਹੇ ਸਨਕਾਦਿ ਭਵਾਨੀ। ਜਹਁ ਘਟਸਮ੍ਭਵ ਮੁਨਿਬਰ ਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਰਾਮ ਕਥਾ ਮੁਨਿਬਰ ਬਹੁ ਬਰਨੀ। ਗ੍ਯਾਨ ਜੋਨਿ ਪਾਵਕ ਜਿਮਿ ਅਰਨੀ ॥

ਦੋ. ਦੇਖਿ ਰਾਮ ਮੁਨਿ ਆਵਤ ਹਰਸ਼ਿ ਦਣ੍ਡਵਤ ਕੀਨ੍ਹ।
ਸ੍ਵਾਗਤ ਪੂਁਛਿ ਪੀਤ ਪਟ ਪ੍ਰਭੁ ਬੈਠਨ ਕਹਁ ਦੀਨ੍ਹ ॥ ੩੨ ॥

ਕੀਨ੍ਹ ਦਣ੍ਡਵਤ ਤੀਨਿਉਁ ਭਾਈ। ਸਹਿਤ ਪਵਨਸੁਤ ਸੁਖ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਮੁਨਿ ਰਘੁਪਤਿ ਛਬਿ ਅਤੁਲ ਬਿਲੋਕੀ। ਭਏ ਮਗਨ ਮਨ ਸਕੇ ਨ ਰੋਕੀ ॥
ਸ੍ਯਾਮਲ ਗਾਤ ਸਰੋਰੁਹ ਲੋਚਨ। ਸੁਨ੍ਦਰਤਾ ਮਨ੍ਦਿਰ ਭਵ ਮੋਚਨ ॥
ਏਕਟਕ ਰਹੇ ਨਿਮੇਸ਼ ਨ ਲਾਵਹਿਂ। ਪ੍ਰਭੁ ਕਰ ਜੋਰੇਂ ਸੀਸ ਨਵਾਵਹਿਂ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਕੈ ਦਸਾ ਦੇਖਿ ਰਘੁਬੀਰਾ। ਸ੍ਤ੍ਰਵਤ ਨਯਨ ਜਲ ਪੁਲਕ ਸਰੀਰਾ ॥
ਕਰ ਗਹਿ ਪ੍ਰਭੁ ਮੁਨਿਬਰ ਬੈਠਾਰੇ। ਪਰਮ ਮਨੋਹਰ ਬਚਨ ਉਚਾਰੇ ॥
ਆਜੁ ਧਨ੍ਯ ਮੈਂ ਸੁਨਹੁ ਮੁਨੀਸਾ। ਤੁਮ੍ਹਰੇਂ ਦਰਸ ਜਾਹਿਂ ਅਘ ਖੀਸਾ ॥
ਬਡ़ੇ ਭਾਗ ਪਾਇਬ ਸਤਸਙ੍ਗਾ। ਬਿਨਹਿਂ ਪ੍ਰਯਾਸ ਹੋਹਿਂ ਭਵ ਭਙ੍ਗਾ ॥

ਦੋ. ਸਨ੍ਤ ਸਙ੍ਗ ਅਪਬਰ੍ਗ ਕਰ ਕਾਮੀ ਭਵ ਕਰ ਪਨ੍ਥ।
ਕਹਹਿ ਸਨ੍ਤ ਕਬਿ ਕੋਬਿਦ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਪੁਰਾਨ ਸਦਗ੍ਰਨ੍ਥ ॥ ੩੩ ॥

ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬਚਨ ਹਰਸ਼ਿ ਮੁਨਿ ਚਾਰੀ। ਪੁਲਕਿਤ ਤਨ ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਅਨੁਸਾਰੀ ॥
ਜਯ ਭਗਵਨ੍ਤ ਅਨਨ੍ਤ ਅਨਾਮਯ। ਅਨਘ ਅਨੇਕ ਏਕ ਕਰੁਨਾਮਯ ॥
ਜਯ ਨਿਰ੍ਗੁਨ ਜਯ ਜਯ ਗੁਨ ਸਾਗਰ। ਸੁਖ ਮਨ੍ਦਿਰ ਸੁਨ੍ਦਰ ਅਤਿ ਨਾਗਰ ॥
ਜਯ ਇਨ੍ਦਿਰਾ ਰਮਨ ਜਯ ਭੂਧਰ। ਅਨੁਪਮ ਅਜ ਅਨਾਦਿ ਸੋਭਾਕਰ ॥
ਗ੍ਯਾਨ ਨਿਧਾਨ ਅਮਾਨ ਮਾਨਪ੍ਰਦ। ਪਾਵਨ ਸੁਜਸ ਪੁਰਾਨ ਬੇਦ ਬਦ ॥
ਤਗ੍ਯ ਕਤਗ੍ਯ ਅਗ੍ਯਤਾ ਭਞ੍ਜਨ। ਨਾਮ ਅਨੇਕ ਅਨਾਮ ਨਿਰਞ੍ਜਨ ॥
ਸਰ੍ਬ ਸਰ੍ਬਗਤ ਸਰ੍ਬ ਉਰਾਲਯ। ਬਸਸਿ ਸਦਾ ਹਮ ਕਹੁਁ ਪਰਿਪਾਲਯ ॥
ਦ੍ਵਨ੍ਦ ਬਿਪਤਿ ਭਵ ਫਨ੍ਦ ਬਿਭਞ੍ਜਯ। ਹ੍ਰਦਿ ਬਸਿ ਰਾਮ ਕਾਮ ਮਦ ਗਞ੍ਜਯ ॥

ਦੋ. ਪਰਮਾਨਨ੍ਦ ਕਪਾਯਤਨ ਮਨ ਪਰਿਪੂਰਨ ਕਾਮ।
ਪ੍ਰੇਮ ਭਗਤਿ ਅਨਪਾਯਨੀ ਦੇਹੁ ਹਮਹਿ ਸ਼੍ਰੀਰਾਮ ॥ ੩੪ ॥

ਦੇਹੁ ਭਗਤਿ ਰਘੁਪਤਿ ਅਤਿ ਪਾਵਨਿ। ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਤਾਪ ਭਵ ਦਾਪ ਨਸਾਵਨਿ ॥
ਪ੍ਰਨਤ ਕਾਮ ਸੁਰਧੇਨੁ ਕਲਪਤਰੁ। ਹੋਇ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਦੀਜੈ ਪ੍ਰਭੁ ਯਹ ਬਰੁ ॥
ਭਵ ਬਾਰਿਧਿ ਕੁਮ੍ਭਜ ਰਘੁਨਾਯਕ। ਸੇਵਤ ਸੁਲਭ ਸਕਲ ਸੁਖ ਦਾਯਕ ॥
ਮਨ ਸਮ੍ਭਵ ਦਾਰੁਨ ਦੁਖ ਦਾਰਯ। ਦੀਨਬਨ੍ਧੁ ਸਮਤਾ ਬਿਸ੍ਤਾਰਯ ॥
ਆਸ ਤ੍ਰਾਸ ਇਰਿਸ਼ਾਦਿ ਨਿਵਾਰਕ। ਬਿਨਯ ਬਿਬੇਕ ਬਿਰਤਿ ਬਿਸ੍ਤਾਰਕ ॥
ਭੂਪ ਮੌਲਿ ਮਨ ਮਣ੍ਡਨ ਧਰਨੀ। ਦੇਹਿ ਭਗਤਿ ਸਂਸਤਿ ਸਰਿ ਤਰਨੀ ॥
ਮੁਨਿ ਮਨ ਮਾਨਸ ਹਂਸ ਨਿਰਨ੍ਤਰ। ਚਰਨ ਕਮਲ ਬਨ੍ਦਿਤ ਅਜ ਸਙ੍ਕਰ ॥
ਰਘੁਕੁਲ ਕੇਤੁ ਸੇਤੁ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਰਚ੍ਛਕ। ਕਾਲ ਕਰਮ ਸੁਭਾਉ ਗੁਨ ਭਚ੍ਛਕ ॥
ਤਾਰਨ ਤਰਨ ਹਰਨ ਸਬ ਦੂਸ਼ਨ। ਤੁਲਸਿਦਾਸ ਪ੍ਰਭੁ ਤ੍ਰਿਭੁਵਨ ਭੂਸ਼ਨ ॥

ਦੋ. ਬਾਰ ਬਾਰ ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਕਰਿ ਪ੍ਰੇਮ ਸਹਿਤ ਸਿਰੁ ਨਾਇ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਭਵਨ ਸਨਕਾਦਿ ਗੇ ਅਤਿ ਅਭੀਸ਼੍ਟ ਬਰ ਪਾਇ ॥ ੩੫ ॥

ਸਨਕਾਦਿਕ ਬਿਧਿ ਲੋਕ ਸਿਧਾਏ। ਭ੍ਰਾਤਨ੍ਹ ਰਾਮ ਚਰਨ ਸਿਰੁ ਨਾਏ ॥
ਪੂਛਤ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਸਕਲ ਸਕੁਚਾਹੀਂ। ਚਿਤਵਹਿਂ ਸਬ ਮਾਰੁਤਸੁਤ ਪਾਹੀਂ ॥
ਸੁਨਿ ਚਹਹਿਂ ਪ੍ਰਭੁ ਮੁਖ ਕੈ ਬਾਨੀ। ਜੋ ਸੁਨਿ ਹੋਇ ਸਕਲ ਭ੍ਰਮ ਹਾਨੀ ॥
ਅਨ੍ਤਰਜਾਮੀ ਪ੍ਰਭੁ ਸਭ ਜਾਨਾ। ਬੂਝਤ ਕਹਹੁ ਕਾਹ ਹਨੁਮਾਨਾ ॥
ਜੋਰਿ ਪਾਨਿ ਕਹ ਤਬ ਹਨੁਮਨ੍ਤਾ। ਸੁਨਹੁ ਦੀਨਦਯਾਲ ਭਗਵਨ੍ਤਾ ॥
ਨਾਥ ਭਰਤ ਕਛੁ ਪੂਁਛਨ ਚਹਹੀਂ। ਪ੍ਰਸ੍ਨ ਕਰਤ ਮਨ ਸਕੁਚਤ ਅਹਹੀਂ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਜਾਨਹੁ ਕਪਿ ਮੋਰ ਸੁਭਾਊ। ਭਰਤਹਿ ਮੋਹਿ ਕਛੁ ਅਨ੍ਤਰ ਕਾਊ ॥
ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬਚਨ ਭਰਤ ਗਹੇ ਚਰਨਾ। ਸੁਨਹੁ ਨਾਥ ਪ੍ਰਨਤਾਰਤਿ ਹਰਨਾ ॥

ਦੋ. ਨਾਥ ਨ ਮੋਹਿ ਸਨ੍ਦੇਹ ਕਛੁ ਸਪਨੇਹੁਁ ਸੋਕ ਨ ਮੋਹ।
ਕੇਵਲ ਕਪਾ ਤੁਮ੍ਹਾਰਿਹਿ ਕਪਾਨਨ੍ਦ ਸਨ੍ਦੋਹ ॥ ੩੬ ॥

ਕਰਉਁ ਕਪਾਨਿਧਿ ਏਕ ਢਿਠਾਈ। ਮੈਂ ਸੇਵਕ ਤੁਮ੍ਹ ਜਨ ਸੁਖਦਾਈ ॥
ਸਨ੍ਤਨ੍ਹ ਕੈ ਮਹਿਮਾ ਰਘੁਰਾਈ। ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨਨ੍ਹ ਗਾਈ ॥
ਸ਼੍ਰੀਮੁਖ ਤੁਮ੍ਹ ਪੁਨਿ ਕੀਨ੍ਹਿ ਬਡ़ਾਈ। ਤਿਨ੍ਹ ਪਰ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਸੁਨਾ ਚਹਉਁ ਪ੍ਰਭੁ ਤਿਨ੍ਹ ਕਰ ਲਚ੍ਛਨ। ਕਪਾਸਿਨ੍ਧੁ ਗੁਨ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਚਚ੍ਛਨ ॥
ਸਨ੍ਤ ਅਸਨ੍ਤ ਭੇਦ ਬਿਲਗਾਈ। ਪ੍ਰਨਤਪਾਲ ਮੋਹਿ ਕਹਹੁ ਬੁਝਾਈ ॥
ਸਨ੍ਤਨ੍ਹ ਕੇ ਲਚ੍ਛਨ ਸੁਨੁ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਅਗਨਿਤ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਪੁਰਾਨ ਬਿਖ੍ਯਾਤਾ ॥
ਸਨ੍ਤ ਅਸਨ੍ਤਨ੍ਹਿ ਕੈ ਅਸਿ ਕਰਨੀ। ਜਿਮਿ ਕੁਠਾਰ ਚਨ੍ਦਨ ਆਚਰਨੀ ॥
ਕਾਟਇ ਪਰਸੁ ਮਲਯ ਸੁਨੁ ਭਾਈ। ਨਿਜ ਗੁਨ ਦੇਇ ਸੁਗਨ੍ਧ ਬਸਾਈ ॥

ਦੋ. ਤਾਤੇ ਸੁਰ ਸੀਸਨ੍ਹ ਚਢ़ਤ ਜਗ ਬਲ੍ਲਭ ਸ਼੍ਰੀਖਣ੍ਡ।
ਅਨਲ ਦਾਹਿ ਪੀਟਤ ਘਨਹਿਂ ਪਰਸੁ ਬਦਨ ਯਹ ਦਣ੍ਡ ॥ ੩੭ ॥

ਬਿਸ਼ਯ ਅਲਮ੍ਪਟ ਸੀਲ ਗੁਨਾਕਰ। ਪਰ ਦੁਖ ਦੁਖ ਸੁਖ ਸੁਖ ਦੇਖੇ ਪਰ ॥
ਸਮ ਅਭੂਤਰਿਪੁ ਬਿਮਦ ਬਿਰਾਗੀ। ਲੋਭਾਮਰਸ਼ ਹਰਸ਼ ਭਯ ਤ੍ਯਾਗੀ ॥
ਕੋਮਲਚਿਤ ਦੀਨਨ੍ਹ ਪਰ ਦਾਯਾ। ਮਨ ਬਚ ਕ੍ਰਮ ਮਮ ਭਗਤਿ ਅਮਾਯਾ ॥
ਸਬਹਿ ਮਾਨਪ੍ਰਦ ਆਪੁ ਅਮਾਨੀ। ਭਰਤ ਪ੍ਰਾਨ ਸਮ ਮਮ ਤੇ ਪ੍ਰਾਨੀ ॥
ਬਿਗਤ ਕਾਮ ਮਮ ਨਾਮ ਪਰਾਯਨ। ਸਾਨ੍ਤਿ ਬਿਰਤਿ ਬਿਨਤੀ ਮੁਦਿਤਾਯਨ ॥
ਸੀਤਲਤਾ ਸਰਲਤਾ ਮਯਤ੍ਰੀ। ਦ੍ਵਿਜ ਪਦ ਪ੍ਰੀਤਿ ਧਰ੍ਮ ਜਨਯਤ੍ਰੀ ॥
ਏ ਸਬ ਲਚ੍ਛਨ ਬਸਹਿਂ ਜਾਸੁ ਉਰ। ਜਾਨੇਹੁ ਤਾਤ ਸਨ੍ਤ ਸਨ੍ਤਤ ਫੁਰ ॥
ਸਮ ਦਮ ਨਿਯਮ ਨੀਤਿ ਨਹਿਂ ਡੋਲਹਿਂ। ਪਰੁਸ਼ ਬਚਨ ਕਬਹੂਁ ਨਹਿਂ ਬੋਲਹਿਂ ॥

ਦੋ. ਨਿਨ੍ਦਾ ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਉਭਯ ਸਮ ਮਮਤਾ ਮਮ ਪਦ ਕਞ੍ਜ।
ਤੇ ਸਜ੍ਜਨ ਮਮ ਪ੍ਰਾਨਪ੍ਰਿਯ ਗੁਨ ਮਨ੍ਦਿਰ ਸੁਖ ਪੁਞ੍ਜ ॥ ੩੮ ॥

ਸਨਹੁ ਅਸਨ੍ਤਨ੍ਹ ਕੇਰ ਸੁਭਾਊ। ਭੂਲੇਹੁਁ ਸਙ੍ਗਤਿ ਕਰਿਅ ਨ ਕਾਊ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਕਰ ਸਙ੍ਗ ਸਦਾ ਦੁਖਦਾਈ। ਜਿਮਿ ਕਲਪਹਿ ਘਾਲਇ ਹਰਹਾਈ ॥
ਖਲਨ੍ਹ ਹਦਯਁ ਅਤਿ ਤਾਪ ਬਿਸੇਸ਼ੀ। ਜਰਹਿਂ ਸਦਾ ਪਰ ਸਮ੍ਪਤਿ ਦੇਖੀ ॥
ਜਹਁ ਕਹੁਁ ਨਿਨ੍ਦਾ ਸੁਨਹਿਂ ਪਰਾਈ। ਹਰਸ਼ਹਿਂ ਮਨਹੁਁ ਪਰੀ ਨਿਧਿ ਪਾਈ ॥
ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਮਦ ਲੋਭ ਪਰਾਯਨ। ਨਿਰ੍ਦਯ ਕਪਟੀ ਕੁਟਿਲ ਮਲਾਯਨ ॥
ਬਯਰੁ ਅਕਾਰਨ ਸਬ ਕਾਹੂ ਸੋਂ। ਜੋ ਕਰ ਹਿਤ ਅਨਹਿਤ ਤਾਹੂ ਸੋਂ ॥
ਝੂਠਇ ਲੇਨਾ ਝੂਠਇ ਦੇਨਾ। ਝੂਠਇ ਭੋਜਨ ਝੂਠ ਚਬੇਨਾ ॥
ਬੋਲਹਿਂ ਮਧੁਰ ਬਚਨ ਜਿਮਿ ਮੋਰਾ। ਖਾਇ ਮਹਾ ਅਤਿ ਹਦਯ ਕਠੋਰਾ ॥

ਦੋ. ਪਰ ਦ੍ਰੋਹੀ ਪਰ ਦਾਰ ਰਤ ਪਰ ਧਨ ਪਰ ਅਪਬਾਦ।
ਤੇ ਨਰ ਪਾਁਵਰ ਪਾਪਮਯ ਦੇਹ ਧਰੇਂ ਮਨੁਜਾਦ ॥ ੩੯ ॥

ਲੋਭਇ ਓਢ़ਨ ਲੋਭਇ ਡਾਸਨ। ਸਿਸ੍ਤ੍ਰੋਦਰ ਪਰ ਜਮਪੁਰ ਤ੍ਰਾਸ ਨ ॥
ਕਾਹੂ ਕੀ ਜੌਂ ਸੁਨਹਿਂ ਬਡ़ਾਈ। ਸ੍ਵਾਸ ਲੇਹਿਂ ਜਨੁ ਜੂਡ़ੀ ਆਈ ॥
ਜਬ ਕਾਹੂ ਕੈ ਦੇਖਹਿਂ ਬਿਪਤੀ। ਸੁਖੀ ਭਏ ਮਾਨਹੁਁ ਜਗ ਨਪਤੀ ॥
ਸ੍ਵਾਰਥ ਰਤ ਪਰਿਵਾਰ ਬਿਰੋਧੀ। ਲਮ੍ਪਟ ਕਾਮ ਲੋਭ ਅਤਿ ਕ੍ਰੋਧੀ ॥
ਮਾਤੁ ਪਿਤਾ ਗੁਰ ਬਿਪ੍ਰ ਨ ਮਾਨਹਿਂ। ਆਪੁ ਗਏ ਅਰੁ ਘਾਲਹਿਂ ਆਨਹਿਂ ॥
ਕਰਹਿਂ ਮੋਹ ਬਸ ਦ੍ਰੋਹ ਪਰਾਵਾ। ਸਨ੍ਤ ਸਙ੍ਗ ਹਰਿ ਕਥਾ ਨ ਭਾਵਾ ॥
ਅਵਗੁਨ ਸਿਨ੍ਧੁ ਮਨ੍ਦਮਤਿ ਕਾਮੀ। ਬੇਦ ਬਿਦੂਸ਼ਕ ਪਰਧਨ ਸ੍ਵਾਮੀ ॥
ਬਿਪ੍ਰ ਦ੍ਰੋਹ ਪਰ ਦ੍ਰੋਹ ਬਿਸੇਸ਼ਾ। ਦਮ੍ਭ ਕਪਟ ਜਿਯਁ ਧਰੇਂ ਸੁਬੇਸ਼ਾ ॥

ਦੋ. ਐਸੇ ਅਧਮ ਮਨੁਜ ਖਲ ਕਤਜੁਗ ਤ੍ਰੇਤਾ ਨਾਹਿਂ।
ਦ੍ਵਾਪਰ ਕਛੁਕ ਬਨ੍ਦ ਬਹੁ ਹੋਇਹਹਿਂ ਕਲਿਜੁਗ ਮਾਹਿਂ ॥ ੪੦ ॥

ਪਰ ਹਿਤ ਸਰਿਸ ਧਰ੍ਮ ਨਹਿਂ ਭਾਈ। ਪਰ ਪੀਡ़ਾ ਸਮ ਨਹਿਂ ਅਧਮਾਈ ॥
ਨਿਰ੍ਨਯ ਸਕਲ ਪੁਰਾਨ ਬੇਦ ਕਰ। ਕਹੇਉਁ ਤਾਤ ਜਾਨਹਿਂ ਕੋਬਿਦ ਨਰ ॥
ਨਰ ਸਰੀਰ ਧਰਿ ਜੇ ਪਰ ਪੀਰਾ। ਕਰਹਿਂ ਤੇ ਸਹਹਿਂ ਮਹਾ ਭਵ ਭੀਰਾ ॥
ਕਰਹਿਂ ਮੋਹ ਬਸ ਨਰ ਅਘ ਨਾਨਾ। ਸ੍ਵਾਰਥ ਰਤ ਪਰਲੋਕ ਨਸਾਨਾ ॥
ਕਾਲਰੂਪ ਤਿਨ੍ਹ ਕਹਁ ਮੈਂ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਸੁਭ ਅਰੁ ਅਸੁਭ ਕਰ੍ਮ ਫਲ ਦਾਤਾ ॥
ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਜੇ ਪਰਮ ਸਯਾਨੇ। ਭਜਹਿਂ ਮੋਹਿ ਸਂਸਤ ਦੁਖ ਜਾਨੇ ॥
ਤ੍ਯਾਗਹਿਂ ਕਰ੍ਮ ਸੁਭਾਸੁਭ ਦਾਯਕ। ਭਜਹਿਂ ਮੋਹਿ ਸੁਰ ਨਰ ਮੁਨਿ ਨਾਯਕ ॥
ਸਨ੍ਤ ਅਸਨ੍ਤਨ੍ਹ ਕੇ ਗੁਨ ਭਾਸ਼ੇ। ਤੇ ਨ ਪਰਹਿਂ ਭਵ ਜਿਨ੍ਹ ਲਖਿ ਰਾਖੇ ॥

ਦੋ. ਸੁਨਹੁ ਤਾਤ ਮਾਯਾ ਕਤ ਗੁਨ ਅਰੁ ਦੋਸ਼ ਅਨੇਕ।
ਗੁਨ ਯਹ ਉਭਯ ਨ ਦੇਖਿਅਹਿਂ ਦੇਖਿਅ ਸੋ ਅਬਿਬੇਕ ॥ ੪੧ ॥

ਸ਼੍ਰੀਮੁਖ ਬਚਨ ਸੁਨਤ ਸਬ ਭਾਈ। ਹਰਸ਼ੇ ਪ੍ਰੇਮ ਨ ਹਦਯਁ ਸਮਾਈ ॥
ਕਰਹਿਂ ਬਿਨਯ ਅਤਿ ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰਾ। ਹਨੂਮਾਨ ਹਿਯਁ ਹਰਸ਼ ਅਪਾਰਾ ॥
ਪੁਨਿ ਰਘੁਪਤਿ ਨਿਜ ਮਨ੍ਦਿਰ ਗਏ। ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਚਰਿਤ ਕਰਤ ਨਿਤ ਨਏ ॥
ਬਾਰ ਬਾਰ ਨਾਰਦ ਮੁਨਿ ਆਵਹਿਂ। ਚਰਿਤ ਪੁਨੀਤ ਰਾਮ ਕੇ ਗਾਵਹਿਂ ॥
ਨਿਤ ਨਵ ਚਰਨ ਦੇਖਿ ਮੁਨਿ ਜਾਹੀਂ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕ ਸਬ ਕਥਾ ਕਹਾਹੀਂ ॥
ਸੁਨਿ ਬਿਰਞ੍ਚਿ ਅਤਿਸਯ ਸੁਖ ਮਾਨਹਿਂ। ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਤਾਤ ਕਰਹੁ ਗੁਨ ਗਾਨਹਿਂ ॥
ਸਨਕਾਦਿਕ ਨਾਰਦਹਿ ਸਰਾਹਹਿਂ। ਜਦ੍ਯਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨਿਰਤ ਮੁਨਿ ਆਹਹਿਂ ॥
ਸੁਨਿ ਗੁਨ ਗਾਨ ਸਮਾਧਿ ਬਿਸਾਰੀ ॥ ਸਾਦਰ ਸੁਨਹਿਂ ਪਰਮ ਅਧਿਕਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਜੀਵਨਮੁਕ੍ਤ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਰ ਚਰਿਤ ਸੁਨਹਿਂ ਤਜਿ ਧ੍ਯਾਨ।
ਜੇ ਹਰਿ ਕਥਾਁ ਨ ਕਰਹਿਂ ਰਤਿ ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਹਿਯ ਪਾਸ਼ਾਨ ॥ ੪੨ ॥

ਏਕ ਬਾਰ ਰਘੁਨਾਥ ਬੋਲਾਏ। ਗੁਰ ਦ੍ਵਿਜ ਪੁਰਬਾਸੀ ਸਬ ਆਏ ॥
ਬੈਠੇ ਗੁਰ ਮੁਨਿ ਅਰੁ ਦ੍ਵਿਜ ਸਜ੍ਜਨ। ਬੋਲੇ ਬਚਨ ਭਗਤ ਭਵ ਭਞ੍ਜਨ ॥
ਸਨਹੁ ਸਕਲ ਪੁਰਜਨ ਮਮ ਬਾਨੀ। ਕਹਉਁ ਨ ਕਛੁ ਮਮਤਾ ਉਰ ਆਨੀ ॥
ਨਹਿਂ ਅਨੀਤਿ ਨਹਿਂ ਕਛੁ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ। ਸੁਨਹੁ ਕਰਹੁ ਜੋ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸੋਹਾਈ ॥
ਸੋਇ ਸੇਵਕ ਪ੍ਰਿਯਤਮ ਮਮ ਸੋਈ। ਮਮ ਅਨੁਸਾਸਨ ਮਾਨੈ ਜੋਈ ॥
ਜੌਂ ਅਨੀਤਿ ਕਛੁ ਭਾਸ਼ੌਂ ਭਾਈ। ਤੌਂ ਮੋਹਿ ਬਰਜਹੁ ਭਯ ਬਿਸਰਾਈ ॥
ਬਡ़ੇਂ ਭਾਗ ਮਾਨੁਸ਼ ਤਨੁ ਪਾਵਾ। ਸੁਰ ਦੁਰ੍ਲਭ ਸਬ ਗ੍ਰਨ੍ਥਿਨ੍ਹ ਗਾਵਾ ॥
ਸਾਧਨ ਧਾਮ ਮੋਚ੍ਛ ਕਰ ਦ੍ਵਾਰਾ। ਪਾਇ ਨ ਜੇਹਿਂ ਪਰਲੋਕ ਸਁਵਾਰਾ ॥

ਦੋ. ਸੋ ਪਰਤ੍ਰ ਦੁਖ ਪਾਵਇ ਸਿਰ ਧੁਨਿ ਧੁਨਿ ਪਛਿਤਾਇ।
ਕਾਲਹਿ ਕਰ੍ਮਹਿ ਈਸ੍ਵਰਹਿ ਮਿਥ੍ਯਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇ ॥ ੪੩ ॥

ਏਹਿ ਤਨ ਕਰ ਫਲ ਬਿਸ਼ਯ ਨ ਭਾਈ। ਸ੍ਵਰ੍ਗਉ ਸ੍ਵਲ੍ਪ ਅਨ੍ਤ ਦੁਖਦਾਈ ॥
ਨਰ ਤਨੁ ਪਾਇ ਬਿਸ਼ਯਁ ਮਨ ਦੇਹੀਂ। ਪਲਟਿ ਸੁਧਾ ਤੇ ਸਠ ਬਿਸ਼ ਲੇਹੀਂ ॥
ਤਾਹਿ ਕਬਹੁਁ ਭਲ ਕਹਇ ਨ ਕੋਈ। ਗੁਞ੍ਜਾ ਗ੍ਰਹਇ ਪਰਸ ਮਨਿ ਖੋਈ ॥
ਆਕਰ ਚਾਰਿ ਲਚ੍ਛ ਚੌਰਾਸੀ। ਜੋਨਿ ਭ੍ਰਮਤ ਯਹ ਜਿਵ ਅਬਿਨਾਸੀ ॥
ਫਿਰਤ ਸਦਾ ਮਾਯਾ ਕਰ ਪ੍ਰੇਰਾ। ਕਾਲ ਕਰ੍ਮ ਸੁਭਾਵ ਗੁਨ ਘੇਰਾ ॥
ਕਬਹੁਁਕ ਕਰਿ ਕਰੁਨਾ ਨਰ ਦੇਹੀ। ਦੇਤ ਈਸ ਬਿਨੁ ਹੇਤੁ ਸਨੇਹੀ ॥
ਨਰ ਤਨੁ ਭਵ ਬਾਰਿਧਿ ਕਹੁਁ ਬੇਰੋ। ਸਨ੍ਮੁਖ ਮਰੁਤ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਮੇਰੋ ॥
ਕਰਨਧਾਰ ਸਦਗੁਰ ਦਢ़ ਨਾਵਾ। ਦੁਰ੍ਲਭ ਸਾਜ ਸੁਲਭ ਕਰਿ ਪਾਵਾ ॥

ਦੋ. ਜੋ ਨ ਤਰੈ ਭਵ ਸਾਗਰ ਨਰ ਸਮਾਜ ਅਸ ਪਾਇ।
ਸੋ ਕਤ ਨਿਨ੍ਦਕ ਮਨ੍ਦਮਤਿ ਆਤ੍ਮਾਹਨ ਗਤਿ ਜਾਇ ॥ ੪੪ ॥

ਜੌਂ ਪਰਲੋਕ ਇਹਾਁ ਸੁਖ ਚਹਹੂ। ਸੁਨਿ ਮਮ ਬਚਨ ਹ੍ਰਦਯਁ ਦਢ़ ਗਹਹੂ ॥
ਸੁਲਭ ਸੁਖਦ ਮਾਰਗ ਯਹ ਭਾਈ। ਭਗਤਿ ਮੋਰਿ ਪੁਰਾਨ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਗਾਈ ॥
ਗ੍ਯਾਨ ਅਗਮ ਪ੍ਰਤ੍ਯੂਹ ਅਨੇਕਾ। ਸਾਧਨ ਕਠਿਨ ਨ ਮਨ ਕਹੁਁ ਟੇਕਾ ॥
ਕਰਤ ਕਸ਼੍ਟ ਬਹੁ ਪਾਵਇ ਕੋਊ। ਭਕ੍ਤਿ ਹੀਨ ਮੋਹਿ ਪ੍ਰਿਯ ਨਹਿਂ ਸੋਊ ॥
ਭਕ੍ਤਿ ਸੁਤਨ੍ਤ੍ਰ ਸਕਲ ਸੁਖ ਖਾਨੀ। ਬਿਨੁ ਸਤਸਙ੍ਗ ਨ ਪਾਵਹਿਂ ਪ੍ਰਾਨੀ ॥
ਪੁਨ੍ਯ ਪੁਞ੍ਜ ਬਿਨੁ ਮਿਲਹਿਂ ਨ ਸਨ੍ਤਾ। ਸਤਸਙ੍ਗਤਿ ਸਂਸਤਿ ਕਰ ਅਨ੍ਤਾ ॥
ਪੁਨ੍ਯ ਏਕ ਜਗ ਮਹੁਁ ਨਹਿਂ ਦੂਜਾ। ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਬਿਪ੍ਰ ਪਦ ਪੂਜਾ ॥

ਸਾਨੁਕੂਲ ਤੇਹਿ ਪਰ ਮੁਨਿ ਦੇਵਾ। ਜੋ ਤਜਿ ਕਪਟੁ ਕਰਇ ਦ੍ਵਿਜ ਸੇਵਾ ॥

ਦੋ. ਔਰਉ ਏਕ ਗੁਪੁਤ ਮਤ ਸਬਹਿ ਕਹਉਁ ਕਰ ਜੋਰਿ।
ਸਙ੍ਕਰ ਭਜਨ ਬਿਨਾ ਨਰ ਭਗਤਿ ਨ ਪਾਵਇ ਮੋਰਿ ॥ ੪੫ ॥

ਕਹਹੁ ਭਗਤਿ ਪਥ ਕਵਨ ਪ੍ਰਯਾਸਾ। ਜੋਗ ਨ ਮਖ ਜਪ ਤਪ ਉਪਵਾਸਾ ॥
ਸਰਲ ਸੁਭਾਵ ਨ ਮਨ ਕੁਟਿਲਾਈ। ਜਥਾ ਲਾਭ ਸਨ੍ਤੋਸ਼ ਸਦਾਈ ॥
ਮੋਰ ਦਾਸ ਕਹਾਇ ਨਰ ਆਸਾ। ਕਰਇ ਤੌ ਕਹਹੁ ਕਹਾ ਬਿਸ੍ਵਾਸਾ ॥
ਬਹੁਤ ਕਹਉਁ ਕਾ ਕਥਾ ਬਢ़ਾਈ। ਏਹਿ ਆਚਰਨ ਬਸ੍ਯ ਮੈਂ ਭਾਈ ॥
ਬੈਰ ਨ ਬਿਗ੍ਰਹ ਆਸ ਨ ਤ੍ਰਾਸਾ। ਸੁਖਮਯ ਤਾਹਿ ਸਦਾ ਸਬ ਆਸਾ ॥
ਅਨਾਰਮ੍ਭ ਅਨਿਕੇਤ ਅਮਾਨੀ। ਅਨਘ ਅਰੋਸ਼ ਦਚ੍ਛ ਬਿਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਪ੍ਰੀਤਿ ਸਦਾ ਸਜ੍ਜਨ ਸਂਸਰ੍ਗਾ। ਤਨ ਸਮ ਬਿਸ਼ਯ ਸ੍ਵਰ੍ਗ ਅਪਬਰ੍ਗਾ ॥
ਭਗਤਿ ਪਚ੍ਛ ਹਠ ਨਹਿਂ ਸਠਤਾਈ। ਦੁਸ਼੍ਟ ਤਰ੍ਕ ਸਬ ਦੂਰਿ ਬਹਾਈ ॥

ਦੋ. ਮਮ ਗੁਨ ਗ੍ਰਾਮ ਨਾਮ ਰਤ ਗਤ ਮਮਤਾ ਮਦ ਮੋਹ।
ਤਾ ਕਰ ਸੁਖ ਸੋਇ ਜਾਨਇ ਪਰਾਨਨ੍ਦ ਸਨ੍ਦੋਹ ॥ ੪੬ ॥

ਸੁਨਤ ਸੁਧਾਸਮ ਬਚਨ ਰਾਮ ਕੇ। ਗਹੇ ਸਬਨਿ ਪਦ ਕਪਾਧਾਮ ਕੇ ॥
ਜਨਨਿ ਜਨਕ ਗੁਰ ਬਨ੍ਧੁ ਹਮਾਰੇ। ਕਪਾ ਨਿਧਾਨ ਪ੍ਰਾਨ ਤੇ ਪ੍ਯਾਰੇ ॥
ਤਨੁ ਧਨੁ ਧਾਮ ਰਾਮ ਹਿਤਕਾਰੀ। ਸਬ ਬਿਧਿ ਤੁਮ੍ਹ ਪ੍ਰਨਤਾਰਤਿ ਹਾਰੀ ॥
ਅਸਿ ਸਿਖ ਤੁਮ੍ਹ ਬਿਨੁ ਦੇਇ ਨ ਕੋਊ। ਮਾਤੁ ਪਿਤਾ ਸ੍ਵਾਰਥ ਰਤ ਓਊ ॥
ਹੇਤੁ ਰਹਿਤ ਜਗ ਜੁਗ ਉਪਕਾਰੀ। ਤੁਮ੍ਹ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਸੇਵਕ ਅਸੁਰਾਰੀ ॥
ਸ੍ਵਾਰਥ ਮੀਤ ਸਕਲ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਸਪਨੇਹੁਁ ਪ੍ਰਭੁ ਪਰਮਾਰਥ ਨਾਹੀਂ ॥
ਸਬਕੇ ਬਚਨ ਪ੍ਰੇਮ ਰਸ ਸਾਨੇ। ਸੁਨਿ ਰਘੁਨਾਥ ਹਦਯਁ ਹਰਸ਼ਾਨੇ ॥
ਨਿਜ ਨਿਜ ਗਹ ਗਏ ਆਯਸੁ ਪਾਈ। ਬਰਨਤ ਪ੍ਰਭੁ ਬਤਕਹੀ ਸੁਹਾਈ ॥

ਦੋ. -ਉਮਾ ਅਵਧਬਾਸੀ ਨਰ ਨਾਰਿ ਕਤਾਰਥ ਰੂਪ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸਚ੍ਚਿਦਾਨਨ੍ਦ ਘਨ ਰਘੁਨਾਯਕ ਜਹਁ ਭੂਪ ॥ ੪੭ ॥

ਏਕ ਬਾਰ ਬਸਿਸ਼੍ਟ ਮੁਨਿ ਆਏ। ਜਹਾਁ ਰਾਮ ਸੁਖਧਾਮ ਸੁਹਾਏ ॥
ਅਤਿ ਆਦਰ ਰਘੁਨਾਯਕ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਪਦ ਪਖਾਰਿ ਪਾਦੋਦਕ ਲੀਨ੍ਹਾ ॥
ਰਾਮ ਸੁਨਹੁ ਮੁਨਿ ਕਹ ਕਰ ਜੋਰੀ। ਕਪਾਸਿਨ੍ਧੁ ਬਿਨਤੀ ਕਛੁ ਮੋਰੀ ॥
ਦੇਖਿ ਦੇਖਿ ਆਚਰਨ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ। ਹੋਤ ਮੋਹ ਮਮ ਹਦਯਁ ਅਪਾਰਾ ॥
ਮਹਿਮਾ ਅਮਿਤ ਬੇਦ ਨਹਿਂ ਜਾਨਾ। ਮੈਂ ਕੇਹਿ ਭਾਁਤਿ ਕਹਉਁ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਉਪਰੋਹਿਤ੍ਯ ਕਰ੍ਮ ਅਤਿ ਮਨ੍ਦਾ। ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਸੁਮਤਿ ਕਰ ਨਿਨ੍ਦਾ ॥
ਜਬ ਨ ਲੇਉਁ ਮੈਂ ਤਬ ਬਿਧਿ ਮੋਹੀ। ਕਹਾ ਲਾਭ ਆਗੇਂ ਸੁਤ ਤੋਹੀ ॥
ਪਰਮਾਤਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨਰ ਰੂਪਾ। ਹੋਇਹਿ ਰਘੁਕੁਲ ਭੂਸ਼ਨ ਭੂਪਾ ॥

ਦੋ. -ਤਬ ਮੈਂ ਹਦਯਁ ਬਿਚਾਰਾ ਜੋਗ ਜਗ੍ਯ ਬ੍ਰਤ ਦਾਨ।
ਜਾ ਕਹੁਁ ਕਰਿਅ ਸੋ ਪੈਹਉਁ ਧਰ੍ਮ ਨ ਏਹਿ ਸਮ ਆਨ ॥ ੪੮ ॥

ਜਪ ਤਪ ਨਿਯਮ ਜੋਗ ਨਿਜ ਧਰ੍ਮਾ। ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਮ੍ਭਵ ਨਾਨਾ ਸੁਭ ਕਰ੍ਮਾ ॥
ਗ੍ਯਾਨ ਦਯਾ ਦਮ ਤੀਰਥ ਮਜ੍ਜਨ। ਜਹਁ ਲਗਿ ਧਰ੍ਮ ਕਹਤ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਜ੍ਜਨ ॥
ਆਗਮ ਨਿਗਮ ਪੁਰਾਨ ਅਨੇਕਾ। ਪਢ़ੇ ਸੁਨੇ ਕਰ ਫਲ ਪ੍ਰਭੁ ਏਕਾ ॥
ਤਬ ਪਦ ਪਙ੍ਕਜ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨਿਰਨ੍ਤਰ। ਸਬ ਸਾਧਨ ਕਰ ਯਹ ਫਲ ਸੁਨ੍ਦਰ ॥
ਛੂਟਇ ਮਲ ਕਿ ਮਲਹਿ ਕੇ ਧੋਏਁ। ਘਤ ਕਿ ਪਾਵ ਕੋਇ ਬਾਰਿ ਬਿਲੋਏਁ ॥
ਪ੍ਰੇਮ ਭਗਤਿ ਜਲ ਬਿਨੁ ਰਘੁਰਾਈ। ਅਭਿਅਨ੍ਤਰ ਮਲ ਕਬਹੁਁ ਨ ਜਾਈ ॥
ਸੋਇ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਤਗ੍ਯ ਸੋਇ ਪਣ੍ਡਿਤ। ਸੋਇ ਗੁਨ ਗਹ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਅਖਣ੍ਡਿਤ ॥
ਦਚ੍ਛ ਸਕਲ ਲਚ੍ਛਨ ਜੁਤ ਸੋਈ। ਜਾਕੇਂ ਪਦ ਸਰੋਜ ਰਤਿ ਹੋਈ ॥

ਦੋ. ਨਾਥ ਏਕ ਬਰ ਮਾਗਉਁ ਰਾਮ ਕਪਾ ਕਰਿ ਦੇਹੁ।
ਜਨ੍ਮ ਜਨ੍ਮ ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਕਮਲ ਕਬਹੁਁ ਘਟੈ ਜਨਿ ਨੇਹੁ ॥ ੪੯ ॥

ਅਸ ਕਹਿ ਮੁਨਿ ਬਸਿਸ਼੍ਟ ਗਹ ਆਏ। ਕਪਾਸਿਨ੍ਧੁ ਕੇ ਮਨ ਅਤਿ ਭਾਏ ॥
ਹਨੂਮਾਨ ਭਰਤਾਦਿਕ ਭ੍ਰਾਤਾ। ਸਙ੍ਗ ਲਿਏ ਸੇਵਕ ਸੁਖਦਾਤਾ ॥
ਪੁਨਿ ਕਪਾਲ ਪੁਰ ਬਾਹੇਰ ਗਏ। ਗਜ ਰਥ ਤੁਰਗ ਮਗਾਵਤ ਭਏ ॥
ਦੇਖਿ ਕਪਾ ਕਰਿ ਸਕਲ ਸਰਾਹੇ। ਦਿਏ ਉਚਿਤ ਜਿਨ੍ਹ ਜਿਨ੍ਹ ਤੇਇ ਚਾਹੇ ॥
ਹਰਨ ਸਕਲ ਸ਼੍ਰਮ ਪ੍ਰਭੁ ਸ਼੍ਰਮ ਪਾਈ। ਗਏ ਜਹਾਁ ਸੀਤਲ ਅਵਁਰਾਈ ॥
ਭਰਤ ਦੀਨ੍ਹ ਨਿਜ ਬਸਨ ਡਸਾਈ। ਬੈਠੇ ਪ੍ਰਭੁ ਸੇਵਹਿਂ ਸਬ ਭਾਈ ॥
ਮਾਰੁਤਸੁਤ ਤਬ ਮਾਰੂਤ ਕਰਈ। ਪੁਲਕ ਬਪੁਸ਼ ਲੋਚਨ ਜਲ ਭਰਈ ॥
ਹਨੂਮਾਨ ਸਮ ਨਹਿਂ ਬਡ़ਭਾਗੀ। ਨਹਿਂ ਕੋਉ ਰਾਮ ਚਰਨ ਅਨੁਰਾਗੀ ॥
ਗਿਰਿਜਾ ਜਾਸੁ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸੇਵਕਾਈ। ਬਾਰ ਬਾਰ ਪ੍ਰਭੁ ਨਿਜ ਮੁਖ ਗਾਈ ॥

ਦੋ. ਤੇਹਿਂ ਅਵਸਰ ਮੁਨਿ ਨਾਰਦ ਆਏ ਕਰਤਲ ਬੀਨ।
ਗਾਵਨ ਲਗੇ ਰਾਮ ਕਲ ਕੀਰਤਿ ਸਦਾ ਨਬੀਨ ॥ ੫੦ ॥

ਮਾਮਵਲੋਕਯ ਪਙ੍ਕਜ ਲੋਚਨ। ਕਪਾ ਬਿਲੋਕਨਿ ਸੋਚ ਬਿਮੋਚਨ ॥
ਨੀਲ ਤਾਮਰਸ ਸ੍ਯਾਮ ਕਾਮ ਅਰਿ। ਹਦਯ ਕਞ੍ਜ ਮਕਰਨ੍ਦ ਮਧੁਪ ਹਰਿ ॥
ਜਾਤੁਧਾਨ ਬਰੂਥ ਬਲ ਭਞ੍ਜਨ। ਮੁਨਿ ਸਜ੍ਜਨ ਰਞ੍ਜਨ ਅਘ ਗਞ੍ਜਨ ॥
ਭੂਸੁਰ ਸਸਿ ਨਵ ਬਨ੍ਦ ਬਲਾਹਕ। ਅਸਰਨ ਸਰਨ ਦੀਨ ਜਨ ਗਾਹਕ ॥
ਭੁਜ ਬਲ ਬਿਪੁਲ ਭਾਰ ਮਹਿ ਖਣ੍ਡਿਤ। ਖਰ ਦੂਸ਼ਨ ਬਿਰਾਧ ਬਧ ਪਣ੍ਡਿਤ ॥
ਰਾਵਨਾਰਿ ਸੁਖਰੂਪ ਭੂਪਬਰ। ਜਯ ਦਸਰਥ ਕੁਲ ਕੁਮੁਦ ਸੁਧਾਕਰ ॥
ਸੁਜਸ ਪੁਰਾਨ ਬਿਦਿਤ ਨਿਗਮਾਗਮ। ਗਾਵਤ ਸੁਰ ਮੁਨਿ ਸਨ੍ਤ ਸਮਾਗਮ ॥
ਕਾਰੁਨੀਕ ਬ੍ਯਲੀਕ ਮਦ ਖਣ੍ਡਨ। ਸਬ ਬਿਧਿ ਕੁਸਲ ਕੋਸਲਾ ਮਣ੍ਡਨ ॥
ਕਲਿ ਮਲ ਮਥਨ ਨਾਮ ਮਮਤਾਹਨ। ਤੁਲਸੀਦਾਸ ਪ੍ਰਭੁ ਪਾਹਿ ਪ੍ਰਨਤ ਜਨ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰੇਮ ਸਹਿਤ ਮੁਨਿ ਨਾਰਦ ਬਰਨਿ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗ੍ਰਾਮ।
ਸੋਭਾਸਿਨ੍ਧੁ ਹਦਯਁ ਧਰਿ ਗਏ ਜਹਾਁ ਬਿਧਿ ਧਾਮ ॥ ੫੧ ॥

ਗਿਰਿਜਾ ਸੁਨਹੁ ਬਿਸਦ ਯਹ ਕਥਾ। ਮੈਂ ਸਬ ਕਹੀ ਮੋਰਿ ਮਤਿ ਜਥਾ ॥
ਰਾਮ ਚਰਿਤ ਸਤ ਕੋਟਿ ਅਪਾਰਾ। ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਾਰਦਾ ਨ ਬਰਨੈ ਪਾਰਾ ॥
ਰਾਮ ਅਨਨ੍ਤ ਅਨਨ੍ਤ ਗੁਨਾਨੀ। ਜਨ੍ਮ ਕਰ੍ਮ ਅਨਨ੍ਤ ਨਾਮਾਨੀ ॥
ਜਲ ਸੀਕਰ ਮਹਿ ਰਜ ਗਨਿ ਜਾਹੀਂ। ਰਘੁਪਤਿ ਚਰਿਤ ਨ ਬਰਨਿ ਸਿਰਾਹੀਂ ॥
ਬਿਮਲ ਕਥਾ ਹਰਿ ਪਦ ਦਾਯਨੀ। ਭਗਤਿ ਹੋਇ ਸੁਨਿ ਅਨਪਾਯਨੀ ॥
ਉਮਾ ਕਹਿਉਁ ਸਬ ਕਥਾ ਸੁਹਾਈ। ਜੋ ਭੁਸੁਣ੍ਡਿ ਖਗਪਤਿਹਿ ਸੁਨਾਈ ॥
ਕਛੁਕ ਰਾਮ ਗੁਨ ਕਹੇਉਁ ਬਖਾਨੀ। ਅਬ ਕਾ ਕਹੌਂ ਸੋ ਕਹਹੁ ਭਵਾਨੀ ॥
ਸੁਨਿ ਸੁਭ ਕਥਾ ਉਮਾ ਹਰਸ਼ਾਨੀ। ਬੋਲੀ ਅਤਿ ਬਿਨੀਤ ਮਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਧਨ੍ਯ ਧਨ੍ਯ ਮੈਂ ਧਨ੍ਯ ਪੁਰਾਰੀ। ਸੁਨੇਉਁ ਰਾਮ ਗੁਨ ਭਵ ਭਯ ਹਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਤੁਮ੍ਹਰੀ ਕਪਾਁ ਕਪਾਯਤਨ ਅਬ ਕਤਕਤ੍ਯ ਨ ਮੋਹ।
ਜਾਨੇਉਁ ਰਾਮ ਪ੍ਰਤਾਪ ਪ੍ਰਭੁ ਚਿਦਾਨਨ੍ਦ ਸਨ੍ਦੋਹ ॥ ੫੨(ਕ) ॥

ਨਾਥ ਤਵਾਨਨ ਸਸਿ ਸ੍ਰਵਤ ਕਥਾ ਸੁਧਾ ਰਘੁਬੀਰ।
ਸ਼੍ਰਵਨ ਪੁਟਨ੍ਹਿ ਮਨ ਪਾਨ ਕਰਿ ਨਹਿਂ ਅਘਾਤ ਮਤਿਧੀਰ ॥ ੫੨(ਖ) ॥

ਰਾਮ ਚਰਿਤ ਜੇ ਸੁਨਤ ਅਘਾਹੀਂ। ਰਸ ਬਿਸੇਸ਼ ਜਾਨਾ ਤਿਨ੍ਹ ਨਾਹੀਂ ॥
ਜੀਵਨਮੁਕ੍ਤ ਮਹਾਮੁਨਿ ਜੇਊ। ਹਰਿ ਗੁਨ ਸੁਨਹੀਂ ਨਿਰਨ੍ਤਰ ਤੇਊ ॥
ਭਵ ਸਾਗਰ ਚਹ ਪਾਰ ਜੋ ਪਾਵਾ। ਰਾਮ ਕਥਾ ਤਾ ਕਹਁ ਦਢ़ ਨਾਵਾ ॥
ਬਿਸ਼ਇਨ੍ਹ ਕਹਁ ਪੁਨਿ ਹਰਿ ਗੁਨ ਗ੍ਰਾਮਾ। ਸ਼੍ਰਵਨ ਸੁਖਦ ਅਰੁ ਮਨ ਅਭਿਰਾਮਾ ॥
ਸ਼੍ਰਵਨਵਨ੍ਤ ਅਸ ਕੋ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਜਾਹਿ ਨ ਰਘੁਪਤਿ ਚਰਿਤ ਸੋਹਾਹੀਂ ॥
ਤੇ ਜਡ़ ਜੀਵ ਨਿਜਾਤ੍ਮਕ ਘਾਤੀ। ਜਿਨ੍ਹਹਿ ਨ ਰਘੁਪਤਿ ਕਥਾ ਸੋਹਾਤੀ ॥
ਹਰਿਚਰਿਤ੍ਰ ਮਾਨਸ ਤੁਮ੍ਹ ਗਾਵਾ। ਸੁਨਿ ਮੈਂ ਨਾਥ ਅਮਿਤਿ ਸੁਖ ਪਾਵਾ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਜੋ ਕਹੀ ਯਹ ਕਥਾ ਸੁਹਾਈ। ਕਾਗਭਸੁਣ੍ਡਿ ਗਰੁਡ़ ਪ੍ਰਤਿ ਗਾਈ ॥

ਦੋ. ਬਿਰਤਿ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਦਢ़ ਰਾਮ ਚਰਨ ਅਤਿ ਨੇਹ।
ਬਾਯਸ ਤਨ ਰਘੁਪਤਿ ਭਗਤਿ ਮੋਹਿ ਪਰਮ ਸਨ੍ਦੇਹ ॥ ੫੩ ॥

ਨਰ ਸਹਸ੍ਤ੍ਰ ਮਹਁ ਸੁਨਹੁ ਪੁਰਾਰੀ। ਕੋਉ ਏਕ ਹੋਇ ਧਰ੍ਮ ਬ੍ਰਤਧਾਰੀ ॥
ਧਰ੍ਮਸੀਲ ਕੋਟਿਕ ਮਹਁ ਕੋਈ। ਬਿਸ਼ਯ ਬਿਮੁਖ ਬਿਰਾਗ ਰਤ ਹੋਈ ॥
ਕੋਟਿ ਬਿਰਕ੍ਤ ਮਧ੍ਯ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਕਹਈ। ਸਮ੍ਯਕ ਗ੍ਯਾਨ ਸਕਤ ਕੋਉ ਲਹਈ ॥
ਗ੍ਯਾਨਵਨ੍ਤ ਕੋਟਿਕ ਮਹਁ ਕੋਊ। ਜੀਵਨਮੁਕ੍ਤ ਸਕਤ ਜਗ ਸੋਊ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਸਹਸ੍ਤ੍ਰ ਮਹੁਁ ਸਬ ਸੁਖ ਖਾਨੀ। ਦੁਰ੍ਲਭ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੀਨ ਬਿਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਧਰ੍ਮਸੀਲ ਬਿਰਕ੍ਤ ਅਰੁ ਗ੍ਯਾਨੀ। ਜੀਵਨਮੁਕ੍ਤ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਰ ਪ੍ਰਾਨੀ ॥
ਸਬ ਤੇ ਸੋ ਦੁਰ੍ਲਭ ਸੁਰਰਾਯਾ। ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਰਤ ਗਤ ਮਦ ਮਾਯਾ ॥
ਸੋ ਹਰਿਭਗਤਿ ਕਾਗ ਕਿਮਿ ਪਾਈ। ਬਿਸ੍ਵਨਾਥ ਮੋਹਿ ਕਹਹੁ ਬੁਝਾਈ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਪਰਾਯਨ ਗ੍ਯਾਨ ਰਤ ਗੁਨਾਗਾਰ ਮਤਿ ਧੀਰ।
ਨਾਥ ਕਹਹੁ ਕੇਹਿ ਕਾਰਨ ਪਾਯਉ ਕਾਕ ਸਰੀਰ ॥ ੫੪ ॥

ਯਹ ਪ੍ਰਭੁ ਚਰਿਤ ਪਵਿਤ੍ਰ ਸੁਹਾਵਾ। ਕਹਹੁ ਕਪਾਲ ਕਾਗ ਕਹਁ ਪਾਵਾ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਕੇਹਿ ਭਾਁਤਿ ਸੁਨਾ ਮਦਨਾਰੀ। ਕਹਹੁ ਮੋਹਿ ਅਤਿ ਕੌਤੁਕ ਭਾਰੀ ॥
ਗਰੁਡ़ ਮਹਾਗ੍ਯਾਨੀ ਗੁਨ ਰਾਸੀ। ਹਰਿ ਸੇਵਕ ਅਤਿ ਨਿਕਟ ਨਿਵਾਸੀ ॥
ਤੇਹਿਂ ਕੇਹਿ ਹੇਤੁ ਕਾਗ ਸਨ ਜਾਈ। ਸੁਨੀ ਕਥਾ ਮੁਨਿ ਨਿਕਰ ਬਿਹਾਈ ॥
ਕਹਹੁ ਕਵਨ ਬਿਧਿ ਭਾ ਸਮ੍ਬਾਦਾ। ਦੋਉ ਹਰਿਭਗਤ ਕਾਗ ਉਰਗਾਦਾ ॥
ਗੌਰਿ ਗਿਰਾ ਸੁਨਿ ਸਰਲ ਸੁਹਾਈ। ਬੋਲੇ ਸਿਵ ਸਾਦਰ ਸੁਖ ਪਾਈ ॥
ਧਨ੍ਯ ਸਤੀ ਪਾਵਨ ਮਤਿ ਤੋਰੀ। ਰਘੁਪਤਿ ਚਰਨ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨਹਿਂ ਥੋਰੀ ॥
ਸੁਨਹੁ ਪਰਮ ਪੁਨੀਤ ਇਤਿਹਾਸਾ। ਜੋ ਸੁਨਿ ਸਕਲ ਲੋਕ ਭ੍ਰਮ ਨਾਸਾ ॥
ਉਪਜਇ ਰਾਮ ਚਰਨ ਬਿਸ੍ਵਾਸਾ। ਭਵ ਨਿਧਿ ਤਰ ਨਰ ਬਿਨਹਿਂ ਪ੍ਰਯਾਸਾ ॥

ਦੋ. ਐਸਿਅ ਪ੍ਰਸ੍ਨ ਬਿਹਙ੍ਗਪਤਿ ਕੀਨ੍ਹ ਕਾਗ ਸਨ ਜਾਇ।
ਸੋ ਸਬ ਸਾਦਰ ਕਹਿਹਉਁ ਸੁਨਹੁ ਉਮਾ ਮਨ ਲਾਇ ॥ ੫੫ ॥

ਮੈਂ ਜਿਮਿ ਕਥਾ ਸੁਨੀ ਭਵ ਮੋਚਨਿ। ਸੋ ਪ੍ਰਸਙ੍ਗ ਸੁਨੁ ਸੁਮੁਖਿ ਸੁਲੋਚਨਿ ॥
ਪ੍ਰਥਮ ਦਚ੍ਛ ਗਹ ਤਵ ਅਵਤਾਰਾ। ਸਤੀ ਨਾਮ ਤਬ ਰਹਾ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ॥
ਦਚ੍ਛ ਜਗ੍ਯ ਤਬ ਭਾ ਅਪਮਾਨਾ। ਤੁਮ੍ਹ ਅਤਿ ਕ੍ਰੋਧ ਤਜੇ ਤਬ ਪ੍ਰਾਨਾ ॥
ਮਮ ਅਨੁਚਰਨ੍ਹ ਕੀਨ੍ਹ ਮਖ ਭਙ੍ਗਾ। ਜਾਨਹੁ ਤੁਮ੍ਹ ਸੋ ਸਕਲ ਪ੍ਰਸਙ੍ਗਾ ॥
ਤਬ ਅਤਿ ਸੋਚ ਭਯਉ ਮਨ ਮੋਰੇਂ। ਦੁਖੀ ਭਯਉਁ ਬਿਯੋਗ ਪ੍ਰਿਯ ਤੋਰੇਂ ॥
ਸੁਨ੍ਦਰ ਬਨ ਗਿਰਿ ਸਰਿਤ ਤਡ़ਾਗਾ। ਕੌਤੁਕ ਦੇਖਤ ਫਿਰਉਁ ਬੇਰਾਗਾ ॥
ਗਿਰਿ ਸੁਮੇਰ ਉਤ੍ਤਰ ਦਿਸਿ ਦੂਰੀ। ਨੀਲ ਸੈਲ ਏਕ ਸੁਨ੍ਦਰ ਭੂਰੀ ॥
ਤਾਸੁ ਕਨਕਮਯ ਸਿਖਰ ਸੁਹਾਏ। ਚਾਰਿ ਚਾਰੁ ਮੋਰੇ ਮਨ ਭਾਏ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਪਰ ਏਕ ਏਕ ਬਿਟਪ ਬਿਸਾਲਾ। ਬਟ ਪੀਪਰ ਪਾਕਰੀ ਰਸਾਲਾ ॥
ਸੈਲੋਪਰਿ ਸਰ ਸੁਨ੍ਦਰ ਸੋਹਾ। ਮਨਿ ਸੋਪਾਨ ਦੇਖਿ ਮਨ ਮੋਹਾ ॥

ਦੋ. -ਸੀਤਲ ਅਮਲ ਮਧੁਰ ਜਲ ਜਲਜ ਬਿਪੁਲ ਬਹੁਰਙ੍ਗ।
ਕੂਜਤ ਕਲ ਰਵ ਹਂਸ ਗਨ ਗੁਞ੍ਜਤ ਮਜੁਂਲ ਭਙ੍ਗ ॥ ੫੬ ॥

ਤੇਹਿਂ ਗਿਰਿ ਰੁਚਿਰ ਬਸਇ ਖਗ ਸੋਈ। ਤਾਸੁ ਨਾਸ ਕਲ੍ਪਾਨ੍ਤ ਨ ਹੋਈ ॥
ਮਾਯਾ ਕਤ ਗੁਨ ਦੋਸ਼ ਅਨੇਕਾ। ਮੋਹ ਮਨੋਜ ਆਦਿ ਅਬਿਬੇਕਾ ॥
ਰਹੇ ਬ੍ਯਾਪਿ ਸਮਸ੍ਤ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਤੇਹਿ ਗਿਰਿ ਨਿਕਟ ਕਬਹੁਁ ਨਹਿਂ ਜਾਹੀਂ ॥
ਤਹਁ ਬਸਿ ਹਰਿਹਿ ਭਜਇ ਜਿਮਿ ਕਾਗਾ। ਸੋ ਸੁਨੁ ਉਮਾ ਸਹਿਤ ਅਨੁਰਾਗਾ ॥
ਪੀਪਰ ਤਰੁ ਤਰ ਧ੍ਯਾਨ ਸੋ ਧਰਈ। ਜਾਪ ਜਗ੍ਯ ਪਾਕਰਿ ਤਰ ਕਰਈ ॥
ਆਁਬ ਛਾਹਁ ਕਰ ਮਾਨਸ ਪੂਜਾ। ਤਜਿ ਹਰਿ ਭਜਨੁ ਕਾਜੁ ਨਹਿਂ ਦੂਜਾ ॥
ਬਰ ਤਰ ਕਹ ਹਰਿ ਕਥਾ ਪ੍ਰਸਙ੍ਗਾ। ਆਵਹਿਂ ਸੁਨਹਿਂ ਅਨੇਕ ਬਿਹਙ੍ਗਾ ॥
ਰਾਮ ਚਰਿਤ ਬਿਚੀਤ੍ਰ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ। ਪ੍ਰੇਮ ਸਹਿਤ ਕਰ ਸਾਦਰ ਗਾਨਾ ॥
ਸੁਨਹਿਂ ਸਕਲ ਮਤਿ ਬਿਮਲ ਮਰਾਲਾ। ਬਸਹਿਂ ਨਿਰਨ੍ਤਰ ਜੇ ਤੇਹਿਂ ਤਾਲਾ ॥
ਜਬ ਮੈਂ ਜਾਇ ਸੋ ਕੌਤੁਕ ਦੇਖਾ। ਉਰ ਉਪਜਾ ਆਨਨ੍ਦ ਬਿਸੇਸ਼ਾ ॥

ਦੋ. ਤਬ ਕਛੁ ਕਾਲ ਮਰਾਲ ਤਨੁ ਧਰਿ ਤਹਁ ਕੀਨ੍ਹ ਨਿਵਾਸ।
ਸਾਦਰ ਸੁਨਿ ਰਘੁਪਤਿ ਗੁਨ ਪੁਨਿ ਆਯਉਁ ਕੈਲਾਸ ॥ ੫੭ ॥

ਗਿਰਿਜਾ ਕਹੇਉਁ ਸੋ ਸਬ ਇਤਿਹਾਸਾ। ਮੈਂ ਜੇਹਿ ਸਮਯ ਗਯਉਁ ਖਗ ਪਾਸਾ ॥
ਅਬ ਸੋ ਕਥਾ ਸੁਨਹੁ ਜੇਹੀ ਹੇਤੂ। ਗਯਉ ਕਾਗ ਪਹਿਂ ਖਗ ਕੁਲ ਕੇਤੂ ॥
ਜਬ ਰਘੁਨਾਥ ਕੀਨ੍ਹਿ ਰਨ ਕ੍ਰੀਡ़ਾ। ਸਮੁਝਤ ਚਰਿਤ ਹੋਤਿ ਮੋਹਿ ਬ੍ਰੀਡ़ਾ ॥
ਇਨ੍ਦ੍ਰਜੀਤ ਕਰ ਆਪੁ ਬਁਧਾਯੋ। ਤਬ ਨਾਰਦ ਮੁਨਿ ਗਰੁਡ़ ਪਠਾਯੋ ॥
ਬਨ੍ਧਨ ਕਾਟਿ ਗਯੋ ਉਰਗਾਦਾ। ਉਪਜਾ ਹਦਯਁ ਪ੍ਰਚਣ੍ਡ ਬਿਸ਼ਾਦਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਬਨ੍ਧਨ ਸਮੁਝਤ ਬਹੁ ਭਾਁਤੀ। ਕਰਤ ਬਿਚਾਰ ਉਰਗ ਆਰਾਤੀ ॥
ਬ੍ਯਾਪਕ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਬਿਰਜ ਬਾਗੀਸਾ। ਮਾਯਾ ਮੋਹ ਪਾਰ ਪਰਮੀਸਾ ॥
ਸੋ ਅਵਤਾਰ ਸੁਨੇਉਁ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਦੇਖੇਉਁ ਸੋ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਛੁ ਨਾਹੀਂ ॥

ਦੋ. -ਭਵ ਬਨ੍ਧਨ ਤੇ ਛੂਟਹਿਂ ਨਰ ਜਪਿ ਜਾ ਕਰ ਨਾਮ।
ਖਰ੍ਚ ਨਿਸਾਚਰ ਬਾਁਧੇਉ ਨਾਗਪਾਸ ਸੋਇ ਰਾਮ ॥ ੫੮ ॥

ਨਾਨਾ ਭਾਁਤਿ ਮਨਹਿ ਸਮੁਝਾਵਾ। ਪ੍ਰਗਟ ਨ ਗ੍ਯਾਨ ਹਦਯਁ ਭ੍ਰਮ ਛਾਵਾ ॥
ਖੇਦ ਖਿਨ੍ਨ ਮਨ ਤਰ੍ਕ ਬਢ़ਾਈ। ਭਯਉ ਮੋਹਬਸ ਤੁਮ੍ਹਰਿਹਿਂ ਨਾਈ ॥
ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਗਯਉ ਦੇਵਰਿਸ਼ਿ ਪਾਹੀਂ। ਕਹੇਸਿ ਜੋ ਸਂਸਯ ਨਿਜ ਮਨ ਮਾਹੀਂ ॥
ਸੁਨਿ ਨਾਰਦਹਿ ਲਾਗਿ ਅਤਿ ਦਾਯਾ। ਸੁਨੁ ਖਗ ਪ੍ਰਬਲ ਰਾਮ ਕੈ ਮਾਯਾ ॥
ਜੋ ਗ੍ਯਾਨਿਨ੍ਹ ਕਰ ਚਿਤ ਅਪਹਰਈ। ਬਰਿਆਈ ਬਿਮੋਹ ਮਨ ਕਰਈ ॥
ਜੇਹਿਂ ਬਹੁ ਬਾਰ ਨਚਾਵਾ ਮੋਹੀ। ਸੋਇ ਬ੍ਯਾਪੀ ਬਿਹਙ੍ਗਪਤਿ ਤੋਹੀ ॥
ਮਹਾਮੋਹ ਉਪਜਾ ਉਰ ਤੋਰੇਂ। ਮਿਟਿਹਿ ਨ ਬੇਗਿ ਕਹੇਂ ਖਗ ਮੋਰੇਂ ॥
ਚਤੁਰਾਨਨ ਪਹਿਂ ਜਾਹੁ ਖਗੇਸਾ। ਸੋਇ ਕਰੇਹੁ ਜੇਹਿ ਹੋਇ ਨਿਦੇਸਾ ॥

ਦੋ. ਅਸ ਕਹਿ ਚਲੇ ਦੇਵਰਿਸ਼ਿ ਕਰਤ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗਾਨ।
ਹਰਿ ਮਾਯਾ ਬਲ ਬਰਨਤ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਪਰਮ ਸੁਜਾਨ ॥ ੫੯ ॥

ਤਬ ਖਗਪਤਿ ਬਿਰਞ੍ਚਿ ਪਹਿਂ ਗਯਊ। ਨਿਜ ਸਨ੍ਦੇਹ ਸੁਨਾਵਤ ਭਯਊ ॥
ਸੁਨਿ ਬਿਰਞ੍ਚਿ ਰਾਮਹਿ ਸਿਰੁ ਨਾਵਾ। ਸਮੁਝਿ ਪ੍ਰਤਾਪ ਪ੍ਰੇਮ ਅਤਿ ਛਾਵਾ ॥
ਮਨ ਮਹੁਁ ਕਰਇ ਬਿਚਾਰ ਬਿਧਾਤਾ। ਮਾਯਾ ਬਸ ਕਬਿ ਕੋਬਿਦ ਗ੍ਯਾਤਾ ॥
ਹਰਿ ਮਾਯਾ ਕਰ ਅਮਿਤਿ ਪ੍ਰਭਾਵਾ। ਬਿਪੁਲ ਬਾਰ ਜੇਹਿਂ ਮੋਹਿ ਨਚਾਵਾ ॥
ਅਗ ਜਗਮਯ ਜਗ ਮਮ ਉਪਰਾਜਾ। ਨਹਿਂ ਆਚਰਜ ਮੋਹ ਖਗਰਾਜਾ ॥
ਤਬ ਬੋਲੇ ਬਿਧਿ ਗਿਰਾ ਸੁਹਾਈ। ਜਾਨ ਮਹੇਸ ਰਾਮ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ ॥
ਬੈਨਤੇਯ ਸਙ੍ਕਰ ਪਹਿਂ ਜਾਹੂ। ਤਾਤ ਅਨਤ ਪੂਛਹੁ ਜਨਿ ਕਾਹੂ ॥
ਤਹਁ ਹੋਇਹਿ ਤਵ ਸਂਸਯ ਹਾਨੀ। ਚਲੇਉ ਬਿਹਙ੍ਗ ਸੁਨਤ ਬਿਧਿ ਬਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਪਰਮਾਤੁਰ ਬਿਹਙ੍ਗਪਤਿ ਆਯਉ ਤਬ ਮੋ ਪਾਸ।
ਜਾਤ ਰਹੇਉਁ ਕੁਬੇਰ ਗਹ ਰਹਿਹੁ ਉਮਾ ਕੈਲਾਸ ॥ ੬੦ ॥

ਤੇਹਿਂ ਮਮ ਪਦ ਸਾਦਰ ਸਿਰੁ ਨਾਵਾ। ਪੁਨਿ ਆਪਨ ਸਨ੍ਦੇਹ ਸੁਨਾਵਾ ॥
ਸੁਨਿ ਤਾ ਕਰਿ ਬਿਨਤੀ ਮਦੁ ਬਾਨੀ। ਪਰੇਮ ਸਹਿਤ ਮੈਂ ਕਹੇਉਁ ਭਵਾਨੀ ॥
ਮਿਲੇਹੁ ਗਰੁਡ़ ਮਾਰਗ ਮਹਁ ਮੋਹੀ। ਕਵਨ ਭਾਁਤਿ ਸਮੁਝਾਵੌਂ ਤੋਹੀ ॥
ਤਬਹਿ ਹੋਇ ਸਬ ਸਂਸਯ ਭਙ੍ਗਾ। ਜਬ ਬਹੁ ਕਾਲ ਕਰਿਅ ਸਤਸਙ੍ਗਾ ॥
ਸੁਨਿਅ ਤਹਾਁ ਹਰਿ ਕਥਾ ਸੁਹਾਈ। ਨਾਨਾ ਭਾਁਤਿ ਮੁਨਿਨ੍ਹ ਜੋ ਗਾਈ ॥
ਜੇਹਿ ਮਹੁਁ ਆਦਿ ਮਧ੍ਯ ਅਵਸਾਨਾ। ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦ੍ਯ ਰਾਮ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਨਿਤ ਹਰਿ ਕਥਾ ਹੋਤ ਜਹਁ ਭਾਈ। ਪਠਵਉਁ ਤਹਾਁ ਸੁਨਹਿ ਤੁਮ੍ਹ ਜਾਈ ॥
ਜਾਇਹਿ ਸੁਨਤ ਸਕਲ ਸਨ੍ਦੇਹਾ। ਰਾਮ ਚਰਨ ਹੋਇਹਿ ਅਤਿ ਨੇਹਾ ॥

ਦੋ. ਬਿਨੁ ਸਤਸਙ੍ਗ ਨ ਹਰਿ ਕਥਾ ਤੇਹਿ ਬਿਨੁ ਮੋਹ ਨ ਭਾਗ।
ਮੋਹ ਗਏਁ ਬਿਨੁ ਰਾਮ ਪਦ ਹੋਇ ਨ ਦਢ़ ਅਨੁਰਾਗ ॥ ੬੧ ॥

ਮਿਲਹਿਂ ਨ ਰਘੁਪਤਿ ਬਿਨੁ ਅਨੁਰਾਗਾ। ਕਿਏਁ ਜੋਗ ਤਪ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਾਗਾ ॥
ਉਤ੍ਤਰ ਦਿਸਿ ਸੁਨ੍ਦਰ ਗਿਰਿ ਨੀਲਾ। ਤਹਁ ਰਹ ਕਾਕਭੁਸੁਣ੍ਡਿ ਸੁਸੀਲਾ ॥
ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਪਥ ਪਰਮ ਪ੍ਰਬੀਨਾ। ਗ੍ਯਾਨੀ ਗੁਨ ਗਹ ਬਹੁ ਕਾਲੀਨਾ ॥
ਰਾਮ ਕਥਾ ਸੋ ਕਹਇ ਨਿਰਨ੍ਤਰ। ਸਾਦਰ ਸੁਨਹਿਂ ਬਿਬਿਧ ਬਿਹਙ੍ਗਬਰ ॥
ਜਾਇ ਸੁਨਹੁ ਤਹਁ ਹਰਿ ਗੁਨ ਭੂਰੀ। ਹੋਇਹਿ ਮੋਹ ਜਨਿਤ ਦੁਖ ਦੂਰੀ ॥
ਮੈਂ ਜਬ ਤੇਹਿ ਸਬ ਕਹਾ ਬੁਝਾਈ। ਚਲੇਉ ਹਰਸ਼ਿ ਮਮ ਪਦ ਸਿਰੁ ਨਾਈ ॥
ਤਾਤੇ ਉਮਾ ਨ ਮੈਂ ਸਮੁਝਾਵਾ। ਰਘੁਪਤਿ ਕਪਾਁ ਮਰਮੁ ਮੈਂ ਪਾਵਾ ॥
ਹੋਇਹਿ ਕੀਨ੍ਹ ਕਬਹੁਁ ਅਭਿਮਾਨਾ। ਸੋ ਖੌਵੈ ਚਹ ਕਪਾਨਿਧਾਨਾ ॥
ਕਛੁ ਤੇਹਿ ਤੇ ਪੁਨਿ ਮੈਂ ਨਹਿਂ ਰਾਖਾ। ਸਮੁਝਇ ਖਗ ਖਗਹੀ ਕੈ ਭਾਸ਼ਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਮਾਯਾ ਬਲਵਨ੍ਤ ਭਵਾਨੀ। ਜਾਹਿ ਨ ਮੋਹ ਕਵਨ ਅਸ ਗ੍ਯਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਗ੍ਯਾਨਿ ਭਗਤ ਸਿਰੋਮਨਿ ਤ੍ਰਿਭੁਵਨਪਤਿ ਕਰ ਜਾਨ।
ਤਾਹਿ ਮੋਹ ਮਾਯਾ ਨਰ ਪਾਵਁਰ ਕਰਹਿਂ ਗੁਮਾਨ ॥ ੬੨(ਕ) ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਅਟ੍ਠਾਈਸਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਸਿਵ ਬਿਰਞ੍ਚਿ ਕਹੁਁ ਮੋਹਇ ਕੋ ਹੈ ਬਪੁਰਾ ਆਨ।
ਅਸ ਜਿਯਁ ਜਾਨਿ ਭਜਹਿਂ ਮੁਨਿ ਮਾਯਾ ਪਤਿ ਭਗਵਾਨ ॥ ੬੨(ਖ) ॥

ਗਯਉ ਗਰੁਡ़ ਜਹਁ ਬਸਇ ਭੁਸੁਣ੍ਡਾ। ਮਤਿ ਅਕੁਣ੍ਠ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਅਖਣ੍ਡਾ ॥
ਦੇਖਿ ਸੈਲ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਮਨ ਭਯਊ। ਮਾਯਾ ਮੋਹ ਸੋਚ ਸਬ ਗਯਊ ॥
ਕਰਿ ਤਡ़ਾਗ ਮਜ੍ਜਨ ਜਲਪਾਨਾ। ਬਟ ਤਰ ਗਯਉ ਹਦਯਁ ਹਰਸ਼ਾਨਾ ॥
ਬਦ੍ਧ ਬਦ੍ਧ ਬਿਹਙ੍ਗ ਤਹਁ ਆਏ। ਸੁਨੈ ਰਾਮ ਕੇ ਚਰਿਤ ਸੁਹਾਏ ॥
ਕਥਾ ਅਰਮ੍ਭ ਕਰੈ ਸੋਇ ਚਾਹਾ। ਤੇਹੀ ਸਮਯ ਗਯਉ ਖਗਨਾਹਾ ॥
ਆਵਤ ਦੇਖਿ ਸਕਲ ਖਗਰਾਜਾ। ਹਰਸ਼ੇਉ ਬਾਯਸ ਸਹਿਤ ਸਮਾਜਾ ॥
ਅਤਿ ਆਦਰ ਖਗਪਤਿ ਕਰ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਸ੍ਵਾਗਤ ਪੂਛਿ ਸੁਆਸਨ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਕਰਿ ਪੂਜਾ ਸਮੇਤ ਅਨੁਰਾਗਾ। ਮਧੁਰ ਬਚਨ ਤਬ ਬੋਲੇਉ ਕਾਗਾ ॥

ਦੋ. ਨਾਥ ਕਤਾਰਥ ਭਯਉਁ ਮੈਂ ਤਵ ਦਰਸਨ ਖਗਰਾਜ।
ਆਯਸੁ ਦੇਹੁ ਸੋ ਕਰੌਂ ਅਬ ਪ੍ਰਭੁ ਆਯਹੁ ਕੇਹਿ ਕਾਜ ॥ ੬੩(ਕ) ॥

ਸਦਾ ਕਤਾਰਥ ਰੂਪ ਤੁਮ੍ਹ ਕਹ ਮਦੁ ਬਚਨ ਖਗੇਸ।
ਜੇਹਿ ਕੈ ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਸਾਦਰ ਨਿਜ ਮੁਖ ਕੀਨ੍ਹਿ ਮਹੇਸ ॥ ੬੩(ਖ) ॥

ਸੁਨਹੁ ਤਾਤ ਜੇਹਿ ਕਾਰਨ ਆਯਉਁ। ਸੋ ਸਬ ਭਯਉ ਦਰਸ ਤਵ ਪਾਯਉਁ ॥
ਦੇਖਿ ਪਰਮ ਪਾਵਨ ਤਵ ਆਸ਼੍ਰਮ। ਗਯਉ ਮੋਹ ਸਂਸਯ ਨਾਨਾ ਭ੍ਰਮ ॥
ਅਬ ਸ਼੍ਰੀਰਾਮ ਕਥਾ ਅਤਿ ਪਾਵਨਿ। ਸਦਾ ਸੁਖਦ ਦੁਖ ਪੁਞ੍ਜ ਨਸਾਵਨਿ ॥
ਸਾਦਰ ਤਾਤ ਸੁਨਾਵਹੁ ਮੋਹੀ। ਬਾਰ ਬਾਰ ਬਿਨਵਉਁ ਪ੍ਰਭੁ ਤੋਹੀ ॥
ਸੁਨਤ ਗਰੁਡ़ ਕੈ ਗਿਰਾ ਬਿਨੀਤਾ। ਸਰਲ ਸੁਪ੍ਰੇਮ ਸੁਖਦ ਸੁਪੁਨੀਤਾ ॥
ਭਯਉ ਤਾਸੁ ਮਨ ਪਰਮ ਉਛਾਹਾ। ਲਾਗ ਕਹੈ ਰਘੁਪਤਿ ਗੁਨ ਗਾਹਾ ॥
ਪ੍ਰਥਮਹਿਂ ਅਤਿ ਅਨੁਰਾਗ ਭਵਾਨੀ। ਰਾਮਚਰਿਤ ਸਰ ਕਹੇਸਿ ਬਖਾਨੀ ॥
ਪੁਨਿ ਨਾਰਦ ਕਰ ਮੋਹ ਅਪਾਰਾ। ਕਹੇਸਿ ਬਹੁਰਿ ਰਾਵਨ ਅਵਤਾਰਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਅਵਤਾਰ ਕਥਾ ਪੁਨਿ ਗਾਈ। ਤਬ ਸਿਸੁ ਚਰਿਤ ਕਹੇਸਿ ਮਨ ਲਾਈ ॥

ਦੋ. ਬਾਲਚਰਿਤ ਕਹਿਂ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਿ ਮਨ ਮਹਁ ਪਰਮ ਉਛਾਹ।
ਰਿਸ਼ਿ ਆਗਵਨ ਕਹੇਸਿ ਪੁਨਿ ਸ਼੍ਰੀ ਰਘੁਬੀਰ ਬਿਬਾਹ ॥ ੬੪ ॥

ਬਹੁਰਿ ਰਾਮ ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਪ੍ਰਸਙ੍ਗਾ। ਪੁਨਿ ਨਪ ਬਚਨ ਰਾਜ ਰਸ ਭਙ੍ਗਾ ॥
ਪੁਰਬਾਸਿਨ੍ਹ ਕਰ ਬਿਰਹ ਬਿਸ਼ਾਦਾ। ਕਹੇਸਿ ਰਾਮ ਲਛਿਮਨ ਸਮ੍ਬਾਦਾ ॥
ਬਿਪਿਨ ਗਵਨ ਕੇਵਟ ਅਨੁਰਾਗਾ। ਸੁਰਸਰਿ ਉਤਰਿ ਨਿਵਾਸ ਪ੍ਰਯਾਗਾ ॥
ਬਾਲਮੀਕ ਪ੍ਰਭੁ ਮਿਲਨ ਬਖਾਨਾ। ਚਿਤ੍ਰਕੂਟ ਜਿਮਿ ਬਸੇ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਸਚਿਵਾਗਵਨ ਨਗਰ ਨਪ ਮਰਨਾ। ਭਰਤਾਗਵਨ ਪ੍ਰੇਮ ਬਹੁ ਬਰਨਾ ॥
ਕਰਿ ਨਪ ਕ੍ਰਿਯਾ ਸਙ੍ਗ ਪੁਰਬਾਸੀ। ਭਰਤ ਗਏ ਜਹਁ ਪ੍ਰਭੁ ਸੁਖ ਰਾਸੀ ॥
ਪੁਨਿ ਰਘੁਪਤਿ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਸਮੁਝਾਏ। ਲੈ ਪਾਦੁਕਾ ਅਵਧਪੁਰ ਆਏ ॥
ਭਰਤ ਰਹਨਿ ਸੁਰਪਤਿ ਸੁਤ ਕਰਨੀ। ਪ੍ਰਭੁ ਅਰੁ ਅਤ੍ਰਿ ਭੇਣ੍ਟ ਪੁਨਿ ਬਰਨੀ ॥

ਦੋ. ਕਹਿ ਬਿਰਾਧ ਬਧ ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਦੇਹ ਤਜੀ ਸਰਭਙ੍ਗ ॥
ਬਰਨਿ ਸੁਤੀਛਨ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਅਗਸ੍ਤਿ ਸਤਸਙ੍ਗ ॥ ੬੫ ॥

ਕਹਿ ਦਣ੍ਡਕ ਬਨ ਪਾਵਨਤਾਈ। ਗੀਧ ਮਇਤ੍ਰੀ ਪੁਨਿ ਤੇਹਿਂ ਗਾਈ ॥
ਪੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਪਞ੍ਚਵਟੀਂ ਕਤ ਬਾਸਾ। ਭਞ੍ਜੀ ਸਕਲ ਮੁਨਿਨ੍ਹ ਕੀ ਤ੍ਰਾਸਾ ॥
ਪੁਨਿ ਲਛਿਮਨ ਉਪਦੇਸ ਅਨੂਪਾ। ਸੂਪਨਖਾ ਜਿਮਿ ਕੀਨ੍ਹਿ ਕੁਰੂਪਾ ॥
ਖਰ ਦੂਸ਼ਨ ਬਧ ਬਹੁਰਿ ਬਖਾਨਾ। ਜਿਮਿ ਸਬ ਮਰਮੁ ਦਸਾਨਨ ਜਾਨਾ ॥
ਦਸਕਨ੍ਧਰ ਮਾਰੀਚ ਬਤਕਹੀਂ। ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਭਈ ਸੋ ਸਬ ਤੇਹਿਂ ਕਹੀ ॥
ਪੁਨਿ ਮਾਯਾ ਸੀਤਾ ਕਰ ਹਰਨਾ। ਸ਼੍ਰੀਰਘੁਬੀਰ ਬਿਰਹ ਕਛੁ ਬਰਨਾ ॥
ਪੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਗੀਧ ਕ੍ਰਿਯਾ ਜਿਮਿ ਕੀਨ੍ਹੀ। ਬਧਿ ਕਬਨ੍ਧ ਸਬਰਿਹਿ ਗਤਿ ਦੀਨ੍ਹੀ ॥
ਬਹੁਰਿ ਬਿਰਹ ਬਰਨਤ ਰਘੁਬੀਰਾ। ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਗਏ ਸਰੋਬਰ ਤੀਰਾ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰਭੁ ਨਾਰਦ ਸਮ੍ਬਾਦ ਕਹਿ ਮਾਰੁਤਿ ਮਿਲਨ ਪ੍ਰਸਙ੍ਗ।
ਪੁਨਿ ਸੁਗ੍ਰੀਵ ਮਿਤਾਈ ਬਾਲਿ ਪ੍ਰਾਨ ਕਰ ਭਙ੍ਗ ॥ ੬੬((ਕ) ॥

ਕਪਿਹਿ ਤਿਲਕ ਕਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਕਤ ਸੈਲ ਪ੍ਰਬਰਸ਼ਨ ਬਾਸ।
ਬਰਨਨ ਬਰ੍ਸ਼ਾ ਸਰਦ ਅਰੁ ਰਾਮ ਰੋਸ਼ ਕਪਿ ਤ੍ਰਾਸ ॥ ੬੬(ਖ) ॥

ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਕਪਿਪਤਿ ਕੀਸ ਪਠਾਏ। ਸੀਤਾ ਖੋਜ ਸਕਲ ਦਿਸਿ ਧਾਏ ॥
ਬਿਬਰ ਪ੍ਰਬੇਸ ਕੀਨ੍ਹ ਜੇਹਿ ਭਾਁਤੀ। ਕਪਿਨ੍ਹ ਬਹੋਰਿ ਮਿਲਾ ਸਮ੍ਪਾਤੀ ॥
ਸੁਨਿ ਸਬ ਕਥਾ ਸਮੀਰਕੁਮਾਰਾ। ਨਾਘਤ ਭਯਉ ਪਯੋਧਿ ਅਪਾਰਾ ॥
ਲਙ੍ਕਾਁ ਕਪਿ ਪ੍ਰਬੇਸ ਜਿਮਿ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਪੁਨਿ ਸੀਤਹਿ ਧੀਰਜੁ ਜਿਮਿ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਬਨ ਉਜਾਰਿ ਰਾਵਨਹਿ ਪ੍ਰਬੋਧੀ। ਪੁਰ ਦਹਿ ਨਾਘੇਉ ਬਹੁਰਿ ਪਯੋਧੀ ॥
ਆਏ ਕਪਿ ਸਬ ਜਹਁ ਰਘੁਰਾਈ। ਬੈਦੇਹੀ ਕਿ ਕੁਸਲ ਸੁਨਾਈ ॥
ਸੇਨ ਸਮੇਤਿ ਜਥਾ ਰਘੁਬੀਰਾ। ਉਤਰੇ ਜਾਇ ਬਾਰਿਨਿਧਿ ਤੀਰਾ ॥
ਮਿਲਾ ਬਿਭੀਸ਼ਨ ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਆਈ। ਸਾਗਰ ਨਿਗ੍ਰਹ ਕਥਾ ਸੁਨਾਈ ॥

ਦੋ. ਸੇਤੁ ਬਾਁਧਿ ਕਪਿ ਸੇਨ ਜਿਮਿ ਉਤਰੀ ਸਾਗਰ ਪਾਰ।
ਗਯਉ ਬਸੀਠੀ ਬੀਰਬਰ ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਬਾਲਿਕੁਮਾਰ ॥ ੬੭(ਕ) ॥

ਨਿਸਿਚਰ ਕੀਸ ਲਰਾਈ ਬਰਨਿਸਿ ਬਿਬਿਧ ਪ੍ਰਕਾਰ।
ਕੁਮ੍ਭਕਰਨ ਘਨਨਾਦ ਕਰ ਬਲ ਪੌਰੁਸ਼ ਸਙ੍ਘਾਰ ॥ ੬੭(ਖ) ॥

ਨਿਸਿਚਰ ਨਿਕਰ ਮਰਨ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ। ਰਘੁਪਤਿ ਰਾਵਨ ਸਮਰ ਬਖਾਨਾ ॥
ਰਾਵਨ ਬਧ ਮਨ੍ਦੋਦਰਿ ਸੋਕਾ। ਰਾਜ ਬਿਭੀਸ਼ਣ ਦੇਵ ਅਸੋਕਾ ॥
ਸੀਤਾ ਰਘੁਪਤਿ ਮਿਲਨ ਬਹੋਰੀ। ਸੁਰਨ੍ਹ ਕੀਨ੍ਹ ਅਸ੍ਤੁਤਿ ਕਰ ਜੋਰੀ ॥
ਪੁਨਿ ਪੁਸ਼੍ਪਕ ਚਢ़ਿ ਕਪਿਨ੍ਹ ਸਮੇਤਾ। ਅਵਧ ਚਲੇ ਪ੍ਰਭੁ ਕਪਾ ਨਿਕੇਤਾ ॥
ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਰਾਮ ਨਗਰ ਨਿਜ ਆਏ। ਬਾਯਸ ਬਿਸਦ ਚਰਿਤ ਸਬ ਗਾਏ ॥
ਕਹੇਸਿ ਬਹੋਰਿ ਰਾਮ ਅਭਿਸ਼ੈਕਾ। ਪੁਰ ਬਰਨਤ ਨਪਨੀਤਿ ਅਨੇਕਾ ॥
ਕਥਾ ਸਮਸ੍ਤ ਭੁਸੁਣ੍ਡ ਬਖਾਨੀ। ਜੋ ਮੈਂ ਤੁਮ੍ਹ ਸਨ ਕਹੀ ਭਵਾਨੀ ॥
ਸੁਨਿ ਸਬ ਰਾਮ ਕਥਾ ਖਗਨਾਹਾ। ਕਹਤ ਬਚਨ ਮਨ ਪਰਮ ਉਛਾਹਾ ॥

ਸੋ. ਗਯਉ ਮੋਰ ਸਨ੍ਦੇਹ ਸੁਨੇਉਁ ਸਕਲ ਰਘੁਪਤਿ ਚਰਿਤ।
ਭਯਉ ਰਾਮ ਪਦ ਨੇਹ ਤਵ ਪ੍ਰਸਾਦ ਬਾਯਸ ਤਿਲਕ ॥ ੬੮(ਕ) ॥

ਮੋਹਿ ਭਯਉ ਅਤਿ ਮੋਹ ਪ੍ਰਭੁ ਬਨ੍ਧਨ ਰਨ ਮਹੁਁ ਨਿਰਖਿ।
ਚਿਦਾਨਨ੍ਦ ਸਨ੍ਦੋਹ ਰਾਮ ਬਿਕਲ ਕਾਰਨ ਕਵਨ। ੬੮(ਖ) ॥

ਦੇਖਿ ਚਰਿਤ ਅਤਿ ਨਰ ਅਨੁਸਾਰੀ। ਭਯਉ ਹਦਯਁ ਮਮ ਸਂਸਯ ਭਾਰੀ ॥
ਸੋਇ ਭ੍ਰਮ ਅਬ ਹਿਤ ਕਰਿ ਮੈਂ ਮਾਨਾ। ਕੀਨ੍ਹ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਕਪਾਨਿਧਾਨਾ ॥
ਜੋ ਅਤਿ ਆਤਪ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਹੋਈ। ਤਰੁ ਛਾਯਾ ਸੁਖ ਜਾਨਇ ਸੋਈ ॥
ਜੌਂ ਨਹਿਂ ਹੋਤ ਮੋਹ ਅਤਿ ਮੋਹੀ। ਮਿਲਤੇਉਁ ਤਾਤ ਕਵਨ ਬਿਧਿ ਤੋਹੀ ॥
ਸੁਨਤੇਉਁ ਕਿਮਿ ਹਰਿ ਕਥਾ ਸੁਹਾਈ। ਅਤਿ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਤੁਮ੍ਹ ਗਾਈ ॥
ਨਿਗਮਾਗਮ ਪੁਰਾਨ ਮਤ ਏਹਾ। ਕਹਹਿਂ ਸਿਦ੍ਧ ਮੁਨਿ ਨਹਿਂ ਸਨ੍ਦੇਹਾ ॥
ਸਨ੍ਤ ਬਿਸੁਦ੍ਧ ਮਿਲਹਿਂ ਪਰਿ ਤੇਹੀ। ਚਿਤਵਹਿਂ ਰਾਮ ਕਪਾ ਕਰਿ ਜੇਹੀ ॥
ਰਾਮ ਕਪਾਁ ਤਵ ਦਰਸਨ ਭਯਊ। ਤਵ ਪ੍ਰਸਾਦ ਸਬ ਸਂਸਯ ਗਯਊ ॥

ਦੋ. ਸੁਨਿ ਬਿਹਙ੍ਗਪਤਿ ਬਾਨੀ ਸਹਿਤ ਬਿਨਯ ਅਨੁਰਾਗ।
ਪੁਲਕ ਗਾਤ ਲੋਚਨ ਸਜਲ ਮਨ ਹਰਸ਼ੇਉ ਅਤਿ ਕਾਗ ॥ ੬੯(ਕ) ॥

ਸ਼੍ਰੋਤਾ ਸੁਮਤਿ ਸੁਸੀਲ ਸੁਚਿ ਕਥਾ ਰਸਿਕ ਹਰਿ ਦਾਸ।
ਪਾਇ ਉਮਾ ਅਤਿ ਗੋਪ੍ਯਮਪਿ ਸਜ੍ਜਨ ਕਰਹਿਂ ਪ੍ਰਕਾਸ ॥ ੬੯(ਖ) ॥

ਬੋਲੇਉ ਕਾਕਭਸੁਣ੍ਡ ਬਹੋਰੀ। ਨਭਗ ਨਾਥ ਪਰ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਥੋਰੀ ॥
ਸਬ ਬਿਧਿ ਨਾਥ ਪੂਜ੍ਯ ਤੁਮ੍ਹ ਮੇਰੇ। ਕਪਾਪਾਤ੍ਰ ਰਘੁਨਾਯਕ ਕੇਰੇ ॥
ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਨ ਸਂਸਯ ਮੋਹ ਨ ਮਾਯਾ। ਮੋ ਪਰ ਨਾਥ ਕੀਨ੍ਹ ਤੁਮ੍ਹ ਦਾਯਾ ॥
ਪਠਇ ਮੋਹ ਮਿਸ ਖਗਪਤਿ ਤੋਹੀ। ਰਘੁਪਤਿ ਦੀਨ੍ਹਿ ਬਡ़ਾਈ ਮੋਹੀ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਨਿਜ ਮੋਹ ਕਹੀ ਖਗ ਸਾਈਂ। ਸੋ ਨਹਿਂ ਕਛੁ ਆਚਰਜ ਗੋਸਾਈਂ ॥
ਨਾਰਦ ਭਵ ਬਿਰਞ੍ਚਿ ਸਨਕਾਦੀ। ਜੇ ਮੁਨਿਨਾਯਕ ਆਤਮਬਾਦੀ ॥
ਮੋਹ ਨ ਅਨ੍ਧ ਕੀਨ੍ਹ ਕੇਹਿ ਕੇਹੀ। ਕੋ ਜਗ ਕਾਮ ਨਚਾਵ ਨ ਜੇਹੀ ॥
ਤਸ੍ਨਾਁ ਕੇਹਿ ਨ ਕੀਨ੍ਹ ਬੌਰਾਹਾ। ਕੇਹਿ ਕਰ ਹਦਯ ਕ੍ਰੋਧ ਨਹਿਂ ਦਾਹਾ ॥

ਦੋ. ਗ੍ਯਾਨੀ ਤਾਪਸ ਸੂਰ ਕਬਿ ਕੋਬਿਦ ਗੁਨ ਆਗਾਰ।
ਕੇਹਿ ਕੈ ਲੌਭ ਬਿਡਮ੍ਬਨਾ ਕੀਨ੍ਹਿ ਨ ਏਹਿਂ ਸਂਸਾਰ ॥ ੭੦(ਕ) ॥

ਸ਼੍ਰੀ ਮਦ ਬਕ੍ਰ ਨ ਕੀਨ੍ਹ ਕੇਹਿ ਪ੍ਰਭੁਤਾ ਬਧਿਰ ਨ ਕਾਹਿ।
ਮਗਲੋਚਨਿ ਕੇ ਨੈਨ ਸਰ ਕੋ ਅਸ ਲਾਗ ਨ ਜਾਹਿ ॥ ੭੦(ਖ) ॥

ਗੁਨ ਕਤ ਸਨ੍ਯਪਾਤ ਨਹਿਂ ਕੇਹੀ। ਕੋਉ ਨ ਮਾਨ ਮਦ ਤਜੇਉ ਨਿਬੇਹੀ ॥
ਜੋਬਨ ਜ੍ਵਰ ਕੇਹਿ ਨਹਿਂ ਬਲਕਾਵਾ। ਮਮਤਾ ਕੇਹਿ ਕਰ ਜਸ ਨ ਨਸਾਵਾ ॥
ਮਚ੍ਛਰ ਕਾਹਿ ਕਲਙ੍ਕ ਨ ਲਾਵਾ। ਕਾਹਿ ਨ ਸੋਕ ਸਮੀਰ ਡੋਲਾਵਾ ॥
ਚਿਨ੍ਤਾ ਸਾਁਪਿਨਿ ਕੋ ਨਹਿਂ ਖਾਯਾ। ਕੋ ਜਗ ਜਾਹਿ ਨ ਬ੍ਯਾਪੀ ਮਾਯਾ ॥
ਕੀਟ ਮਨੋਰਥ ਦਾਰੁ ਸਰੀਰਾ। ਜੇਹਿ ਨ ਲਾਗ ਘੁਨ ਕੋ ਅਸ ਧੀਰਾ ॥
ਸੁਤ ਬਿਤ ਲੋਕ ਈਸ਼ਨਾ ਤੀਨੀ। ਕੇਹਿ ਕੇ ਮਤਿ ਇਨ੍ਹ ਕਤ ਨ ਮਲੀਨੀ ॥
ਯਹ ਸਬ ਮਾਯਾ ਕਰ ਪਰਿਵਾਰਾ। ਪ੍ਰਬਲ ਅਮਿਤਿ ਕੋ ਬਰਨੈ ਪਾਰਾ ॥
ਸਿਵ ਚਤੁਰਾਨਨ ਜਾਹਿ ਡੇਰਾਹੀਂ। ਅਪਰ ਜੀਵ ਕੇਹਿ ਲੇਖੇ ਮਾਹੀਂ ॥

ਦੋ. ਬ੍ਯਾਪਿ ਰਹੇਉ ਸਂਸਾਰ ਮਹੁਁ ਮਾਯਾ ਕਟਕ ਪ੍ਰਚਣ੍ਡ ॥
ਸੇਨਾਪਤਿ ਕਾਮਾਦਿ ਭਟ ਦਮ੍ਭ ਕਪਟ ਪਾਸ਼ਣ੍ਡ ॥ ੭੧(ਕ) ॥

ਸੋ ਦਾਸੀ ਰਘੁਬੀਰ ਕੈ ਸਮੁਝੇਂ ਮਿਥ੍ਯਾ ਸੋਪਿ।
ਛੂਟ ਨ ਰਾਮ ਕਪਾ ਬਿਨੁ ਨਾਥ ਕਹਉਁ ਪਦ ਰੋਪਿ ॥ ੭੧(ਖ) ॥

ਜੋ ਮਾਯਾ ਸਬ ਜਗਹਿ ਨਚਾਵਾ। ਜਾਸੁ ਚਰਿਤ ਲਖਿ ਕਾਹੁਁ ਨ ਪਾਵਾ ॥
ਸੋਇ ਪ੍ਰਭੁ ਭ੍ਰੂ ਬਿਲਾਸ ਖਗਰਾਜਾ। ਨਾਚ ਨਟੀ ਇਵ ਸਹਿਤ ਸਮਾਜਾ ॥
ਸੋਇ ਸਚ੍ਚਿਦਾਨਨ੍ਦ ਘਨ ਰਾਮਾ। ਅਜ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਰੂਪੋ ਬਲ ਧਾਮਾ ॥
ਬ੍ਯਾਪਕ ਬ੍ਯਾਪ੍ਯ ਅਖਣ੍ਡ ਅਨਨ੍ਤਾ। ਅਖਿਲ ਅਮੋਘਸਕ੍ਤਿ ਭਗਵਨ੍ਤਾ ॥
ਅਗੁਨ ਅਦਭ੍ਰ ਗਿਰਾ ਗੋਤੀਤਾ। ਸਬਦਰਸੀ ਅਨਵਦ੍ਯ ਅਜੀਤਾ ॥
ਨਿਰ੍ਮਮ ਨਿਰਾਕਾਰ ਨਿਰਮੋਹਾ। ਨਿਤ੍ਯ ਨਿਰਞ੍ਜਨ ਸੁਖ ਸਨ੍ਦੋਹਾ ॥
ਪ੍ਰਕਤਿ ਪਾਰ ਪ੍ਰਭੁ ਸਬ ਉਰ ਬਾਸੀ। ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨਿਰੀਹ ਬਿਰਜ ਅਬਿਨਾਸੀ ॥
ਇਹਾਁ ਮੋਹ ਕਰ ਕਾਰਨ ਨਾਹੀਂ। ਰਬਿ ਸਨ੍ਮੁਖ ਤਮ ਕਬਹੁਁ ਕਿ ਜਾਹੀਂ ॥

ਦੋ. ਭਗਤ ਹੇਤੁ ਭਗਵਾਨ ਪ੍ਰਭੁ ਰਾਮ ਧਰੇਉ ਤਨੁ ਭੂਪ।
ਕਿਏ ਚਰਿਤ ਪਾਵਨ ਪਰਮ ਪ੍ਰਾਕਤ ਨਰ ਅਨੁਰੂਪ ॥ ੭੨(ਕ) ॥

ਜਥਾ ਅਨੇਕ ਬੇਸ਼ ਧਰਿ ਨਤ੍ਯ ਕਰਇ ਨਟ ਕੋਇ।
ਸੋਇ ਸੋਇ ਭਾਵ ਦੇਖਾਵਇ ਆਪੁਨ ਹੋਇ ਨ ਸੋਇ ॥ ੭੨(ਖ) ॥

ਅਸਿ ਰਘੁਪਤਿ ਲੀਲਾ ਉਰਗਾਰੀ। ਦਨੁਜ ਬਿਮੋਹਨਿ ਜਨ ਸੁਖਕਾਰੀ ॥
ਜੇ ਮਤਿ ਮਲਿਨ ਬਿਸ਼ਯਬਸ ਕਾਮੀ। ਪ੍ਰਭੁ ਮੋਹ ਧਰਹਿਂ ਇਮਿ ਸ੍ਵਾਮੀ ॥
ਨਯਨ ਦੋਸ਼ ਜਾ ਕਹਁ ਜਬ ਹੋਈ। ਪੀਤ ਬਰਨ ਸਸਿ ਕਹੁਁ ਕਹ ਸੋਈ ॥
ਜਬ ਜੇਹਿ ਦਿਸਿ ਭ੍ਰਮ ਹੋਇ ਖਗੇਸਾ। ਸੋ ਕਹ ਪਚ੍ਛਿਮ ਉਯਉ ਦਿਨੇਸਾ ॥
ਨੌਕਾਰੂਢ़ ਚਲਤ ਜਗ ਦੇਖਾ। ਅਚਲ ਮੋਹ ਬਸ ਆਪੁਹਿ ਲੇਖਾ ॥
ਬਾਲਕ ਭ੍ਰਮਹਿਂ ਨ ਭ੍ਰਮਹਿਂ ਗਹਾਦੀਂ। ਕਹਹਿਂ ਪਰਸ੍ਪਰ ਮਿਥ੍ਯਾਬਾਦੀ ॥
ਹਰਿ ਬਿਸ਼ਇਕ ਅਸ ਮੋਹ ਬਿਹਙ੍ਗਾ। ਸਪਨੇਹੁਁ ਨਹਿਂ ਅਗ੍ਯਾਨ ਪ੍ਰਸਙ੍ਗਾ ॥
ਮਾਯਾਬਸ ਮਤਿਮਨ੍ਦ ਅਭਾਗੀ। ਹਦਯਁ ਜਮਨਿਕਾ ਬਹੁਬਿਧਿ ਲਾਗੀ ॥
ਤੇ ਸਠ ਹਠ ਬਸ ਸਂਸਯ ਕਰਹੀਂ। ਨਿਜ ਅਗ੍ਯਾਨ ਰਾਮ ਪਰ ਧਰਹੀਂ ॥

ਦੋ. ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਮਦ ਲੋਭ ਰਤ ਗਹਾਸਕ੍ਤ ਦੁਖਰੂਪ।
ਤੇ ਕਿਮਿ ਜਾਨਹਿਂ ਰਘੁਪਤਿਹਿ ਮੂਢ़ ਪਰੇ ਤਮ ਕੂਪ ॥ ੭੩(ਕ) ॥

ਨਿਰ੍ਗੁਨ ਰੂਪ ਸੁਲਭ ਅਤਿ ਸਗੁਨ ਜਾਨ ਨਹਿਂ ਕੋਇ।
ਸੁਗਮ ਅਗਮ ਨਾਨਾ ਚਰਿਤ ਸੁਨਿ ਮੁਨਿ ਮਨ ਭ੍ਰਮ ਹੋਇ ॥ ੭੩(ਖ) ॥

ਸੁਨੁ ਖਗੇਸ ਰਘੁਪਤਿ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ। ਕਹਉਁ ਜਥਾਮਤਿ ਕਥਾ ਸੁਹਾਈ ॥
ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਮੋਹ ਭਯਉ ਪ੍ਰਭੁ ਮੋਹੀ। ਸੋਉ ਸਬ ਕਥਾ ਸੁਨਾਵਉਁ ਤੋਹੀ ॥
ਰਾਮ ਕਪਾ ਭਾਜਨ ਤੁਮ੍ਹ ਤਾਤਾ। ਹਰਿ ਗੁਨ ਪ੍ਰੀਤਿ ਮੋਹਿ ਸੁਖਦਾਤਾ ॥
ਤਾਤੇ ਨਹਿਂ ਕਛੁ ਤੁਮ੍ਹਹਿਂ ਦੁਰਾਵਉਁ। ਪਰਮ ਰਹਸ੍ਯ ਮਨੋਹਰ ਗਾਵਉਁ ॥
ਸੁਨਹੁ ਰਾਮ ਕਰ ਸਹਜ ਸੁਭਾਊ। ਜਨ ਅਭਿਮਾਨ ਨ ਰਾਖਹਿਂ ਕਾਊ ॥
ਸਂਸਤ ਮੂਲ ਸੂਲਪ੍ਰਦ ਨਾਨਾ। ਸਕਲ ਸੋਕ ਦਾਯਕ ਅਭਿਮਾਨਾ ॥
ਤਾਤੇ ਕਰਹਿਂ ਕਪਾਨਿਧਿ ਦੂਰੀ। ਸੇਵਕ ਪਰ ਮਮਤਾ ਅਤਿ ਭੂਰੀ ॥
ਜਿਮਿ ਸਿਸੁ ਤਨ ਬ੍ਰਨ ਹੋਇ ਗੋਸਾਈ। ਮਾਤੁ ਚਿਰਾਵ ਕਠਿਨ ਕੀ ਨਾਈਂ ॥

ਦੋ. ਜਦਪਿ ਪ੍ਰਥਮ ਦੁਖ ਪਾਵਇ ਰੋਵਇ ਬਾਲ ਅਧੀਰ।
ਬ੍ਯਾਧਿ ਨਾਸ ਹਿਤ ਜਨਨੀ ਗਨਤਿ ਨ ਸੋ ਸਿਸੁ ਪੀਰ ॥ ੭੪(ਕ) ॥

ਤਿਮਿ ਰਘੁਪਤਿ ਨਿਜ ਦਾਸਕਰ ਹਰਹਿਂ ਮਾਨ ਹਿਤ ਲਾਗਿ।
ਤੁਲਸਿਦਾਸ ਐਸੇ ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਕਸ ਨ ਭਜਹੁ ਭ੍ਰਮ ਤ੍ਯਾਗਿ ॥ ੭੪(ਖ) ॥

ਰਾਮ ਕਪਾ ਆਪਨਿ ਜਡ़ਤਾਈ। ਕਹਉਁ ਖਗੇਸ ਸੁਨਹੁ ਮਨ ਲਾਈ ॥
ਜਬ ਜਬ ਰਾਮ ਮਨੁਜ ਤਨੁ ਧਰਹੀਂ। ਭਕ੍ਤ ਹੇਤੁ ਲੀਲ ਬਹੁ ਕਰਹੀਂ ॥
ਤਬ ਤਬ ਅਵਧਪੁਰੀ ਮੈਂ ਜ़ਾਊਁ। ਬਾਲਚਰਿਤ ਬਿਲੋਕਿ ਹਰਸ਼ਾਊਁ ॥
ਜਨ੍ਮ ਮਹੋਤ੍ਸਵ ਦੇਖਉਁ ਜਾਈ। ਬਰਸ਼ ਪਾਁਚ ਤਹਁ ਰਹਉਁ ਲੋਭਾਈ ॥
ਇਸ਼੍ਟਦੇਵ ਮਮ ਬਾਲਕ ਰਾਮਾ। ਸੋਭਾ ਬਪੁਸ਼ ਕੋਟਿ ਸਤ ਕਾਮਾ ॥
ਨਿਜ ਪ੍ਰਭੁ ਬਦਨ ਨਿਹਾਰਿ ਨਿਹਾਰੀ। ਲੋਚਨ ਸੁਫਲ ਕਰਉਁ ਉਰਗਾਰੀ ॥
ਲਘੁ ਬਾਯਸ ਬਪੁ ਧਰਿ ਹਰਿ ਸਙ੍ਗਾ। ਦੇਖਉਁ ਬਾਲਚਰਿਤ ਬਹੁਰਙ੍ਗਾ ॥

ਦੋ. ਲਰਿਕਾਈਂ ਜਹਁ ਜਹਁ ਫਿਰਹਿਂ ਤਹਁ ਤਹਁ ਸਙ੍ਗ ਉਡ़ਾਉਁ।
ਜੂਠਨਿ ਪਰਇ ਅਜਿਰ ਮਹਁ ਸੋ ਉਠਾਇ ਕਰਿ ਖਾਉਁ ॥ ੭੫(ਕ) ॥

ਏਕ ਬਾਰ ਅਤਿਸਯ ਸਬ ਚਰਿਤ ਕਿਏ ਰਘੁਬੀਰ।
ਸੁਮਿਰਤ ਪ੍ਰਭੁ ਲੀਲਾ ਸੋਇ ਪੁਲਕਿਤ ਭਯਉ ਸਰੀਰ ॥ ੭੫(ਖ) ॥

ਕਹਇ ਭਸੁਣ੍ਡ ਸੁਨਹੁ ਖਗਨਾਯਕ। ਰਾਮਚਰਿਤ ਸੇਵਕ ਸੁਖਦਾਯਕ ॥
ਨਪਮਨ੍ਦਿਰ ਸੁਨ੍ਦਰ ਸਬ ਭਾਁਤੀ। ਖਚਿਤ ਕਨਕ ਮਨਿ ਨਾਨਾ ਜਾਤੀ ॥
ਬਰਨਿ ਨ ਜਾਇ ਰੁਚਿਰ ਅਁਗਨਾਈ। ਜਹਁ ਖੇਲਹਿਂ ਨਿਤ ਚਾਰਿਉ ਭਾਈ ॥
ਬਾਲਬਿਨੋਦ ਕਰਤ ਰਘੁਰਾਈ। ਬਿਚਰਤ ਅਜਿਰ ਜਨਨਿ ਸੁਖਦਾਈ ॥
ਮਰਕਤ ਮਦੁਲ ਕਲੇਵਰ ਸ੍ਯਾਮਾ। ਅਙ੍ਗ ਅਙ੍ਗ ਪ੍ਰਤਿ ਛਬਿ ਬਹੁ ਕਾਮਾ ॥
ਨਵ ਰਾਜੀਵ ਅਰੁਨ ਮਦੁ ਚਰਨਾ। ਪਦਜ ਰੁਚਿਰ ਨਖ ਸਸਿ ਦੁਤਿ ਹਰਨਾ ॥
ਲਲਿਤ ਅਙ੍ਕ ਕੁਲਿਸਾਦਿਕ ਚਾਰੀ। ਨੂਪੁਰ ਚਾਰੂ ਮਧੁਰ ਰਵਕਾਰੀ ॥
ਚਾਰੁ ਪੁਰਟ ਮਨਿ ਰਚਿਤ ਬਨਾਈ। ਕਟਿ ਕਿਙ੍ਕਿਨ ਕਲ ਮੁਖਰ ਸੁਹਾਈ ॥

ਦੋ. ਰੇਖਾ ਤ੍ਰਯ ਸੁਨ੍ਦਰ ਉਦਰ ਨਾਭੀ ਰੁਚਿਰ ਗਁਭੀਰ।
ਉਰ ਆਯਤ ਭ੍ਰਾਜਤ ਬਿਬਿਧ ਬਾਲ ਬਿਭੂਸ਼ਨ ਚੀਰ ॥ ੭੬ ॥

ਅਰੁਨ ਪਾਨਿ ਨਖ ਕਰਜ ਮਨੋਹਰ। ਬਾਹੁ ਬਿਸਾਲ ਬਿਭੂਸ਼ਨ ਸੁਨ੍ਦਰ ॥
ਕਨ੍ਧ ਬਾਲ ਕੇਹਰਿ ਦਰ ਗ੍ਰੀਵਾ। ਚਾਰੁ ਚਿਬੁਕ ਆਨਨ ਛਬਿ ਸੀਂਵਾ ॥
ਕਲਬਲ ਬਚਨ ਅਧਰ ਅਰੁਨਾਰੇ। ਦੁਇ ਦੁਇ ਦਸਨ ਬਿਸਦ ਬਰ ਬਾਰੇ ॥
ਲਲਿਤ ਕਪੋਲ ਮਨੋਹਰ ਨਾਸਾ। ਸਕਲ ਸੁਖਦ ਸਸਿ ਕਰ ਸਮ ਹਾਸਾ ॥
ਨੀਲ ਕਞ੍ਜ ਲੋਚਨ ਭਵ ਮੋਚਨ। ਭ੍ਰਾਜਤ ਭਾਲ ਤਿਲਕ ਗੋਰੋਚਨ ॥
ਬਿਕਟ ਭਕੁਟਿ ਸਮ ਸ਼੍ਰਵਨ ਸੁਹਾਏ। ਕੁਞ੍ਚਿਤ ਕਚ ਮੇਚਕ ਛਬਿ ਛਾਏ ॥
ਪੀਤ ਝੀਨਿ ਝਗੁਲੀ ਤਨ ਸੋਹੀ। ਕਿਲਕਨਿ ਚਿਤਵਨਿ ਭਾਵਤਿ ਮੋਹੀ ॥
ਰੂਪ ਰਾਸਿ ਨਪ ਅਜਿਰ ਬਿਹਾਰੀ। ਨਾਚਹਿਂ ਨਿਜ ਪ੍ਰਤਿਬਿਮ੍ਬ ਨਿਹਾਰੀ ॥
ਮੋਹਿ ਸਨ ਕਰਹੀਂ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਿ ਕ੍ਰੀਡ़ਾ। ਬਰਨਤ ਮੋਹਿ ਹੋਤਿ ਅਤਿ ਬ੍ਰੀਡ़ਾ ॥
ਕਿਲਕਤ ਮੋਹਿ ਧਰਨ ਜਬ ਧਾਵਹਿਂ। ਚਲਉਁ ਭਾਗਿ ਤਬ ਪੂਪ ਦੇਖਾਵਹਿਂ ॥

ਦੋ. ਆਵਤ ਨਿਕਟ ਹਁਸਹਿਂ ਪ੍ਰਭੁ ਭਾਜਤ ਰੁਦਨ ਕਰਾਹਿਂ।
ਜਾਉਁ ਸਮੀਪ ਗਹਨ ਪਦ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਚਿਤਇ ਪਰਾਹਿਂ ॥ ੭੭(ਕ) ॥

ਪ੍ਰਾਕਤ ਸਿਸੁ ਇਵ ਲੀਲਾ ਦੇਖਿ ਭਯਉ ਮੋਹਿ ਮੋਹ।
ਕਵਨ ਚਰਿਤ੍ਰ ਕਰਤ ਪ੍ਰਭੁ ਚਿਦਾਨਨ੍ਦ ਸਨ੍ਦੋਹ ॥ ੭੭(ਖ) ॥

ਏਤਨਾ ਮਨ ਆਨਤ ਖਗਰਾਯਾ। ਰਘੁਪਤਿ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਬ੍ਯਾਪੀ ਮਾਯਾ ॥
ਸੋ ਮਾਯਾ ਨ ਦੁਖਦ ਮੋਹਿ ਕਾਹੀਂ। ਆਨ ਜੀਵ ਇਵ ਸਂਸਤ ਨਾਹੀਂ ॥
ਨਾਥ ਇਹਾਁ ਕਛੁ ਕਾਰਨ ਆਨਾ। ਸੁਨਹੁ ਸੋ ਸਾਵਧਾਨ ਹਰਿਜਾਨਾ ॥
ਗ੍ਯਾਨ ਅਖਣ੍ਡ ਏਕ ਸੀਤਾਬਰ। ਮਾਯਾ ਬਸ੍ਯ ਜੀਵ ਸਚਰਾਚਰ ॥
ਜੌਂ ਸਬ ਕੇਂ ਰਹ ਗ੍ਯਾਨ ਏਕਰਸ। ਈਸ੍ਵਰ ਜੀਵਹਿ ਭੇਦ ਕਹਹੁ ਕਸ ॥
ਮਾਯਾ ਬਸ੍ਯ ਜੀਵ ਅਭਿਮਾਨੀ। ਈਸ ਬਸ੍ਯ ਮਾਯਾ ਗੁਨਖਾਨੀ ॥
ਪਰਬਸ ਜੀਵ ਸ੍ਵਬਸ ਭਗਵਨ੍ਤਾ। ਜੀਵ ਅਨੇਕ ਏਕ ਸ਼੍ਰੀਕਨ੍ਤਾ ॥
ਮੁਧਾ ਭੇਦ ਜਦ੍ਯਪਿ ਕਤ ਮਾਯਾ। ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਜਾਇ ਨ ਕੋਟਿ ਉਪਾਯਾ ॥

ਦੋ. ਰਾਮਚਨ੍ਦ੍ਰ ਕੇ ਭਜਨ ਬਿਨੁ ਜੋ ਚਹ ਪਦ ਨਿਰ੍ਬਾਨ।
ਗ੍ਯਾਨਵਨ੍ਤ ਅਪਿ ਸੋ ਨਰ ਪਸੁ ਬਿਨੁ ਪੂਁਛ ਬਿਸ਼ਾਨ ॥ ੭੮(ਕ) ॥

ਰਾਕਾਪਤਿ ਸ਼ੋਡ़ਸ ਉਅਹਿਂ ਤਾਰਾਗਨ ਸਮੁਦਾਇ ॥
ਸਕਲ ਗਿਰਿਨ੍ਹ ਦਵ ਲਾਇਅ ਬਿਨੁ ਰਬਿ ਰਾਤਿ ਨ ਜਾਇ ॥ ੭੮(ਖ) ॥

ਐਸੇਹਿਂ ਹਰਿ ਬਿਨੁ ਭਜਨ ਖਗੇਸਾ। ਮਿਟਇ ਨ ਜੀਵਨ੍ਹ ਕੇਰ ਕਲੇਸਾ ॥
ਹਰਿ ਸੇਵਕਹਿ ਨ ਬ੍ਯਾਪ ਅਬਿਦ੍ਯਾ। ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਬ੍ਯਾਪਇ ਤੇਹਿ ਬਿਦ੍ਯਾ ॥
ਤਾਤੇ ਨਾਸ ਨ ਹੋਇ ਦਾਸ ਕਰ। ਭੇਦ ਭਗਤਿ ਭਾਢ़ਇ ਬਿਹਙ੍ਗਬਰ ॥
ਭ੍ਰਮ ਤੇ ਚਕਿਤ ਰਾਮ ਮੋਹਿ ਦੇਖਾ। ਬਿਹਁਸੇ ਸੋ ਸੁਨੁ ਚਰਿਤ ਬਿਸੇਸ਼ਾ ॥
ਤੇਹਿ ਕੌਤੁਕ ਕਰ ਮਰਮੁ ਨ ਕਾਹੂਁ। ਜਾਨਾ ਅਨੁਜ ਨ ਮਾਤੁ ਪਿਤਾਹੂਁ ॥
ਜਾਨੁ ਪਾਨਿ ਧਾਏ ਮੋਹਿ ਧਰਨਾ। ਸ੍ਯਾਮਲ ਗਾਤ ਅਰੁਨ ਕਰ ਚਰਨਾ ॥
ਤਬ ਮੈਂ ਭਾਗਿ ਚਲੇਉਁ ਉਰਗਾਮੀ। ਰਾਮ ਗਹਨ ਕਹਁ ਭੁਜਾ ਪਸਾਰੀ ॥
ਜਿਮਿ ਜਿਮਿ ਦੂਰਿ ਉਡ़ਾਉਁ ਅਕਾਸਾ। ਤਹਁ ਭੁਜ ਹਰਿ ਦੇਖਉਁ ਨਿਜ ਪਾਸਾ ॥

ਦੋ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕ ਲਗਿ ਗਯਉਁ ਮੈਂ ਚਿਤਯਉਁ ਪਾਛ ਉਡ़ਾਤ।
ਜੁਗ ਅਙ੍ਗੁਲ ਕਰ ਬੀਚ ਸਬ ਰਾਮ ਭੁਜਹਿ ਮੋਹਿ ਤਾਤ ॥ ੭੯(ਕ) ॥

ਸਪ੍ਤਾਬਰਨ ਭੇਦ ਕਰਿ ਜਹਾਁ ਲਗੇਂ ਗਤਿ ਮੋਰਿ।
ਗਯਉਁ ਤਹਾਁ ਪ੍ਰਭੁ ਭੁਜ ਨਿਰਖਿ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਭਯਉਁ ਬਹੋਰਿ ॥ ੭੯(ਖ) ॥

ਮੂਦੇਉਁ ਨਯਨ ਤ੍ਰਸਿਤ ਜਬ ਭਯਉਁ। ਪੁਨਿ ਚਿਤਵਤ ਕੋਸਲਪੁਰ ਗਯਊਁ ॥
ਮੋਹਿ ਬਿਲੋਕਿ ਰਾਮ ਮੁਸੁਕਾਹੀਂ। ਬਿਹਁਸਤ ਤੁਰਤ ਗਯਉਁ ਮੁਖ ਮਾਹੀਂ ॥
ਉਦਰ ਮਾਝ ਸੁਨੁ ਅਣ੍ਡਜ ਰਾਯਾ। ਦੇਖੇਉਁ ਬਹੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣ੍ਡ ਨਿਕਾਯਾ ॥
ਅਤਿ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਤਹਁ ਲੋਕ ਅਨੇਕਾ। ਰਚਨਾ ਅਧਿਕ ਏਕ ਤੇ ਏਕਾ ॥
ਕੋਟਿਨ੍ਹ ਚਤੁਰਾਨਨ ਗੌਰੀਸਾ। ਅਗਨਿਤ ਉਡਗਨ ਰਬਿ ਰਜਨੀਸਾ ॥
ਅਗਨਿਤ ਲੋਕਪਾਲ ਜਮ ਕਾਲਾ। ਅਗਨਿਤ ਭੂਧਰ ਭੂਮਿ ਬਿਸਾਲਾ ॥
ਸਾਗਰ ਸਰਿ ਸਰ ਬਿਪਿਨ ਅਪਾਰਾ। ਨਾਨਾ ਭਾਁਤਿ ਸਸ਼੍ਟਿ ਬਿਸ੍ਤਾਰਾ ॥
ਸੁਰ ਮੁਨਿ ਸਿਦ੍ਧ ਨਾਗ ਨਰ ਕਿਂਨਰ। ਚਾਰਿ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜੀਵ ਸਚਰਾਚਰ ॥

ਦੋ. ਜੋ ਨਹਿਂ ਦੇਖਾ ਨਹਿਂ ਸੁਨਾ ਜੋ ਮਨਹੂਁ ਨ ਸਮਾਇ।
ਸੋ ਸਬ ਅਦ੍ਭੁਤ ਦੇਖੇਉਁ ਬਰਨਿ ਕਵਨਿ ਬਿਧਿ ਜਾਇ ॥ ੮੦(ਕ) ॥

ਏਕ ਏਕ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣ੍ਡ ਮਹੁਁ ਰਹਉਁ ਬਰਸ਼ ਸਤ ਏਕ।
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਦੇਖਤ ਫਿਰਉਁ ਮੈਂ ਅਣ੍ਡ ਕਟਾਹ ਅਨੇਕ ॥ ੮੦(ਖ) ॥

ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਦੇਖਤ ਫਿਰਉਁ ਮੈਂ ਅਣ੍ਡ ਕਟਾਹ ਅਨੇਕ ॥ ੮੦(ਖ) ॥

ਲੋਕ ਲੋਕ ਪ੍ਰਤਿ ਭਿਨ੍ਨ ਬਿਧਾਤਾ। ਭਿਨ੍ਨ ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਸਿਵ ਮਨੁ ਦਿਸਿਤ੍ਰਾਤਾ ॥
ਨਰ ਗਨ੍ਧਰ੍ਬ ਭੂਤ ਬੇਤਾਲਾ। ਕਿਂਨਰ ਨਿਸਿਚਰ ਪਸੁ ਖਗ ਬ੍ਯਾਲਾ ॥
ਦੇਵ ਦਨੁਜ ਗਨ ਨਾਨਾ ਜਾਤੀ। ਸਕਲ ਜੀਵ ਤਹਁ ਆਨਹਿ ਭਾਁਤੀ ॥
ਮਹਿ ਸਰਿ ਸਾਗਰ ਸਰ ਗਿਰਿ ਨਾਨਾ। ਸਬ ਪ੍ਰਪਞ੍ਚ ਤਹਁ ਆਨਇ ਆਨਾ ॥
ਅਣ੍ਡਕੋਸ ਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਤਿ ਨਿਜ ਰੁਪਾ। ਦੇਖੇਉਁ ਜਿਨਸ ਅਨੇਕ ਅਨੂਪਾ ॥
ਅਵਧਪੁਰੀ ਪ੍ਰਤਿ ਭੁਵਨ ਨਿਨਾਰੀ। ਸਰਜੂ ਭਿਨ੍ਨ ਭਿਨ੍ਨ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥
ਦਸਰਥ ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਸੁਨੁ ਤਾਤਾ। ਬਿਬਿਧ ਰੂਪ ਭਰਤਾਦਿਕ ਭ੍ਰਾਤਾ ॥
ਪ੍ਰਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣ੍ਡ ਰਾਮ ਅਵਤਾਰਾ। ਦੇਖਉਁ ਬਾਲਬਿਨੋਦ ਅਪਾਰਾ ॥

ਦੋ. ਭਿਨ੍ਨ ਭਿਨ੍ਨ ਮੈ ਦੀਖ ਸਬੁ ਅਤਿ ਬਿਚਿਤ੍ਰ ਹਰਿਜਾਨ।
ਅਗਨਿਤ ਭੁਵਨ ਫਿਰੇਉਁ ਪ੍ਰਭੁ ਰਾਮ ਨ ਦੇਖੇਉਁ ਆਨ ॥ ੮੧(ਕ) ॥

ਸੋਇ ਸਿਸੁਪਨ ਸੋਇ ਸੋਭਾ ਸੋਇ ਕਪਾਲ ਰਘੁਬੀਰ।
ਭੁਵਨ ਭੁਵਨ ਦੇਖਤ ਫਿਰਉਁ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਮੋਹ ਸਮੀਰ ॥ ੮੧(ਖ)

ਭ੍ਰਮਤ ਮੋਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣ੍ਡ ਅਨੇਕਾ। ਬੀਤੇ ਮਨਹੁਁ ਕਲ੍ਪ ਸਤ ਏਕਾ ॥
ਫਿਰਤ ਫਿਰਤ ਨਿਜ ਆਸ਼੍ਰਮ ਆਯਉਁ। ਤਹਁ ਪੁਨਿ ਰਹਿ ਕਛੁ ਕਾਲ ਗਵਾਁਯਉਁ ॥
ਨਿਜ ਪ੍ਰਭੁ ਜਨ੍ਮ ਅਵਧ ਸੁਨਿ ਪਾਯਉਁ। ਨਿਰ੍ਭਰ ਪ੍ਰੇਮ ਹਰਸ਼ਿ ਉਠਿ ਧਾਯਉਁ ॥
ਦੇਖਉਁ ਜਨ੍ਮ ਮਹੋਤ੍ਸਵ ਜਾਈ। ਜੇਹਿ ਬਿਧਿ ਪ੍ਰਥਮ ਕਹਾ ਮੈਂ ਗਾਈ ॥
ਰਾਮ ਉਦਰ ਦੇਖੇਉਁ ਜਗ ਨਾਨਾ। ਦੇਖਤ ਬਨਇ ਨ ਜਾਇ ਬਖਾਨਾ ॥
ਤਹਁ ਪੁਨਿ ਦੇਖੇਉਁ ਰਾਮ ਸੁਜਾਨਾ। ਮਾਯਾ ਪਤਿ ਕਪਾਲ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਕਰਉਁ ਬਿਚਾਰ ਬਹੋਰਿ ਬਹੋਰੀ। ਮੋਹ ਕਲਿਲ ਬ੍ਯਾਪਿਤ ਮਤਿ ਮੋਰੀ ॥
ਉਭਯ ਘਰੀ ਮਹਁ ਮੈਂ ਸਬ ਦੇਖਾ। ਭਯਉਁ ਭ੍ਰਮਿਤ ਮਨ ਮੋਹ ਬਿਸੇਸ਼ਾ ॥

ਦੋ. ਦੇਖਿ ਕਪਾਲ ਬਿਕਲ ਮੋਹਿ ਬਿਹਁਸੇ ਤਬ ਰਘੁਬੀਰ।
ਬਿਹਁਸਤਹੀਂ ਮੁਖ ਬਾਹੇਰ ਆਯਉਁ ਸੁਨੁ ਮਤਿਧੀਰ ॥ ੮੨(ਕ) ॥

ਸੋਇ ਲਰਿਕਾਈ ਮੋ ਸਨ ਕਰਨ ਲਗੇ ਪੁਨਿ ਰਾਮ।
ਕੋਟਿ ਭਾਁਤਿ ਸਮੁਝਾਵਉਁ ਮਨੁ ਨ ਲਹਇ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮ ॥ ੮੨(ਖ) ॥

ਦੇਖਿ ਚਰਿਤ ਯਹ ਸੋ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ। ਸਮੁਝਤ ਦੇਹ ਦਸਾ ਬਿਸਰਾਈ ॥
ਧਰਨਿ ਪਰੇਉਁ ਮੁਖ ਆਵ ਨ ਬਾਤਾ। ਤ੍ਰਾਹਿ ਤ੍ਰਾਹਿ ਆਰਤ ਜਨ ਤ੍ਰਾਤਾ ॥
ਪ੍ਰੇਮਾਕੁਲ ਪ੍ਰਭੁ ਮੋਹਿ ਬਿਲੋਕੀ। ਨਿਜ ਮਾਯਾ ਪ੍ਰਭੁਤਾ ਤਬ ਰੋਕੀ ॥
ਕਰ ਸਰੋਜ ਪ੍ਰਭੁ ਮਮ ਸਿਰ ਧਰੇਊ। ਦੀਨਦਯਾਲ ਸਕਲ ਦੁਖ ਹਰੇਊ ॥
ਕੀਨ੍ਹ ਰਾਮ ਮੋਹਿ ਬਿਗਤ ਬਿਮੋਹਾ। ਸੇਵਕ ਸੁਖਦ ਕਪਾ ਸਨ੍ਦੋਹਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁਤਾ ਪ੍ਰਥਮ ਬਿਚਾਰਿ ਬਿਚਾਰੀ। ਮਨ ਮਹਁ ਹੋਇ ਹਰਸ਼ ਅਤਿ ਭਾਰੀ ॥
ਭਗਤ ਬਛਲਤਾ ਪ੍ਰਭੁ ਕੈ ਦੇਖੀ। ਉਪਜੀ ਮਮ ਉਰ ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਸਜਲ ਨਯਨ ਪੁਲਕਿਤ ਕਰ ਜੋਰੀ। ਕੀਨ੍ਹਿਉਁ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਬਿਨਯ ਬਹੋਰੀ ॥

ਦੋ. ਸੁਨਿ ਸਪ੍ਰੇਮ ਮਮ ਬਾਨੀ ਦੇਖਿ ਦੀਨ ਨਿਜ ਦਾਸ।
ਬਚਨ ਸੁਖਦ ਗਮ੍ਭੀਰ ਮਦੁ ਬੋਲੇ ਰਮਾਨਿਵਾਸ ॥ ੮੩(ਕ) ॥

ਕਾਕਭਸੁਣ੍ਡਿ ਮਾਗੁ ਬਰ ਅਤਿ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਮੋਹਿ ਜਾਨਿ।
ਅਨਿਮਾਦਿਕ ਸਿਧਿ ਅਪਰ ਰਿਧਿ ਮੋਚ੍ਛ ਸਕਲ ਸੁਖ ਖਾਨਿ ॥ ੮੩(ਖ) ॥

ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਬੇਕ ਬਿਰਤਿ ਬਿਗ੍ਯਾਨਾ। ਮੁਨਿ ਦੁਰ੍ਲਭ ਗੁਨ ਜੇ ਜਗ ਨਾਨਾ ॥
ਆਜੁ ਦੇਉਁ ਸਬ ਸਂਸਯ ਨਾਹੀਂ। ਮਾਗੁ ਜੋ ਤੋਹਿ ਭਾਵ ਮਨ ਮਾਹੀਂ ॥
ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਬਚਨ ਅਧਿਕ ਅਨੁਰਾਗੇਉਁ। ਮਨ ਅਨੁਮਾਨ ਕਰਨ ਤਬ ਲਾਗੇਊਁ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਕਹ ਦੇਨ ਸਕਲ ਸੁਖ ਸਹੀ। ਭਗਤਿ ਆਪਨੀ ਦੇਨ ਨ ਕਹੀ ॥
ਭਗਤਿ ਹੀਨ ਗੁਨ ਸਬ ਸੁਖ ਐਸੇ। ਲਵਨ ਬਿਨਾ ਬਹੁ ਬਿਞ੍ਜਨ ਜੈਸੇ ॥
ਭਜਨ ਹੀਨ ਸੁਖ ਕਵਨੇ ਕਾਜਾ। ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਬੋਲੇਉਁ ਖਗਰਾਜਾ ॥
ਜੌਂ ਪ੍ਰਭੁ ਹੋਇ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਬਰ ਦੇਹੂ। ਮੋ ਪਰ ਕਰਹੁ ਕਪਾ ਅਰੁ ਨੇਹੂ ॥
ਮਨ ਭਾਵਤ ਬਰ ਮਾਗਉਁ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਤੁਮ੍ਹ ਉਦਾਰ ਉਰ ਅਨ੍ਤਰਜਾਮੀ ॥

ਦੋ. ਅਬਿਰਲ ਭਗਤਿ ਬਿਸੁਧ੍ਦ ਤਵ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਪੁਰਾਨ ਜੋ ਗਾਵ।
ਜੇਹਿ ਖੋਜਤ ਜੋਗੀਸ ਮੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਸਾਦ ਕੋਉ ਪਾਵ ॥ ੮੪(ਕ) ॥

ਭਗਤ ਕਲ੍ਪਤਰੁ ਪ੍ਰਨਤ ਹਿਤ ਕਪਾ ਸਿਨ੍ਧੁ ਸੁਖ ਧਾਮ।
ਸੋਇ ਨਿਜ ਭਗਤਿ ਮੋਹਿ ਪ੍ਰਭੁ ਦੇਹੁ ਦਯਾ ਕਰਿ ਰਾਮ ॥ ੮੪(ਖ) ॥

ਏਵਮਸ੍ਤੁ ਕਹਿ ਰਘੁਕੁਲਨਾਯਕ। ਬੋਲੇ ਬਚਨ ਪਰਮ ਸੁਖਦਾਯਕ ॥
ਸੁਨੁ ਬਾਯਸ ਤੈਂ ਸਹਜ ਸਯਾਨਾ। ਕਾਹੇ ਨ ਮਾਗਸਿ ਅਸ ਬਰਦਾਨਾ ॥

ਸਬ ਸੁਖ ਖਾਨਿ ਭਗਤਿ ਤੈਂ ਮਾਗੀ। ਨਹਿਂ ਜਗ ਕੋਉ ਤੋਹਿ ਸਮ ਬਡ़ਭਾਗੀ ॥
ਜੋ ਮੁਨਿ ਕੋਟਿ ਜਤਨ ਨਹਿਂ ਲਹਹੀਂ। ਜੇ ਜਪ ਜੋਗ ਅਨਲ ਤਨ ਦਹਹੀਂ ॥
ਰੀਝੇਉਁ ਦੇਖਿ ਤੋਰਿ ਚਤੁਰਾਈ। ਮਾਗੇਹੁ ਭਗਤਿ ਮੋਹਿ ਅਤਿ ਭਾਈ ॥
ਸੁਨੁ ਬਿਹਙ੍ਗ ਪ੍ਰਸਾਦ ਅਬ ਮੋਰੇਂ। ਸਬ ਸੁਭ ਗੁਨ ਬਸਿਹਹਿਂ ਉਰ ਤੋਰੇਂ ॥
ਭਗਤਿ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਾਗਾ। ਜੋਗ ਚਰਿਤ੍ਰ ਰਹਸ੍ਯ ਬਿਭਾਗਾ ॥
ਜਾਨਬ ਤੈਂ ਸਬਹੀ ਕਰ ਭੇਦਾ। ਮਮ ਪ੍ਰਸਾਦ ਨਹਿਂ ਸਾਧਨ ਖੇਦਾ ॥

ਦੋਂ.ਮਾਯਾ ਸਮ੍ਭਵ ਭ੍ਰਮ ਸਬ ਅਬ ਨ ਬ੍ਯਾਪਿਹਹਿਂ ਤੋਹਿ।
ਜਾਨੇਸੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਅਨਾਦਿ ਅਜ ਅਗੁਨ ਗੁਨਾਕਰ ਮੋਹਿ ॥ ੮੫(ਕ) ॥

ਮੋਹਿ ਭਗਤ ਪ੍ਰਿਯ ਸਨ੍ਤਤ ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਸੁਨੁ ਕਾਗ।
ਕਾਯਁ ਬਚਨ ਮਨ ਮਮ ਪਦ ਕਰੇਸੁ ਅਚਲ ਅਨੁਰਾਗ ॥ ੮੫(ਖ) ॥

ਅਬ ਸੁਨੁ ਪਰਮ ਬਿਮਲ ਮਮ ਬਾਨੀ। ਸਤ੍ਯ ਸੁਗਮ ਨਿਗਮਾਦਿ ਬਖਾਨੀ ॥
ਨਿਜ ਸਿਦ੍ਧਾਨ੍ਤ ਸੁਨਾਵਉਁ ਤੋਹੀ। ਸੁਨੁ ਮਨ ਧਰੁ ਸਬ ਤਜਿ ਭਜੁ ਮੋਹੀ ॥
ਮਮ ਮਾਯਾ ਸਮ੍ਭਵ ਸਂਸਾਰਾ। ਜੀਵ ਚਰਾਚਰ ਬਿਬਿਧਿ ਪ੍ਰਕਾਰਾ ॥
ਸਬ ਮਮ ਪ੍ਰਿਯ ਸਬ ਮਮ ਉਪਜਾਏ। ਸਬ ਤੇ ਅਧਿਕ ਮਨੁਜ ਮੋਹਿ ਭਾਏ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਮਹਁ ਦ੍ਵਿਜ ਦ੍ਵਿਜ ਮਹਁ ਸ਼੍ਰੁਤਿਧਾਰੀ। ਤਿਨ੍ਹ ਮਹੁਁ ਨਿਗਮ ਧਰਮ ਅਨੁਸਾਰੀ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਮਹਁ ਪ੍ਰਿਯ ਬਿਰਕ੍ਤ ਪੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨੀ। ਗ੍ਯਾਨਿਹੁ ਤੇ ਅਤਿ ਪ੍ਰਿਯ ਬਿਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਤੇ ਪੁਨਿ ਮੋਹਿ ਪ੍ਰਿਯ ਨਿਜ ਦਾਸਾ। ਜੇਹਿ ਗਤਿ ਮੋਰਿ ਨ ਦੂਸਰਿ ਆਸਾ ॥
ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਸਤ੍ਯ ਕਹਉਁ ਤੋਹਿ ਪਾਹੀਂ। ਮੋਹਿ ਸੇਵਕ ਸਮ ਪ੍ਰਿਯ ਕੋਉ ਨਾਹੀਂ ॥
ਭਗਤਿ ਹੀਨ ਬਿਰਞ੍ਚਿ ਕਿਨ ਹੋਈ। ਸਬ ਜੀਵਹੁ ਸਮ ਪ੍ਰਿਯ ਮੋਹਿ ਸੋਈ ॥
ਭਗਤਿਵਨ੍ਤ ਅਤਿ ਨੀਚਉ ਪ੍ਰਾਨੀ। ਮੋਹਿ ਪ੍ਰਾਨਪ੍ਰਿਯ ਅਸਿ ਮਮ ਬਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਸੁਚਿ ਸੁਸੀਲ ਸੇਵਕ ਸੁਮਤਿ ਪ੍ਰਿਯ ਕਹੁ ਕਾਹਿ ਨ ਲਾਗ।
ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਪੁਰਾਨ ਕਹ ਨੀਤਿ ਅਸਿ ਸਾਵਧਾਨ ਸੁਨੁ ਕਾਗ ॥ ੮੬ ॥

ਏਕ ਪਿਤਾ ਕੇ ਬਿਪੁਲ ਕੁਮਾਰਾ। ਹੋਹਿਂ ਪਥਕ ਗੁਨ ਸੀਲ ਅਚਾਰਾ ॥
ਕੋਉ ਪਣ੍ਡਿਨ੍ਤ ਕੋਉ ਤਾਪਸ ਗ੍ਯਾਤਾ। ਕੋਉ ਧਨਵਨ੍ਤ ਸੂਰ ਕੋਉ ਦਾਤਾ ॥
ਕੋਉ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਧਰ੍ਮਰਤ ਕੋਈ। ਸਬ ਪਰ ਪਿਤਹਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸਮ ਹੋਈ ॥
ਕੋਉ ਪਿਤੁ ਭਗਤ ਬਚਨ ਮਨ ਕਰ੍ਮਾ। ਸਪਨੇਹੁਁ ਜਾਨ ਨ ਦੂਸਰ ਧਰ੍ਮਾ ॥
ਸੋ ਸੁਤ ਪ੍ਰਿਯ ਪਿਤੁ ਪ੍ਰਾਨ ਸਮਾਨਾ। ਜਦ੍ਯਪਿ ਸੋ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਅਯਾਨਾ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਜੀਵ ਚਰਾਚਰ ਜੇਤੇ। ਤ੍ਰਿਜਗ ਦੇਵ ਨਰ ਅਸੁਰ ਸਮੇਤੇ ॥
ਅਖਿਲ ਬਿਸ੍ਵ ਯਹ ਮੋਰ ਉਪਾਯਾ। ਸਬ ਪਰ ਮੋਹਿ ਬਰਾਬਰਿ ਦਾਯਾ ॥
ਤਿਨ੍ਹ ਮਹਁ ਜੋ ਪਰਿਹਰਿ ਮਦ ਮਾਯਾ। ਭਜੈ ਮੋਹਿ ਮਨ ਬਚ ਅਰੂ ਕਾਯਾ ॥

ਦੋ. ਪੁਰੂਸ਼ ਨਪੁਂਸਕ ਨਾਰਿ ਵਾ ਜੀਵ ਚਰਾਚਰ ਕੋਇ।
ਸਰ੍ਬ ਭਾਵ ਭਜ ਕਪਟ ਤਜਿ ਮੋਹਿ ਪਰਮ ਪ੍ਰਿਯ ਸੋਇ ॥ ੮੭(ਕ) ॥

ਸੋ. ਸਤ੍ਯ ਕਹਉਁ ਖਗ ਤੋਹਿ ਸੁਚਿ ਸੇਵਕ ਮਮ ਪ੍ਰਾਨਪ੍ਰਿਯ।
ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਭਜੁ ਮੋਹਿ ਪਰਿਹਰਿ ਆਸ ਭਰੋਸ ਸਬ ॥ ੮੭(ਖ) ॥

ਕਬਹੂਁ ਕਾਲ ਨ ਬ੍ਯਾਪਿਹਿ ਤੋਹੀ। ਸੁਮਿਰੇਸੁ ਭਜੇਸੁ ਨਿਰਨ੍ਤਰ ਮੋਹੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਬਚਨਾਮਤ ਸੁਨਿ ਨ ਅਘਾਊਁ। ਤਨੁ ਪੁਲਕਿਤ ਮਨ ਅਤਿ ਹਰਸ਼ਾਊਁ ॥
ਸੋ ਸੁਖ ਜਾਨਇ ਮਨ ਅਰੁ ਕਾਨਾ। ਨਹਿਂ ਰਸਨਾ ਪਹਿਂ ਜਾਇ ਬਖਾਨਾ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਸੋਭਾ ਸੁਖ ਜਾਨਹਿਂ ਨਯਨਾ। ਕਹਿ ਕਿਮਿ ਸਕਹਿਂ ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਨਹਿਂ ਬਯਨਾ ॥
ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਮੋਹਿ ਪ੍ਰਬੋਧਿ ਸੁਖ ਦੇਈ। ਲਗੇ ਕਰਨ ਸਿਸੁ ਕੌਤੁਕ ਤੇਈ ॥
ਸਜਲ ਨਯਨ ਕਛੁ ਮੁਖ ਕਰਿ ਰੂਖਾ। ਚਿਤਇ ਮਾਤੁ ਲਾਗੀ ਅਤਿ ਭੂਖਾ ॥
ਦੇਖਿ ਮਾਤੁ ਆਤੁਰ ਉਠਿ ਧਾਈ। ਕਹਿ ਮਦੁ ਬਚਨ ਲਿਏ ਉਰ ਲਾਈ ॥
ਗੋਦ ਰਾਖਿ ਕਰਾਵ ਪਯ ਪਾਨਾ। ਰਘੁਪਤਿ ਚਰਿਤ ਲਲਿਤ ਕਰ ਗਾਨਾ ॥

ਸੋ. ਜੇਹਿ ਸੁਖ ਲਾਗਿ ਪੁਰਾਰਿ ਅਸੁਭ ਬੇਸ਼ ਕਤ ਸਿਵ ਸੁਖਦ।
ਅਵਧਪੁਰੀ ਨਰ ਨਾਰਿ ਤੇਹਿ ਸੁਖ ਮਹੁਁ ਸਨ੍ਤਤ ਮਗਨ ॥ ੮੮(ਕ) ॥

ਸੋਇ ਸੁਖ ਲਵਲੇਸ ਜਿਨ੍ਹ ਬਾਰਕ ਸਪਨੇਹੁਁ ਲਹੇਉ।
ਤੇ ਨਹਿਂ ਗਨਹਿਂ ਖਗੇਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸੁਖਹਿ ਸਜ੍ਜਨ ਸੁਮਤਿ ॥ ੮੮(ਖ) ॥

ਮੈਂ ਪੁਨਿ ਅਵਧ ਰਹੇਉਁ ਕਛੁ ਕਾਲਾ। ਦੇਖੇਉਁ ਬਾਲਬਿਨੋਦ ਰਸਾਲਾ ॥
ਰਾਮ ਪ੍ਰਸਾਦ ਭਗਤਿ ਬਰ ਪਾਯਉਁ। ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਬਨ੍ਦਿ ਨਿਜਾਸ਼੍ਰਮ ਆਯਉਁ ॥
ਤਬ ਤੇ ਮੋਹਿ ਨ ਬ੍ਯਾਪੀ ਮਾਯਾ। ਜਬ ਤੇ ਰਘੁਨਾਯਕ ਅਪਨਾਯਾ ॥
ਯਹ ਸਬ ਗੁਪ੍ਤ ਚਰਿਤ ਮੈਂ ਗਾਵਾ। ਹਰਿ ਮਾਯਾਁ ਜਿਮਿ ਮੋਹਿ ਨਚਾਵਾ ॥
ਨਿਜ ਅਨੁਭਵ ਅਬ ਕਹਉਁ ਖਗੇਸਾ। ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਭਜਨ ਨ ਜਾਹਿ ਕਲੇਸਾ ॥
ਰਾਮ ਕਪਾ ਬਿਨੁ ਸੁਨੁ ਖਗਰਾਈ। ਜਾਨਿ ਨ ਜਾਇ ਰਾਮ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ ॥
ਜਾਨੇਂ ਬਿਨੁ ਨ ਹੋਇ ਪਰਤੀਤੀ। ਬਿਨੁ ਪਰਤੀਤਿ ਹੋਇ ਨਹਿਂ ਪ੍ਰੀਤੀ ॥
ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਿਨਾ ਨਹਿਂ ਭਗਤਿ ਦਿਢ़ਾਈ। ਜਿਮਿ ਖਗਪਤਿ ਜਲ ਕੈ ਚਿਕਨਾਈ ॥

ਸੋ. ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਹੋਇ ਕਿ ਗ੍ਯਾਨ ਗ੍ਯਾਨ ਕਿ ਹੋਇ ਬਿਰਾਗ ਬਿਨੁ।
ਗਾਵਹਿਂ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਸੁਖ ਕਿ ਲਹਿਅ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਬਿਨੁ ॥ ੮੯(ਕ) ॥

ਕੋਉ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮ ਕਿ ਪਾਵ ਤਾਤ ਸਹਜ ਸਨ੍ਤੋਸ਼ ਬਿਨੁ।
ਚਲੈ ਕਿ ਜਲ ਬਿਨੁ ਨਾਵ ਕੋਟਿ ਜਤਨ ਪਚਿ ਪਚਿ ਮਰਿਅ ॥ ੮੯(ਖ) ॥

ਬਿਨੁ ਸਨ੍ਤੋਸ਼ ਨ ਕਾਮ ਨਸਾਹੀਂ। ਕਾਮ ਅਛਤ ਸੁਖ ਸਪਨੇਹੁਁ ਨਾਹੀਂ ॥
ਰਾਮ ਭਜਨ ਬਿਨੁ ਮਿਟਹਿਂ ਕਿ ਕਾਮਾ। ਥਲ ਬਿਹੀਨ ਤਰੁ ਕਬਹੁਁ ਕਿ ਜਾਮਾ ॥
ਬਿਨੁ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਕਿ ਸਮਤਾ ਆਵਇ। ਕੋਉ ਅਵਕਾਸ ਕਿ ਨਭ ਬਿਨੁ ਪਾਵਇ ॥
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਬਿਨਾ ਧਰ੍ਮ ਨਹਿਂ ਹੋਈ। ਬਿਨੁ ਮਹਿ ਗਨ੍ਧ ਕਿ ਪਾਵਇ ਕੋਈ ॥
ਬਿਨੁ ਤਪ ਤੇਜ ਕਿ ਕਰ ਬਿਸ੍ਤਾਰਾ। ਜਲ ਬਿਨੁ ਰਸ ਕਿ ਹੋਇ ਸਂਸਾਰਾ ॥
ਸੀਲ ਕਿ ਮਿਲ ਬਿਨੁ ਬੁਧ ਸੇਵਕਾਈ। ਜਿਮਿ ਬਿਨੁ ਤੇਜ ਨ ਰੂਪ ਗੋਸਾਈ ॥
ਨਿਜ ਸੁਖ ਬਿਨੁ ਮਨ ਹੋਇ ਕਿ ਥੀਰਾ। ਪਰਸ ਕਿ ਹੋਇ ਬਿਹੀਨ ਸਮੀਰਾ ॥
ਕਵਨਿਉ ਸਿਦ੍ਧਿ ਕਿ ਬਿਨੁ ਬਿਸ੍ਵਾਸਾ। ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਭਜਨ ਨ ਭਵ ਭਯ ਨਾਸਾ ॥

ਦੋ. ਬਿਨੁ ਬਿਸ੍ਵਾਸ ਭਗਤਿ ਨਹਿਂ ਤੇਹਿ ਬਿਨੁ ਦ੍ਰਵਹਿਂ ਨ ਰਾਮੁ।
ਰਾਮ ਕਪਾ ਬਿਨੁ ਸਪਨੇਹੁਁ ਜੀਵ ਨ ਲਹ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮੁ ॥ ੯੦(ਕ) ॥

ਸੋ. ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਮਤਿਧੀਰ ਤਜਿ ਕੁਤਰ੍ਕ ਸਂਸਯ ਸਕਲ।
ਭਜਹੁ ਰਾਮ ਰਘੁਬੀਰ ਕਰੁਨਾਕਰ ਸੁਨ੍ਦਰ ਸੁਖਦ ॥ ੯੦(ਖ) ॥

ਨਿਜ ਮਤਿ ਸਰਿਸ ਨਾਥ ਮੈਂ ਗਾਈ। ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਤਾਪ ਮਹਿਮਾ ਖਗਰਾਈ ॥
ਕਹੇਉਁ ਨ ਕਛੁ ਕਰਿ ਜੁਗੁਤਿ ਬਿਸੇਸ਼ੀ। ਯਹ ਸਬ ਮੈਂ ਨਿਜ ਨਯਨਨ੍ਹਿ ਦੇਖੀ ॥
ਮਹਿਮਾ ਨਾਮ ਰੂਪ ਗੁਨ ਗਾਥਾ। ਸਕਲ ਅਮਿਤ ਅਨਨ੍ਤ ਰਘੁਨਾਥਾ ॥
ਨਿਜ ਨਿਜ ਮਤਿ ਮੁਨਿ ਹਰਿ ਗੁਨ ਗਾਵਹਿਂ। ਨਿਗਮ ਸੇਸ਼ ਸਿਵ ਪਾਰ ਨ ਪਾਵਹਿਂ ॥
ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਆਦਿ ਖਗ ਮਸਕ ਪ੍ਰਜਨ੍ਤਾ। ਨਭ ਉਡ़ਾਹਿਂ ਨਹਿਂ ਪਾਵਹਿਂ ਅਨ੍ਤਾ ॥
ਤਿਮਿ ਰਘੁਪਤਿ ਮਹਿਮਾ ਅਵਗਾਹਾ। ਤਾਤ ਕਬਹੁਁ ਕੋਉ ਪਾਵ ਕਿ ਥਾਹਾ ॥
ਰਾਮੁ ਕਾਮ ਸਤ ਕੋਟਿ ਸੁਭਗ ਤਨ। ਦੁਰ੍ਗਾ ਕੋਟਿ ਅਮਿਤ ਅਰਿ ਮਰ੍ਦਨ ॥
ਸਕ੍ਰ ਕੋਟਿ ਸਤ ਸਰਿਸ ਬਿਲਾਸਾ। ਨਭ ਸਤ ਕੋਟਿ ਅਮਿਤ ਅਵਕਾਸਾ ॥

ਦੋ. ਮਰੁਤ ਕੋਟਿ ਸਤ ਬਿਪੁਲ ਬਲ ਰਬਿ ਸਤ ਕੋਟਿ ਪ੍ਰਕਾਸ।
ਸਸਿ ਸਤ ਕੋਟਿ ਸੁਸੀਤਲ ਸਮਨ ਸਕਲ ਭਵ ਤ੍ਰਾਸ ॥ ੯੧(ਕ) ॥

ਕਾਲ ਕੋਟਿ ਸਤ ਸਰਿਸ ਅਤਿ ਦੁਸ੍ਤਰ ਦੁਰ੍ਗ ਦੁਰਨ੍ਤ।
ਧੂਮਕੇਤੁ ਸਤ ਕੋਟਿ ਸਮ ਦੁਰਾਧਰਸ਼ ਭਗਵਨ੍ਤ ॥ ੯੧(ਖ) ॥

ਪ੍ਰਭੁ ਅਗਾਧ ਸਤ ਕੋਟਿ ਪਤਾਲਾ। ਸਮਨ ਕੋਟਿ ਸਤ ਸਰਿਸ ਕਰਾਲਾ ॥
ਤੀਰਥ ਅਮਿਤ ਕੋਟਿ ਸਮ ਪਾਵਨ। ਨਾਮ ਅਖਿਲ ਅਘ ਪੂਗ ਨਸਾਵਨ ॥
ਹਿਮਗਿਰਿ ਕੋਟਿ ਅਚਲ ਰਘੁਬੀਰਾ। ਸਿਨ੍ਧੁ ਕੋਟਿ ਸਤ ਸਮ ਗਮ੍ਭੀਰਾ ॥
ਕਾਮਧੇਨੁ ਸਤ ਕੋਟਿ ਸਮਾਨਾ। ਸਕਲ ਕਾਮ ਦਾਯਕ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਸਾਰਦ ਕੋਟਿ ਅਮਿਤ ਚਤੁਰਾਈ। ਬਿਧਿ ਸਤ ਕੋਟਿ ਸਸ਼੍ਟਿ ਨਿਪੁਨਾਈ ॥
ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਕੋਟਿ ਸਮ ਪਾਲਨ ਕਰ੍ਤਾ। ਰੁਦ੍ਰ ਕੋਟਿ ਸਤ ਸਮ ਸਂਹਰ੍ਤਾ ॥
ਧਨਦ ਕੋਟਿ ਸਤ ਸਮ ਧਨਵਾਨਾ। ਮਾਯਾ ਕੋਟਿ ਪ੍ਰਪਞ੍ਚ ਨਿਧਾਨਾ ॥
ਭਾਰ ਧਰਨ ਸਤ ਕੋਟਿ ਅਹੀਸਾ। ਨਿਰਵਧਿ ਨਿਰੁਪਮ ਪ੍ਰਭੁ ਜਗਦੀਸਾ ॥

ਛਂ. ਨਿਰੁਪਮ ਨ ਉਪਮਾ ਆਨ ਰਾਮ ਸਮਾਨ ਰਾਮੁ ਨਿਗਮ ਕਹੈ।
ਜਿਮਿ ਕੋਟਿ ਸਤ ਖਦ੍ਯੋਤ ਸਮ ਰਬਿ ਕਹਤ ਅਤਿ ਲਘੁਤਾ ਲਹੈ ॥
ਏਹਿ ਭਾਁਤਿ ਨਿਜ ਨਿਜ ਮਤਿ ਬਿਲਾਸ ਮੁਨਿਸ ਹਰਿਹਿ ਬਖਾਨਹੀਂ।
ਪ੍ਰਭੁ ਭਾਵ ਗਾਹਕ ਅਤਿ ਕਪਾਲ ਸਪ੍ਰੇਮ ਸੁਨਿ ਸੁਖ ਮਾਨਹੀਂ ॥

ਦੋ. ਰਾਮੁ ਅਮਿਤ ਗੁਨ ਸਾਗਰ ਥਾਹ ਕਿ ਪਾਵਇ ਕੋਇ।
ਸਨ੍ਤਨ੍ਹ ਸਨ ਜਸ ਕਿਛੁ ਸੁਨੇਉਁ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸੁਨਾਯਉਁ ਸੋਇ ॥ ੯੨(ਕ) ॥

ਸੋ. ਭਾਵ ਬਸ੍ਯ ਭਗਵਾਨ ਸੁਖ ਨਿਧਾਨ ਕਰੁਨਾ ਭਵਨ।
ਤਜਿ ਮਮਤਾ ਮਦ ਮਾਨ ਭਜਿਅ ਸਦਾ ਸੀਤਾ ਰਵਨ ॥ ੯੨(ਖ) ॥

ਸੁਨਿ ਭੁਸੁਣ੍ਡਿ ਕੇ ਬਚਨ ਸੁਹਾਏ। ਹਰਸ਼ਿਤ ਖਗਪਤਿ ਪਙ੍ਖ ਫੁਲਾਏ ॥
ਨਯਨ ਨੀਰ ਮਨ ਅਤਿ ਹਰਸ਼ਾਨਾ। ਸ਼੍ਰੀਰਘੁਪਤਿ ਪ੍ਰਤਾਪ ਉਰ ਆਨਾ ॥
ਪਾਛਿਲ ਮੋਹ ਸਮੁਝਿ ਪਛਿਤਾਨਾ। ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਅਨਾਦਿ ਮਨੁਜ ਕਰਿ ਮਾਨਾ ॥
ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਕਾਗ ਚਰਨ ਸਿਰੁ ਨਾਵਾ। ਜਾਨਿ ਰਾਮ ਸਮ ਪ੍ਰੇਮ ਬਢ़ਾਵਾ ॥
ਗੁਰ ਬਿਨੁ ਭਵ ਨਿਧਿ ਤਰਇ ਨ ਕੋਈ। ਜੌਂ ਬਿਰਞ੍ਚਿ ਸਙ੍ਕਰ ਸਮ ਹੋਈ ॥
ਸਂਸਯ ਸਰ੍ਪ ਗ੍ਰਸੇਉ ਮੋਹਿ ਤਾਤਾ। ਦੁਖਦ ਲਹਰਿ ਕੁਤਰ੍ਕ ਬਹੁ ਬ੍ਰਾਤਾ ॥
ਤਵ ਸਰੂਪ ਗਾਰੁਡ़ਿ ਰਘੁਨਾਯਕ। ਮੋਹਿ ਜਿਆਯਉ ਜਨ ਸੁਖਦਾਯਕ ॥
ਤਵ ਪ੍ਰਸਾਦ ਮਮ ਮੋਹ ਨਸਾਨਾ। ਰਾਮ ਰਹਸ੍ਯ ਅਨੂਪਮ ਜਾਨਾ ॥

ਦੋ. ਤਾਹਿ ਪ੍ਰਸਂਸਿ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਿ ਸੀਸ ਨਾਇ ਕਰ ਜੋਰਿ।
ਬਚਨ ਬਿਨੀਤ ਸਪ੍ਰੇਮ ਮਦੁ ਬੋਲੇਉ ਗਰੁਡ़ ਬਹੋਰਿ ॥ ੯੩(ਕ) ॥

ਪ੍ਰਭੁ ਅਪਨੇ ਅਬਿਬੇਕ ਤੇ ਬੂਝਉਁ ਸ੍ਵਾਮੀ ਤੋਹਿ।
ਕਪਾਸਿਨ੍ਧੁ ਸਾਦਰ ਕਹਹੁ ਜਾਨਿ ਦਾਸ ਨਿਜ ਮੋਹਿ ॥ ੯੩(ਖ) ॥

ਤੁਮ੍ਹ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਤਨ੍ਯ ਤਮ ਪਾਰਾ। ਸੁਮਤਿ ਸੁਸੀਲ ਸਰਲ ਆਚਾਰਾ ॥
ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਤਿ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਨਿਵਾਸਾ। ਰਘੁਨਾਯਕ ਕੇ ਤੁਮ੍ਹ ਪ੍ਰਿਯ ਦਾਸਾ ॥
ਕਾਰਨ ਕਵਨ ਦੇਹ ਯਹ ਪਾਈ। ਤਾਤ ਸਕਲ ਮੋਹਿ ਕਹਹੁ ਬੁਝਾਈ ॥
ਰਾਮ ਚਰਿਤ ਸਰ ਸੁਨ੍ਦਰ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਪਾਯਹੁ ਕਹਾਁ ਕਹਹੁ ਨਭਗਾਮੀ ॥
ਨਾਥ ਸੁਨਾ ਮੈਂ ਅਸ ਸਿਵ ਪਾਹੀਂ। ਮਹਾ ਪ੍ਰਲਯਹੁਁ ਨਾਸ ਤਵ ਨਾਹੀਂ ॥
ਮੁਧਾ ਬਚਨ ਨਹਿਂ ਈਸ੍ਵਰ ਕਹਈ। ਸੋਉ ਮੋਰੇਂ ਮਨ ਸਂਸਯ ਅਹਈ ॥
ਅਗ ਜਗ ਜੀਵ ਨਾਗ ਨਰ ਦੇਵਾ। ਨਾਥ ਸਕਲ ਜਗੁ ਕਾਲ ਕਲੇਵਾ ॥
ਅਣ੍ਡ ਕਟਾਹ ਅਮਿਤ ਲਯ ਕਾਰੀ। ਕਾਲੁ ਸਦਾ ਦੁਰਤਿਕ੍ਰਮ ਭਾਰੀ ॥

ਸੋ. ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਨ ਬ੍ਯਾਪਤ ਕਾਲ ਅਤਿ ਕਰਾਲ ਕਾਰਨ ਕਵਨ।
ਮੋਹਿ ਸੋ ਕਹਹੁ ਕਪਾਲ ਗ੍ਯਾਨ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਿ ਜੋਗ ਬਲ ॥ ੯੪(ਕ) ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰਭੁ ਤਵ ਆਸ਼੍ਰਮ ਆਏਁ ਮੋਰ ਮੋਹ ਭ੍ਰਮ ਭਾਗ।
ਕਾਰਨ ਕਵਨ ਸੋ ਨਾਥ ਸਬ ਕਹਹੁ ਸਹਿਤ ਅਨੁਰਾਗ ॥ ੯੪(ਖ) ॥

ਗਰੁਡ़ ਗਿਰਾ ਸੁਨਿ ਹਰਸ਼ੇਉ ਕਾਗਾ। ਬੋਲੇਉ ਉਮਾ ਪਰਮ ਅਨੁਰਾਗਾ ॥
ਧਨ੍ਯ ਧਨ੍ਯ ਤਵ ਮਤਿ ਉਰਗਾਰੀ। ਪ੍ਰਸ੍ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਰਿ ਮੋਹਿ ਅਤਿ ਪ੍ਯਾਰੀ ॥
ਸੁਨਿ ਤਵ ਪ੍ਰਸ੍ਨ ਸਪ੍ਰੇਮ ਸੁਹਾਈ। ਬਹੁਤ ਜਨਮ ਕੈ ਸੁਧਿ ਮੋਹਿ ਆਈ ॥
ਸਬ ਨਿਜ ਕਥਾ ਕਹਉਁ ਮੈਂ ਗਾਈ। ਤਾਤ ਸੁਨਹੁ ਸਾਦਰ ਮਨ ਲਾਈ ॥
ਜਪ ਤਪ ਮਖ ਸਮ ਦਮ ਬ੍ਰਤ ਦਾਨਾ। ਬਿਰਤਿ ਬਿਬੇਕ ਜੋਗ ਬਿਗ੍ਯਾਨਾ ॥
ਸਬ ਕਰ ਫਲ ਰਘੁਪਤਿ ਪਦ ਪ੍ਰੇਮਾ। ਤੇਹਿ ਬਿਨੁ ਕੋਉ ਨ ਪਾਵਇ ਛੇਮਾ ॥
ਏਹਿ ਤਨ ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਮੈਂ ਪਾਈ। ਤਾਤੇ ਮੋਹਿ ਮਮਤਾ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਜੇਹਿ ਤੇਂ ਕਛੁ ਨਿਜ ਸ੍ਵਾਰਥ ਹੋਈ। ਤੇਹਿ ਪਰ ਮਮਤਾ ਕਰ ਸਬ ਕੋਈ ॥

ਸੋ. ਪਨ੍ਨਗਾਰਿ ਅਸਿ ਨੀਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਮ੍ਮਤ ਸਜ੍ਜਨ ਕਹਹਿਂ।
ਅਤਿ ਨੀਚਹੁ ਸਨ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰਿਅ ਜਾਨਿ ਨਿਜ ਪਰਮ ਹਿਤ ॥ ੯੫(ਕ) ॥

ਪਾਟ ਕੀਟ ਤੇਂ ਹੋਇ ਤੇਹਿ ਤੇਂ ਪਾਟਮ੍ਬਰ ਰੁਚਿਰ।
ਕਮਿ ਪਾਲਇ ਸਬੁ ਕੋਇ ਪਰਮ ਅਪਾਵਨ ਪ੍ਰਾਨ ਸਮ ॥ ੯੫(ਖ) ॥

ਸ੍ਵਾਰਥ ਸਾਁਚ ਜੀਵ ਕਹੁਁ ਏਹਾ। ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਰਾਮ ਪਦ ਨੇਹਾ ॥
ਸੋਇ ਪਾਵਨ ਸੋਇ ਸੁਭਗ ਸਰੀਰਾ। ਜੋ ਤਨੁ ਪਾਇ ਭਜਿਅ ਰਘੁਬੀਰਾ ॥
ਰਾਮ ਬਿਮੁਖ ਲਹਿ ਬਿਧਿ ਸਮ ਦੇਹੀ। ਕਬਿ ਕੋਬਿਦ ਨ ਪ੍ਰਸਂਸਹਿਂ ਤੇਹੀ ॥
ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਏਹਿਂ ਤਨ ਉਰ ਜਾਮੀ। ਤਾਤੇ ਮੋਹਿ ਪਰਮ ਪ੍ਰਿਯ ਸ੍ਵਾਮੀ ॥
ਤਜਉਁ ਨ ਤਨ ਨਿਜ ਇਚ੍ਛਾ ਮਰਨਾ। ਤਨ ਬਿਨੁ ਬੇਦ ਭਜਨ ਨਹਿਂ ਬਰਨਾ ॥
ਪ੍ਰਥਮ ਮੋਹਁ ਮੋਹਿ ਬਹੁਤ ਬਿਗੋਵਾ। ਰਾਮ ਬਿਮੁਖ ਸੁਖ ਕਬਹੁਁ ਨ ਸੋਵਾ ॥
ਨਾਨਾ ਜਨਮ ਕਰ੍ਮ ਪੁਨਿ ਨਾਨਾ। ਕਿਏ ਜੋਗ ਜਪ ਤਪ ਮਖ ਦਾਨਾ ॥
ਕਵਨ ਜੋਨਿ ਜਨਮੇਉਁ ਜਹਁ ਨਾਹੀਂ। ਮੈਂ ਖਗੇਸ ਭ੍ਰਮਿ ਭ੍ਰਮਿ ਜਗ ਮਾਹੀਂ ॥
ਦੇਖੇਉਁ ਕਰਿ ਸਬ ਕਰਮ ਗੋਸਾਈ। ਸੁਖੀ ਨ ਭਯਉਁ ਅਬਹਿਂ ਕੀ ਨਾਈ ॥
ਸੁਧਿ ਮੋਹਿ ਨਾਥ ਜਨ੍ਮ ਬਹੁ ਕੇਰੀ। ਸਿਵ ਪ੍ਰਸਾਦ ਮਤਿ ਮੋਹਁ ਨ ਘੇਰੀ ॥

ਦੋ. ਪ੍ਰਥਮ ਜਨ੍ਮ ਕੇ ਚਰਿਤ ਅਬ ਕਹਉਁ ਸੁਨਹੁ ਬਿਹਗੇਸ।
ਸੁਨਿ ਪ੍ਰਭੁ ਪਦ ਰਤਿ ਉਪਜਇ ਜਾਤੇਂ ਮਿਟਹਿਂ ਕਲੇਸ ॥ ੯੬(ਕ) ॥

ਪੂਰੁਬ ਕਲ੍ਪ ਏਕ ਪ੍ਰਭੁ ਜੁਗ ਕਲਿਜੁਗ ਮਲ ਮੂਲ ॥
ਨਰ ਅਰੁ ਨਾਰਿ ਅਧਰ੍ਮ ਰਤ ਸਕਲ ਨਿਗਮ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲ ॥ ੯੬(ਖ) ॥

ਤੇਹਿ ਕਲਿਜੁਗ ਕੋਸਲਪੁਰ ਜਾਈ। ਜਨ੍ਮਤ ਭਯਉਁ ਸੂਦ੍ਰ ਤਨੁ ਪਾਈ ॥
ਸਿਵ ਸੇਵਕ ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਅਰੁ ਬਾਨੀ। ਆਨ ਦੇਵ ਨਿਨ੍ਦਕ ਅਭਿਮਾਨੀ ॥
ਧਨ ਮਦ ਮਤ੍ਤ ਪਰਮ ਬਾਚਾਲਾ। ਉਗ੍ਰਬੁਦ੍ਧਿ ਉਰ ਦਮ੍ਭ ਬਿਸਾਲਾ ॥
ਜਦਪਿ ਰਹੇਉਁ ਰਘੁਪਤਿ ਰਜਧਾਨੀ। ਤਦਪਿ ਨ ਕਛੁ ਮਹਿਮਾ ਤਬ ਜਾਨੀ ॥
ਅਬ ਜਾਨਾ ਮੈਂ ਅਵਧ ਪ੍ਰਭਾਵਾ। ਨਿਗਮਾਗਮ ਪੁਰਾਨ ਅਸ ਗਾਵਾ ॥
ਕਵਨੇਹੁਁ ਜਨ੍ਮ ਅਵਧ ਬਸ ਜੋਈ। ਰਾਮ ਪਰਾਯਨ ਸੋ ਪਰਿ ਹੋਈ ॥
ਅਵਧ ਪ੍ਰਭਾਵ ਜਾਨ ਤਬ ਪ੍ਰਾਨੀ। ਜਬ ਉਰ ਬਸਹਿਂ ਰਾਮੁ ਧਨੁਪਾਨੀ ॥
ਸੋ ਕਲਿਕਾਲ ਕਠਿਨ ਉਰਗਾਰੀ। ਪਾਪ ਪਰਾਯਨ ਸਬ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਕਲਿਮਲ ਗ੍ਰਸੇ ਧਰ੍ਮ ਸਬ ਲੁਪ੍ਤ ਭਏ ਸਦਗ੍ਰਨ੍ਥ।
ਦਮ੍ਭਿਨ੍ਹ ਨਿਜ ਮਤਿ ਕਲ੍ਪਿ ਕਰਿ ਪ੍ਰਗਟ ਕਿਏ ਬਹੁ ਪਨ੍ਥ ॥ ੯੭(ਕ) ॥

ਭਏ ਲੋਗ ਸਬ ਮੋਹਬਸ ਲੋਭ ਗ੍ਰਸੇ ਸੁਭ ਕਰ੍ਮ।
ਸੁਨੁ ਹਰਿਜਾਨ ਗ੍ਯਾਨ ਨਿਧਿ ਕਹਉਁ ਕਛੁਕ ਕਲਿਧਰ੍ਮ ॥ ੯੭(ਖ) ॥

ਬਰਨ ਧਰ੍ਮ ਨਹਿਂ ਆਸ਼੍ਰਮ ਚਾਰੀ। ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਬਿਰੋਧ ਰਤ ਸਬ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥
ਦ੍ਵਿਜ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਬੇਚਕ ਭੂਪ ਪ੍ਰਜਾਸਨ। ਕੋਉ ਨਹਿਂ ਮਾਨ ਨਿਗਮ ਅਨੁਸਾਸਨ ॥
ਮਾਰਗ ਸੋਇ ਜਾ ਕਹੁਁ ਜੋਇ ਭਾਵਾ। ਪਣ੍ਡਿਤ ਸੋਇ ਜੋ ਗਾਲ ਬਜਾਵਾ ॥
ਮਿਥ੍ਯਾਰਮ੍ਭ ਦਮ੍ਭ ਰਤ ਜੋਈ। ਤਾ ਕਹੁਁ ਸਨ੍ਤ ਕਹਇ ਸਬ ਕੋਈ ॥
ਸੋਇ ਸਯਾਨ ਜੋ ਪਰਧਨ ਹਾਰੀ। ਜੋ ਕਰ ਦਮ੍ਭ ਸੋ ਬਡ़ ਆਚਾਰੀ ॥
ਜੌ ਕਹ ਝੂਁਠ ਮਸਖਰੀ ਜਾਨਾ। ਕਲਿਜੁਗ ਸੋਇ ਗੁਨਵਨ੍ਤ ਬਖਾਨਾ ॥
ਨਿਰਾਚਾਰ ਜੋ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਪਥ ਤ੍ਯਾਗੀ। ਕਲਿਜੁਗ ਸੋਇ ਗ੍ਯਾਨੀ ਸੋ ਬਿਰਾਗੀ ॥
ਜਾਕੇਂ ਨਖ ਅਰੁ ਜਟਾ ਬਿਸਾਲਾ। ਸੋਇ ਤਾਪਸ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧ ਕਲਿਕਾਲਾ ॥

ਦੋ. ਅਸੁਭ ਬੇਸ਼ ਭੂਸ਼ਨ ਧਰੇਂ ਭਚ੍ਛਾਭਚ੍ਛ ਜੇ ਖਾਹਿਂ।
ਤੇਇ ਜੋਗੀ ਤੇਇ ਸਿਦ੍ਧ ਨਰ ਪੂਜ੍ਯ ਤੇ ਕਲਿਜੁਗ ਮਾਹਿਂ ॥ ੯੮(ਕ) ॥

ਸੋ. ਜੇ ਅਪਕਾਰੀ ਚਾਰ ਤਿਨ੍ਹ ਕਰ ਗੌਰਵ ਮਾਨ੍ਯ ਤੇਇ।
ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਲਬਾਰ ਤੇਇ ਬਕਤਾ ਕਲਿਕਾਲ ਮਹੁਁ ॥ ੯੮(ਖ) ॥

ਨਾਰਿ ਬਿਬਸ ਨਰ ਸਕਲ ਗੋਸਾਈ। ਨਾਚਹਿਂ ਨਟ ਮਰ੍ਕਟ ਕੀ ਨਾਈ ॥
ਸੂਦ੍ਰ ਦ੍ਵਿਜਨ੍ਹ ਉਪਦੇਸਹਿਂ ਗ੍ਯਾਨਾ। ਮੇਲਿ ਜਨੇਊ ਲੇਹਿਂ ਕੁਦਾਨਾ ॥
ਸਬ ਨਰ ਕਾਮ ਲੋਭ ਰਤ ਕ੍ਰੋਧੀ। ਦੇਵ ਬਿਪ੍ਰ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਨ੍ਤ ਬਿਰੋਧੀ ॥
ਗੁਨ ਮਨ੍ਦਿਰ ਸੁਨ੍ਦਰ ਪਤਿ ਤ੍ਯਾਗੀ। ਭਜਹਿਂ ਨਾਰਿ ਪਰ ਪੁਰੁਸ਼ ਅਭਾਗੀ ॥
ਸੌਭਾਗਿਨੀਂ ਬਿਭੂਸ਼ਨ ਹੀਨਾ। ਬਿਧਵਨ੍ਹ ਕੇ ਸਿਙ੍ਗਾਰ ਨਬੀਨਾ ॥
ਗੁਰ ਸਿਸ਼ ਬਧਿਰ ਅਨ੍ਧ ਕਾ ਲੇਖਾ। ਏਕ ਨ ਸੁਨਇ ਏਕ ਨਹਿਂ ਦੇਖਾ ॥
ਹਰਇ ਸਿਸ਼੍ਯ ਧਨ ਸੋਕ ਨ ਹਰਈ। ਸੋ ਗੁਰ ਘੋਰ ਨਰਕ ਮਹੁਁ ਪਰਈ ॥
ਮਾਤੁ ਪਿਤਾ ਬਾਲਕਨ੍ਹਿ ਬੋਲਾਬਹਿਂ। ਉਦਰ ਭਰੈ ਸੋਇ ਧਰ੍ਮ ਸਿਖਾਵਹਿਂ ॥

ਦੋ. ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਨੁ ਨਾਰਿ ਨਰ ਕਹਹਿਂ ਨ ਦੂਸਰਿ ਬਾਤ।
ਕੌਡ़ੀ ਲਾਗਿ ਲੋਭ ਬਸ ਕਰਹਿਂ ਬਿਪ੍ਰ ਗੁਰ ਘਾਤ ॥ ੯੯(ਕ) ॥

ਬਾਦਹਿਂ ਸੂਦ੍ਰ ਦ੍ਵਿਜਨ੍ਹ ਸਨ ਹਮ ਤੁਮ੍ਹ ਤੇ ਕਛੁ ਘਾਟਿ।
ਜਾਨਇ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸੋ ਬਿਪ੍ਰਬਰ ਆਁਖਿ ਦੇਖਾਵਹਿਂ ਡਾਟਿ ॥ ੯੯(ਖ) ॥

ਪਰ ਤ੍ਰਿਯ ਲਮ੍ਪਟ ਕਪਟ ਸਯਾਨੇ। ਮੋਹ ਦ੍ਰੋਹ ਮਮਤਾ ਲਪਟਾਨੇ ॥
ਤੇਇ ਅਭੇਦਬਾਦੀ ਗ੍ਯਾਨੀ ਨਰ। ਦੇਖਾ ਮੇਂ ਚਰਿਤ੍ਰ ਕਲਿਜੁਗ ਕਰ ॥
ਆਪੁ ਗਏ ਅਰੁ ਤਿਨ੍ਹਹੂ ਘਾਲਹਿਂ। ਜੇ ਕਹੁਁ ਸਤ ਮਾਰਗ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਹਿਂ ॥
ਕਲ੍ਪ ਕਲ੍ਪ ਭਰਿ ਏਕ ਏਕ ਨਰਕਾ। ਪਰਹਿਂ ਜੇ ਦੂਸ਼ਹਿਂ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਕਰਿ ਤਰਕਾ ॥
ਜੇ ਬਰਨਾਧਮ ਤੇਲਿ ਕੁਮ੍ਹਾਰਾ। ਸ੍ਵਪਚ ਕਿਰਾਤ ਕੋਲ ਕਲਵਾਰਾ ॥
ਨਾਰਿ ਮੁਈ ਗਹ ਸਮ੍ਪਤਿ ਨਾਸੀ। ਮੂਡ़ ਮੁਡ़ਾਇ ਹੋਹਿਂ ਸਨ੍ਯਾਸੀ ॥
ਤੇ ਬਿਪ੍ਰਨ੍ਹ ਸਨ ਆਪੁ ਪੁਜਾਵਹਿਂ। ਉਭਯ ਲੋਕ ਨਿਜ ਹਾਥ ਨਸਾਵਹਿਂ ॥
ਬਿਪ੍ਰ ਨਿਰਚ੍ਛਰ ਲੋਲੁਪ ਕਾਮੀ। ਨਿਰਾਚਾਰ ਸਠ ਬਸ਼ਲੀ ਸ੍ਵਾਮੀ ॥
ਸੂਦ੍ਰ ਕਰਹਿਂ ਜਪ ਤਪ ਬ੍ਰਤ ਨਾਨਾ। ਬੈਠਿ ਬਰਾਸਨ ਕਹਹਿਂ ਪੁਰਾਨਾ ॥
ਸਬ ਨਰ ਕਲ੍ਪਿਤ ਕਰਹਿਂ ਅਚਾਰਾ। ਜਾਇ ਨ ਬਰਨਿ ਅਨੀਤਿ ਅਪਾਰਾ ॥

ਦੋ. ਭਏ ਬਰਨ ਸਙ੍ਕਰ ਕਲਿ ਭਿਨ੍ਨਸੇਤੁ ਸਬ ਲੋਗ।
ਕਰਹਿਂ ਪਾਪ ਪਾਵਹਿਂ ਦੁਖ ਭਯ ਰੁਜ ਸੋਕ ਬਿਯੋਗ ॥ ੧੦੦(ਕ) ॥

ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਮ੍ਮਤ ਹਰਿ ਭਕ੍ਤਿ ਪਥ ਸਞ੍ਜੁਤ ਬਿਰਤਿ ਬਿਬੇਕ।
ਤੇਹਿ ਨ ਚਲਹਿਂ ਨਰ ਮੋਹ ਬਸ ਕਲ੍ਪਹਿਂ ਪਨ੍ਥ ਅਨੇਕ ॥ ੧੦੦(ਖ) ॥

ਛਂ. ਬਹੁ ਦਾਮ ਸਁਵਾਰਹਿਂ ਧਾਮ ਜਤੀ। ਬਿਸ਼ਯਾ ਹਰਿ ਲੀਨ੍ਹਿ ਨ ਰਹਿ ਬਿਰਤੀ ॥
ਤਪਸੀ ਧਨਵਨ੍ਤ ਦਰਿਦ੍ਰ ਗਹੀ। ਕਲਿ ਕੌਤੁਕ ਤਾਤ ਨ ਜਾਤ ਕਹੀ ॥
ਕੁਲਵਨ੍ਤਿ ਨਿਕਾਰਹਿਂ ਨਾਰਿ ਸਤੀ। ਗਹ ਆਨਿਹਿਂ ਚੇਰੀ ਨਿਬੇਰਿ ਗਤੀ ॥
ਸੁਤ ਮਾਨਹਿਂ ਮਾਤੁ ਪਿਤਾ ਤਬ ਲੌਂ। ਅਬਲਾਨਨ ਦੀਖ ਨਹੀਂ ਜਬ ਲੌਂ ॥
ਸਸੁਰਾਰਿ ਪਿਆਰਿ ਲਗੀ ਜਬ ਤੇਂ। ਰਿਪਰੂਪ ਕੁਟੁਮ੍ਬ ਭਏ ਤਬ ਤੇਂ ॥
ਨਪ ਪਾਪ ਪਰਾਯਨ ਧਰ੍ਮ ਨਹੀਂ। ਕਰਿ ਦਣ੍ਡ ਬਿਡਮ੍ਬ ਪ੍ਰਜਾ ਨਿਤਹੀਂ ॥
ਧਨਵਨ੍ਤ ਕੁਲੀਨ ਮਲੀਨ ਅਪੀ। ਦ੍ਵਿਜ ਚਿਨ੍ਹ ਜਨੇਉ ਉਘਾਰ ਤਪੀ ॥
ਨਹਿਂ ਮਾਨ ਪੁਰਾਨ ਨ ਬੇਦਹਿ ਜੋ। ਹਰਿ ਸੇਵਕ ਸਨ੍ਤ ਸਹੀ ਕਲਿ ਸੋ।
ਕਬਿ ਬਨ੍ਦ ਉਦਾਰ ਦੁਨੀ ਨ ਸੁਨੀ। ਗੁਨ ਦੂਸ਼ਕ ਬ੍ਰਾਤ ਨ ਕੋਪਿ ਗੁਨੀ ॥
ਕਲਿ ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰ ਦੁਕਾਲ ਪਰੈ। ਬਿਨੁ ਅਨ੍ਨ ਦੁਖੀ ਸਬ ਲੋਗ ਮਰੈ ॥

ਦੋ. ਸੁਨੁ ਖਗੇਸ ਕਲਿ ਕਪਟ ਹਠ ਦਮ੍ਭ ਦ੍ਵੇਸ਼ ਪਾਸ਼ਣ੍ਡ।
ਮਾਨ ਮੋਹ ਮਾਰਾਦਿ ਮਦ ਬ੍ਯਾਪਿ ਰਹੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਡ ॥ ੧੦੧(ਕ) ॥

ਤਾਮਸ ਧਰ੍ਮ ਕਰਹਿਂ ਨਰ ਜਪ ਤਪ ਬ੍ਰਤ ਮਖ ਦਾਨ।
ਦੇਵ ਨ ਬਰਸ਼ਹਿਂ ਧਰਨੀਂ ਬਏ ਨ ਜਾਮਹਿਂ ਧਾਨ ॥ ੧੦੧(ਖ) ॥

ਛਂ. ਅਬਲਾ ਕਚ ਭੂਸ਼ਨ ਭੂਰਿ ਛੁਧਾ। ਧਨਹੀਨ ਦੁਖੀ ਮਮਤਾ ਬਹੁਧਾ ॥
ਸੁਖ ਚਾਹਹਿਂ ਮੂਢ़ ਨ ਧਰ੍ਮ ਰਤਾ। ਮਤਿ ਥੋਰਿ ਕਠੋਰਿ ਨ ਕੋਮਲਤਾ ॥ ੧ ॥

ਨਰ ਪੀਡ़ਿਤ ਰੋਗ ਨ ਭੋਗ ਕਹੀਂ। ਅਭਿਮਾਨ ਬਿਰੋਧ ਅਕਾਰਨਹੀਂ ॥
ਲਘੁ ਜੀਵਨ ਸਮ੍ਬਤੁ ਪਞ੍ਚ ਦਸਾ। ਕਲਪਾਨ੍ਤ ਨ ਨਾਸ ਗੁਮਾਨੁ ਅਸਾ ॥ ੨ ॥

ਕਲਿਕਾਲ ਬਿਹਾਲ ਕਿਏ ਮਨੁਜਾ। ਨਹਿਂ ਮਾਨਤ ਕ੍ਵੌ ਅਨੁਜਾ ਤਨੁਜਾ।
ਨਹਿਂ ਤੋਸ਼ ਬਿਚਾਰ ਨ ਸੀਤਲਤਾ। ਸਬ ਜਾਤਿ ਕੁਜਾਤਿ ਭਏ ਮਗਤਾ ॥ ੩ ॥

ਇਰਿਸ਼ਾ ਪਰੁਸ਼ਾਚ੍ਛਰ ਲੋਲੁਪਤਾ। ਭਰਿ ਪੂਰਿ ਰਹੀ ਸਮਤਾ ਬਿਗਤਾ ॥
ਸਬ ਲੋਗ ਬਿਯੋਗ ਬਿਸੋਕ ਹੁਏ। ਬਰਨਾਸ਼੍ਰਮ ਧਰ੍ਮ ਅਚਾਰ ਗਏ ॥ ੪ ॥

ਦਮ ਦਾਨ ਦਯਾ ਨਹਿਂ ਜਾਨਪਨੀ। ਜਡ़ਤਾ ਪਰਬਞ੍ਚਨਤਾਤਿ ਘਨੀ ॥
ਤਨੁ ਪੋਸ਼ਕ ਨਾਰਿ ਨਰਾ ਸਗਰੇ। ਪਰਨਿਨ੍ਦਕ ਜੇ ਜਗ ਮੋ ਬਗਰੇ ॥ ੫ ॥

ਦੋ. ਸੁਨੁ ਬ੍ਯਾਲਾਰਿ ਕਾਲ ਕਲਿ ਮਲ ਅਵਗੁਨ ਆਗਾਰ।
ਗੁਨਉਁ ਬਹੁਤ ਕਲਿਜੁਗ ਕਰ ਬਿਨੁ ਪ੍ਰਯਾਸ ਨਿਸ੍ਤਾਰ ॥ ੧੦੨(ਕ) ॥

ਕਤਜੁਗ ਤ੍ਰੇਤਾ ਦ੍ਵਾਪਰ ਪੂਜਾ ਮਖ ਅਰੁ ਜੋਗ।
ਜੋ ਗਤਿ ਹੋਇ ਸੋ ਕਲਿ ਹਰਿ ਨਾਮ ਤੇ ਪਾਵਹਿਂ ਲੋਗ ॥ ੧੦੨(ਖ) ॥

ਕਤਜੁਗ ਸਬ ਜੋਗੀ ਬਿਗ੍ਯਾਨੀ। ਕਰਿ ਹਰਿ ਧ੍ਯਾਨ ਤਰਹਿਂ ਭਵ ਪ੍ਰਾਨੀ ॥
ਤ੍ਰੇਤਾਁ ਬਿਬਿਧ ਜਗ੍ਯ ਨਰ ਕਰਹੀਂ। ਪ੍ਰਭੁਹਿ ਸਮਰ੍ਪਿ ਕਰ੍ਮ ਭਵ ਤਰਹੀਂ ॥
ਦ੍ਵਾਪਰ ਕਰਿ ਰਘੁਪਤਿ ਪਦ ਪੂਜਾ। ਨਰ ਭਵ ਤਰਹਿਂ ਉਪਾਯ ਨ ਦੂਜਾ ॥
ਕਲਿਜੁਗ ਕੇਵਲ ਹਰਿ ਗੁਨ ਗਾਹਾ। ਗਾਵਤ ਨਰ ਪਾਵਹਿਂ ਭਵ ਥਾਹਾ ॥
ਕਲਿਜੁਗ ਜੋਗ ਨ ਜਗ੍ਯ ਨ ਗ੍ਯਾਨਾ। ਏਕ ਅਧਾਰ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗਾਨਾ ॥
ਸਬ ਭਰੋਸ ਤਜਿ ਜੋ ਭਜ ਰਾਮਹਿ। ਪ੍ਰੇਮ ਸਮੇਤ ਗਾਵ ਗੁਨ ਗ੍ਰਾਮਹਿ ॥
ਸੋਇ ਭਵ ਤਰ ਕਛੁ ਸਂਸਯ ਨਾਹੀਂ। ਨਾਮ ਪ੍ਰਤਾਪ ਪ੍ਰਗਟ ਕਲਿ ਮਾਹੀਂ ॥
ਕਲਿ ਕਰ ਏਕ ਪੁਨੀਤ ਪ੍ਰਤਾਪਾ। ਮਾਨਸ ਪੁਨ੍ਯ ਹੋਹਿਂ ਨਹਿਂ ਪਾਪਾ ॥

ਦੋ. ਕਲਿਜੁਗ ਸਮ ਜੁਗ ਆਨ ਨਹਿਂ ਜੌਂ ਨਰ ਕਰ ਬਿਸ੍ਵਾਸ।
ਗਾਇ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗਨ ਬਿਮਲਁ ਭਵ ਤਰ ਬਿਨਹਿਂ ਪ੍ਰਯਾਸ ॥ ੧੦੩(ਕ) ॥

ਪ੍ਰਗਟ ਚਾਰਿ ਪਦ ਧਰ੍ਮ ਕੇ ਕਲਿਲ ਮਹੁਁ ਏਕ ਪ੍ਰਧਾਨ।
ਜੇਨ ਕੇਨ ਬਿਧਿ ਦੀਨ੍ਹੇਂ ਦਾਨ ਕਰਇ ਕਲ੍ਯਾਨ ॥ ੧੦੩(ਖ) ॥

ਨਿਤ ਜੁਗ ਧਰ੍ਮ ਹੋਹਿਂ ਸਬ ਕੇਰੇ। ਹਦਯਁ ਰਾਮ ਮਾਯਾ ਕੇ ਪ੍ਰੇਰੇ ॥
ਸੁਦ੍ਧ ਸਤ੍ਵ ਸਮਤਾ ਬਿਗ੍ਯਾਨਾ। ਕਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਮਨ ਜਾਨਾ ॥
ਸਤ੍ਵ ਬਹੁਤ ਰਜ ਕਛੁ ਰਤਿ ਕਰ੍ਮਾ। ਸਬ ਬਿਧਿ ਸੁਖ ਤ੍ਰੇਤਾ ਕਰ ਧਰ੍ਮਾ ॥
ਬਹੁ ਰਜ ਸ੍ਵਲ੍ਪ ਸਤ੍ਵ ਕਛੁ ਤਾਮਸ। ਦ੍ਵਾਪਰ ਧਰ੍ਮ ਹਰਸ਼ ਭਯ ਮਾਨਸ ॥
ਤਾਮਸ ਬਹੁਤ ਰਜੋਗੁਨ ਥੋਰਾ। ਕਲਿ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਿਰੋਧ ਚਹੁਁ ਓਰਾ ॥
ਬੁਧ ਜੁਗ ਧਰ੍ਮ ਜਾਨਿ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਤਜਿ ਅਧਰ੍ਮ ਰਤਿ ਧਰ੍ਮ ਕਰਾਹੀਂ ॥
ਕਾਲ ਧਰ੍ਮ ਨਹਿਂ ਬ੍ਯਾਪਹਿਂ ਤਾਹੀ। ਰਘੁਪਤਿ ਚਰਨ ਪ੍ਰੀਤਿ ਅਤਿ ਜਾਹੀ ॥
ਨਟ ਕਤ ਬਿਕਟ ਕਪਟ ਖਗਰਾਯਾ। ਨਟ ਸੇਵਕਹਿ ਨ ਬ੍ਯਾਪਇ ਮਾਯਾ ॥

ਦੋ. ਹਰਿ ਮਾਯਾ ਕਤ ਦੋਸ਼ ਗੁਨ ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਭਜਨ ਨ ਜਾਹਿਂ।
ਭਜਿਅ ਰਾਮ ਤਜਿ ਕਾਮ ਸਬ ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਮਨ ਮਾਹਿਂ ॥ ੧੦੪(ਕ) ॥

ਤੇਹਿ ਕਲਿਕਾਲ ਬਰਸ਼ ਬਹੁ ਬਸੇਉਁ ਅਵਧ ਬਿਹਗੇਸ।
ਪਰੇਉ ਦੁਕਾਲ ਬਿਪਤਿ ਬਸ ਤਬ ਮੈਂ ਗਯਉਁ ਬਿਦੇਸ ॥ ੧੦੪(ਖ) ॥

ਗਯਉਁ ਉਜੇਨੀ ਸੁਨੁ ਉਰਗਾਰੀ। ਦੀਨ ਮਲੀਨ ਦਰਿਦ੍ਰ ਦੁਖਾਰੀ ॥
ਗਏਁ ਕਾਲ ਕਛੁ ਸਮ੍ਪਤਿ ਪਾਈ। ਤਹਁ ਪੁਨਿ ਕਰਉਁ ਸਮ੍ਭੁ ਸੇਵਕਾਈ ॥
ਬਿਪ੍ਰ ਏਕ ਬੈਦਿਕ ਸਿਵ ਪੂਜਾ। ਕਰਇ ਸਦਾ ਤੇਹਿ ਕਾਜੁ ਨ ਦੂਜਾ ॥
ਪਰਮ ਸਾਧੁ ਪਰਮਾਰਥ ਬਿਨ੍ਦਕ। ਸਮ੍ਭੁ ਉਪਾਸਕ ਨਹਿਂ ਹਰਿ ਨਿਨ੍ਦਕ ॥
ਤੇਹਿ ਸੇਵਉਁ ਮੈਂ ਕਪਟ ਸਮੇਤਾ। ਦ੍ਵਿਜ ਦਯਾਲ ਅਤਿ ਨੀਤਿ ਨਿਕੇਤਾ ॥
ਬਾਹਿਜ ਨਮ੍ਰ ਦੇਖਿ ਮੋਹਿ ਸਾਈਂ। ਬਿਪ੍ਰ ਪਢ़ਾਵ ਪੁਤ੍ਰ ਕੀ ਨਾਈਂ ॥
ਸਮ੍ਭੁ ਮਨ੍ਤ੍ਰ ਮੋਹਿ ਦ੍ਵਿਜਬਰ ਦੀਨ੍ਹਾ। ਸੁਭ ਉਪਦੇਸ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਿ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥
ਜਪਉਁ ਮਨ੍ਤ੍ਰ ਸਿਵ ਮਨ੍ਦਿਰ ਜਾਈ। ਹਦਯਁ ਦਮ੍ਭ ਅਹਮਿਤਿ ਅਧਿਕਾਈ ॥

ਦੋ. ਮੈਂ ਖਲ ਮਲ ਸਙ੍ਕੁਲ ਮਤਿ ਨੀਚ ਜਾਤਿ ਬਸ ਮੋਹ।
ਹਰਿ ਜਨ ਦ੍ਵਿਜ ਦੇਖੇਂ ਜਰਉਁ ਕਰਉਁ ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਕਰ ਦ੍ਰੋਹ ॥ ੧੦੫(ਕ) ॥

ਸੋ. ਗੁਰ ਨਿਤ ਮੋਹਿ ਪ੍ਰਬੋਧ ਦੁਖਿਤ ਦੇਖਿ ਆਚਰਨ ਮਮ।
ਮੋਹਿ ਉਪਜਇ ਅਤਿ ਕ੍ਰੋਧ ਦਮ੍ਭਿਹਿ ਨੀਤਿ ਕਿ ਭਾਵਈ ॥ ੧੦੫(ਖ) ॥

ਏਕ ਬਾਰ ਗੁਰ ਲੀਨ੍ਹ ਬੋਲਾਈ। ਮੋਹਿ ਨੀਤਿ ਬਹੁ ਭਾਁਤਿ ਸਿਖਾਈ ॥
ਸਿਵ ਸੇਵਾ ਕਰ ਫਲ ਸੁਤ ਸੋਈ। ਅਬਿਰਲ ਭਗਤਿ ਰਾਮ ਪਦ ਹੋਈ ॥
ਰਾਮਹਿ ਭਜਹਿਂ ਤਾਤ ਸਿਵ ਧਾਤਾ। ਨਰ ਪਾਵਁਰ ਕੈ ਕੇਤਿਕ ਬਾਤਾ ॥
ਜਾਸੁ ਚਰਨ ਅਜ ਸਿਵ ਅਨੁਰਾਗੀ। ਤਾਤੁ ਦ੍ਰੋਹਁ ਸੁਖ ਚਹਸਿ ਅਭਾਗੀ ॥
ਹਰ ਕਹੁਁ ਹਰਿ ਸੇਵਕ ਗੁਰ ਕਹੇਊ। ਸੁਨਿ ਖਗਨਾਥ ਹਦਯ ਮਮ ਦਹੇਊ ॥
ਅਧਮ ਜਾਤਿ ਮੈਂ ਬਿਦ੍ਯਾ ਪਾਏਁ। ਭਯਉਁ ਜਥਾ ਅਹਿ ਦੂਧ ਪਿਆਏਁ ॥
ਮਾਨੀ ਕੁਟਿਲ ਕੁਭਾਗ੍ਯ ਕੁਜਾਤੀ। ਗੁਰ ਕਰ ਦ੍ਰੋਹ ਕਰਉਁ ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ ॥
ਅਤਿ ਦਯਾਲ ਗੁਰ ਸ੍ਵਲ੍ਪ ਨ ਕ੍ਰੋਧਾ। ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਮੋਹਿ ਸਿਖਾਵ ਸੁਬੋਧਾ ॥
ਜੇਹਿ ਤੇ ਨੀਚ ਬਡ़ਾਈ ਪਾਵਾ। ਸੋ ਪ੍ਰਥਮਹਿਂ ਹਤਿ ਤਾਹਿ ਨਸਾਵਾ ॥
ਧੂਮ ਅਨਲ ਸਮ੍ਭਵ ਸੁਨੁ ਭਾਈ। ਤੇਹਿ ਬੁਝਾਵ ਘਨ ਪਦਵੀ ਪਾਈ ॥
ਰਜ ਮਗ ਪਰੀ ਨਿਰਾਦਰ ਰਹਈ। ਸਬ ਕਰ ਪਦ ਪ੍ਰਹਾਰ ਨਿਤ ਸਹਈ ॥
ਮਰੁਤ ਉਡ़ਾਵ ਪ੍ਰਥਮ ਤੇਹਿ ਭਰਈ। ਪੁਨਿ ਨਪ ਨਯਨ ਕਿਰੀਟਨ੍ਹਿ ਪਰਈ ॥
ਸੁਨੁ ਖਗਪਤਿ ਅਸ ਸਮੁਝਿ ਪ੍ਰਸਙ੍ਗਾ। ਬੁਧ ਨਹਿਂ ਕਰਹਿਂ ਅਧਮ ਕਰ ਸਙ੍ਗਾ ॥
ਕਬਿ ਕੋਬਿਦ ਗਾਵਹਿਂ ਅਸਿ ਨੀਤੀ। ਖਲ ਸਨ ਕਲਹ ਨ ਭਲ ਨਹਿਂ ਪ੍ਰੀਤੀ ॥
ਉਦਾਸੀਨ ਨਿਤ ਰਹਿਅ ਗੋਸਾਈਂ। ਖਲ ਪਰਿਹਰਿਅ ਸ੍ਵਾਨ ਕੀ ਨਾਈਂ ॥
ਮੈਂ ਖਲ ਹਦਯਁ ਕਪਟ ਕੁਟਿਲਾਈ। ਗੁਰ ਹਿਤ ਕਹਇ ਨ ਮੋਹਿ ਸੋਹਾਈ ॥

ਦੋ. ਏਕ ਬਾਰ ਹਰ ਮਨ੍ਦਿਰ ਜਪਤ ਰਹੇਉਁ ਸਿਵ ਨਾਮ।
ਗੁਰ ਆਯਉ ਅਭਿਮਾਨ ਤੇਂ ਉਠਿ ਨਹਿਂ ਕੀਨ੍ਹ ਪ੍ਰਨਾਮ ॥ ੧੦੬(ਕ) ॥

ਸੋ ਦਯਾਲ ਨਹਿਂ ਕਹੇਉ ਕਛੁ ਉਰ ਨ ਰੋਸ਼ ਲਵਲੇਸ।
ਅਤਿ ਅਘ ਗੁਰ ਅਪਮਾਨਤਾ ਸਹਿ ਨਹਿਂ ਸਕੇ ਮਹੇਸ ॥ ੧੦੬(ਖ) ॥

ਮਨ੍ਦਿਰ ਮਾਝ ਭਈ ਨਭ ਬਾਨੀ। ਰੇ ਹਤਭਾਗ੍ਯ ਅਗ੍ਯ ਅਭਿਮਾਨੀ ॥
ਜਦ੍ਯਪਿ ਤਵ ਗੁਰ ਕੇਂ ਨਹਿਂ ਕ੍ਰੋਧਾ। ਅਤਿ ਕਪਾਲ ਚਿਤ ਸਮ੍ਯਕ ਬੋਧਾ ॥
ਤਦਪਿ ਸਾਪ ਸਠ ਦੈਹਉਁ ਤੋਹੀ। ਨੀਤਿ ਬਿਰੋਧ ਸੋਹਾਇ ਨ ਮੋਹੀ ॥
ਜੌਂ ਨਹਿਂ ਦਣ੍ਡ ਕਰੌਂ ਖਲ ਤੋਰਾ। ਭ੍ਰਸ਼੍ਟ ਹੋਇ ਸ਼੍ਰੁਤਿਮਾਰਗ ਮੋਰਾ ॥
ਜੇ ਸਠ ਗੁਰ ਸਨ ਇਰਿਸ਼ਾ ਕਰਹੀਂ। ਰੌਰਵ ਨਰਕ ਕੋਟਿ ਜੁਗ ਪਰਹੀਂ ॥
ਤ੍ਰਿਜਗ ਜੋਨਿ ਪੁਨਿ ਧਰਹਿਂ ਸਰੀਰਾ। ਅਯੁਤ ਜਨ੍ਮ ਭਰਿ ਪਾਵਹਿਂ ਪੀਰਾ ॥
ਬੈਠ ਰਹੇਸਿ ਅਜਗਰ ਇਵ ਪਾਪੀ। ਸਰ੍ਪ ਹੋਹਿ ਖਲ ਮਲ ਮਤਿ ਬ੍ਯਾਪੀ ॥
ਮਹਾ ਬਿਟਪ ਕੋਟਰ ਮਹੁਁ ਜਾਈ ॥ ਰਹੁ ਅਧਮਾਧਮ ਅਧਗਤਿ ਪਾਈ ॥

ਦੋ. ਹਾਹਾਕਾਰ ਕੀਨ੍ਹ ਗੁਰ ਦਾਰੁਨ ਸੁਨਿ ਸਿਵ ਸਾਪ ॥
ਕਮ੍ਪਿਤ ਮੋਹਿ ਬਿਲੋਕਿ ਅਤਿ ਉਰ ਉਪਜਾ ਪਰਿਤਾਪ ॥ ੧੦੭(ਕ) ॥

ਕਰਿ ਦਣ੍ਡਵਤ ਸਪ੍ਰੇਮ ਦ੍ਵਿਜ ਸਿਵ ਸਨ੍ਮੁਖ ਕਰ ਜੋਰਿ।
ਬਿਨਯ ਕਰਤ ਗਦਗਦ ਸ੍ਵਰ ਸਮੁਝਿ ਘੋਰ ਗਤਿ ਮੋਰਿ ॥ ੧੦੭(ਖ) ॥

ਨਮਾਮੀਸ਼ਮੀਸ਼ਾਨ ਨਿਰ੍ਵਾਣਰੂਪਂ। ਵਿਮ੍ਭੁਂ ਬ੍ਯਾਪਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਵੇਦਸ੍ਵਰੂਪਂ।
ਨਿਜਂ ਨਿਰ੍ਗੁਣਂ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਂ ਨਿਰੀਂਹ। ਚਿਦਾਕਾਸ਼ਮਾਕਾਸ਼ਵਾਸਂ ਭਜੇऽਹਂ ॥
ਨਿਰਾਕਾਰਮੋਙ੍ਕਾਰਮੂਲਂ ਤੁਰੀਯਂ। ਗਿਰਾ ਗ੍ਯਾਨ ਗੋਤੀਤਮੀਸ਼ਂ ਗਿਰੀਸ਼ਂ ॥
ਕਰਾਲਂ ਮਹਾਕਾਲ ਕਾਲਂ ਕਪਾਲਂ। ਗੁਣਾਗਾਰ ਸਂਸਾਰਪਾਰਂ ਨਤੋऽਹਂ ॥
ਤੁਸ਼ਾਰਾਦ੍ਰਿ ਸਙ੍ਕਾਸ਼ ਗੌਰਂ ਗਭੀਰਂ। ਮਨੋਭੂਤ ਕੋਟਿ ਪ੍ਰਭਾ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰੀਰਂ ॥
ਸ੍ਫੁਰਨ੍ਮੌਲਿ ਕਲ੍ਲੋਲਿਨੀ ਚਾਰੁ ਗਙ੍ਗਾ। ਲਸਦ੍ਭਾਲਬਾਲੇਨ੍ਦੁ ਕਣ੍ਠੇ ਭੁਜਙ੍ਗਾ ॥
ਚਲਤ੍ਕੁਣ੍ਡਲਂ ਭ੍ਰੂ ਸੁਨੇਤ੍ਰਂ ਵਿਸ਼ਾਲਂ। ਪ੍ਰਸਨ੍ਨਾਨਨਂ ਨੀਲਕਣ੍ਠਂ ਦਯਾਲਂ ॥
ਮਗਾਧੀਸ਼ਚਰ੍ਮਾਮ੍ਬਰਂ ਮੁਣ੍ਡਮਾਲਂ। ਪ੍ਰਿਯਂ ਸ਼ਙ੍ਕਰਂ ਸਰ੍ਵਨਾਥਂ ਭਜਾਮਿ ॥
ਪ੍ਰਚਣ੍ਡਂ ਪ੍ਰਕਸ਼੍ਟਂ ਪ੍ਰਗਲ੍ਭਂ ਪਰੇਸ਼ਂ। ਅਖਣ੍ਡਂ ਅਜਂ ਭਾਨੁਕੋਟਿਪ੍ਰਕਾਸ਼ਂ ॥
ਤ੍ਰਯਃਸ਼ੂਲ ਨਿਰ੍ਮੂਲਨਂ ਸ਼ੂਲਪਾਣਿਂ। ਭਜੇऽਹਂ ਭਵਾਨੀਪਤਿਂ ਭਾਵਗਮ੍ਯਂ ॥
ਕਲਾਤੀਤ ਕਲ੍ਯਾਣ ਕਲ੍ਪਾਨ੍ਤਕਾਰੀ। ਸਦਾ ਸਜ੍ਜਨਾਨ੍ਦਦਾਤਾ ਪੁਰਾਰੀ ॥
ਚਿਦਾਨਨ੍ਦਸਨ੍ਦੋਹ ਮੋਹਾਪਹਾਰੀ। ਪ੍ਰਸੀਦ ਪ੍ਰਸੀਦ ਪ੍ਰਭੋ ਮਨ੍ਮਥਾਰੀ ॥
ਨ ਯਾਵਦ੍ ਉਮਾਨਾਥ ਪਾਦਾਰਵਿਨ੍ਦਂ। ਭਜਨ੍ਤੀਹ ਲੋਕੇ ਪਰੇ ਵਾ ਨਰਾਣਾਂ ॥
ਨ ਤਾਵਤ੍ਸੁਖਂ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਾਪਨਾਸ਼ਂ। ਪ੍ਰਸੀਦ ਪ੍ਰਭੋ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਧਿਵਾਸਂ ॥
ਨ ਜਾਨਾਮਿ ਯੋਗਂ ਜਪਂ ਨੈਵ ਪੂਜਾਂ। ਨਤੋऽਹਂ ਸਦਾ ਸਰ੍ਵਦਾ ਸ਼ਮ੍ਭੁ ਤੁਭ੍ਯਂ ॥
ਜਰਾ ਜਨ੍ਮ ਦੁਃਖੌਘ ਤਾਤਪ੍ਯਮਾਨਂ। ਪ੍ਰਭੋ ਪਾਹਿ ਆਪਨ੍ਨਮਾਮੀਸ਼ ਸ਼ਮ੍ਭੋ ॥
ਸ਼੍ਲੋਕ-ਰੁਦ੍ਰਾਸ਼੍ਟਕਮਿਦਂ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਂ ਵਿਪ੍ਰੇਣ ਹਰਤੋਸ਼ਯੇ।
ਯੇ ਪਠਨ੍ਤਿ ਨਰਾ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਤੇਸ਼ਾਂ ਸ਼ਮ੍ਭੁਃ ਪ੍ਰਸੀਦਤਿ ॥ ੯ ॥

ਦੋ. -ਸੁਨਿ ਬਿਨਤੀ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਸਿਵ ਦੇਖਿ ਬ੍ਰਿਪ੍ਰ ਅਨੁਰਾਗੁ।
ਪੁਨਿ ਮਨ੍ਦਿਰ ਨਭਬਾਨੀ ਭਇ ਦ੍ਵਿਜਬਰ ਬਰ ਮਾਗੁ ॥ ੧੦੮(ਕ) ॥

ਜੌਂ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਪ੍ਰਭੁ ਮੋ ਪਰ ਨਾਥ ਦੀਨ ਪਰ ਨੇਹੁ।
ਨਿਜ ਪਦ ਭਗਤਿ ਦੇਇ ਪ੍ਰਭੁ ਪੁਨਿ ਦੂਸਰ ਬਰ ਦੇਹੁ ॥ ੧੦੮(ਖ) ॥

ਤਵ ਮਾਯਾ ਬਸ ਜੀਵ ਜਡ़ ਸਨ੍ਤਤ ਫਿਰਇ ਭੁਲਾਨ।
ਤੇਹਿ ਪਰ ਕ੍ਰੋਧ ਨ ਕਰਿਅ ਪ੍ਰਭੁ ਕਪਾ ਸਿਨ੍ਧੁ ਭਗਵਾਨ ॥ ੧੦੮(ਗ) ॥

ਸਙ੍ਕਰ ਦੀਨਦਯਾਲ ਅਬ ਏਹਿ ਪਰ ਹੋਹੁ ਕਪਾਲ।
ਸਾਪ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਹੋਇ ਜੇਹਿਂ ਨਾਥ ਥੋਰੇਹੀਂ ਕਾਲ ॥ ੧੦੮(ਘ) ॥

ਏਹਿ ਕਰ ਹੋਇ ਪਰਮ ਕਲ੍ਯਾਨਾ। ਸੋਇ ਕਰਹੁ ਅਬ ਕਪਾਨਿਧਾਨਾ ॥
ਬਿਪ੍ਰਗਿਰਾ ਸੁਨਿ ਪਰਹਿਤ ਸਾਨੀ। ਏਵਮਸ੍ਤੁ ਇਤਿ ਭਇ ਨਭਬਾਨੀ ॥
ਜਦਪਿ ਕੀਨ੍ਹ ਏਹਿਂ ਦਾਰੁਨ ਪਾਪਾ। ਮੈਂ ਪੁਨਿ ਦੀਨ੍ਹ ਕੋਪ ਕਰਿ ਸਾਪਾ ॥
ਤਦਪਿ ਤੁਮ੍ਹਾਰ ਸਾਧੁਤਾ ਦੇਖੀ। ਕਰਿਹਉਁ ਏਹਿ ਪਰ ਕਪਾ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਛਮਾਸੀਲ ਜੇ ਪਰ ਉਪਕਾਰੀ। ਤੇ ਦ੍ਵਿਜ ਮੋਹਿ ਪ੍ਰਿਯ ਜਥਾ ਖਰਾਰੀ ॥
ਮੋਰ ਸ਼੍ਰਾਪ ਦ੍ਵਿਜ ਬ੍ਯਰ੍ਥ ਨ ਜਾਇਹਿ। ਜਨ੍ਮ ਸਹਸ ਅਵਸ੍ਯ ਯਹ ਪਾਇਹਿ ॥
ਜਨਮਤ ਮਰਤ ਦੁਸਹ ਦੁਖ ਹੋਈ। ਅਹਿ ਸ੍ਵਲ੍ਪਉ ਨਹਿਂ ਬ੍ਯਾਪਿਹਿ ਸੋਈ ॥
ਕਵਨੇਉਁ ਜਨ੍ਮ ਮਿਟਿਹਿ ਨਹਿਂ ਗ੍ਯਾਨਾ। ਸੁਨਹਿ ਸੂਦ੍ਰ ਮਮ ਬਚਨ ਪ੍ਰਵਾਨਾ ॥
ਰਘੁਪਤਿ ਪੁਰੀਂ ਜਨ੍ਮ ਤਬ ਭਯਊ। ਪੁਨਿ ਤੈਂ ਮਮ ਸੇਵਾਁ ਮਨ ਦਯਊ ॥
ਪੁਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਮੋਰੇਂ। ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਉਪਜਿਹਿ ਉਰ ਤੋਰੇਂ ॥
ਸੁਨੁ ਮਮ ਬਚਨ ਸਤ੍ਯ ਅਬ ਭਾਈ। ਹਰਿਤੋਸ਼ਨ ਬ੍ਰਤ ਦ੍ਵਿਜ ਸੇਵਕਾਈ ॥
ਅਬ ਜਨਿ ਕਰਹਿ ਬਿਪ੍ਰ ਅਪਮਾਨਾ। ਜਾਨੇਹੁ ਸਨ੍ਤ ਅਨਨ੍ਤ ਸਮਾਨਾ ॥
ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਕੁਲਿਸ ਮਮ ਸੂਲ ਬਿਸਾਲਾ। ਕਾਲਦਣ੍ਡ ਹਰਿ ਚਕ੍ਰ ਕਰਾਲਾ ॥
ਜੋ ਇਨ੍ਹ ਕਰ ਮਾਰਾ ਨਹਿਂ ਮਰਈ। ਬਿਪ੍ਰਦ੍ਰੋਹ ਪਾਵਕ ਸੋ ਜਰਈ ॥
ਅਸ ਬਿਬੇਕ ਰਾਖੇਹੁ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਤੁਮ੍ਹ ਕਹਁ ਜਗ ਦੁਰ੍ਲਭ ਕਛੁ ਨਾਹੀਂ ॥
ਔਰਉ ਏਕ ਆਸਿਸ਼ਾ ਮੋਰੀ। ਅਪ੍ਰਤਿਹਤ ਗਤਿ ਹੋਇਹਿ ਤੋਰੀ ॥

ਦੋ. ਸੁਨਿ ਸਿਵ ਬਚਨ ਹਰਸ਼ਿ ਗੁਰ ਏਵਮਸ੍ਤੁ ਇਤਿ ਭਾਸ਼ਿ।
ਮੋਹਿ ਪ੍ਰਬੋਧਿ ਗਯਉ ਗਹ ਸਮ੍ਭੁ ਚਰਨ ਉਰ ਰਾਖਿ ॥ ੧੦੯(ਕ) ॥

ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਾਲ ਬਿਧਿ ਗਿਰਿ ਜਾਇ ਭਯਉਁ ਮੈਂ ਬ੍ਯਾਲ।
ਪੁਨਿ ਪ੍ਰਯਾਸ ਬਿਨੁ ਸੋ ਤਨੁ ਜਜੇਉਁ ਗਏਁ ਕਛੁ ਕਾਲ ॥ ੧੦੯(ਖ) ॥

ਜੋਇ ਤਨੁ ਧਰਉਁ ਤਜਉਁ ਪੁਨਿ ਅਨਾਯਾਸ ਹਰਿਜਾਨ।
ਜਿਮਿ ਨੂਤਨ ਪਟ ਪਹਿਰਇ ਨਰ ਪਰਿਹਰਇ ਪੁਰਾਨ ॥ ੧੦੯(ਗ) ॥

ਸਿਵਁ ਰਾਖੀ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਨੀਤਿ ਅਰੁ ਮੈਂ ਨਹਿਂ ਪਾਵਾ ਕ੍ਲੇਸ।
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਧਰੇਉਁ ਬਿਬਿਧ ਤਨੁ ਗ੍ਯਾਨ ਨ ਗਯਉ ਖਗੇਸ ॥ ੧੦੯(ਘ) ॥

ਤ੍ਰਿਜਗ ਦੇਵ ਨਰ ਜੋਇ ਤਨੁ ਧਰਉਁ। ਤਹਁ ਤਹਁ ਰਾਮ ਭਜਨ ਅਨੁਸਰਊਁ ॥
ਏਕ ਸੂਲ ਮੋਹਿ ਬਿਸਰ ਨ ਕਾਊ। ਗੁਰ ਕਰ ਕੋਮਲ ਸੀਲ ਸੁਭਾਊ ॥
ਚਰਮ ਦੇਹ ਦ੍ਵਿਜ ਕੈ ਮੈਂ ਪਾਈ। ਸੁਰ ਦੁਰ੍ਲਭ ਪੁਰਾਨ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਗਾਈ ॥
ਖੇਲਉਁ ਤਹੂਁ ਬਾਲਕਨ੍ਹ ਮੀਲਾ। ਕਰਉਁ ਸਕਲ ਰਘੁਨਾਯਕ ਲੀਲਾ ॥
ਪ੍ਰੌਢ़ ਭਏਁ ਮੋਹਿ ਪਿਤਾ ਪਢ़ਾਵਾ। ਸਮਝਉਁ ਸੁਨਉਁ ਗੁਨਉਁ ਨਹਿਂ ਭਾਵਾ ॥
ਮਨ ਤੇ ਸਕਲ ਬਾਸਨਾ ਭਾਗੀ। ਕੇਵਲ ਰਾਮ ਚਰਨ ਲਯ ਲਾਗੀ ॥
ਕਹੁ ਖਗੇਸ ਅਸ ਕਵਨ ਅਭਾਗੀ। ਖਰੀ ਸੇਵ ਸੁਰਧੇਨੁਹਿ ਤ੍ਯਾਗੀ ॥
ਪ੍ਰੇਮ ਮਗਨ ਮੋਹਿ ਕਛੁ ਨ ਸੋਹਾਈ। ਹਾਰੇਉ ਪਿਤਾ ਪਢ़ਾਇ ਪਢ़ਾਈ ॥
ਭਏ ਕਾਲਬਸ ਜਬ ਪਿਤੁ ਮਾਤਾ। ਮੈਂ ਬਨ ਗਯਉਁ ਭਜਨ ਜਨਤ੍ਰਾਤਾ ॥
ਜਹਁ ਜਹਁ ਬਿਪਿਨ ਮੁਨੀਸ੍ਵਰ ਪਾਵਉਁ। ਆਸ਼੍ਰਮ ਜਾਇ ਜਾਇ ਸਿਰੁ ਨਾਵਉਁ ॥
ਬੂਝਤ ਤਿਨ੍ਹਹਿ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗਾਹਾ। ਕਹਹਿਂ ਸੁਨਉਁ ਹਰਸ਼ਿਤ ਖਗਨਾਹਾ ॥
ਸੁਨਤ ਫਿਰਉਁ ਹਰਿ ਗੁਨ ਅਨੁਬਾਦਾ। ਅਬ੍ਯਾਹਤ ਗਤਿ ਸਮ੍ਭੁ ਪ੍ਰਸਾਦਾ ॥
ਛੂਟੀ ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਈਸ਼ਨਾ ਗਾਢ़ੀ। ਏਕ ਲਾਲਸਾ ਉਰ ਅਤਿ ਬਾਢ़ੀ ॥
ਰਾਮ ਚਰਨ ਬਾਰਿਜ ਜਬ ਦੇਖੌਂ। ਤਬ ਨਿਜ ਜਨ੍ਮ ਸਫਲ ਕਰਿ ਲੇਖੌਂ ॥
ਜੇਹਿ ਪੂਁਛਉਁ ਸੋਇ ਮੁਨਿ ਅਸ ਕਹਈ। ਈਸ੍ਵਰ ਸਰ੍ਬ ਭੂਤਮਯ ਅਹਈ ॥
ਨਿਰ੍ਗੁਨ ਮਤ ਨਹਿਂ ਮੋਹਿ ਸੋਹਾਈ। ਸਗੁਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਰਤਿ ਉਰ ਅਧਿਕਾਈ ॥

ਦੋ. ਗੁਰ ਕੇ ਬਚਨ ਸੁਰਤਿ ਕਰਿ ਰਾਮ ਚਰਨ ਮਨੁ ਲਾਗ।
ਰਘੁਪਤਿ ਜਸ ਗਾਵਤ ਫਿਰਉਁ ਛਨ ਛਨ ਨਵ ਅਨੁਰਾਗ ॥ ੧੧੦(ਕ) ॥

ਮੇਰੁ ਸਿਖਰ ਬਟ ਛਾਯਾਁ ਮੁਨਿ ਲੋਮਸ ਆਸੀਨ।
ਦੇਖਿ ਚਰਨ ਸਿਰੁ ਨਾਯਉਁ ਬਚਨ ਕਹੇਉਁ ਅਤਿ ਦੀਨ ॥ ੧੧੦(ਖ) ॥

ਸੁਨਿ ਮਮ ਬਚਨ ਬਿਨੀਤ ਮਦੁ ਮੁਨਿ ਕਪਾਲ ਖਗਰਾਜ।
ਮੋਹਿ ਸਾਦਰ ਪੂਁਛਤ ਭਏ ਦ੍ਵਿਜ ਆਯਹੁ ਕੇਹਿ ਕਾਜ ॥ ੧੧੦(ਗ) ॥

ਤਬ ਮੈਂ ਕਹਾ ਕਪਾਨਿਧਿ ਤੁਮ੍ਹ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਸੁਜਾਨ।
ਸਗੁਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਅਵਰਾਧਨ ਮੋਹਿ ਕਹਹੁ ਭਗਵਾਨ ॥ ੧੧੦(ਘ) ॥

ਤਬ ਮੁਨਿਸ਼ ਰਘੁਪਤਿ ਗੁਨ ਗਾਥਾ। ਕਹੇ ਕਛੁਕ ਸਾਦਰ ਖਗਨਾਥਾ ॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਗ੍ਯਾਨ ਰਤ ਮੁਨਿ ਬਿਗ੍ਯਾਨਿ। ਮੋਹਿ ਪਰਮ ਅਧਿਕਾਰੀ ਜਾਨੀ ॥
ਲਾਗੇ ਕਰਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਉਪਦੇਸਾ। ਅਜ ਅਦ੍ਵੇਤ ਅਗੁਨ ਹਦਯੇਸਾ ॥
ਅਕਲ ਅਨੀਹ ਅਨਾਮ ਅਰੁਪਾ। ਅਨੁਭਵ ਗਮ੍ਯ ਅਖਣ੍ਡ ਅਨੂਪਾ ॥
ਮਨ ਗੋਤੀਤ ਅਮਲ ਅਬਿਨਾਸੀ। ਨਿਰ੍ਬਿਕਾਰ ਨਿਰਵਧਿ ਸੁਖ ਰਾਸੀ ॥
ਸੋ ਤੈਂ ਤਾਹਿ ਤੋਹਿ ਨਹਿਂ ਭੇਦਾ। ਬਾਰਿ ਬੀਚਿ ਇਵ ਗਾਵਹਿ ਬੇਦਾ ॥
ਬਿਬਿਧ ਭਾਁਤਿ ਮੋਹਿ ਮੁਨਿ ਸਮੁਝਾਵਾ। ਨਿਰ੍ਗੁਨ ਮਤ ਮਮ ਹਦਯਁ ਨ ਆਵਾ ॥
ਪੁਨਿ ਮੈਂ ਕਹੇਉਁ ਨਾਇ ਪਦ ਸੀਸਾ। ਸਗੁਨ ਉਪਾਸਨ ਕਹਹੁ ਮੁਨੀਸਾ ॥
ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਜਲ ਮਮ ਮਨ ਮੀਨਾ। ਕਿਮਿ ਬਿਲਗਾਇ ਮੁਨੀਸ ਪ੍ਰਬੀਨਾ ॥
ਸੋਇ ਉਪਦੇਸ ਕਹਹੁ ਕਰਿ ਦਾਯਾ। ਨਿਜ ਨਯਨਨ੍ਹਿ ਦੇਖੌਂ ਰਘੁਰਾਯਾ ॥
ਭਰਿ ਲੋਚਨ ਬਿਲੋਕਿ ਅਵਧੇਸਾ। ਤਬ ਸੁਨਿਹਉਁ ਨਿਰ੍ਗੁਨ ਉਪਦੇਸਾ ॥
ਮੁਨਿ ਪੁਨਿ ਕਹਿ ਹਰਿਕਥਾ ਅਨੂਪਾ। ਖਣ੍ਡਿ ਸਗੁਨ ਮਤ ਅਗੁਨ ਨਿਰੂਪਾ ॥
ਤਬ ਮੈਂ ਨਿਰ੍ਗੁਨ ਮਤ ਕਰ ਦੂਰੀ। ਸਗੁਨ ਨਿਰੂਪਉਁ ਕਰਿ ਹਠ ਭੂਰੀ ॥
ਉਤ੍ਤਰ ਪ੍ਰਤਿਉਤ੍ਤਰ ਮੈਂ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਮੁਨਿ ਤਨ ਭਏ ਕ੍ਰੋਧ ਕੇ ਚੀਨ੍ਹਾ ॥
ਸੁਨੁ ਪ੍ਰਭੁ ਬਹੁਤ ਅਵਗ੍ਯਾ ਕਿਏਁ। ਉਪਜ ਕ੍ਰੋਧ ਗ੍ਯਾਨਿਨ੍ਹ ਕੇ ਹਿਏਁ ॥
ਅਤਿ ਸਙ੍ਘਰਸ਼ਨ ਜੌਂ ਕਰ ਕੋਈ। ਅਨਲ ਪ੍ਰਗਟ ਚਨ੍ਦਨ ਤੇ ਹੋਈ ॥

ਦੋ. -ਬਾਰਮ੍ਬਾਰ ਸਕੋਪ ਮੁਨਿ ਕਰਇ ਨਿਰੁਪਨ ਗ੍ਯਾਨ।
ਮੈਂ ਅਪਨੇਂ ਮਨ ਬੈਠ ਤਬ ਕਰਉਁ ਬਿਬਿਧ ਅਨੁਮਾਨ ॥ ੧੧੧(ਕ) ॥

ਕ੍ਰੋਧ ਕਿ ਦ੍ਵੇਤਬੁਦ੍ਧਿ ਬਿਨੁ ਦ੍ਵੈਤ ਕਿ ਬਿਨੁ ਅਗ੍ਯਾਨ।
ਮਾਯਾਬਸ ਪਰਿਛਿਨ੍ਨ ਜਡ़ ਜੀਵ ਕਿ ਈਸ ਸਮਾਨ ॥ ੧੧੧(ਖ) ॥

ਕਬਹੁਁ ਕਿ ਦੁਖ ਸਬ ਕਰ ਹਿਤ ਤਾਕੇਂ। ਤੇਹਿ ਕਿ ਦਰਿਦ੍ਰ ਪਰਸ ਮਨਿ ਜਾਕੇਂ ॥
ਪਰਦ੍ਰੋਹੀ ਕੀ ਹੋਹਿਂ ਨਿਸਙ੍ਕਾ। ਕਾਮੀ ਪੁਨਿ ਕਿ ਰਹਹਿਂ ਅਕਲਙ੍ਕਾ ॥
ਬਂਸ ਕਿ ਰਹ ਦ੍ਵਿਜ ਅਨਹਿਤ ਕੀਨ੍ਹੇਂ। ਕਰ੍ਮ ਕਿ ਹੋਹਿਂ ਸ੍ਵਰੂਪਹਿ ਚੀਨ੍ਹੇਂ ॥
ਕਾਹੂ ਸੁਮਤਿ ਕਿ ਖਲ ਸਁਗ ਜਾਮੀ। ਸੁਭ ਗਤਿ ਪਾਵ ਕਿ ਪਰਤ੍ਰਿਯ ਗਾਮੀ ॥
ਭਵ ਕਿ ਪਰਹਿਂ ਪਰਮਾਤ੍ਮਾ ਬਿਨ੍ਦਕ। ਸੁਖੀ ਕਿ ਹੋਹਿਂ ਕਬਹੁਁ ਹਰਿਨਿਨ੍ਦਕ ॥
ਰਾਜੁ ਕਿ ਰਹਇ ਨੀਤਿ ਬਿਨੁ ਜਾਨੇਂ। ਅਘ ਕਿ ਰਹਹਿਂ ਹਰਿਚਰਿਤ ਬਖਾਨੇਂ ॥
ਪਾਵਨ ਜਸ ਕਿ ਪੁਨ੍ਯ ਬਿਨੁ ਹੋਈ। ਬਿਨੁ ਅਘ ਅਜਸ ਕਿ ਪਾਵਇ ਕੋਈ ॥
ਲਾਭੁ ਕਿ ਕਿਛੁ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਸਮਾਨਾ। ਜੇਹਿ ਗਾਵਹਿਂ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਨ੍ਤ ਪੁਰਾਨਾ ॥
ਹਾਨਿ ਕਿ ਜਗ ਏਹਿ ਸਮ ਕਿਛੁ ਭਾਈ। ਭਜਿਅ ਨ ਰਾਮਹਿ ਨਰ ਤਨੁ ਪਾਈ ॥
ਅਘ ਕਿ ਪਿਸੁਨਤਾ ਸਮ ਕਛੁ ਆਨਾ। ਧਰ੍ਮ ਕਿ ਦਯਾ ਸਰਿਸ ਹਰਿਜਾਨਾ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਅਮਿਤਿ ਜੁਗੁਤਿ ਮਨ ਗੁਨਊਁ। ਮੁਨਿ ਉਪਦੇਸ ਨ ਸਾਦਰ ਸੁਨਊਁ ॥
ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਸਗੁਨ ਪਚ੍ਛ ਮੈਂ ਰੋਪਾ। ਤਬ ਮੁਨਿ ਬੋਲੇਉ ਬਚਨ ਸਕੋਪਾ ॥
ਮੂਢ़ ਪਰਮ ਸਿਖ ਦੇਉਁ ਨ ਮਾਨਸਿ। ਉਤ੍ਤਰ ਪ੍ਰਤਿਉਤ੍ਤਰ ਬਹੁ ਆਨਸਿ ॥
ਸਤ੍ਯ ਬਚਨ ਬਿਸ੍ਵਾਸ ਨ ਕਰਹੀ। ਬਾਯਸ ਇਵ ਸਬਹੀ ਤੇ ਡਰਹੀ ॥
ਸਠ ਸ੍ਵਪਚ੍ਛ ਤਬ ਹਦਯਁ ਬਿਸਾਲਾ। ਸਪਦਿ ਹੋਹਿ ਪਚ੍ਛੀ ਚਣ੍ਡਾਲਾ ॥
ਲੀਨ੍ਹ ਸ਼੍ਰਾਪ ਮੈਂ ਸੀਸ ਚਢ़ਾਈ। ਨਹਿਂ ਕਛੁ ਭਯ ਨ ਦੀਨਤਾ ਆਈ ॥

ਦੋ. ਤੁਰਤ ਭਯਉਁ ਮੈਂ ਕਾਗ ਤਬ ਪੁਨਿ ਮੁਨਿ ਪਦ ਸਿਰੁ ਨਾਇ।
ਸੁਮਿਰਿ ਰਾਮ ਰਘੁਬਂਸ ਮਨਿ ਹਰਸ਼ਿਤ ਚਲੇਉਁ ਉਡ़ਾਇ ॥ ੧੧੨(ਕ) ॥

ਉਮਾ ਜੇ ਰਾਮ ਚਰਨ ਰਤ ਬਿਗਤ ਕਾਮ ਮਦ ਕ੍ਰੋਧ ॥
ਨਿਜ ਪ੍ਰਭੁਮਯ ਦੇਖਹਿਂ ਜਗਤ ਕੇਹਿ ਸਨ ਕਰਹਿਂ ਬਿਰੋਧ ॥ ੧੧੨(ਖ) ॥

ਸੁਨੁ ਖਗੇਸ ਨਹਿਂ ਕਛੁ ਰਿਸ਼ਿ ਦੂਸ਼ਨ। ਉਰ ਪ੍ਰੇਰਕ ਰਘੁਬਂਸ ਬਿਭੂਸ਼ਨ ॥
ਕਪਾਸਿਨ੍ਧੁ ਮੁਨਿ ਮਤਿ ਕਰਿ ਭੋਰੀ। ਲੀਨ੍ਹਿ ਪ੍ਰੇਮ ਪਰਿਚ੍ਛਾ ਮੋਰੀ ॥
ਮਨ ਬਚ ਕ੍ਰਮ ਮੋਹਿ ਨਿਜ ਜਨ ਜਾਨਾ। ਮੁਨਿ ਮਤਿ ਪੁਨਿ ਫੇਰੀ ਭਗਵਾਨਾ ॥
ਰਿਸ਼ਿ ਮਮ ਮਹਤ ਸੀਲਤਾ ਦੇਖੀ। ਰਾਮ ਚਰਨ ਬਿਸ੍ਵਾਸ ਬਿਸੇਸ਼ੀ ॥
ਅਤਿ ਬਿਸਮਯ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਪਛਿਤਾਈ। ਸਾਦਰ ਮੁਨਿ ਮੋਹਿ ਲੀਨ੍ਹ ਬੋਲਾਈ ॥
ਮਮ ਪਰਿਤੋਸ਼ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਿ ਕੀਨ੍ਹਾ। ਹਰਸ਼ਿਤ ਰਾਮਮਨ੍ਤ੍ਰ ਤਬ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥
ਬਾਲਕਰੂਪ ਰਾਮ ਕਰ ਧ੍ਯਾਨਾ। ਕਹੇਉ ਮੋਹਿ ਮੁਨਿ ਕਪਾਨਿਧਾਨਾ ॥
ਸੁਨ੍ਦਰ ਸੁਖਦ ਮਿਹਿ ਅਤਿ ਭਾਵਾ। ਸੋ ਪ੍ਰਥਮਹਿਂ ਮੈਂ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸੁਨਾਵਾ ॥
ਮੁਨਿ ਮੋਹਿ ਕਛੁਕ ਕਾਲ ਤਹਁ ਰਾਖਾ। ਰਾਮਚਰਿਤਮਾਨਸ ਤਬ ਭਾਸ਼ਾ ॥
ਸਾਦਰ ਮੋਹਿ ਯਹ ਕਥਾ ਸੁਨਾਈ। ਪੁਨਿ ਬੋਲੇ ਮੁਨਿ ਗਿਰਾ ਸੁਹਾਈ ॥
ਰਾਮਚਰਿਤ ਸਰ ਗੁਪ੍ਤ ਸੁਹਾਵਾ। ਸਮ੍ਭੁ ਪ੍ਰਸਾਦ ਤਾਤ ਮੈਂ ਪਾਵਾ ॥
ਤੋਹਿ ਨਿਜ ਭਗਤ ਰਾਮ ਕਰ ਜਾਨੀ। ਤਾਤੇ ਮੈਂ ਸਬ ਕਹੇਉਁ ਬਖਾਨੀ ॥
ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਜਿਨ੍ਹ ਕੇਂ ਉਰ ਨਾਹੀਂ। ਕਬਹੁਁ ਨ ਤਾਤ ਕਹਿਅ ਤਿਨ੍ਹ ਪਾਹੀਂ ॥
ਮੁਨਿ ਮੋਹਿ ਬਿਬਿਧ ਭਾਁਤਿ ਸਮੁਝਾਵਾ। ਮੈਂ ਸਪ੍ਰੇਮ ਮੁਨਿ ਪਦ ਸਿਰੁ ਨਾਵਾ ॥
ਨਿਜ ਕਰ ਕਮਲ ਪਰਸਿ ਮਮ ਸੀਸਾ। ਹਰਸ਼ਿਤ ਆਸਿਸ਼ ਦੀਨ੍ਹ ਮੁਨੀਸਾ ॥
ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਅਬਿਰਲ ਉਰ ਤੋਰੇਂ। ਬਸਿਹਿ ਸਦਾ ਪ੍ਰਸਾਦ ਅਬ ਮੋਰੇਂ ॥

ਦੋ. -ਸਦਾ ਰਾਮ ਪ੍ਰਿਯ ਹੋਹੁ ਤੁਮ੍ਹ ਸੁਭ ਗੁਨ ਭਵਨ ਅਮਾਨ।
ਕਾਮਰੂਪ ਇਚ੍ਧਾਮਰਨ ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਾਗ ਨਿਧਾਨ ॥ ੧੧੩(ਕ) ॥

ਜੇਂਹਿਂ ਆਸ਼੍ਰਮ ਤੁਮ੍ਹ ਬਸਬ ਪੁਨਿ ਸੁਮਿਰਤ ਸ਼੍ਰੀਭਗਵਨ੍ਤ।
ਬ੍ਯਾਪਿਹਿ ਤਹਁ ਨ ਅਬਿਦ੍ਯਾ ਜੋਜਨ ਏਕ ਪ੍ਰਜਨ੍ਤ ॥ ੧੧੩(ਖ) ॥

ਕਾਲ ਕਰ੍ਮ ਗੁਨ ਦੋਸ਼ ਸੁਭਾਊ। ਕਛੁ ਦੁਖ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਨ ਬ੍ਯਾਪਿਹਿ ਕਾਊ ॥
ਰਾਮ ਰਹਸ੍ਯ ਲਲਿਤ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ। ਗੁਪ੍ਤ ਪ੍ਰਗਟ ਇਤਿਹਾਸ ਪੁਰਾਨਾ ॥
ਬਿਨੁ ਸ਼੍ਰਮ ਤੁਮ੍ਹ ਜਾਨਬ ਸਬ ਸੋਊ। ਨਿਤ ਨਵ ਨੇਹ ਰਾਮ ਪਦ ਹੋਊ ॥
ਜੋ ਇਚ੍ਛਾ ਕਰਿਹਹੁ ਮਨ ਮਾਹੀਂ। ਹਰਿ ਪ੍ਰਸਾਦ ਕਛੁ ਦੁਰ੍ਲਭ ਨਾਹੀਂ ॥
ਸੁਨਿ ਮੁਨਿ ਆਸਿਸ਼ ਸੁਨੁ ਮਤਿਧੀਰਾ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਗਿਰਾ ਭਇ ਗਗਨ ਗਁਭੀਰਾ ॥
ਏਵਮਸ੍ਤੁ ਤਵ ਬਚ ਮੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨੀ। ਯਹ ਮਮ ਭਗਤ ਕਰ੍ਮ ਮਨ ਬਾਨੀ ॥
ਸੁਨਿ ਨਭਗਿਰਾ ਹਰਸ਼ ਮੋਹਿ ਭਯਊ। ਪ੍ਰੇਮ ਮਗਨ ਸਬ ਸਂਸਯ ਗਯਊ ॥
ਕਰਿ ਬਿਨਤੀ ਮੁਨਿ ਆਯਸੁ ਪਾਈ। ਪਦ ਸਰੋਜ ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਸਿਰੁ ਨਾਈ ॥
ਹਰਸ਼ ਸਹਿਤ ਏਹਿਂ ਆਸ਼੍ਰਮ ਆਯਉਁ। ਪ੍ਰਭੁ ਪ੍ਰਸਾਦ ਦੁਰ੍ਲਭ ਬਰ ਪਾਯਉਁ ॥
ਇਹਾਁ ਬਸਤ ਮੋਹਿ ਸੁਨੁ ਖਗ ਈਸਾ। ਬੀਤੇ ਕਲਪ ਸਾਤ ਅਰੁ ਬੀਸਾ ॥
ਕਰਉਁ ਸਦਾ ਰਘੁਪਤਿ ਗੁਨ ਗਾਨਾ। ਸਾਦਰ ਸੁਨਹਿਂ ਬਿਹਙ੍ਗ ਸੁਜਾਨਾ ॥
ਜਬ ਜਬ ਅਵਧਪੁਰੀਂ ਰਘੁਬੀਰਾ। ਧਰਹਿਂ ਭਗਤ ਹਿਤ ਮਨੁਜ ਸਰੀਰਾ ॥
ਤਬ ਤਬ ਜਾਇ ਰਾਮ ਪੁਰ ਰਹਊਁ। ਸਿਸੁਲੀਲਾ ਬਿਲੋਕਿ ਸੁਖ ਲਹਊਁ ॥
ਪੁਨਿ ਉਰ ਰਾਖਿ ਰਾਮ ਸਿਸੁਰੂਪਾ। ਨਿਜ ਆਸ਼੍ਰਮ ਆਵਉਁ ਖਗਭੂਪਾ ॥
ਕਥਾ ਸਕਲ ਮੈਂ ਤੁਮ੍ਹਹਿ ਸੁਨਾਈ। ਕਾਗ ਦੇਹ ਜੇਹਿਂ ਕਾਰਨ ਪਾਈ ॥
ਕਹਿਉਁ ਤਾਤ ਸਬ ਪ੍ਰਸ੍ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ। ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਮਹਿਮਾ ਅਤਿ ਭਾਰੀ ॥

ਦੋ. ਤਾਤੇ ਯਹ ਤਨ ਮੋਹਿ ਪ੍ਰਿਯ ਭਯਉ ਰਾਮ ਪਦ ਨੇਹ।
ਨਿਜ ਪ੍ਰਭੁ ਦਰਸਨ ਪਾਯਉਁ ਗਏ ਸਕਲ ਸਨ੍ਦੇਹ ॥ ੧੧੪(ਕ) ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਉਨ੍ਤੀਸਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਭਗਤਿ ਪਚ੍ਛ ਹਠ ਕਰਿ ਰਹੇਉਁ ਦੀਨ੍ਹਿ ਮਹਾਰਿਸ਼ਿ ਸਾਪ।
ਮੁਨਿ ਦੁਰ੍ਲਭ ਬਰ ਪਾਯਉਁ ਦੇਖਹੁ ਭਜਨ ਪ੍ਰਤਾਪ ॥ ੧੧੪(ਖ) ॥

ਜੇ ਅਸਿ ਭਗਤਿ ਜਾਨਿ ਪਰਿਹਰਹੀਂ। ਕੇਵਲ ਗ੍ਯਾਨ ਹੇਤੁ ਸ਼੍ਰਮ ਕਰਹੀਂ ॥
ਤੇ ਜਡ़ ਕਾਮਧੇਨੁ ਗਹਁ ਤ੍ਯਾਗੀ। ਖੋਜਤ ਆਕੁ ਫਿਰਹਿਂ ਪਯ ਲਾਗੀ ॥
ਸੁਨੁ ਖਗੇਸ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਬਿਹਾਈ। ਜੇ ਸੁਖ ਚਾਹਹਿਂ ਆਨ ਉਪਾਈ ॥
ਤੇ ਸਠ ਮਹਾਸਿਨ੍ਧੁ ਬਿਨੁ ਤਰਨੀ। ਪੈਰਿ ਪਾਰ ਚਾਹਹਿਂ ਜਡ़ ਕਰਨੀ ॥
ਸੁਨਿ ਭਸੁਣ੍ਡਿ ਕੇ ਬਚਨ ਭਵਾਨੀ। ਬੋਲੇਉ ਗਰੁਡ़ ਹਰਸ਼ਿ ਮਦੁ ਬਾਨੀ ॥
ਤਵ ਪ੍ਰਸਾਦ ਪ੍ਰਭੁ ਮਮ ਉਰ ਮਾਹੀਂ। ਸਂਸਯ ਸੋਕ ਮੋਹ ਭ੍ਰਮ ਨਾਹੀਂ ॥
ਸੁਨੇਉਁ ਪੁਨੀਤ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗ੍ਰਾਮਾ। ਤੁਮ੍ਹਰੀ ਕਪਾਁ ਲਹੇਉਁ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮਾ ॥
ਏਕ ਬਾਤ ਪ੍ਰਭੁ ਪੂਁਛਉਁ ਤੋਹੀ। ਕਹਹੁ ਬੁਝਾਇ ਕਪਾਨਿਧਿ ਮੋਹੀ ॥
ਕਹਹਿਂ ਸਨ੍ਤ ਮੁਨਿ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨਾ। ਨਹਿਂ ਕਛੁ ਦੁਰ੍ਲਭ ਗ੍ਯਾਨ ਸਮਾਨਾ ॥
ਸੋਇ ਮੁਨਿ ਤੁਮ੍ਹ ਸਨ ਕਹੇਉ ਗੋਸਾਈਂ। ਨਹਿਂ ਆਦਰੇਹੁ ਭਗਤਿ ਕੀ ਨਾਈਂ ॥
ਗ੍ਯਾਨਹਿ ਭਗਤਿਹਿ ਅਨ੍ਤਰ ਕੇਤਾ। ਸਕਲ ਕਹਹੁ ਪ੍ਰਭੁ ਕਪਾ ਨਿਕੇਤਾ ॥
ਸੁਨਿ ਉਰਗਾਰਿ ਬਚਨ ਸੁਖ ਮਾਨਾ। ਸਾਦਰ ਬੋਲੇਉ ਕਾਗ ਸੁਜਾਨਾ ॥
ਭਗਤਿਹਿ ਗ੍ਯਾਨਹਿ ਨਹਿਂ ਕਛੁ ਭੇਦਾ। ਉਭਯ ਹਰਹਿਂ ਭਵ ਸਮ੍ਭਵ ਖੇਦਾ ॥
ਨਾਥ ਮੁਨੀਸ ਕਹਹਿਂ ਕਛੁ ਅਨ੍ਤਰ। ਸਾਵਧਾਨ ਸੋਉ ਸੁਨੁ ਬਿਹਙ੍ਗਬਰ ॥
ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਾਗ ਜੋਗ ਬਿਗ੍ਯਾਨਾ। ਏ ਸਬ ਪੁਰੁਸ਼ ਸੁਨਹੁ ਹਰਿਜਾਨਾ ॥
ਪੁਰੁਸ਼ ਪ੍ਰਤਾਪ ਪ੍ਰਬਲ ਸਬ ਭਾਁਤੀ। ਅਬਲਾ ਅਬਲ ਸਹਜ ਜਡ़ ਜਾਤੀ ॥

ਦੋ. -ਪੁਰੁਸ਼ ਤ੍ਯਾਗਿ ਸਕ ਨਾਰਿਹਿ ਜੋ ਬਿਰਕ੍ਤ ਮਤਿ ਧੀਰ ॥
ਨ ਤੁ ਕਾਮੀ ਬਿਸ਼ਯਾਬਸ ਬਿਮੁਖ ਜੋ ਪਦ ਰਘੁਬੀਰ ॥ ੧੧੫(ਕ) ॥

ਸੋ. ਸੋਉ ਮੁਨਿ ਗ੍ਯਾਨਨਿਧਾਨ ਮਗਨਯਨੀ ਬਿਧੁ ਮੁਖ ਨਿਰਖਿ।
ਬਿਬਸ ਹੋਇ ਹਰਿਜਾਨ ਨਾਰਿ ਬਿਸ਼੍ਨੁ ਮਾਯਾ ਪ੍ਰਗਟ ॥ ੧੧੫(ਖ) ॥

ਇਹਾਁ ਨ ਪਚ੍ਛਪਾਤ ਕਛੁ ਰਾਖਉਁ। ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ਸਨ੍ਤ ਮਤ ਭਾਸ਼ਉਁ ॥
ਮੋਹ ਨ ਨਾਰਿ ਨਾਰਿ ਕੇਂ ਰੂਪਾ। ਪਨ੍ਨਗਾਰਿ ਯਹ ਰੀਤਿ ਅਨੂਪਾ ॥
ਮਾਯਾ ਭਗਤਿ ਸੁਨਹੁ ਤੁਮ੍ਹ ਦੋਊ। ਨਾਰਿ ਬਰ੍ਗ ਜਾਨਇ ਸਬ ਕੋਊ ॥
ਪੁਨਿ ਰਘੁਬੀਰਹਿ ਭਗਤਿ ਪਿਆਰੀ। ਮਾਯਾ ਖਲੁ ਨਰ੍ਤਕੀ ਬਿਚਾਰੀ ॥
ਭਗਤਿਹਿ ਸਾਨੁਕੂਲ ਰਘੁਰਾਯਾ। ਤਾਤੇ ਤੇਹਿ ਡਰਪਤਿ ਅਤਿ ਮਾਯਾ ॥
ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਨਿਰੁਪਮ ਨਿਰੁਪਾਧੀ। ਬਸਇ ਜਾਸੁ ਉਰ ਸਦਾ ਅਬਾਧੀ ॥
ਤੇਹਿ ਬਿਲੋਕਿ ਮਾਯਾ ਸਕੁਚਾਈ। ਕਰਿ ਨ ਸਕਇ ਕਛੁ ਨਿਜ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ ॥
ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਜੇ ਮੁਨਿ ਬਿਗ੍ਯਾਨੀ। ਜਾਚਹੀਂ ਭਗਤਿ ਸਕਲ ਸੁਖ ਖਾਨੀ ॥

ਦੋ. ਯਹ ਰਹਸ੍ਯ ਰਘੁਨਾਥ ਕਰ ਬੇਗਿ ਨ ਜਾਨਇ ਕੋਇ।
ਜੋ ਜਾਨਇ ਰਘੁਪਤਿ ਕਪਾਁ ਸਪਨੇਹੁਁ ਮੋਹ ਨ ਹੋਇ ॥ ੧੧੬(ਕ) ॥

ਔਰਉ ਗ੍ਯਾਨ ਭਗਤਿ ਕਰ ਭੇਦ ਸੁਨਹੁ ਸੁਪ੍ਰਬੀਨ।
ਜੋ ਸੁਨਿ ਹੋਇ ਰਾਮ ਪਦ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸਦਾ ਅਬਿਛੀਨ ॥ ੧੧੬(ਖ) ॥

ਸੁਨਹੁ ਤਾਤ ਯਹ ਅਕਥ ਕਹਾਨੀ। ਸਮੁਝਤ ਬਨਇ ਨ ਜਾਇ ਬਖਾਨੀ ॥
ਈਸ੍ਵਰ ਅਂਸ ਜੀਵ ਅਬਿਨਾਸੀ। ਚੇਤਨ ਅਮਲ ਸਹਜ ਸੁਖ ਰਾਸੀ ॥
ਸੋ ਮਾਯਾਬਸ ਭਯਉ ਗੋਸਾਈਂ। ਬਁਧ੍ਯੋ ਕੀਰ ਮਰਕਟ ਕੀ ਨਾਈ ॥
ਜਡ़ ਚੇਤਨਹਿ ਗ੍ਰਨ੍ਥਿ ਪਰਿ ਗਈ। ਜਦਪਿ ਮਸ਼ਾ ਛੂਟਤ ਕਠਿਨਈ ॥
ਤਬ ਤੇ ਜੀਵ ਭਯਉ ਸਂਸਾਰੀ। ਛੂਟ ਨ ਗ੍ਰਨ੍ਥਿ ਨ ਹੋਇ ਸੁਖਾਰੀ ॥
ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਪੁਰਾਨ ਬਹੁ ਕਹੇਉ ਉਪਾਈ। ਛੂਟ ਨ ਅਧਿਕ ਅਧਿਕ ਅਰੁਝਾਈ ॥
ਜੀਵ ਹਦਯਁ ਤਮ ਮੋਹ ਬਿਸੇਸ਼ੀ। ਗ੍ਰਨ੍ਥਿ ਛੂਟ ਕਿਮਿ ਪਰਇ ਨ ਦੇਖੀ ॥
ਅਸ ਸਞ੍ਜੋਗ ਈਸ ਜਬ ਕਰਈ। ਤਬਹੁਁ ਕਦਾਚਿਤ ਸੋ ਨਿਰੁਅਰਈ ॥
ਸਾਤ੍ਤ੍ਵਿਕ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਧੇਨੁ ਸੁਹਾਈ। ਜੌਂ ਹਰਿ ਕਪਾਁ ਹਦਯਁ ਬਸ ਆਈ ॥
ਜਪ ਤਪ ਬ੍ਰਤ ਜਮ ਨਿਯਮ ਅਪਾਰਾ। ਜੇ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਕਹ ਸੁਭ ਧਰ੍ਮ ਅਚਾਰਾ ॥
ਤੇਇ ਤਨ ਹਰਿਤ ਚਰੈ ਜਬ ਗਾਈ। ਭਾਵ ਬਚ੍ਛ ਸਿਸੁ ਪਾਇ ਪੇਨ੍ਹਾਈ ॥
ਨੋਇ ਨਿਬਤ੍ਤਿ ਪਾਤ੍ਰ ਬਿਸ੍ਵਾਸਾ। ਨਿਰ੍ਮਲ ਮਨ ਅਹੀਰ ਨਿਜ ਦਾਸਾ ॥
ਪਰਮ ਧਰ੍ਮਮਯ ਪਯ ਦੁਹਿ ਭਾਈ। ਅਵਟੈ ਅਨਲ ਅਕਾਮ ਬਿਹਾਈ ॥
ਤੋਸ਼ ਮਰੁਤ ਤਬ ਛਮਾਁ ਜੁਡ़ਾਵੈ। ਧਤਿ ਸਮ ਜਾਵਨੁ ਦੇਇ ਜਮਾਵੈ ॥
ਮੁਦਿਤਾਁ ਮਥੈਂ ਬਿਚਾਰ ਮਥਾਨੀ। ਦਮ ਅਧਾਰ ਰਜੁ ਸਤ੍ਯ ਸੁਬਾਨੀ ॥
ਤਬ ਮਥਿ ਕਾਢ़ਿ ਲੇਇ ਨਵਨੀਤਾ। ਬਿਮਲ ਬਿਰਾਗ ਸੁਭਗ ਸੁਪੁਨੀਤਾ ॥

ਦੋ. ਜੋਗ ਅਗਿਨਿ ਕਰਿ ਪ੍ਰਗਟ ਤਬ ਕਰ੍ਮ ਸੁਭਾਸੁਭ ਲਾਇ।
ਬੁਦ੍ਧਿ ਸਿਰਾਵੈਂ ਗ੍ਯਾਨ ਘਤ ਮਮਤਾ ਮਲ ਜਰਿ ਜਾਇ ॥ ੧੧੭(ਕ) ॥

ਤਬ ਬਿਗ੍ਯਾਨਰੂਪਿਨਿ ਬੁਦ੍ਧਿ ਬਿਸਦ ਘਤ ਪਾਇ।
ਚਿਤ੍ਤ ਦਿਆ ਭਰਿ ਧਰੈ ਦਢ़ ਸਮਤਾ ਦਿਅਟਿ ਬਨਾਇ ॥ ੧੧੭(ਖ) ॥

ਤੀਨਿ ਅਵਸ੍ਥਾ ਤੀਨਿ ਗੁਨ ਤੇਹਿ ਕਪਾਸ ਤੇਂ ਕਾਢ़ਿ।
ਤੂਲ ਤੁਰੀਯ ਸਁਵਾਰਿ ਪੁਨਿ ਬਾਤੀ ਕਰੈ ਸੁਗਾਢ़ਿ ॥ ੧੧੭(ਗ) ॥

ਸੋ. ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਲੇਸੈ ਦੀਪ ਤੇਜ ਰਾਸਿ ਬਿਗ੍ਯਾਨਮਯ ॥
ਜਾਤਹਿਂ ਜਾਸੁ ਸਮੀਪ ਜਰਹਿਂ ਮਦਾਦਿਕ ਸਲਭ ਸਬ ॥ ੧੧੭(ਘ) ॥

ਸੋਹਮਸ੍ਮਿ ਇਤਿ ਬਤ੍ਤਿ ਅਖਣ੍ਡਾ। ਦੀਪ ਸਿਖਾ ਸੋਇ ਪਰਮ ਪ੍ਰਚਣ੍ਡਾ ॥
ਆਤਮ ਅਨੁਭਵ ਸੁਖ ਸੁਪ੍ਰਕਾਸਾ। ਤਬ ਭਵ ਮੂਲ ਭੇਦ ਭ੍ਰਮ ਨਾਸਾ ॥
ਪ੍ਰਬਲ ਅਬਿਦ੍ਯਾ ਕਰ ਪਰਿਵਾਰਾ। ਮੋਹ ਆਦਿ ਤਮ ਮਿਟਇ ਅਪਾਰਾ ॥
ਤਬ ਸੋਇ ਬੁਦ੍ਧਿ ਪਾਇ ਉਁਜਿਆਰਾ। ਉਰ ਗਹਁ ਬੈਠਿ ਗ੍ਰਨ੍ਥਿ ਨਿਰੁਆਰਾ ॥
ਛੋਰਨ ਗ੍ਰਨ੍ਥਿ ਪਾਵ ਜੌਂ ਸੋਈ। ਤਬ ਯਹ ਜੀਵ ਕਤਾਰਥ ਹੋਈ ॥
ਛੋਰਤ ਗ੍ਰਨ੍ਥਿ ਜਾਨਿ ਖਗਰਾਯਾ। ਬਿਘ੍ਨ ਅਨੇਕ ਕਰਇ ਤਬ ਮਾਯਾ ॥
ਰਿਦ੍ਧਿ ਸਿਦ੍ਧਿ ਪ੍ਰੇਰਇ ਬਹੁ ਭਾਈ। ਬੁਦ੍ਧਹਿ ਲੋਭ ਦਿਖਾਵਹਿਂ ਆਈ ॥
ਕਲ ਬਲ ਛਲ ਕਰਿ ਜਾਹਿਂ ਸਮੀਪਾ। ਅਞ੍ਚਲ ਬਾਤ ਬੁਝਾਵਹਿਂ ਦੀਪਾ ॥
ਹੋਇ ਬੁਦ੍ਧਿ ਜੌਂ ਪਰਮ ਸਯਾਨੀ। ਤਿਨ੍ਹ ਤਨ ਚਿਤਵ ਨ ਅਨਹਿਤ ਜਾਨੀ ॥
ਜੌਂ ਤੇਹਿ ਬਿਘ੍ਨ ਬੁਦ੍ਧਿ ਨਹਿਂ ਬਾਧੀ। ਤੌ ਬਹੋਰਿ ਸੁਰ ਕਰਹਿਂ ਉਪਾਧੀ ॥
ਇਨ੍ਦ੍ਰੀਂ ਦ੍ਵਾਰ ਝਰੋਖਾ ਨਾਨਾ। ਤਹਁ ਤਹਁ ਸੁਰ ਬੈਠੇ ਕਰਿ ਥਾਨਾ ॥
ਆਵਤ ਦੇਖਹਿਂ ਬਿਸ਼ਯ ਬਯਾਰੀ। ਤੇ ਹਠਿ ਦੇਹੀ ਕਪਾਟ ਉਘਾਰੀ ॥
ਜਬ ਸੋ ਪ੍ਰਭਞ੍ਜਨ ਉਰ ਗਹਁ ਜਾਈ। ਤਬਹਿਂ ਦੀਪ ਬਿਗ੍ਯਾਨ ਬੁਝਾਈ ॥
ਗ੍ਰਨ੍ਥਿ ਨ ਛੂਟਿ ਮਿਟਾ ਸੋ ਪ੍ਰਕਾਸਾ। ਬੁਦ੍ਧਿ ਬਿਕਲ ਭਇ ਬਿਸ਼ਯ ਬਤਾਸਾ ॥
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਨ੍ਹ ਸੁਰਨ੍ਹ ਨ ਗ੍ਯਾਨ ਸੋਹਾਈ। ਬਿਸ਼ਯ ਭੋਗ ਪਰ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸਦਾਈ ॥
ਬਿਸ਼ਯ ਸਮੀਰ ਬੁਦ੍ਧਿ ਕਤ ਭੋਰੀ। ਤੇਹਿ ਬਿਧਿ ਦੀਪ ਕੋ ਬਾਰ ਬਹੋਰੀ ॥

ਦੋ. ਤਬ ਫਿਰਿ ਜੀਵ ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਿ ਪਾਵਇ ਸਂਸਤਿ ਕ੍ਲੇਸ।
ਹਰਿ ਮਾਯਾ ਅਤਿ ਦੁਸ੍ਤਰ ਤਰਿ ਨ ਜਾਇ ਬਿਹਗੇਸ ॥ ੧੧੮(ਕ) ॥

ਕਹਤ ਕਠਿਨ ਸਮੁਝਤ ਕਠਿਨ ਸਾਧਨ ਕਠਿਨ ਬਿਬੇਕ।
ਹੋਇ ਘੁਨਾਚ੍ਛਰ ਨ੍ਯਾਯ ਜੌਂ ਪੁਨਿ ਪ੍ਰਤ੍ਯੂਹ ਅਨੇਕ ॥ ੧੧੮(ਖ) ॥

ਗ੍ਯਾਨ ਪਨ੍ਥ ਕਪਾਨ ਕੈ ਧਾਰਾ। ਪਰਤ ਖਗੇਸ ਹੋਇ ਨਹਿਂ ਬਾਰਾ ॥
ਜੋ ਨਿਰ੍ਬਿਘ੍ਨ ਪਨ੍ਥ ਨਿਰ੍ਬਹਈ। ਸੋ ਕੈਵਲ੍ਯ ਪਰਮ ਪਦ ਲਹਈ ॥
ਅਤਿ ਦੁਰ੍ਲਭ ਕੈਵਲ੍ਯ ਪਰਮ ਪਦ। ਸਨ੍ਤ ਪੁਰਾਨ ਨਿਗਮ ਆਗਮ ਬਦ ॥
ਰਾਮ ਭਜਤ ਸੋਇ ਮੁਕੁਤਿ ਗੋਸਾਈ। ਅਨਇਚ੍ਛਿਤ ਆਵਇ ਬਰਿਆਈ ॥
ਜਿਮਿ ਥਲ ਬਿਨੁ ਜਲ ਰਹਿ ਨ ਸਕਾਈ। ਕੋਟਿ ਭਾਁਤਿ ਕੋਉ ਕਰੈ ਉਪਾਈ ॥
ਤਥਾ ਮੋਚ੍ਛ ਸੁਖ ਸੁਨੁ ਖਗਰਾਈ। ਰਹਿ ਨ ਸਕਇ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਬਿਹਾਈ ॥
ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਹਰਿ ਭਗਤ ਸਯਾਨੇ। ਮੁਕ੍ਤਿ ਨਿਰਾਦਰ ਭਗਤਿ ਲੁਭਾਨੇ ॥
ਭਗਤਿ ਕਰਤ ਬਿਨੁ ਜਤਨ ਪ੍ਰਯਾਸਾ। ਸਂਸਤਿ ਮੂਲ ਅਬਿਦ੍ਯਾ ਨਾਸਾ ॥
ਭੋਜਨ ਕਰਿਅ ਤਪਿਤਿ ਹਿਤ ਲਾਗੀ। ਜਿਮਿ ਸੋ ਅਸਨ ਪਚਵੈ ਜਠਰਾਗੀ ॥
ਅਸਿ ਹਰਿਭਗਤਿ ਸੁਗਮ ਸੁਖਦਾਈ। ਕੋ ਅਸ ਮੂਢ़ ਨ ਜਾਹਿ ਸੋਹਾਈ ॥

ਦੋ. ਸੇਵਕ ਸੇਬ੍ਯ ਭਾਵ ਬਿਨੁ ਭਵ ਨ ਤਰਿਅ ਉਰਗਾਰਿ ॥
ਭਜਹੁ ਰਾਮ ਪਦ ਪਙ੍ਕਜ ਅਸ ਸਿਦ੍ਧਾਨ੍ਤ ਬਿਚਾਰਿ ॥ ੧੧੯(ਕ) ॥

ਜੋ ਚੇਤਨ ਕਹਁ ਜ़ਡ़ ਕਰਇ ਜ़ਡ़ਹਿ ਕਰਇ ਚੈਤਨ੍ਯ।
ਅਸ ਸਮਰ੍ਥ ਰਘੁਨਾਯਕਹਿਂ ਭਜਹਿਂ ਜੀਵ ਤੇ ਧਨ੍ਯ ॥ ੧੧੯(ਖ) ॥

ਕਹੇਉਁ ਗ੍ਯਾਨ ਸਿਦ੍ਧਾਨ੍ਤ ਬੁਝਾਈ। ਸੁਨਹੁ ਭਗਤਿ ਮਨਿ ਕੈ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ ॥
ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਚਿਨ੍ਤਾਮਨਿ ਸੁਨ੍ਦਰ। ਬਸਇ ਗਰੁਡ़ ਜਾਕੇ ਉਰ ਅਨ੍ਤਰ ॥
ਪਰਮ ਪ੍ਰਕਾਸ ਰੂਪ ਦਿਨ ਰਾਤੀ। ਨਹਿਂ ਕਛੁ ਚਹਿਅ ਦਿਆ ਘਤ ਬਾਤੀ ॥
ਮੋਹ ਦਰਿਦ੍ਰ ਨਿਕਟ ਨਹਿਂ ਆਵਾ। ਲੋਭ ਬਾਤ ਨਹਿਂ ਤਾਹਿ ਬੁਝਾਵਾ ॥
ਪ੍ਰਬਲ ਅਬਿਦ੍ਯਾ ਤਮ ਮਿਟਿ ਜਾਈ। ਹਾਰਹਿਂ ਸਕਲ ਸਲਭ ਸਮੁਦਾਈ ॥
ਖਲ ਕਾਮਾਦਿ ਨਿਕਟ ਨਹਿਂ ਜਾਹੀਂ। ਬਸਇ ਭਗਤਿ ਜਾਕੇ ਉਰ ਮਾਹੀਂ ॥
ਗਰਲ ਸੁਧਾਸਮ ਅਰਿ ਹਿਤ ਹੋਈ। ਤੇਹਿ ਮਨਿ ਬਿਨੁ ਸੁਖ ਪਾਵ ਨ ਕੋਈ ॥
ਬ੍ਯਾਪਹਿਂ ਮਾਨਸ ਰੋਗ ਨ ਭਾਰੀ। ਜਿਨ੍ਹ ਕੇ ਬਸ ਸਬ ਜੀਵ ਦੁਖਾਰੀ ॥
ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਮਨਿ ਉਰ ਬਸ ਜਾਕੇਂ। ਦੁਖ ਲਵਲੇਸ ਨ ਸਪਨੇਹੁਁ ਤਾਕੇਂ ॥
ਚਤੁਰ ਸਿਰੋਮਨਿ ਤੇਇ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਜੇ ਮਨਿ ਲਾਗਿ ਸੁਜਤਨ ਕਰਾਹੀਂ ॥
ਸੋ ਮਨਿ ਜਦਪਿ ਪ੍ਰਗਟ ਜਗ ਅਹਈ। ਰਾਮ ਕਪਾ ਬਿਨੁ ਨਹਿਂ ਕੋਉ ਲਹਈ ॥
ਸੁਗਮ ਉਪਾਯ ਪਾਇਬੇ ਕੇਰੇ। ਨਰ ਹਤਭਾਗ੍ਯ ਦੇਹਿਂ ਭਟਮੇਰੇ ॥
ਪਾਵਨ ਪਰ੍ਬਤ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨਾ। ਰਾਮ ਕਥਾ ਰੁਚਿਰਾਕਰ ਨਾਨਾ ॥
ਮਰ੍ਮੀ ਸਜ੍ਜਨ ਸੁਮਤਿ ਕੁਦਾਰੀ। ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਾਗ ਨਯਨ ਉਰਗਾਰੀ ॥
ਭਾਵ ਸਹਿਤ ਖੋਜਇ ਜੋ ਪ੍ਰਾਨੀ। ਪਾਵ ਭਗਤਿ ਮਨਿ ਸਬ ਸੁਖ ਖਾਨੀ ॥
ਮੋਰੇਂ ਮਨ ਪ੍ਰਭੁ ਅਸ ਬਿਸ੍ਵਾਸਾ। ਰਾਮ ਤੇ ਅਧਿਕ ਰਾਮ ਕਰ ਦਾਸਾ ॥
ਰਾਮ ਸਿਨ੍ਧੁ ਘਨ ਸਜ੍ਜਨ ਧੀਰਾ। ਚਨ੍ਦਨ ਤਰੁ ਹਰਿ ਸਨ੍ਤ ਸਮੀਰਾ ॥
ਸਬ ਕਰ ਫਲ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਸੁਹਾਈ। ਸੋ ਬਿਨੁ ਸਨ੍ਤ ਨ ਕਾਹੂਁ ਪਾਈ ॥
ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਜੋਇ ਕਰ ਸਤਸਙ੍ਗਾ। ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਤੇਹਿ ਸੁਲਭ ਬਿਹਙ੍ਗਾ ॥

ਦੋ. ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਪਯੋਨਿਧਿ ਮਨ੍ਦਰ ਗ੍ਯਾਨ ਸਨ੍ਤ ਸੁਰ ਆਹਿਂ।
ਕਥਾ ਸੁਧਾ ਮਥਿ ਕਾਢ़ਹਿਂ ਭਗਤਿ ਮਧੁਰਤਾ ਜਾਹਿਂ ॥ ੧੨੦(ਕ) ॥

ਬਿਰਤਿ ਚਰ੍ਮ ਅਸਿ ਗ੍ਯਾਨ ਮਦ ਲੋਭ ਮੋਹ ਰਿਪੁ ਮਾਰਿ।
ਜਯ ਪਾਇਅ ਸੋ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਦੇਖੁ ਖਗੇਸ ਬਿਚਾਰਿ ॥ ੧੨੦(ਖ) ॥

ਪੁਨਿ ਸਪ੍ਰੇਮ ਬੋਲੇਉ ਖਗਰਾਊ। ਜੌਂ ਕਪਾਲ ਮੋਹਿ ਊਪਰ ਭਾਊ ॥
ਨਾਥ ਮੋਹਿ ਨਿਜ ਸੇਵਕ ਜਾਨੀ। ਸਪ੍ਤ ਪ੍ਰਸ੍ਨ ਕਹਹੁ ਬਖਾਨੀ ॥
ਪ੍ਰਥਮਹਿਂ ਕਹਹੁ ਨਾਥ ਮਤਿਧੀਰਾ। ਸਬ ਤੇ ਦੁਰ੍ਲਭ ਕਵਨ ਸਰੀਰਾ ॥
ਬਡ़ ਦੁਖ ਕਵਨ ਕਵਨ ਸੁਖ ਭਾਰੀ। ਸੋਉ ਸਞ੍ਛੇਪਹਿਂ ਕਹਹੁ ਬਿਚਾਰੀ ॥
ਸਨ੍ਤ ਅਸਨ੍ਤ ਮਰਮ ਤੁਮ੍ਹ ਜਾਨਹੁ। ਤਿਨ੍ਹ ਕਰ ਸਹਜ ਸੁਭਾਵ ਬਖਾਨਹੁ ॥
ਕਵਨ ਪੁਨ੍ਯ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਬਿਦਿਤ ਬਿਸਾਲਾ। ਕਹਹੁ ਕਵਨ ਅਘ ਪਰਮ ਕਰਾਲਾ ॥
ਮਾਨਸ ਰੋਗ ਕਹਹੁ ਸਮੁਝਾਈ। ਤੁਮ੍ਹ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਕਪਾ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਤਾਤ ਸੁਨਹੁ ਸਾਦਰ ਅਤਿ ਪ੍ਰੀਤੀ। ਮੈਂ ਸਞ੍ਛੇਪ ਕਹਉਁ ਯਹ ਨੀਤੀ ॥
ਨਰ ਤਨ ਸਮ ਨਹਿਂ ਕਵਨਿਉ ਦੇਹੀ। ਜੀਵ ਚਰਾਚਰ ਜਾਚਤ ਤੇਹੀ ॥
ਨਰਗ ਸ੍ਵਰ੍ਗ ਅਪਬਰ੍ਗ ਨਿਸੇਨੀ। ਗ੍ਯਾਨ ਬਿਰਾਗ ਭਗਤਿ ਸੁਭ ਦੇਨੀ ॥
ਸੋ ਤਨੁ ਧਰਿ ਹਰਿ ਭਜਹਿਂ ਨ ਜੇ ਨਰ। ਹੋਹਿਂ ਬਿਸ਼ਯ ਰਤ ਮਨ੍ਦ ਮਨ੍ਦ ਤਰ ॥
ਕਾਁਚ ਕਿਰਿਚ ਬਦਲੇਂ ਤੇ ਲੇਹੀ। ਕਰ ਤੇ ਡਾਰਿ ਪਰਸ ਮਨਿ ਦੇਹੀਂ ॥
ਨਹਿਂ ਦਰਿਦ੍ਰ ਸਮ ਦੁਖ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਸਨ੍ਤ ਮਿਲਨ ਸਮ ਸੁਖ ਜਗ ਨਾਹੀਂ ॥
ਪਰ ਉਪਕਾਰ ਬਚਨ ਮਨ ਕਾਯਾ। ਸਨ੍ਤ ਸਹਜ ਸੁਭਾਉ ਖਗਰਾਯਾ ॥
ਸਨ੍ਤ ਸਹਹਿਂ ਦੁਖ ਪਰਹਿਤ ਲਾਗੀ। ਪਰਦੁਖ ਹੇਤੁ ਅਸਨ੍ਤ ਅਭਾਗੀ ॥
ਭੂਰ੍ਜ ਤਰੂ ਸਮ ਸਨ੍ਤ ਕਪਾਲਾ। ਪਰਹਿਤ ਨਿਤਿ ਸਹ ਬਿਪਤਿ ਬਿਸਾਲਾ ॥
ਸਨ ਇਵ ਖਲ ਪਰ ਬਨ੍ਧਨ ਕਰਈ। ਖਾਲ ਕਢ़ਾਇ ਬਿਪਤਿ ਸਹਿ ਮਰਈ ॥
ਖਲ ਬਿਨੁ ਸ੍ਵਾਰਥ ਪਰ ਅਪਕਾਰੀ। ਅਹਿ ਮੂਸ਼ਕ ਇਵ ਸੁਨੁ ਉਰਗਾਰੀ ॥
ਪਰ ਸਮ੍ਪਦਾ ਬਿਨਾਸਿ ਨਸਾਹੀਂ। ਜਿਮਿ ਸਸਿ ਹਤਿ ਹਿਮ ਉਪਲ ਬਿਲਾਹੀਂ ॥
ਦੁਸ਼੍ਟ ਉਦਯ ਜਗ ਆਰਤਿ ਹੇਤੂ। ਜਥਾ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧ ਅਧਮ ਗ੍ਰਹ ਕੇਤੂ ॥
ਸਨ੍ਤ ਉਦਯ ਸਨ੍ਤਤ ਸੁਖਕਾਰੀ। ਬਿਸ੍ਵ ਸੁਖਦ ਜਿਮਿ ਇਨ੍ਦੁ ਤਮਾਰੀ ॥
ਪਰਮ ਧਰ੍ਮ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਬਿਦਿਤ ਅਹਿਂਸਾ। ਪਰ ਨਿਨ੍ਦਾ ਸਮ ਅਘ ਨ ਗਰੀਸਾ ॥
ਹਰ ਗੁਰ ਨਿਨ੍ਦਕ ਦਾਦੁਰ ਹੋਈ। ਜਨ੍ਮ ਸਹਸ੍ਤ੍ਰ ਪਾਵ ਤਨ ਸੋਈ ॥
ਦ੍ਵਿਜ ਨਿਨ੍ਦਕ ਬਹੁ ਨਰਕ ਭੋਗ ਕਰਿ। ਜਗ ਜਨਮਇ ਬਾਯਸ ਸਰੀਰ ਧਰਿ ॥
ਸੁਰ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਨਿਨ੍ਦਕ ਜੇ ਅਭਿਮਾਨੀ। ਰੌਰਵ ਨਰਕ ਪਰਹਿਂ ਤੇ ਪ੍ਰਾਨੀ ॥
ਹੋਹਿਂ ਉਲੂਕ ਸਨ੍ਤ ਨਿਨ੍ਦਾ ਰਤ। ਮੋਹ ਨਿਸਾ ਪ੍ਰਿਯ ਗ੍ਯਾਨ ਭਾਨੁ ਗਤ ॥
ਸਬ ਕੇ ਨਿਨ੍ਦਾ ਜੇ ਜਡ़ ਕਰਹੀਂ। ਤੇ ਚਮਗਾਦੁਰ ਹੋਇ ਅਵਤਰਹੀਂ ॥
ਸੁਨਹੁ ਤਾਤ ਅਬ ਮਾਨਸ ਰੋਗਾ। ਜਿਨ੍ਹ ਤੇ ਦੁਖ ਪਾਵਹਿਂ ਸਬ ਲੋਗਾ ॥
ਮੋਹ ਸਕਲ ਬ੍ਯਾਧਿਨ੍ਹ ਕਰ ਮੂਲਾ। ਤਿਨ੍ਹ ਤੇ ਪੁਨਿ ਉਪਜਹਿਂ ਬਹੁ ਸੂਲਾ ॥
ਕਾਮ ਬਾਤ ਕਫ ਲੋਭ ਅਪਾਰਾ। ਕ੍ਰੋਧ ਪਿਤ੍ਤ ਨਿਤ ਛਾਤੀ ਜਾਰਾ ॥
ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰਹਿਂ ਜੌਂ ਤੀਨਿਉ ਭਾਈ। ਉਪਜਇ ਸਨ੍ਯਪਾਤ ਦੁਖਦਾਈ ॥
ਬਿਸ਼ਯ ਮਨੋਰਥ ਦੁਰ੍ਗਮ ਨਾਨਾ। ਤੇ ਸਬ ਸੂਲ ਨਾਮ ਕੋ ਜਾਨਾ ॥
ਮਮਤਾ ਦਾਦੁ ਕਣ੍ਡੁ ਇਰਸ਼ਾਈ। ਹਰਸ਼ ਬਿਸ਼ਾਦ ਗਰਹ ਬਹੁਤਾਈ ॥
ਪਰ ਸੁਖ ਦੇਖਿ ਜਰਨਿ ਸੋਇ ਛਈ। ਕੁਸ਼੍ਟ ਦੁਸ਼੍ਟਤਾ ਮਨ ਕੁਟਿਲਈ ॥
ਅਹਙ੍ਕਾਰ ਅਤਿ ਦੁਖਦ ਡਮਰੁਆ। ਦਮ੍ਭ ਕਪਟ ਮਦ ਮਾਨ ਨੇਹਰੁਆ ॥
ਤਸ੍ਨਾ ਉਦਰਬਦ੍ਧਿ ਅਤਿ ਭਾਰੀ। ਤ੍ਰਿਬਿਧ ਈਸ਼ਨਾ ਤਰੁਨ ਤਿਜਾਰੀ ॥
ਜੁਗ ਬਿਧਿ ਜ੍ਵਰ ਮਤ੍ਸਰ ਅਬਿਬੇਕਾ। ਕਹਁ ਲਾਗਿ ਕਹੌਂ ਕੁਰੋਗ ਅਨੇਕਾ ॥

ਦੋ. ਏਕ ਬ੍ਯਾਧਿ ਬਸ ਨਰ ਮਰਹਿਂ ਏ ਅਸਾਧਿ ਬਹੁ ਬ੍ਯਾਧਿ।
ਪੀਡ़ਹਿਂ ਸਨ੍ਤਤ ਜੀਵ ਕਹੁਁ ਸੋ ਕਿਮਿ ਲਹੈ ਸਮਾਧਿ ॥ ੧੨੧(ਕ) ॥

ਨੇਮ ਧਰ੍ਮ ਆਚਾਰ ਤਪ ਗ੍ਯਾਨ ਜਗ੍ਯ ਜਪ ਦਾਨ।
ਭੇਸ਼ਜ ਪੁਨਿ ਕੋਟਿਨ੍ਹ ਨਹਿਂ ਰੋਗ ਜਾਹਿਂ ਹਰਿਜਾਨ ॥ ੧੨੧(ਖ) ॥

ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਸਕਲ ਜੀਵ ਜਗ ਰੋਗੀ। ਸੋਕ ਹਰਸ਼ ਭਯ ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਿਯੋਗੀ ॥
ਮਾਨਕ ਰੋਗ ਕਛੁਕ ਮੈਂ ਗਾਏ। ਹਹਿਂ ਸਬ ਕੇਂ ਲਖਿ ਬਿਰਲੇਨ੍ਹ ਪਾਏ ॥
ਜਾਨੇ ਤੇ ਛੀਜਹਿਂ ਕਛੁ ਪਾਪੀ। ਨਾਸ ਨ ਪਾਵਹਿਂ ਜਨ ਪਰਿਤਾਪੀ ॥
ਬਿਸ਼ਯ ਕੁਪਥ੍ਯ ਪਾਇ ਅਙ੍ਕੁਰੇ। ਮੁਨਿਹੁ ਹਦਯਁ ਕਾ ਨਰ ਬਾਪੁਰੇ ॥
ਰਾਮ ਕਪਾਁ ਨਾਸਹਿ ਸਬ ਰੋਗਾ। ਜੌਂ ਏਹਿ ਭਾਁਤਿ ਬਨੈ ਸਂਯੋਗਾ ॥
ਸਦਗੁਰ ਬੈਦ ਬਚਨ ਬਿਸ੍ਵਾਸਾ। ਸਞ੍ਜਮ ਯਹ ਨ ਬਿਸ਼ਯ ਕੈ ਆਸਾ ॥
ਰਘੁਪਤਿ ਭਗਤਿ ਸਜੀਵਨ ਮੂਰੀ। ਅਨੂਪਾਨ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਮਤਿ ਪੂਰੀ ॥
ਏਹਿ ਬਿਧਿ ਭਲੇਹਿਂ ਸੋ ਰੋਗ ਨਸਾਹੀਂ। ਨਾਹਿਂ ਤ ਜਤਨ ਕੋਟਿ ਨਹਿਂ ਜਾਹੀਂ ॥
ਜਾਨਿਅ ਤਬ ਮਨ ਬਿਰੁਜ ਗੋਸਾਁਈ। ਜਬ ਉਰ ਬਲ ਬਿਰਾਗ ਅਧਿਕਾਈ ॥
ਸੁਮਤਿ ਛੁਧਾ ਬਾਢ़ਇ ਨਿਤ ਨਈ। ਬਿਸ਼ਯ ਆਸ ਦੁਰ੍ਬਲਤਾ ਗਈ ॥
ਬਿਮਲ ਗ੍ਯਾਨ ਜਲ ਜਬ ਸੋ ਨਹਾਈ। ਤਬ ਰਹ ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਉਰ ਛਾਈ ॥
ਸਿਵ ਅਜ ਸੁਕ ਸਨਕਾਦਿਕ ਨਾਰਦ। ਜੇ ਮੁਨਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਬਿਚਾਰ ਬਿਸਾਰਦ ॥
ਸਬ ਕਰ ਮਤ ਖਗਨਾਯਕ ਏਹਾ। ਕਰਿਅ ਰਾਮ ਪਦ ਪਙ੍ਕਜ ਨੇਹਾ ॥
ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਪੁਰਾਨ ਸਬ ਗ੍ਰਨ੍ਥ ਕਹਾਹੀਂ। ਰਘੁਪਤਿ ਭਗਤਿ ਬਿਨਾ ਸੁਖ ਨਾਹੀਂ ॥
ਕਮਠ ਪੀਠ ਜਾਮਹਿਂ ਬਰੁ ਬਾਰਾ। ਬਨ੍ਧ੍ਯਾ ਸੁਤ ਬਰੁ ਕਾਹੁਹਿ ਮਾਰਾ ॥
ਫੂਲਹਿਂ ਨਭ ਬਰੁ ਬਹੁਬਿਧਿ ਫੂਲਾ। ਜੀਵ ਨ ਲਹ ਸੁਖ ਹਰਿ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲਾ ॥
ਤਸ਼ਾ ਜਾਇ ਬਰੁ ਮਗਜਲ ਪਾਨਾ। ਬਰੁ ਜਾਮਹਿਂ ਸਸ ਸੀਸ ਬਿਸ਼ਾਨਾ ॥
ਅਨ੍ਧਕਾਰੁ ਬਰੁ ਰਬਿਹਿ ਨਸਾਵੈ। ਰਾਮ ਬਿਮੁਖ ਨ ਜੀਵ ਸੁਖ ਪਾਵੈ ॥
ਹਿਮ ਤੇ ਅਨਲ ਪ੍ਰਗਟ ਬਰੁ ਹੋਈ। ਬਿਮੁਖ ਰਾਮ ਸੁਖ ਪਾਵ ਨ ਕੋਈ ॥
ਦੋ੦=ਬਾਰਿ ਮਥੇਂ ਘਤ ਹੋਇ ਬਰੁ ਸਿਕਤਾ ਤੇ ਬਰੁ ਤੇਲ।

ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਭਜਨ ਨ ਭਵ ਤਰਿਅ ਯਹ ਸਿਦ੍ਧਾਨ੍ਤ ਅਪੇਲ ॥ ੧੨੨(ਕ) ॥

ਮਸਕਹਿ ਕਰਇ ਬਿਂਰਞ੍ਚਿ ਪ੍ਰਭੁ ਅਜਹਿ ਮਸਕ ਤੇ ਹੀਨ।
ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਤਜਿ ਸਂਸਯ ਰਾਮਹਿ ਭਜਹਿਂ ਪ੍ਰਬੀਨ ॥ ੧੨੨(ਖ) ॥

ਸ਼੍ਲੋਕ- ਵਿਨਿਚ੍ਸ਼੍ਰਿਤਂ ਵਦਾਮਿ ਤੇ ਨ ਅਨ੍ਯਥਾ ਵਚਾਂਸਿ ਮੇ।
ਹਰਿਂ ਨਰਾ ਭਜਨ੍ਤਿ ਯੇऽਤਿਦੁਸ੍ਤਰਂ ਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ ॥ ੧੨੨(ਗ) ॥

ਕਹੇਉਁ ਨਾਥ ਹਰਿ ਚਰਿਤ ਅਨੂਪਾ। ਬ੍ਯਾਸ ਸਮਾਸ ਸ੍ਵਮਤਿ ਅਨੁਰੁਪਾ ॥
ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਿਦ੍ਧਾਨ੍ਤ ਇਹਇ ਉਰਗਾਰੀ। ਰਾਮ ਭਜਿਅ ਸਬ ਕਾਜ ਬਿਸਾਰੀ ॥
ਪ੍ਰਭੁ ਰਘੁਪਤਿ ਤਜਿ ਸੇਇਅ ਕਾਹੀ। ਮੋਹਿ ਸੇ ਸਠ ਪਰ ਮਮਤਾ ਜਾਹੀ ॥
ਤੁਮ੍ਹ ਬਿਗ੍ਯਾਨਰੂਪ ਨਹਿਂ ਮੋਹਾ। ਨਾਥ ਕੀਨ੍ਹਿ ਮੋ ਪਰ ਅਤਿ ਛੋਹਾ ॥
ਪੂਛਿਹੁਁ ਰਾਮ ਕਥਾ ਅਤਿ ਪਾਵਨਿ। ਸੁਕ ਸਨਕਾਦਿ ਸਮ੍ਭੁ ਮਨ ਭਾਵਨਿ ॥
ਸਤ ਸਙ੍ਗਤਿ ਦੁਰ੍ਲਭ ਸਂਸਾਰਾ। ਨਿਮਿਸ਼ ਦਣ੍ਡ ਭਰਿ ਏਕਉ ਬਾਰਾ ॥
ਦੇਖੁ ਗਰੁਡ़ ਨਿਜ ਹਦਯਁ ਬਿਚਾਰੀ। ਮੈਂ ਰਘੁਬੀਰ ਭਜਨ ਅਧਿਕਾਰੀ ॥
ਸਕੁਨਾਧਮ ਸਬ ਭਾਁਤਿ ਅਪਾਵਨ। ਪ੍ਰਭੁ ਮੋਹਿ ਕੀਨ੍ਹ ਬਿਦਿਤ ਜਗ ਪਾਵਨ ॥

ਦੋ. ਆਜੁ ਧਨ੍ਯ ਮੈਂ ਧਨ੍ਯ ਅਤਿ ਜਦ੍ਯਪਿ ਸਬ ਬਿਧਿ ਹੀਨ।
ਨਿਜ ਜਨ ਜਾਨਿ ਰਾਮ ਮੋਹਿ ਸਨ੍ਤ ਸਮਾਗਮ ਦੀਨ ॥ ੧੨੩(ਕ) ॥

ਨਾਥ ਜਥਾਮਤਿ ਭਾਸ਼ੇਉਁ ਰਾਖੇਉਁ ਨਹਿਂ ਕਛੁ ਗੋਇ।
ਚਰਿਤ ਸਿਨ੍ਧੁ ਰਘੁਨਾਯਕ ਥਾਹ ਕਿ ਪਾਵਇ ਕੋਇ ॥ ੧੨੩ ॥

ਸੁਮਿਰਿ ਰਾਮ ਕੇ ਗੁਨ ਗਨ ਨਾਨਾ। ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਹਰਸ਼ ਭੁਸੁਣ੍ਡਿ ਸੁਜਾਨਾ ॥
ਮਹਿਮਾ ਨਿਗਮ ਨੇਤਿ ਕਰਿ ਗਾਈ। ਅਤੁਲਿਤ ਬਲ ਪ੍ਰਤਾਪ ਪ੍ਰਭੁਤਾਈ ॥
ਸਿਵ ਅਜ ਪੂਜ੍ਯ ਚਰਨ ਰਘੁਰਾਈ। ਮੋ ਪਰ ਕਪਾ ਪਰਮ ਮਦੁਲਾਈ ॥
ਅਸ ਸੁਭਾਉ ਕਹੁਁ ਸੁਨਉਁ ਨ ਦੇਖਉਁ। ਕੇਹਿ ਖਗੇਸ ਰਘੁਪਤਿ ਸਮ ਲੇਖਉਁ ॥
ਸਾਧਕ ਸਿਦ੍ਧ ਬਿਮੁਕ੍ਤ ਉਦਾਸੀ। ਕਬਿ ਕੋਬਿਦ ਕਤਗ੍ਯ ਸਂਨ੍ਯਾਸੀ ॥
ਜੋਗੀ ਸੂਰ ਸੁਤਾਪਸ ਗ੍ਯਾਨੀ। ਧਰ੍ਮ ਨਿਰਤ ਪਣ੍ਡਿਤ ਬਿਗ੍ਯਾਨੀ ॥
ਤਰਹਿਂ ਨ ਬਿਨੁ ਸੀਁ ਮਮ ਸ੍ਵਾਮੀ। ਰਾਮ ਨਮਾਮਿ ਨਮਾਮਿ ਨਮਾਮੀ ॥
ਸਰਨ ਗਏਁ ਮੋ ਸੇ ਅਘ ਰਾਸੀ। ਹੋਹਿਂ ਸੁਦ੍ਧ ਨਮਾਮਿ ਅਬਿਨਾਸੀ ॥

ਦੋ. ਜਾਸੁ ਨਾਮ ਭਵ ਭੇਸ਼ਜ ਹਰਨ ਘੋਰ ਤ੍ਰਯ ਸੂਲ।
ਸੋ ਕਪਾਲੁ ਮੋਹਿ ਤੋ ਪਰ ਸਦਾ ਰਹਉ ਅਨੁਕੂਲ ॥ ੧੨੪(ਕ) ॥

ਸੁਨਿ ਭੁਸੁਣ੍ਡਿ ਕੇ ਬਚਨ ਸੁਭ ਦੇਖਿ ਰਾਮ ਪਦ ਨੇਹ।
ਬੋਲੇਉ ਪ੍ਰੇਮ ਸਹਿਤ ਗਿਰਾ ਗਰੁਡ़ ਬਿਗਤ ਸਨ੍ਦੇਹ ॥ ੧੨੪(ਖ) ॥

ਮੈ ਕਤ੍ਕਤ੍ਯ ਭਯਉਁ ਤਵ ਬਾਨੀ। ਸੁਨਿ ਰਘੁਬੀਰ ਭਗਤਿ ਰਸ ਸਾਨੀ ॥
ਰਾਮ ਚਰਨ ਨੂਤਨ ਰਤਿ ਭਈ। ਮਾਯਾ ਜਨਿਤ ਬਿਪਤਿ ਸਬ ਗਈ ॥
ਮੋਹ ਜਲਧਿ ਬੋਹਿਤ ਤੁਮ੍ਹ ਭਏ। ਮੋ ਕਹਁ ਨਾਥ ਬਿਬਿਧ ਸੁਖ ਦਏ ॥
ਮੋ ਪਹਿਂ ਹੋਇ ਨ ਪ੍ਰਤਿ ਉਪਕਾਰਾ। ਬਨ੍ਦਉਁ ਤਵ ਪਦ ਬਾਰਹਿਂ ਬਾਰਾ ॥
ਪੂਰਨ ਕਾਮ ਰਾਮ ਅਨੁਰਾਗੀ। ਤੁਮ੍ਹ ਸਮ ਤਾਤ ਨ ਕੋਉ ਬਡ़ਭਾਗੀ ॥
ਸਨ੍ਤ ਬਿਟਪ ਸਰਿਤਾ ਗਿਰਿ ਧਰਨੀ। ਪਰ ਹਿਤ ਹੇਤੁ ਸਬਨ੍ਹ ਕੈ ਕਰਨੀ ॥
ਸਨ੍ਤ ਹਦਯ ਨਵਨੀਤ ਸਮਾਨਾ। ਕਹਾ ਕਬਿਨ੍ਹ ਪਰਿ ਕਹੈ ਨ ਜਾਨਾ ॥
ਨਿਜ ਪਰਿਤਾਪ ਦ੍ਰਵਇ ਨਵਨੀਤਾ। ਪਰ ਦੁਖ ਦ੍ਰਵਹਿਂ ਸਨ੍ਤ ਸੁਪੁਨੀਤਾ ॥
ਜੀਵਨ ਜਨ੍ਮ ਸੁਫਲ ਮਮ ਭਯਊ। ਤਵ ਪ੍ਰਸਾਦ ਸਂਸਯ ਸਬ ਗਯਊ ॥
ਜਾਨੇਹੁ ਸਦਾ ਮੋਹਿ ਨਿਜ ਕਿਙ੍ਕਰ। ਪੁਨਿ ਪੁਨਿ ਉਮਾ ਕਹਇ ਬਿਹਙ੍ਗਬਰ ॥

ਦੋ. ਤਾਸੁ ਚਰਨ ਸਿਰੁ ਨਾਇ ਕਰਿ ਪ੍ਰੇਮ ਸਹਿਤ ਮਤਿਧੀਰ।
ਗਯਉ ਗਰੁਡ़ ਬੈਕੁਣ੍ਠ ਤਬ ਹਦਯਁ ਰਾਖਿ ਰਘੁਬੀਰ ॥ ੧੨੫(ਕ) ॥

ਗਿਰਿਜਾ ਸਨ੍ਤ ਸਮਾਗਮ ਸਮ ਨ ਲਾਭ ਕਛੁ ਆਨ।
ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਕਪਾ ਨ ਹੋਇ ਸੋ ਗਾਵਹਿਂ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨ ॥ ੧੨੫(ਖ) ॥

ਕਹੇਉਁ ਪਰਮ ਪੁਨੀਤ ਇਤਿਹਾਸਾ। ਸੁਨਤ ਸ਼੍ਰਵਨ ਛੂਟਹਿਂ ਭਵ ਪਾਸਾ ॥
ਪ੍ਰਨਤ ਕਲ੍ਪਤਰੁ ਕਰੁਨਾ ਪੁਞ੍ਜਾ। ਉਪਜਇ ਪ੍ਰੀਤਿ ਰਾਮ ਪਦ ਕਞ੍ਜਾ ॥
ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਜਨਿਤ ਅਘ ਜਾਈ। ਸੁਨਹਿਂ ਜੇ ਕਥਾ ਸ਼੍ਰਵਨ ਮਨ ਲਾਈ ॥
ਤੀਰ੍ਥਾਟਨ ਸਾਧਨ ਸਮੁਦਾਈ। ਜੋਗ ਬਿਰਾਗ ਗ੍ਯਾਨ ਨਿਪੁਨਾਈ ॥
ਨਾਨਾ ਕਰ੍ਮ ਧਰ੍ਮ ਬ੍ਰਤ ਦਾਨਾ। ਸਞ੍ਜਮ ਦਮ ਜਪ ਤਪ ਮਖ ਨਾਨਾ ॥
ਭੂਤ ਦਯਾ ਦ੍ਵਿਜ ਗੁਰ ਸੇਵਕਾਈ। ਬਿਦ੍ਯਾ ਬਿਨਯ ਬਿਬੇਕ ਬਡ़ਾਈ ॥
ਜਹਁ ਲਗਿ ਸਾਧਨ ਬੇਦ ਬਖਾਨੀ। ਸਬ ਕਰ ਫਲ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਭਵਾਨੀ ॥
ਸੋ ਰਘੁਨਾਥ ਭਗਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਗਾਈ। ਰਾਮ ਕਪਾਁ ਕਾਹੂਁ ਏਕ ਪਾਈ ॥

ਦੋ. ਮੁਨਿ ਦੁਰ੍ਲਭ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਨਰ ਪਾਵਹਿਂ ਬਿਨਹਿਂ ਪ੍ਰਯਾਸ।
ਜੇ ਯਹ ਕਥਾ ਨਿਰਨ੍ਤਰ ਸੁਨਹਿਂ ਮਾਨਿ ਬਿਸ੍ਵਾਸ ॥ ੧੨੬ ॥

ਸੋਇ ਸਰ੍ਬਗ੍ਯ ਗੁਨੀ ਸੋਇ ਗ੍ਯਾਤਾ। ਸੋਇ ਮਹਿ ਮਣ੍ਡਿਤ ਪਣ੍ਡਿਤ ਦਾਤਾ ॥
ਧਰ੍ਮ ਪਰਾਯਨ ਸੋਇ ਕੁਲ ਤ੍ਰਾਤਾ। ਰਾਮ ਚਰਨ ਜਾ ਕਰ ਮਨ ਰਾਤਾ ॥
ਨੀਤਿ ਨਿਪੁਨ ਸੋਇ ਪਰਮ ਸਯਾਨਾ। ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਿਦ੍ਧਾਨ੍ਤ ਨੀਕ ਤੇਹਿਂ ਜਾਨਾ ॥
ਸੋਇ ਕਬਿ ਕੋਬਿਦ ਸੋਇ ਰਨਧੀਰਾ। ਜੋ ਛਲ ਛਾਡ़ਿ ਭਜਇ ਰਘੁਬੀਰਾ ॥
ਧਨ੍ਯ ਦੇਸ ਸੋ ਜਹਁ ਸੁਰਸਰੀ। ਧਨ੍ਯ ਨਾਰਿ ਪਤਿਬ੍ਰਤ ਅਨੁਸਰੀ ॥
ਧਨ੍ਯ ਸੋ ਭੂਪੁ ਨੀਤਿ ਜੋ ਕਰਈ। ਧਨ੍ਯ ਸੋ ਦ੍ਵਿਜ ਨਿਜ ਧਰ੍ਮ ਨ ਟਰਈ ॥
ਸੋ ਧਨ ਧਨ੍ਯ ਪ੍ਰਥਮ ਗਤਿ ਜਾਕੀ। ਧਨ੍ਯ ਪੁਨ੍ਯ ਰਤ ਮਤਿ ਸੋਇ ਪਾਕੀ ॥
ਧਨ੍ਯ ਘਰੀ ਸੋਇ ਜਬ ਸਤਸਙ੍ਗਾ। ਧਨ੍ਯ ਜਨ੍ਮ ਦ੍ਵਿਜ ਭਗਤਿ ਅਭਙ੍ਗਾ ॥

ਦੋ. ਸੋ ਕੁਲ ਧਨ੍ਯ ਉਮਾ ਸੁਨੁ ਜਗਤ ਪੂਜ੍ਯ ਸੁਪੁਨੀਤ।
ਸ਼੍ਰੀਰਘੁਬੀਰ ਪਰਾਯਨ ਜੇਹਿਂ ਨਰ ਉਪਜ ਬਿਨੀਤ ॥ ੧੨੭ ॥

ਮਤਿ ਅਨੁਰੂਪ ਕਥਾ ਮੈਂ ਭਾਸ਼ੀ। ਜਦ੍ਯਪਿ ਪ੍ਰਥਮ ਗੁਪ੍ਤ ਕਰਿ ਰਾਖੀ ॥
ਤਵ ਮਨ ਪ੍ਰੀਤਿ ਦੇਖਿ ਅਧਿਕਾਈ। ਤਬ ਮੈਂ ਰਘੁਪਤਿ ਕਥਾ ਸੁਨਾਈ ॥
ਯਹ ਨ ਕਹਿਅ ਸਠਹੀ ਹਠਸੀਲਹਿ। ਜੋ ਮਨ ਲਾਇ ਨ ਸੁਨ ਹਰਿ ਲੀਲਹਿ ॥
ਕਹਿਅ ਨ ਲੋਭਿਹਿ ਕ੍ਰੋਧਹਿ ਕਾਮਿਹਿ। ਜੋ ਨ ਭਜਇ ਸਚਰਾਚਰ ਸ੍ਵਾਮਿਹਿ ॥
ਦ੍ਵਿਜ ਦ੍ਰੋਹਿਹਿ ਨ ਸੁਨਾਇਅ ਕਬਹੂਁ। ਸੁਰਪਤਿ ਸਰਿਸ ਹੋਇ ਨਪ ਜਬਹੂਁ ॥
ਰਾਮ ਕਥਾ ਕੇ ਤੇਇ ਅਧਿਕਾਰੀ। ਜਿਨ੍ਹ ਕੇਂ ਸਤਸਙ੍ਗਤਿ ਅਤਿ ਪ੍ਯਾਰੀ ॥
ਗੁਰ ਪਦ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨੀਤਿ ਰਤ ਜੇਈ। ਦ੍ਵਿਜ ਸੇਵਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਤੇਈ ॥
ਤਾ ਕਹਁ ਯਹ ਬਿਸੇਸ਼ ਸੁਖਦਾਈ। ਜਾਹਿ ਪ੍ਰਾਨਪ੍ਰਿਯ ਸ਼੍ਰੀਰਘੁਰਾਈ ॥

ਦੋ. ਰਾਮ ਚਰਨ ਰਤਿ ਜੋ ਚਹ ਅਥਵਾ ਪਦ ਨਿਰ੍ਬਾਨ।
ਭਾਵ ਸਹਿਤ ਸੋ ਯਹ ਕਥਾ ਕਰਉ ਸ਼੍ਰਵਨ ਪੁਟ ਪਾਨ ॥ ੧੨੮ ॥

ਰਾਮ ਕਥਾ ਗਿਰਿਜਾ ਮੈਂ ਬਰਨੀ। ਕਲਿ ਮਲ ਸਮਨਿ ਮਨੋਮਲ ਹਰਨੀ ॥
ਸਂਸਤਿ ਰੋਗ ਸਜੀਵਨ ਮੂਰੀ। ਰਾਮ ਕਥਾ ਗਾਵਹਿਂ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸੂਰੀ ॥
ਏਹਿ ਮਹਁ ਰੁਚਿਰ ਸਪ੍ਤ ਸੋਪਾਨਾ। ਰਘੁਪਤਿ ਭਗਤਿ ਕੇਰ ਪਨ੍ਥਾਨਾ ॥
ਅਤਿ ਹਰਿ ਕਪਾ ਜਾਹਿ ਪਰ ਹੋਈ। ਪਾਉਁ ਦੇਇ ਏਹਿਂ ਮਾਰਗ ਸੋਈ ॥
ਮਨ ਕਾਮਨਾ ਸਿਦ੍ਧਿ ਨਰ ਪਾਵਾ। ਜੇ ਯਹ ਕਥਾ ਕਪਟ ਤਜਿ ਗਾਵਾ ॥
ਕਹਹਿਂ ਸੁਨਹਿਂ ਅਨੁਮੋਦਨ ਕਰਹੀਂ। ਤੇ ਗੋਪਦ ਇਵ ਭਵਨਿਧਿ ਤਰਹੀਂ ॥
ਸੁਨਿ ਸਬ ਕਥਾ ਹਦਯਁ ਅਤਿ ਭਾਈ। ਗਿਰਿਜਾ ਬੋਲੀ ਗਿਰਾ ਸੁਹਾਈ ॥
ਨਾਥ ਕਪਾਁ ਮਮ ਗਤ ਸਨ੍ਦੇਹਾ। ਰਾਮ ਚਰਨ ਉਪਜੇਉ ਨਵ ਨੇਹਾ ॥

ਦੋ. ਮੈਂ ਕਤਕਤ੍ਯ ਭਇਉਁ ਅਬ ਤਵ ਪ੍ਰਸਾਦ ਬਿਸ੍ਵੇਸ।
ਉਪਜੀ ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਦਢ़ ਬੀਤੇ ਸਕਲ ਕਲੇਸ ॥ ੧੨੯ ॥

ਯਹ ਸੁਭ ਸਮ੍ਭੁ ਉਮਾ ਸਮ੍ਬਾਦਾ। ਸੁਖ ਸਮ੍ਪਾਦਨ ਸਮਨ ਬਿਸ਼ਾਦਾ ॥
ਭਵ ਭਞ੍ਜਨ ਗਞ੍ਜਨ ਸਨ੍ਦੇਹਾ। ਜਨ ਰਞ੍ਜਨ ਸਜ੍ਜਨ ਪ੍ਰਿਯ ਏਹਾ ॥
ਰਾਮ ਉਪਾਸਕ ਜੇ ਜਗ ਮਾਹੀਂ। ਏਹਿ ਸਮ ਪ੍ਰਿਯ ਤਿਨ੍ਹ ਕੇ ਕਛੁ ਨਾਹੀਂ ॥
ਰਘੁਪਤਿ ਕਪਾਁ ਜਥਾਮਤਿ ਗਾਵਾ। ਮੈਂ ਯਹ ਪਾਵਨ ਚਰਿਤ ਸੁਹਾਵਾ ॥
ਏਹਿਂ ਕਲਿਕਾਲ ਨ ਸਾਧਨ ਦੂਜਾ। ਜੋਗ ਜਗ੍ਯ ਜਪ ਤਪ ਬ੍ਰਤ ਪੂਜਾ ॥
ਰਾਮਹਿ ਸੁਮਿਰਿਅ ਗਾਇਅ ਰਾਮਹਿ। ਸਨ੍ਤਤ ਸੁਨਿਅ ਰਾਮ ਗੁਨ ਗ੍ਰਾਮਹਿ ॥
ਜਾਸੁ ਪਤਿਤ ਪਾਵਨ ਬਡ़ ਬਾਨਾ। ਗਾਵਹਿਂ ਕਬਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿ ਸਨ੍ਤ ਪੁਰਾਨਾ ॥
ਤਾਹਿ ਭਜਹਿ ਮਨ ਤਜਿ ਕੁਟਿਲਾਈ। ਰਾਮ ਭਜੇਂ ਗਤਿ ਕੇਹਿਂ ਨਹਿਂ ਪਾਈ ॥

ਛਂ. ਪਾਈ ਨ ਕੇਹਿਂ ਗਤਿ ਪਤਿਤ ਪਾਵਨ ਰਾਮ ਭਜਿ ਸੁਨੁ ਸਠ ਮਨਾ।
ਗਨਿਕਾ ਅਜਾਮਿਲ ਬ੍ਯਾਧ ਗੀਧ ਗਜਾਦਿ ਖਲ ਤਾਰੇ ਘਨਾ ॥
ਆਭੀਰ ਜਮਨ ਕਿਰਾਤ ਖਸ ਸ੍ਵਪਚਾਦਿ ਅਤਿ ਅਘਰੂਪ ਜੇ।
ਕਹਿ ਨਾਮ ਬਾਰਕ ਤੇਪਿ ਪਾਵਨ ਹੋਹਿਂ ਰਾਮ ਨਮਾਮਿ ਤੇ ॥ ੧ ॥

ਰਘੁਬਂਸ ਭੂਸ਼ਨ ਚਰਿਤ ਯਹ ਨਰ ਕਹਹਿਂ ਸੁਨਹਿਂ ਜੇ ਗਾਵਹੀਂ।
ਕਲਿ ਮਲ ਮਨੋਮਲ ਧੋਇ ਬਿਨੁ ਸ਼੍ਰਮ ਰਾਮ ਧਾਮ ਸਿਧਾਵਹੀਂ ॥
ਸਤ ਪਞ੍ਚ ਚੌਪਾਈਂ ਮਨੋਹਰ ਜਾਨਿ ਜੋ ਨਰ ਉਰ ਧਰੈ।
ਦਾਰੁਨ ਅਬਿਦ੍ਯਾ ਪਞ੍ਚ ਜਨਿਤ ਬਿਕਾਰ ਸ਼੍ਰੀਰਘੁਬਰ ਹਰੈ ॥ ੨ ॥

ਸੁਨ੍ਦਰ ਸੁਜਾਨ ਕਪਾ ਨਿਧਾਨ ਅਨਾਥ ਪਰ ਕਰ ਪ੍ਰੀਤਿ ਜੋ।
ਸੋ ਏਕ ਰਾਮ ਅਕਾਮ ਹਿਤ ਨਿਰ੍ਬਾਨਪ੍ਰਦ ਸਮ ਆਨ ਕੋ ॥
ਜਾਕੀ ਕਪਾ ਲਵਲੇਸ ਤੇ ਮਤਿਮਨ੍ਦ ਤੁਲਸੀਦਾਸਹੂਁ।
ਪਾਯੋ ਪਰਮ ਬਿਸ਼੍ਰਾਮੁ ਰਾਮ ਸਮਾਨ ਪ੍ਰਭੁ ਨਾਹੀਂ ਕਹੂਁ ॥ ੩ ॥

ਦੋ. ਮੋ ਸਮ ਦੀਨ ਨ ਦੀਨ ਹਿਤ ਤੁਮ੍ਹ ਸਮਾਨ ਰਘੁਬੀਰ।
ਅਸ ਬਿਚਾਰਿ ਰਘੁਬਂਸ ਮਨਿ ਹਰਹੁ ਬਿਸ਼ਮ ਭਵ ਭੀਰ ॥ ੧੩੦(ਕ) ॥

ਕਾਮਿਹਿ ਨਾਰਿ ਪਿਆਰਿ ਜਿਮਿ ਲੋਭਹਿ ਪ੍ਰਿਯ ਜਿਮਿ ਦਾਮ।
ਤਿਮਿ ਰਘੁਨਾਥ ਨਿਰਨ੍ਤਰ ਪ੍ਰਿਯ ਲਾਗਹੁ ਮੋਹਿ ਰਾਮ ॥ ੧੩੦(ਖ) ॥

ਸ਼੍ਲੋਕ-ਯਤ੍ਪੂਰ੍ਵ ਪ੍ਰਭੁਣਾ ਕਤਂ ਸੁਕਵਿਨਾ ਸ਼੍ਰੀਸ਼ਮ੍ਭੁਨਾ ਦੁਰ੍ਗਮਂ
ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਰਾਮਪਦਾਬ੍ਜਭਕ੍ਤਿਮਨਿਸ਼ਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ੍ਯੈ ਤੁ ਰਾਮਾਯਣਮ੍।
ਮਤ੍ਵਾ ਤਦ੍ਰਘੁਨਾਥਮਨਿਰਤਂ ਸ੍ਵਾਨ੍ਤਸ੍ਤਮਃਸ਼ਾਨ੍ਤਯੇ
ਭਾਸ਼ਾਬਦ੍ਧਮਿਦਂ ਚਕਾਰ ਤੁਲਸੀਦਾਸਸ੍ਤਥਾ ਮਾਨਸਮ੍ ॥ ੧ ॥

ਪੁਣ੍ਯਂ ਪਾਪਹਰਂ ਸਦਾ ਸ਼ਿਵਕਰਂ ਵਿਜ੍ਞਾਨਭਕ੍ਤਿਪ੍ਰਦਂ
ਮਾਯਾਮੋਹਮਲਾਪਹਂ ਸੁਵਿਮਲਂ ਪ੍ਰੇਮਾਮ੍ਬੁਪੂਰਂ ਸ਼ੁਭਮ੍।
ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਰਾਮਚਰਿਤ੍ਰਮਾਨਸਮਿਦਂ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾਵਗਾਹਨ੍ਤਿ ਯੇ
ਤੇ ਸਂਸਾਰਪਤਙ੍ਗਘੋਰਕਿਰਣੈਰ੍ਦਹ੍ਯਨ੍ਤਿ ਨੋ ਮਾਨਵਾਃ ॥ ੨ ॥

ਮਾਸਪਾਰਾਯਣ, ਤੀਸਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
ਨਵਾਨ੍ਹਪਾਰਾਯਣ, ਨਵਾਁ ਵਿਸ਼੍ਰਾਮ
———

ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਰਾਮਚਰਿਤਮਾਨਸੇ ਸਕਲਕਲਿਕਲੁਸ਼ਵਿਧ੍ਵਂਸਨੇ
ਸਪ੍ਤਮਃ ਸੋਪਾਨਃ ਸਮਾਪ੍ਤਃ।
(ਉਤ੍ਤਰਕਾਣ੍ਡ ਸਮਾਪ੍ਤ)

ਉਤ੍ਤਰਕਾਣ੍ਡ | UttarKand in Gurmukhi