રામ ચરિત માનસ કિશ્કિન્ધાકાંડ | Read KishkindhaKand in Gujarati

|| શ્રી ગણેશાય નમઃ ||
|| શ્રી જાનકી વલ્લભો વિજયતે ||
|| શ્રી રામ ચરિત માનસ સંપૂર્ણ ||
|| ચતુર્થ સોપાન કિશ્કિન્ધાકાંડ ||

શ્લોક
કુન્દેન્દીવરસુન્દરાવતિબલૌ વિજ્ઞાનધામાવુભૌ
શોભાઢ્યૌ વરધન્વિનૌ શ્રુતિનુતૌ ગોવિપ્રવૃન્દપ્રિયૌ।
માયામાનુષરૂપિણૌ રઘુવરૌ સદ્ધર્મવર્મૌં હિતૌ
સીતાન્વેષણતત્પરૌ પથિગતૌ ભક્તિપ્રદૌ તૌ હિ નઃ।।1।।
બ્રહ્મામ્ભોધિસમુદ્ભવં કલિમલપ્રધ્વંસનં ચાવ્યયં
શ્રીમચ્છમ્ભુમુખેન્દુસુન્દરવરે સંશોભિતં સર્વદા।
સંસારામયભેષજં સુખકરં શ્રીજાનકીજીવનં
ધન્યાસ્તે કૃતિનઃ પિબન્તિ સતતં શ્રીરામનામામૃતમ્।।2।।

દોહા / સોરતા
મુક્તિ જન્મ મહિ જાનિ ગ્યાન ખાનિ અઘ હાનિ કર
જહબસ સંભુ ભવાનિ સો કાસી સેઇઅ કસ ન।।
જરત સકલ સુર બૃંદ બિષમ ગરલ જેહિં પાન કિય।
તેહિ ન ભજસિ મન મંદ કો કૃપાલ સંકર સરિસ।।

4.1

ચૌપાઈ
આગેં ચલે બહુરિ રઘુરાયા। રિષ્યમૂક પરવત નિઅરાયા।।
તહરહ સચિવ સહિત સુગ્રીવા। આવત દેખિ અતુલ બલ સીંવા।।
અતિ સભીત કહ સુનુ હનુમાના। પુરુષ જુગલ બલ રૂપ નિધાના।।
ધરિ બટુ રૂપ દેખુ તૈં જાઈ। કહેસુ જાનિ જિયસયન બુઝાઈ।।
પઠએ બાલિ હોહિં મન મૈલા। ભાગૌં તુરત તજૌં યહ સૈલા।।
બિપ્ર રૂપ ધરિ કપિ તહગયઊ। માથ નાઇ પૂછત અસ ભયઊ।।
કો તુમ્હ સ્યામલ ગૌર સરીરા। છત્રી રૂપ ફિરહુ બન બીરા।।
કઠિન ભૂમિ કોમલ પદ ગામી। કવન હેતુ બિચરહુ બન સ્વામી।।
મૃદુલ મનોહર સુંદર ગાતા। સહત દુસહ બન આતપ બાતા।।
કી તુમ્હ તીનિ દેવ મહકોઊ। નર નારાયન કી તુમ્હ દોઊ।।

દોહા / સોરતા
જગ કારન તારન ભવ ભંજન ધરની ભાર।
કી તુમ્હ અકિલ ભુવન પતિ લીન્હ મનુજ અવતાર।।1।।

4.2

ચૌપાઈ
કોસલેસ દસરથ કે જાએ । હમ પિતુ બચન માનિ બન આએ।।
નામ રામ લછિમન દૌઉ ભાઈ। સંગ નારિ સુકુમારિ સુહાઈ।।
ઇહાહરિ નિસિચર બૈદેહી। બિપ્ર ફિરહિં હમ ખોજત તેહી।।
આપન ચરિત કહા હમ ગાઈ। કહહુ બિપ્ર નિજ કથા બુઝાઈ।।
પ્રભુ પહિચાનિ પરેઉ ગહિ ચરના। સો સુખ ઉમા નહિં બરના।।
પુલકિત તન મુખ આવ ન બચના। દેખત રુચિર બેષ કૈ રચના।।
પુનિ ધીરજુ ધરિ અસ્તુતિ કીન્હી। હરષ હૃદયનિજ નાથહિ ચીન્હી।।
મોર ન્યાઉ મૈં પૂછા સાઈં। તુમ્હ પૂછહુ કસ નર કી નાઈં।।
તવ માયા બસ ફિરઉભુલાના। તા તે મૈં નહિં પ્રભુ પહિચાના।।

દોહા / સોરતા
એકુ મૈં મંદ મોહબસ કુટિલ હૃદય અગ્યાન।
પુનિ પ્રભુ મોહિ બિસારેઉ દીનબંધુ ભગવાન।।2।।

4.3

ચૌપાઈ
જદપિ નાથ બહુ અવગુન મોરેં। સેવક પ્રભુહિ પરૈ જનિ ભોરેં।।
નાથ જીવ તવ માયામોહા। સો નિસ્તરઇ તુમ્હારેહિં છોહા।।
તા પર મૈં રઘુબીર દોહાઈ। જાનઉનહિં કછુ ભજન ઉપાઈ।।
સેવક સુત પતિ માતુ ભરોસેં। રહઇ અસોચ બનઇ પ્રભુ પોસેં।।
અસ કહિ પરેઉ ચરન અકુલાઈ। નિજ તનુ પ્રગટિ પ્રીતિ ઉર છાઈ।।
તબ રઘુપતિ ઉઠાઇ ઉર લાવા। નિજ લોચન જલ સીંચિ જુડ઼ાવા।।
સુનુ કપિ જિયમાનસિ જનિ ઊના। તૈં મમ પ્રિય લછિમન તે દૂના।।
સમદરસી મોહિ કહ સબ કોઊ। સેવક પ્રિય અનન્યગતિ સોઊ।।

દોહા / સોરતા
સો અનન્ય જાકેં અસિ મતિ ન ટરઇ હનુમંત।
મૈં સેવક સચરાચર રૂપ સ્વામિ ભગવંત।।3।।

4.4

ચૌપાઈ
દેખિ પવન સુત પતિ અનુકૂલા। હૃદયહરષ બીતી સબ સૂલા।।
નાથ સૈલ પર કપિપતિ રહઈ। સો સુગ્રીવ દાસ તવ અહઈ।।
તેહિ સન નાથ મયત્રી કીજે। દીન જાનિ તેહિ અભય કરીજે।।
સો સીતા કર ખોજ કરાઇહિ। જહતહમરકટ કોટિ પઠાઇહિ।।
એહિ બિધિ સકલ કથા સમુઝાઈ। લિએ દુઔ જન પીઠિ ચઢ઼ાઈ।।
જબ સુગ્રીવરામ કહુદેખા। અતિસય જન્મ ધન્ય કરિ લેખા।।
સાદર મિલેઉ નાઇ પદ માથા। ભૈંટેઉ અનુજ સહિત રઘુનાથા।।
કપિ કર મન બિચાર એહિ રીતી। કરિહહિં બિધિ મો સન એ પ્રીતી।।

દોહા / સોરતા
તબ હનુમંત ઉભય દિસિ કી સબ કથા સુનાઇ।।
પાવક સાખી દેઇ કરિ જોરી પ્રીતી દૃઢ઼ાઇ।।4।।

4.5

ચૌપાઈ
કીન્હી પ્રીતિ કછુ બીચ ન રાખા। લછમિન રામ ચરિત સબ ભાષા।।
કહ સુગ્રીવ નયન ભરિ બારી। મિલિહિ નાથ મિથિલેસકુમારી।।
મંત્રિન્હ સહિત ઇહાએક બારા। બૈઠ રહેઉમૈં કરત બિચારા।।
ગગન પંથ દેખી મૈં જાતા। પરબસ પરી બહુત બિલપાતા।।
રામ રામ હા રામ પુકારી। હમહિ દેખિ દીન્હેઉ પટ ડારી।।
માગા રામ તુરત તેહિં દીન્હા। પટ ઉર લાઇ સોચ અતિ કીન્હા।।
કહ સુગ્રીવ સુનહુ રઘુબીરા। તજહુ સોચ મન આનહુ ધીરા।।
સબ પ્રકાર કરિહઉસેવકાઈ। જેહિ બિધિ મિલિહિ જાનકી આઈ।।

દોહા / સોરતા
સખા બચન સુનિ હરષે કૃપાસિધુ બલસીંવ।
કારન કવન બસહુ બન મોહિ કહહુ સુગ્રીવ ।।5।।

4.6

ચૌપાઈ
નાત બાલિ અરુ મૈં દ્વૌ ભાઈ। પ્રીતિ રહી કછુ બરનિ ન જાઈ।।
મય સુત માયાવી તેહિ નાઊ આવા સો પ્રભુ હમરેં ગાઊ।
અર્ધ રાતિ પુર દ્વાર પુકારા। બાલી રિપુ બલ સહૈ ન પારા।।
ધાવા બાલિ દેખિ સો ભાગા। મૈં પુનિ ગયઉબંધુ સ લાગા।।
ગિરિબર ગુહાપૈઠ સો જાઈ। તબ બાલીં મોહિ કહા બુઝાઈ।।
પરિખેસુ મોહિ એક પખવારા। નહિં આવૌં તબ જાનેસુ મારા।।
માસ દિવસ તહરહેઉખરારી। નિસરી રુધિર ધાર તહભારી।।
બાલિ હતેસિ મોહિ મારિહિ આઈ। સિલા દેઇ તહચલેઉપરાઈ।।
મંત્રિન્હ પુર દેખા બિનુ સાઈં। દીન્હેઉ મોહિ રાજ બરિઆઈ।।
બાલિ તાહિ મારિ ગૃહ આવા। દેખિ મોહિ જિયભેદ બઢ઼ાવા।।
રિપુ સમ મોહિ મારેસિ અતિ ભારી। હરિ લીન્હેસિ સર્બસુ અરુ નારી।।
તાકેં ભય રઘુબીર કૃપાલા। સકલ ભુવન મૈં ફિરેઉબિહાલા।।
ઇહાસાપ બસ આવત નાહીં। તદપિ સભીત રહઉમન માહીં।।
સુનિ સેવક દુખ દીનદયાલા। ફરકિ ઉઠીં દ્વૈ ભુજા બિસાલા।।

દોહા / સોરતા
સુનુ સુગ્રીવ મારિહઉબાલિહિ એકહિં બાન।
બ્રમ્હ રુદ્ર સરનાગત ગએન ઉબરિહિં પ્રાન।।6।।

4.7

ચૌપાઈ
જે ન મિત્ર દુખ હોહિં દુખારી। તિન્હહિ બિલોકત પાતક ભારી।।
નિજ દુખ ગિરિ સમ રજ કરિ જાના। મિત્રક દુખ રજ મેરુ સમાના।।
જિન્હ કેં અસિ મતિ સહજ ન આઈ। તે સઠ કત હઠિ કરત મિતાઈ।।
કુપથ નિવારિ સુપંથ ચલાવા। ગુન પ્રગટે અવગુનન્હિ દુરાવા।।
દેત લેત મન સંક ન ધરઈ। બલ અનુમાન સદા હિત કરઈ।।
બિપતિ કાલ કર સતગુન નેહા। શ્રુતિ કહ સંત મિત્ર ગુન એહા।।
આગેં કહ મૃદુ બચન બનાઈ। પાછેં અનહિત મન કુટિલાઈ।।
જા કર ચિત અહિ ગતિ સમ ભાઈ। અસ કુમિત્ર પરિહરેહિ ભલાઈ।।
સેવક સઠ નૃપ કૃપન કુનારી। કપટી મિત્ર સૂલ સમ ચારી।।
સખા સોચ ત્યાગહુ બલ મોરેં। સબ બિધિ ઘટબ કાજ મૈં તોરેં।।
કહ સુગ્રીવ સુનહુ રઘુબીરા। બાલિ મહાબલ અતિ રનધીરા।।
દુંદુભી અસ્થિ તાલ દેખરાએ। બિનુ પ્રયાસ રઘુનાથ ઢહાએ।।
દેખિ અમિત બલ બાઢ઼ી પ્રીતી। બાલિ બધબ ઇન્હ ભઇ પરતીતી।।
બાર બાર નાવઇ પદ સીસા। પ્રભુહિ જાનિ મન હરષ કપીસા।।
ઉપજા ગ્યાન બચન તબ બોલા। નાથ કૃપામન ભયઉ અલોલા।।
સુખ સંપતિ પરિવાર બડ઼ાઈ। સબ પરિહરિ કરિહઉસેવકાઈ।।
એ સબ રામભગતિ કે બાધક। કહહિં સંત તબ પદ અવરાધક।।
સત્રુ મિત્ર સુખ દુખ જગ માહીં। માયા કૃત પરમારથ નાહીં।।
બાલિ પરમ હિત જાસુ પ્રસાદા। મિલેહુ રામ તુમ્હ સમન બિષાદા।।
સપનેં જેહિ સન હોઇ લરાઈ। જાગેં સમુઝત મન સકુચાઈ।।
અબ પ્રભુ કૃપા કરહુ એહિ ભાી। સબ તજિ ભજનુ કરૌં દિન રાતી।।
સુનિ બિરાગ સંજુત કપિ બાની। બોલે બિહિ રામુ ધનુપાની।।
જો કછુ કહેહુ સત્ય સબ સોઈ। સખા બચન મમ મૃષા ન હોઈ।।
નટ મરકટ ઇવ સબહિ નચાવત। રામુ ખગેસ બેદ અસ ગાવત।।
લૈ સુગ્રીવ સંગ રઘુનાથા। ચલે ચાપ સાયક ગહિ હાથા।।
તબ રઘુપતિ સુગ્રીવ પઠાવા। ગર્જેસિ જાઇ નિકટ બલ પાવા।।
સુનત બાલિ ક્રોધાતુર ધાવા। ગહિ કર ચરન નારિ સમુઝાવા।।
સુનુ પતિ જિન્હહિ મિલેઉ સુગ્રીવા। તે દ્વૌ બંધુ તેજ બલ સીંવા।।
કોસલેસ સુત લછિમન રામા। કાલહુ જીતિ સકહિં સંગ્રામા।।

દોહા / સોરતા
કહ બાલિ સુનુ ભીરુ પ્રિય સમદરસી રઘુનાથ।
જૌં કદાચિ મોહિ મારહિં તૌ પુનિ હોઉસનાથ।।7।।

4.8

ચૌપાઈ
અસ કહિ ચલા મહા અભિમાની। તૃન સમાન સુગ્રીવહિ જાની।।
ભિરે ઉભૌ બાલી અતિ તર્જા । મુઠિકા મારિ મહાધુનિ ગર્જા।।
તબ સુગ્રીવ બિકલ હોઇ ભાગા। મુષ્ટિ પ્રહાર બજ્ર સમ લાગા।।
મૈં જો કહા રઘુબીર કૃપાલા। બંધુ ન હોઇ મોર યહ કાલા।।
એકરૂપ તુમ્હ ભ્રાતા દોઊ। તેહિ ભ્રમ તેં નહિં મારેઉસોઊ।।
કર પરસા સુગ્રીવ સરીરા। તનુ ભા કુલિસ ગઈ સબ પીરા।।
મેલી કંઠ સુમન કૈ માલા। પઠવા પુનિ બલ દેઇ બિસાલા।।
પુનિ નાના બિધિ ભઈ લરાઈ। બિટપ ઓટ દેખહિં રઘુરાઈ।।

દોહા / સોરતા
બહુ છલ બલ સુગ્રીવ કર હિયહારા ભય માનિ।
મારા બાલિ રામ તબ હૃદય માઝ સર તાનિ।।8।।

4.9

ચૌપાઈ
પરા બિકલ મહિ સર કે લાગેં। પુનિ ઉઠિ બૈઠ દેખિ પ્રભુ આગેં।।
સ્યામ ગાત સિર જટા બનાએ અરુન નયન સર ચાપ ચઢ઼ાએ।
પુનિ પુનિ ચિતઇ ચરન ચિત દીન્હા। સુફલ જન્મ માના પ્રભુ ચીન્હા।।
હૃદયપ્રીતિ મુખ બચન કઠોરા। બોલા ચિતઇ રામ કી ઓરા।।
ધર્મ હેતુ અવતરેહુ ગોસાઈ। મારેહુ મોહિ બ્યાધ કી નાઈ।।
મૈં બૈરી સુગ્રીવ પિઆરા। અવગુન કબન નાથ મોહિ મારા।।
અનુજ બધૂ ભગિની સુત નારી। સુનુ સઠ કન્યા સમ એ ચારી।।
ઇન્હહિ કુદ્દષ્ટિ બિલોકઇ જોઈ। તાહિ બધેં કછુ પાપ ન હોઈ।।
મુઢ઼ તોહિ અતિસય અભિમાના। નારિ સિખાવન કરસિ ન કાના।।
મમ ભુજ બલ આશ્રિત તેહિ જાની। મારા ચહસિ અધમ અભિમાની।।

દોહા / સોરતા
સુનહુ રામ સ્વામી સન ચલ ન ચાતુરી મોરિ।
પ્રભુ અજહૂમૈં પાપી અંતકાલ ગતિ તોરિ।।9।।

4.10

ચૌપાઈ
સુનત રામ અતિ કોમલ બાની। બાલિ સીસ પરસેઉ નિજ પાની।।
અચલ કરૌં તનુ રાખહુ પ્રાના। બાલિ કહા સુનુ કૃપાનિધાના।।
જન્મ જન્મ મુનિ જતનુ કરાહીં। અંત રામ કહિ આવત નાહીં।।
જાસુ નામ બલ સંકર કાસી। દેત સબહિ સમ ગતિ અવિનાસી।।
મમ લોચન ગોચર સોઇ આવા। બહુરિ કિ પ્રભુ અસ બનિહિ બનાવા।।

છન્દ
સો નયન ગોચર જાસુ ગુન નિત નેતિ કહિ શ્રુતિ ગાવહીં।
જિતિ પવન મન ગો નિરસ કરિ મુનિ ધ્યાન કબહુ પાવહીં।।
મોહિ જાનિ અતિ અભિમાન બસ પ્રભુ કહેઉ રાખુ સરીરહી।
અસ કવન સઠ હઠિ કાટિ સુરતરુ બારિ કરિહિ બબૂરહી।।1।।
અબ નાથ કરિ કરુના બિલોકહુ દેહુ જો બર માગઊ
જેહિં જોનિ જન્મૌં કર્મ બસ તહરામ પદ અનુરાગઊ।
યહ તનય મમ સમ બિનય બલ કલ્યાનપ્રદ પ્રભુ લીજિઐ।
ગહિ બાહસુર નર નાહ આપન દાસ અંગદ કીજિઐ।।2।।

દોહા / સોરતા
રામ ચરન દૃઢ઼ પ્રીતિ કરિ બાલિ કીન્હ તનુ ત્યાગ।
સુમન માલ જિમિ કંઠ તે ગિરત ન જાનઇ નાગ।।10।।

4.11

ચૌપાઈ
રામ બાલિ નિજ ધામ પઠાવા। નગર લોગ સબ બ્યાકુલ ધાવા।।
નાના બિધિ બિલાપ કર તારા। છૂટે કેસ ન દેહ સારા।।
તારા બિકલ દેખિ રઘુરાયા । દીન્હ ગ્યાન હરિ લીન્હી માયા।।
છિતિ જલ પાવક ગગન સમીરા। પંચ રચિત અતિ અધમ સરીરા।।
પ્રગટ સો તનુ તવ આગેં સોવા। જીવ નિત્ય કેહિ લગિ તુમ્હ રોવા।।
ઉપજા ગ્યાન ચરન તબ લાગી। લીન્હેસિ પરમ ભગતિ બર માગી।।
ઉમા દારુ જોષિત કી નાઈ। સબહિ નચાવત રામુ ગોસાઈ।।
તબ સુગ્રીવહિ આયસુ દીન્હા। મૃતક કર્મ બિધિબત સબ કીન્હા।।
રામ કહા અનુજહિ સમુઝાઈ। રાજ દેહુ સુગ્રીવહિ જાઈ।।
રઘુપતિ ચરન નાઇ કરિ માથા। ચલે સકલ પ્રેરિત રઘુનાથા।।

દોહા / સોરતા
લછિમન તુરત બોલાએ પુરજન બિપ્ર સમાજ।
રાજુ દીન્હ સુગ્રીવ કહઅંગદ કહજુબરાજ।।11।।

4.12

ચૌપાઈ
ઉમા રામ સમ હિત જગ માહીં। ગુરુ પિતુ માતુ બંધુ પ્રભુ નાહીં।।
સુર નર મુનિ સબ કૈ યહ રીતી। સ્વારથ લાગિ કરહિં સબ પ્રીતી।।
બાલિ ત્રાસ બ્યાકુલ દિન રાતી। તન બહુ બ્રન ચિંતાજર છાતી।।
સોઇ સુગ્રીવ કીન્હ કપિરાઊ। અતિ કૃપાલ રઘુબીર સુભાઊ।।
જાનતહુઅસ પ્રભુ પરિહરહીં। કાહે ન બિપતિ જાલ નર પરહીં।।
પુનિ સુગ્રીવહિ લીન્હ બોલાઈ। બહુ પ્રકાર નૃપનીતિ સિખાઈ।।
કહ પ્રભુ સુનુ સુગ્રીવ હરીસા। પુર ન જાઉદસ ચારિ બરીસા।।
ગત ગ્રીષમ બરષા રિતુ આઈ। રહિહઉનિકટ સૈલ પર છાઈ।।
અંગદ સહિત કરહુ તુમ્હ રાજૂ। સંતત હૃદય ધરેહુ મમ કાજૂ।।
જબ સુગ્રીવ ભવન ફિરિ આએ। રામુ પ્રબરષન ગિરિ પર છાએ।।

દોહા / સોરતા
પ્રથમહિં દેવન્હ ગિરિ ગુહા રાખેઉ રુચિર બનાઇ।
રામ કૃપાનિધિ કછુ દિન બાસ કરહિંગે આઇ।।12।।

4.13

ચૌપાઈ
સુંદર બન કુસુમિત અતિ સોભા। ગુંજત મધુપ નિકર મધુ લોભા।।
કંદ મૂલ ફલ પત્ર સુહાએ। ભએ બહુત જબ તે પ્રભુ આએ ।।
દેખિ મનોહર સૈલ અનૂપા। રહે તહઅનુજ સહિત સુરભૂપા।।
મધુકર ખગ મૃગ તનુ ધરિ દેવા। કરહિં સિદ્ધ મુનિ પ્રભુ કૈ સેવા।।
મંગલરુપ ભયઉ બન તબ તે । કીન્હ નિવાસ રમાપતિ જબ તે।।
ફટિક સિલા અતિ સુભ્ર સુહાઈ। સુખ આસીન તહાદ્વૌ ભાઈ।।
કહત અનુજ સન કથા અનેકા। ભગતિ બિરતિ નૃપનીતિ બિબેકા।।
બરષા કાલ મેઘ નભ છાએ। ગરજત લાગત પરમ સુહાએ।।

દોહા / સોરતા
લછિમન દેખુ મોર ગન નાચત બારિદ પૈખિ।
ગૃહી બિરતિ રત હરષ જસ બિષ્નુ ભગત કહુદેખિ।।13।।

4.14

ચૌપાઈ
ઘન ઘમંડ નભ ગરજત ઘોરા। પ્રિયા હીન ડરપત મન મોરા।।
દામિનિ દમક રહ ન ઘન માહીં। ખલ કૈ પ્રીતિ જથા થિર નાહીં।।
બરષહિં જલદ ભૂમિ નિઅરાએ જથા નવહિં બુધ બિદ્યા પાએ।
બૂ અઘાત સહહિં ગિરિ કૈંસેં । ખલ કે બચન સંત સહ જૈસેં।।
છુદ્ર નદીં ભરિ ચલીં તોરાઈ। જસ થોરેહુધન ખલ ઇતરાઈ।।
ભૂમિ પરત ભા ઢાબર પાની। જનુ જીવહિ માયા લપટાની।।
સમિટિ સમિટિ જલ ભરહિં તલાવા। જિમિ સદગુન સજ્જન પહિં આવા।।
સરિતા જલ જલનિધિ મહુજાઈ। હોઈ અચલ જિમિ જિવ હરિ પાઈ।।

દોહા / સોરતા
હરિત ભૂમિ તૃન સંકુલ સમુઝિ પરહિં નહિં પંથ।
જિમિ પાખંડ બાદ તેં ગુપ્ત હોહિં સદગ્રંથ।।14।।

4.15

ચૌપાઈ
દાદુર ધુનિ ચહુ દિસા સુહાઈ। બેદ પઢ઼હિં જનુ બટુ સમુદાઈ।।
નવ પલ્લવ ભએ બિટપ અનેકા। સાધક મન જસ મિલેં બિબેકા।।
અર્ક જબાસ પાત બિનુ ભયઊ। જસ સુરાજ ખલ ઉદ્યમ ગયઊ।।
ખોજત કતહુમિલઇ નહિં ધૂરી। કરઇ ક્રોધ જિમિ ધરમહિ દૂરી।।
સસિ સંપન્ન સોહ મહિ કૈસી। ઉપકારી કૈ સંપતિ જૈસી।।
નિસિ તમ ઘન ખદ્યોત બિરાજા। જનુ દંભિન્હ કર મિલા સમાજા।।
મહાબૃષ્ટિ ચલિ ફૂટિ કિઆરીં । જિમિ સુતંત્ર ભએબિગરહિં નારીં।।
કૃષી નિરાવહિં ચતુર કિસાના। જિમિ બુધ તજહિં મોહ મદ માના।।
દેખિઅત ચક્રબાક ખગ નાહીં। કલિહિ પાઇ જિમિ ધર્મ પરાહીં।।
ઊષર બરષઇ તૃન નહિં જામા। જિમિ હરિજન હિયઉપજ ન કામા।।
બિબિધ જંતુ સંકુલ મહિ ભ્રાજા। પ્રજા બાઢ઼ જિમિ પાઇ સુરાજા।।
જહતહરહે પથિક થકિ નાના। જિમિ ઇંદ્રિય ગન ઉપજેં ગ્યાના।।

દોહા / સોરતા
કબહુપ્રબલ બહ મારુત જહતહમેઘ બિલાહિં।
જિમિ કપૂત કે ઉપજેં કુલ સદ્ધર્મ નસાહિં।।15ક।।
કબહુદિવસ મહનિબિડ઼ તમ કબહુ પ્રગટ પતંગ।
બિનસઇ ઉપજઇ ગ્યાન જિમિ પાઇ કુસંગ સુસંગ।।15ખ।।

4.16

ચૌપાઈ
બરષા બિગત સરદ રિતુ આઈ। લછિમન દેખહુ પરમ સુહાઈ।।
ફૂલેં કાસ સકલ મહિ છાઈ। જનુ બરષાકૃત પ્રગટ બુઢ઼ાઈ।।
ઉદિત અગસ્તિ પંથ જલ સોષા। જિમિ લોભહિ સોષઇ સંતોષા।।
સરિતા સર નિર્મલ જલ સોહા। સંત હૃદય જસ ગત મદ મોહા।।
રસ રસ સૂખ સરિત સર પાની। મમતા ત્યાગ કરહિં જિમિ ગ્યાની।।
જાનિ સરદ રિતુ ખંજન આએ। પાઇ સમય જિમિ સુકૃત સુહાએ।।
પંક ન રેનુ સોહ અસિ ધરની। નીતિ નિપુન નૃપ કૈ જસિ કરની।।
જલ સંકોચ બિકલ ભઇમીના। અબુધ કુટુંબી જિમિ ધનહીના।।
બિનુ ધન નિર્મલ સોહ અકાસા। હરિજન ઇવ પરિહરિ સબ આસા।।
કહુકહુબૃષ્ટિ સારદી થોરી। કોઉ એક પાવ ભગતિ જિમિ મોરી।।

દોહા / સોરતા
ચલે હરષિ તજિ નગર નૃપ તાપસ બનિક ભિખારિ।
જિમિ હરિભગત પાઇ શ્રમ તજહિ આશ્રમી ચારિ।।16।।

4.17

ચૌપાઈ
સુખી મીન જે નીર અગાધા। જિમિ હરિ સરન ન એકઉ બાધા।।
ફૂલેં કમલ સોહ સર કૈસા। નિર્ગુન બ્રમ્હ સગુન ભએજૈસા।।
ગુંજત મધુકર મુખર અનૂપા। સુંદર ખગ રવ નાના રૂપા।।
ચક્રબાક મન દુખ નિસિ પૈખી। જિમિ દુર્જન પર સંપતિ દેખી।।
ચાતક રટત તૃષા અતિ ઓહી। જિમિ સુખ લહઇ ન સંકરદ્રોહી।।
સરદાતપ નિસિ સસિ અપહરઈ। સંત દરસ જિમિ પાતક ટરઈ।।
દેખિ ઇંદુ ચકોર સમુદાઈ। ચિતવતહિં જિમિ હરિજન હરિ પાઈ।।
મસક દંસ બીતે હિમ ત્રાસા। જિમિ દ્વિજ દ્રોહ કિએકુલ નાસા।।

દોહા / સોરતા
ભૂમિ જીવ સંકુલ રહે ગએ સરદ રિતુ પાઇ।
સદગુર મિલે જાહિં જિમિ સંસય ભ્રમ સમુદાઇ।।17।।

4.18

ચૌપાઈ
બરષા ગત નિર્મલ રિતુ આઈ। સુધિ ન તાત સીતા કૈ પાઈ।।
એક બાર કૈસેહુસુધિ જાનૌં। કાલહુ જીત નિમિષ મહુઆનૌં।।
કતહુરહઉ જૌં જીવતિ હોઈ। તાત જતન કરિ આનેઉસોઈ।।
સુગ્રીવહુસુધિ મોરિ બિસારી। પાવા રાજ કોસ પુર નારી।।
જેહિં સાયક મારા મૈં બાલી। તેહિં સર હતૌં મૂઢ઼ કહકાલી।।
જાસુ કૃપાછૂટહીં મદ મોહા। તા કહુઉમા કિ સપનેહુકોહા।।
જાનહિં યહ ચરિત્ર મુનિ ગ્યાની। જિન્હ રઘુબીર ચરન રતિ માની।।
લછિમન ક્રોધવંત પ્રભુ જાના। ધનુષ ચઢ઼ાઇ ગહે કર બાના।।

દોહા / સોરતા
તબ અનુજહિ સમુઝાવા રઘુપતિ કરુના સીંવ।।
ભય દેખાઇ લૈ આવહુ તાત સખા સુગ્રીવ।।18।।

4.19

ચૌપાઈ
ઇહાપવનસુત હૃદયબિચારા। રામ કાજુ સુગ્રીવબિસારા।।
નિકટ જાઇ ચરનન્હિ સિરુ નાવા। ચારિહુ બિધિ તેહિ કહિ સમુઝાવા।।
સુનિ સુગ્રીવપરમ ભય માના। બિષયમોર હરિ લીન્હેઉ ગ્યાના।।
અબ મારુતસુત દૂત સમૂહા। પઠવહુ જહતહબાનર જૂહા।।
કહહુ પાખ મહુઆવ ન જોઈ। મોરેં કર તા કર બધ હોઈ।।
તબ હનુમંત બોલાએ દૂતા। સબ કર કરિ સનમાન બહૂતા।।
ભય અરુ પ્રીતિ નીતિ દેખાઈ। ચલે સકલ ચરનન્હિ સિર નાઈ।।
એહિ અવસર લછિમન પુર આએ। ક્રોધ દેખિ જહતહકપિ ધાએ।।

દોહા / સોરતા
ધનુષ ચઢ઼ાઇ કહા તબ જારિ કરઉપુર છાર।
બ્યાકુલ નગર દેખિ તબ આયઉ બાલિકુમાર।।19।।

4.20

ચૌપાઈ
ચરન નાઇ સિરુ બિનતી કીન્હી। લછિમન અભય બા તેહિ દીન્હી।।
ક્રોધવંત લછિમન સુનિ કાના। કહ કપીસ અતિ ભયઅકુલાના।।
સુનુ હનુમંત સંગ લૈ તારા। કરિ બિનતી સમુઝાઉ કુમારા।।
તારા સહિત જાઇ હનુમાના। ચરન બંદિ પ્રભુ સુજસ બખાના।।
કરિ બિનતી મંદિર લૈ આએ। ચરન પખારિ પલ બૈઠાએ।।
તબ કપીસ ચરનન્હિ સિરુ નાવા। ગહિ ભુજ લછિમન કંઠ લગાવા।।
નાથ બિષય સમ મદ કછુ નાહીં। મુનિ મન મોહ કરઇ છન માહીં।।
સુનત બિનીત બચન સુખ પાવા। લછિમન તેહિ બહુ બિધિ સમુઝાવા।।
પવન તનય સબ કથા સુનાઈ। જેહિ બિધિ ગએ દૂત સમુદાઈ।।

દોહા / સોરતા
હરષિ ચલે સુગ્રીવ તબ અંગદાદિ કપિ સાથ।
રામાનુજ આગેં કરિ આએ જહરઘુનાથ।।20।।

4.21

ચૌપાઈ
નાઇ ચરન સિરુ કહ કર જોરી। નાથ મોહિ કછુ નાહિન ખોરી।।
અતિસય પ્રબલ દેવ તબ માયા। છૂટઇ રામ કરહુ જૌં દાયા।।
બિષય બસ્ય સુર નર મુનિ સ્વામી। મૈં પાવ પસુ કપિ અતિ કામી।।
નારિ નયન સર જાહિ ન લાગા। ઘોર ક્રોધ તમ નિસિ જો જાગા।।
લોભ પા જેહિં ગર ન બાયા। સો નર તુમ્હ સમાન રઘુરાયા।।
યહ ગુન સાધન તેં નહિં હોઈ। તુમ્હરી કૃપાપાવ કોઇ કોઈ।।
તબ રઘુપતિ બોલે મુસકાઈ। તુમ્હ પ્રિય મોહિ ભરત જિમિ ભાઈ।।
અબ સોઇ જતનુ કરહુ મન લાઈ। જેહિ બિધિ સીતા કૈ સુધિ પાઈ।।

દોહા / સોરતા
એહિ બિધિ હોત બતકહી આએ બાનર જૂથ।
નાના બરન સકલ દિસિ દેખિઅ કીસ બરુથ।।21।।

4.22

ચૌપાઈ
બાનર કટક ઉમા મેં દેખા। સો મૂરુખ જો કરન ચહ લેખા।।
આઇ રામ પદ નાવહિં માથા। નિરખિ બદનુ સબ હોહિં સનાથા।।
અસ કપિ એક ન સેના માહીં। રામ કુસલ જેહિ પૂછી નાહીં।।
યહ કછુ નહિં પ્રભુ કઇ અધિકાઈ। બિસ્વરૂપ બ્યાપક રઘુરાઈ।।
ઠાઢ઼ે જહતહઆયસુ પાઈ। કહ સુગ્રીવ સબહિ સમુઝાઈ।।
રામ કાજુ અરુ મોર નિહોરા। બાનર જૂથ જાહુ ચહુઓરા।।
જનકસુતા કહુખોજહુ જાઈ। માસ દિવસ મહઆએહુ ભાઈ।।
અવધિ મેટિ જો બિનુ સુધિ પાએ આવઇ બનિહિ સો મોહિ મરાએ।

દોહા / સોરતા
બચન સુનત સબ બાનર જહતહચલે તુરંત ।
તબ સુગ્રીવબોલાએ અંગદ નલ હનુમંત।।22।।

4.23

ચૌપાઈ
સુનહુ નીલ અંગદ હનુમાના। જામવંત મતિધીર સુજાના।।
સકલ સુભટ મિલિ દચ્છિન જાહૂ। સીતા સુધિ પૂેઉ સબ કાહૂ।।
મન ક્રમ બચન સો જતન બિચારેહુ। રામચંદ્ર કર કાજુ સારેહુ।।
ભાનુ પીઠિ સેઇઅ ઉર આગી। સ્વામિહિ સર્બ ભાવ છલ ત્યાગી।।
તજિ માયા સેઇઅ પરલોકા। મિટહિં સકલ ભવ સંભવ સોકા।।
દેહ ધરે કર યહ ફલુ ભાઈ। ભજિઅ રામ સબ કામ બિહાઈ।।
સોઇ ગુનગ્ય સોઈ બડ઼ભાગી । જો રઘુબીર ચરન અનુરાગી।।
આયસુ માગિ ચરન સિરુ નાઈ। ચલે હરષિ સુમિરત રઘુરાઈ।।
પાછેં પવન તનય સિરુ નાવા। જાનિ કાજ પ્રભુ નિકટ બોલાવા।।
પરસા સીસ સરોરુહ પાની। કરમુદ્રિકા દીન્હિ જન જાની।।
બહુ પ્રકાર સીતહિ સમુઝાએહુ। કહિ બલ બિરહ બેગિ તુમ્હ આએહુ।।
હનુમત જન્મ સુફલ કરિ માના। ચલેઉ હૃદયધરિ કૃપાનિધાના।।
જદ્યપિ પ્રભુ જાનત સબ બાતા। રાજનીતિ રાખત સુરત્રાતા।।

દોહા / સોરતા
ચલે સકલ બન ખોજત સરિતા સર ગિરિ ખોહ।
રામ કાજ લયલીન મન બિસરા તન કર છોહ।।23।।

4.24

ચૌપાઈ
કતહુહોઇ નિસિચર સૈં ભેટા। પ્રાન લેહિં એક એક ચપેટા।।
બહુ પ્રકાર ગિરિ કાનન હેરહિં। કોઉ મુનિ મિલત તાહિ સબ ઘેરહિં।।
લાગિ તૃષા અતિસય અકુલાને। મિલઇ ન જલ ઘન ગહન ભુલાને।।
મન હનુમાન કીન્હ અનુમાના। મરન ચહત સબ બિનુ જલ પાના।।
ચઢ઼િ ગિરિ સિખર ચહૂદિસિ દેખા। ભૂમિ બિબિર એક કૌતુક પેખા।।
ચક્રબાક બક હંસ ઉડ઼ાહીં। બહુતક ખગ પ્રબિસહિં તેહિ માહીં।।
ગિરિ તે ઉતરિ પવનસુત આવા। સબ કહુલૈ સોઇ બિબર દેખાવા।।
આગેં કૈ હનુમંતહિ લીન્હા। પૈઠે બિબર બિલંબુ ન કીન્હા।।

દોહા / સોરતા
દીખ જાઇ ઉપવન બર સર બિગસિત બહુ કંજ।
મંદિર એક રુચિર તહબૈઠિ નારિ તપ પુંજ।।24।।

4.25

ચૌપાઈ
દૂરિ તે તાહિ સબન્હિ સિર નાવા। પૂછેં નિજ બૃત્તાંત સુનાવા।।
તેહિં તબ કહા કરહુ જલ પાના। ખાહુ સુરસ સુંદર ફલ નાના।।
મજ્જનુ કીન્હ મધુર ફલ ખાએ। તાસુ નિકટ પુનિ સબ ચલિ આએ।।
તેહિં સબ આપનિ કથા સુનાઈ। મૈં અબ જાબ જહારઘુરાઈ।।
મૂદહુ નયન બિબર તજિ જાહૂ। પૈહહુ સીતહિ જનિ પછિતાહૂ।।
નયન મૂદિ પુનિ દેખહિં બીરા। ઠાઢ઼ે સકલ સિંધુ કેં તીરા।।
સો પુનિ ગઈ જહારઘુનાથા। જાઇ કમલ પદ નાએસિ માથા।।
નાના ભાિ બિનય તેહિં કીન્હી। અનપાયની ભગતિ પ્રભુ દીન્હી।।

દોહા / સોરતા
બદરીબન કહુસો ગઈ પ્રભુ અગ્યા ધરિ સીસ ।
ઉર ધરિ રામ ચરન જુગ જે બંદત અજ ઈસ।।25।।

4.26

ચૌપાઈ
ઇહાબિચારહિં કપિ મન માહીં। બીતી અવધિ કાજ કછુ નાહીં।।
સબ મિલિ કહહિં પરસ્પર બાતા। બિનુ સુધિ લએકરબ કા ભ્રાતા।।
કહ અંગદ લોચન ભરિ બારી। દુહુપ્રકાર ભઇ મૃત્યુ હમારી।।
ઇહાન સુધિ સીતા કૈ પાઈ। ઉહાગએમારિહિ કપિરાઈ।।
પિતા બધે પર મારત મોહી। રાખા રામ નિહોર ન ઓહી।।
પુનિ પુનિ અંગદ કહ સબ પાહીં। મરન ભયઉ કછુ સંસય નાહીં।।
અંગદ બચન સુનત કપિ બીરા। બોલિ ન સકહિં નયન બહ નીરા।।
છન એક સોચ મગન હોઇ રહે। પુનિ અસ વચન કહત સબ ભએ।।
હમ સીતા કૈ સુધિ લિન્હેં બિના। નહિં જૈંહૈં જુબરાજ પ્રબીના।।
અસ કહિ લવન સિંધુ તટ જાઈ। બૈઠે કપિ સબ દર્ભ ડસાઈ।।
જામવંત અંગદ દુખ દેખી। કહિં કથા ઉપદેસ બિસેષી।।
તાત રામ કહુનર જનિ માનહુ। નિર્ગુન બ્રમ્હ અજિત અજ જાનહુ।।

દોહા / સોરતા
નિજ ઇચ્છા પ્રભુ અવતરઇ સુર મહિ ગો દ્વિજ લાગિ।
સગુન ઉપાસક સંગ તહરહહિં મોચ્છ સબ ત્યાગિ।।26।।

4.27

ચૌપાઈ
એહિ બિધિ કથા કહહિ બહુ ભાી ગિરિ કંદરાસુની સંપાતી।।
બાહેર હોઇ દેખિ બહુ કીસા। મોહિ અહાર દીન્હ જગદીસા।।
આજુ સબહિ કહભચ્છન કરઊ દિન બહુ ચલે અહાર બિનુ મરઊ।
કબહુન મિલ ભરિ ઉદર અહારા। આજુ દીન્હ બિધિ એકહિં બારા।।
ડરપે ગીધ બચન સુનિ કાના। અબ ભા મરન સત્ય હમ જાના।।
કપિ સબ ઉઠે ગીધ કહદેખી। જામવંત મન સોચ બિસેષી।।
કહ અંગદ બિચારિ મન માહીં। ધન્ય જટાયૂ સમ કોઉ નાહીં।।
રામ કાજ કારન તનુ ત્યાગી । હરિ પુર ગયઉ પરમ બડ઼ ભાગી।।
સુનિ ખગ હરષ સોક જુત બાની । આવા નિકટ કપિન્હ ભય માની।।
તિન્હહિ અભય કરિ પૂછેસિ જાઈ। કથા સકલ તિન્હ તાહિ સુનાઈ।।
સુનિ સંપાતિ બંધુ કૈ કરની। રઘુપતિ મહિમા બધુબિધિ બરની।।

દોહા / સોરતા
મોહિ લૈ જાહુ સિંધુતટ દેઉતિલાંજલિ તાહિ ।
બચન સહાઇ કરવિ મૈં પૈહહુ ખોજહુ જાહિ ।।27।।

4.28

ચૌપાઈ
અનુજ ક્રિયા કરિ સાગર તીરા। કહિ નિજ કથા સુનહુ કપિ બીરા।।
હમ દ્વૌ બંધુ પ્રથમ તરુનાઈ । ગગન ગએ રબિ નિકટ ઉડાઈ।।
તેજ ન સહિ સક સો ફિરિ આવા । મૈ અભિમાની રબિ નિઅરાવા ।।
જરે પંખ અતિ તેજ અપારા । પરેઉભૂમિ કરિ ઘોર ચિકારા ।।
મુનિ એક નામ ચંદ્રમા ઓહી। લાગી દયા દેખી કરિ મોહી।।
બહુ પ્રકાર તેંહિ ગ્યાન સુનાવા । દેહિ જનિત અભિમાની છડ઼ાવા ।।
ત્રેતાબ્રહ્મ મનુજ તનુ ધરિહી। તાસુ નારિ નિસિચર પતિ હરિહી।।
તાસુ ખોજ પઠઇહિ પ્રભૂ દૂતા। તિન્હહિ મિલેં તૈં હોબ પુનીતા।।
જમિહહિં પંખ કરસિ જનિ ચિંતા । તિન્હહિ દેખાઇ દેહેસુ તૈં સીતા।।
મુનિ કઇ ગિરા સત્ય ભઇ આજૂ । સુનિ મમ બચન કરહુ પ્રભુ કાજૂ।।
ગિરિ ત્રિકૂટ ઊપર બસ લંકા । તહરહ રાવન સહજ અસંકા ।।
તહઅસોક ઉપબન જહરહઈ ।। સીતા બૈઠિ સોચ રત અહઈ।।

દોહા / સોરતા
મૈં દેખઉતુમ્હ નાહિ ગીઘહિ દષ્ટિ અપાર।।
બૂઢ ભયઉન ત કરતેઉકછુક સહાય તુમ્હાર।।28।।

4.29

ચૌપાઈ
જો નાઘઇ સત જોજન સાગર । કરઇ સો રામ કાજ મતિ આગર ।।
મોહિ બિલોકિ ધરહુ મન ધીરા । રામ કૃપાકસ ભયઉ સરીરા।।
પાપિઉ જા કર નામ સુમિરહીં। અતિ અપાર ભવસાગર તરહીં।।
તાસુ દૂત તુમ્હ તજિ કદરાઈ। રામ હૃદયધરિ કરહુ ઉપાઈ।।
અસ કહિ ગરુડ઼ ગીધ જબ ગયઊ। તિન્હ કેં મન અતિ બિસમય ભયઊ।।
નિજ નિજ બલ સબ કાહૂભાષા। પાર જાઇ કર સંસય રાખા।।
જરઠ ભયઉઅબ કહઇ રિછેસા। નહિં તન રહા પ્રથમ બલ લેસા।।
જબહિં ત્રિબિક્રમ ભએ ખરારી। તબ મૈં તરુન રહેઉબલ ભારી।।

દોહા / સોરતા
બલિ બાત પ્રભુ બાઢેઉ સો તનુ બરનિ ન જાઈ।
ઉભય ધરી મહદીન્હી સાત પ્રદચ્છિન ધાઇ।।29।।

4.30

ચૌપાઈ
અંગદ કહઇ જાઉમૈં પારા। જિયસંસય કછુ ફિરતી બારા।।
જામવંત કહ તુમ્હ સબ લાયક। પઠઇઅ કિમિ સબ હી કર નાયક।।
કહઇ રીછપતિ સુનુ હનુમાના। કા ચુપ સાધિ રહેહુ બલવાના।।
પવન તનય બલ પવન સમાના। બુધિ બિબેક બિગ્યાન નિધાના।।
કવન સો કાજ કઠિન જગ માહીં। જો નહિં હોઇ તાત તુમ્હ પાહીં।।
રામ કાજ લગિ તબ અવતારા। સુનતહિં ભયઉ પર્વતાકારા।।
કનક બરન તન તેજ બિરાજા। માનહુ અપર ગિરિન્હ કર રાજા।।
સિંહનાદ કરિ બારહિં બારા। લીલહીં નાષઉજલનિધિ ખારા।।
સહિત સહાય રાવનહિ મારી। આનઉઇહાત્રિકૂટ ઉપારી।।
જામવંત મૈં પૂઉતોહી। ઉચિત સિખાવનુ દીજહુ મોહી।।
એતના કરહુ તાત તુમ્હ જાઈ। સીતહિ દેખિ કહહુ સુધિ આઈ।।
તબ નિજ ભુજ બલ રાજિવ નૈના। કૌતુક લાગિ સંગ કપિ સેના।।

છન્દ
કપિ સેન સંગ સારિ નિસિચર રામુ સીતહિ આનિહૈં।
ત્રૈલોક પાવન સુજસુ સુર મુનિ નારદાદિ બખાનિહૈં।।
જો સુનત ગાવત કહત સમુઝત પરમ પદ નર પાવઈ।
રઘુબીર પદ પાથોજ મધુકર દાસ તુલસી ગાવઈ।।

દોહા / સોરતા
ભવ ભેષજ રઘુનાથ જસુ સુનહિ જે નર અરુ નારિ।
તિન્હ કર સકલ મનોરથ સિદ્ધ કરિહિ ત્રિસિરારિ।।30ક।।
નીલોત્પલ તન સ્યામ કામ કોટિ સોભા અધિક।
સુનિઅ તાસુ ગુન ગ્રામ જાસુ નામ અઘ ખગ બધિક।।30ખ।।